Dinh dưỡng khoa học và tiêm vắc xin đầy đủ cho trẻ khỏe mạnh đầu năm mới

Thời điểm hiện tại, bệnh sởi và các bệnh hô hấp như cúm phế cầu đang diễn biến nghiêm trọng hơn. Nguyên nhân chính đến từ tình trạng biến đổi gen của virus, khiến dịch tễ và tốc độ lây lan trở nên phức tạp, đặc biệt vào những tháng đầu năm mới - năm 2025. Thay đổi khí hậu, thời tiết thất thường, cộng với ô nhiễm môi trường và gia tăng dân số cũng góp phần làm tăng số ca mắc các bệnh hô hấp và truyền nhiễm khác.

Sau đại dịch Covid-19, sự chủ quan trong việc tiêm chủng, đặc biệt đối với các mũi nhắc lại và vắc xin mới, đã làm dịch tễ bệnh lý thêm “rối ren”. Dự báo, các tháng đầu năm 2025 sẽ ghi nhận sự bùng phát của các bệnh truyền nhiễm với mức độ nghiêm trọng hơn hẳn so với các năm trước.

Để phòng ngừa, người dân cần duy trì lối sống sạch sẽ, thường xuyên rửa tay, vệ sinh khu vực sinh hoạt, xây dựng và duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học cũng như bảo đảm an toàn thực phẩm. Quan trọng nhất là tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch, tiêm càng sớm càng tốt trong độ tuổi khuyến cáo.

Đây là các thông tin được các bác sĩ, chuyên gia y tế chia sẻ trong chương trình tư vấn trực tuyến “Tăng đề kháng cho trẻ: Dinh dưỡng & vắc xin phòng bệnh truyền nhiễm cuối năm” diễn ra vào sáng ngày 23/12/2024. Chương trình có sự tham gia của BS.CKI Đào Thị Yến Thủy – Trưởng khoa Dinh dưỡng Tiết chế, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, BS Trần Huỳnh Tấn, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC và BS Hà Mạnh Cường, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC.

Quý Khách có thể xem lại chương trình ngay tại đây

Đầu năm 2025, dịch bệnh tiếp tục có những chuyển biến kém khả quan, đặc biệt ở trẻ em

Mở đầu chương trình, BS Trần Huỳnh Tấn, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, đầu năm 2025 thời tiết trở lạnh kéo dài, nền nhiệt chênh lệch lớn giữa ngày và đêm, khí hậu chuyển biến phức tạp làm suy yếu hệ miễn dịch đường hô hấp cũng như tạo điều kiện cho các tác nhân gây bệnh phát triển, lây lan mạnh mẽ, khiến số các bệnh hô hấp tăng cao, đặc biệt ở nhóm trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Bác sĩ Tấn giải thích, hiện nay Việt Nam là một trong các quốc gia có chất lượng không khí thấp. Việc tiếp xúc với bụi mịn ở mức độ cao làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý hô hấp, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Thực tế cho thấy, người lớn thường chủ động ý thức phòng bệnh, tuy nhiên trẻ em lại hầu như phụ thuộc vào cha mẹ, nhiều trẻ chưa được đeo khẩu trang hoặc chưa sử dụng loại khẩu trang có khả năng lọc bụi mịn hiệu quả. Điều này góp phần làm tăng tỷ lệ trẻ nhỏ nhiễm bệnh.

Mặc dù các bệnh hô hấp xảy ra quanh năm, không đặc trưng riêng cho mùa đầu năm, nhưng sau đại dịch Covid-19, khi mọi hoạt động trở lại bình thường và trẻ em quay lại trường học, tỷ lệ lây nhiễm gia tăng rõ rệt. Đặc biệt, thói quen vệ sinh cá nhân, như rửa tay thường xuyên, chưa được chú trọng cũng khiến tỷ lệ mắc các bệnh hô hấp và tiêu hóa ở trẻ nhỏ tăng cao.

Bệnh hô hấp là thuật ngữ bao quát mọi bệnh lý liên quan đến đường hô hấp, từ viêm mũi họng, viêm hô hấp trên, viêm tiểu phế quản đến viêm phổi. Đây là nhóm bệnh nguy hiểm với trẻ nhỏ do hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện, không đủ khả năng chống lại tác nhân gây bệnh. Khi mắc bệnh, trẻ nhỏ thường đối mặt với tình trạng nặng nề hơn người lớn. Đối với người có hệ miễn dịch suy giảm hoặc đang sử dụng thuốc, nguy cơ diễn biến bệnh nặng và xảy ra đồng nhiễm, bội nhiễm cao, đòi hỏi không thể chủ quan.

Sởi, sốt xuất huyết và các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cuối năm 2024 - đầu năm 2025

Đặc biệt, tình hình dịch sởi tại miền Nam vẫn có chiều hướng diễn biến phức tạp và đáng lo ngại. Theo báo cáo mới nhất từ Viện Pasteur TP.HCM, khu vực phía Nam đang đối mặt với tình trạng bùng phát bệnh sởi nghiêm trọng. Từ đầu năm đến nay, đã ghi nhận 19.000 ca mắc sởi, tăng gấp 56 lần so với cùng kỳ năm 2023. Hiện có tới 46 ổ dịch sởi đang lan rộng, con số này vẫn tiếp tục gia tăng.

Thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp bách về việc tiêm chủng và kiểm soát dịch bệnh, đặc biệt là ở trẻ nhỏ có hệ miễn dịch suy yếu và các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương, BS Hà Mạnh Cường, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết.

Ghi nhận từ các bệnh viện cho thấy, nhiều trẻ nhập viện với biến chứng nguy hiểm của sởi như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, phần lớn do chưa tiêm vắc xin phòng bệnh hoặc tiêm ngừa chưa đủ mũi, đúng lịch.

Tương tự, sởi ở người lớn cũng tăng mạnh với các triệu chứng nghiêm trọng như suy đa cơ quan, phải thở máy và lọc máu, chủ yếu ở nhóm chưa tiêm phòng hoặc có bệnh lý nền suy giảm miễn dịch. Sởi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, lây lan nhanh qua đường hô hấp khi tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với nguồn bệnh, đặc biệt ở nơi đông người như bệnh viện, trường học, khu công nghiệp, gây khó khăn lớn trong kiểm soát dịch.

Hệ thống tiêm chủng VNVC hiện triển khai chương trình tiêm phòng sởi theo lịch thường quy và lịch tiêm khi có dịch. Trẻ từ 9 tháng tuổi được tiêm vắc xin sởi đơn hoặc sởi kết hợp phòng 3 bệnh Sởi - Quai bị - Rubella, sau đó tiếp tục bổ sung mũi sởi kết hợp 3 trong 1 lúc 12 tháng và nhắc lại khi trẻ đạt 4 - 6 tuổi. Trong tình hình dịch bệnh, trẻ từ 6 tháng tuổi có thể tiêm phòng để giảm nguy cơ lây nhiễm, sau đó tiếp tục tiêm đầy đủ các mũi theo lịch trình.

Theo bác sĩ Mạnh Cường, thông thường 2 tuần sau tiêm, vắc xin sởi sẽ phát huy hiệu lực tối đa, tính sinh miễn dịch bền vững, kéo dài. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC Hoa Kỳ, sau mũi 1 hiệu quả phòng bệnh của vắc xin sởi có thể đạt khoảng 93% và tăng lên đến 97% khi tiêm mũi. Do đó cần tiêm đúng, tiêm đủ, để bảo vệ toàn diện cho con.

Bên cạnh sởi, sốt xuất huyết cũng là căn bệnh gây ra gánh nặng nghiêm trọng không chỉ ở Việt Nam mà còn trên phạm vi toàn cầu. Sốt xuất huyết do virus Dengue với 4 tuýp huyết thanh gây bệnh DEN-1, 2, 3, 4. Một người có thể bị nhiễm sốt xuất huyết nhiều lần, nhiều trường hợp có thể mắc sốt xuất huyết lên tới 4 lần trong đời.

Những lần mắc bệnh sau, mức độ nghiêm trọng thường cao hơn, với nguy cơ biến chứng nặng nề do cơ chế kháng thể từ lần nhiễm bệnh trước có thể làm tăng phản ứng miễn dịch. Chính vì vậy, việc phòng ngừa sốt xuất huyết qua vắc xin đang được xem là giải pháp quan trọng và cấp thiết.

Bộ Y tế Việt Nam đã chính thức cấp phép sử dụng loại vắc xin sốt xuất huyết  mới từ tháng 5/2024, mang lại hy vọng lớn cho việc đẩy lùi một căn bệnh vốn dĩ là nỗi lo thường niên tại Việt Nam. Vắc xin này được chỉ định tiêm cho những người từ 4 tuổi trở lên, với lịch tiêm 2 mũi cách nhau 3 tháng.

Theo các nghiên cứu kéo dài khoảng 4,5 - 5 năm, hai mũi vắc xin sốt xuất huyết đã chứng minh tính hiệu quả vượt trội với hiệu qu phòng bệnh đạt trên 80% và giảm nguy cơ nhập viện tới hơn 90%. Những con số này cho thấy vắc xin không chỉ ngăn chặn việc mắc bệnh mà còn giảm tải đáng kể áp lực lên các cơ sở y tế, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh bùng phát.

Đặc biệt, cả những người từng mắc sốt xuất huyết vẫn được khuyến nghị tiêm phòng để bảo vệ cơ thể trước các tuýp virus chưa từng nhiễm. Tuy nhiên, đối với những trường hợp đã xác định mắc bệnh trong quá khứ, cần đảm bảo khoảng cách an toàn ít nhất 6 tháng kể từ lần nhiễm bệnh gần nhất trước khi tiến hành tiêm vắc xin. Điều này giúp cơ thể có đủ thời gian phục hồi và nâng cao hiệu quả của vắc xin.

Tăng cường dinh dưỡng & chủ động tiêm ngừa: “Lá chắn” kép gia tăng đề kháng, chống lại dịch bệnh đầu năm

Bên cạnh việc đảm bảo tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch, bổ sung dinh dưỡng cho trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ vào thời điểm cuối năm đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc tăng cường sức đề kháng và bảo vệ sức khỏe của trẻ. Thời điểm này, thời tiết chuyển lạnh dễ làm trẻ mắc các bệnh về đường hô hấp và suy giảm hệ miễn dịch.

Lý giải vấn đề này, BS.CKI Đào Thị Yến Thủy – Trưởng khoa Dinh dưỡng Tiết chế, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết đối với mùa lạnh, nhiễm trùng virus hay là siêu vi sẽ bùng phát nhiều hơn những mùa nóng gây ra các bệnh như cúm, viêm phổi, sởi, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ. Ngược lại, mùa nóng thì nhiệt độ làm cho vi trùng phát triển dễ dàng hơn trong môi trường và thực phẩm.

Tuy nhiên, đối với vi trùng có thể điều trị bằng kháng sinh còn siêu vi chỉ có thể được kiểm soát nhờ vào sức đề kháng tự nhiên của cơ thể. Do đó, việc tăng cường sức đề kháng cho trẻ, nhất là trong mùa lạnh là vô cùng quan trọng.

Theo đó, để giúp hệ miễn dịch của trẻ khỏe mạnh, bố mẹ cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ và đa dạng, giúp trẻ phát triển cân nặng ổn định mỗi tháng, đảm bảo không bị suy dinh dưỡng. Vitamin A, C, sắt, kẽm cùng với chất đạm đóng vai trò then chốt.

Vitamin A có trong các thực phẩm như thịt, cá, gan, trứng, sữa, rau xanh đậm màu, củ quả màu vàng cam... giúp tạo kháng thể bề mặt như IgA, bảo vệ niêm mạc da, mũi, họng và đường ruột khỏi sự tấn công của virus. Vitamin C có nhiều trong trái cây và rau tươi, hỗ trợ kích thích sản sinh kháng thể tiêu diệt virus. Đặc biệt, bố mẹ cần lưu ý trẻ từ 6 tháng tuổi nên bắt đầu ăn trái cây mềm, mỗi ngày ít nhất hai loại trái cây khác nhau và khi lớn dần thì bổ sung trái cây đa dạng hơn.

Đối với chất đạm, đây là thành phần cơ bản xây dựng và sửa chữa các mô cơ thể, hỗ trợ sự phát triển cơ bắp và hệ miễn dịch khỏe mạnh. Sắt là khoáng chất thiết yếu trong quá trình tạo máu giúp ngăn ngừa tình trạng thiếu máu, từ đó duy trì năng lượng và sự tập trung của trẻ. Trong khi đó, kẽm thúc đẩy sự phát triển chiều cao, hỗ trợ lành vết thương và cải thiện khả năng miễn dịch.

Chình vì vậy, để đảm bảo cung cấp đủ các dưỡng chất này, bố mẹ nên cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm như thịt, cá, trứng, sữa, các loại hạt, rau xanh đậm và ngũ cốc nguyên hạt. Chế độ ăn uống cân đối và phong phú sẽ giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và phòng tránh nhiều bệnh tật.

Ngoài ra, BS.CKI Đào Thị Yến Thủy cho biết thêm hệ miễn dịch của cơ thể là một mạng lưới phức tạp được hình thành từ nhiều cơ quan và bộ phận, trong đó gan, lách và các hạch bạch huyết đóng vai trò quan trọng. Đặc biệt, tại đường ruột chịu trách nhiệm sản xuất 65 - 70% kháng thể cần thiết để bảo vệ cơ thể. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của đường ruột trong việc hình thành và duy trì sức đề kháng chống lại các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Cân bằng hệ vi sinh đường ruột và bảo vệ sức khỏe trẻ trước ô nhiễm không khí

Để hệ miễn dịch tại đường ruột hoạt động hiệu quả, sự cân bằng giữa lợi khuẩn và hại khuẩn trong đường ruột là yếu tố quyết định, trong đó lợi khuẩn cần chiếm ưu thế. Lợi khuẩn không chỉ bảo vệ niêm mạc ruột khỏi sự tấn công của vi khuẩn có hại mà còn thúc đẩy hệ miễn dịch sản xuất kháng thể, tăng cường khả năng phòng vệ trước tác nhân gây bệnh.

Khi lợi khuẩn áp đảo, chúng kiểm soát sự phát triển của hại khuẩn, giảm nguy cơ viêm nhiễm, rối loạn tiêu hóa, đồng thời hỗ trợ tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất. Ngược lại, khi vi khuẩn có hại chiếm ưu thế, đường ruột bị mất cân bằng, gây các vấn đề như tiêu chảy, táo bón và suy giảm sức đề kháng.

Chế độ ăn uống lành mạnh là chìa khóa duy trì cân bằng này, đặc biệt cần bổ sung thực phẩm giàu chất xơ như rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và sữa chua chứa men lợi khuẩn.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng lợi khuẩn L.CASEI 431™ trong sữa chua có khả năng sống sót tốt trong môi trường axit dạ dày, giúp giảm đến 40% số ngày mắc cảm cúm và tăng 30% kháng thể IgG khi kết hợp tiêm vắc xin cúm. Vì vậy, việc bổ sung sữa chua hàng ngày không chỉ hỗ trợ tiêu hóa mà còn góp phần tăng cường sức khỏe và hệ miễn dịch toàn diện, đặc biệt cho trẻ em.

Ngoài các vấn đề về đường ruột, ô nhiễm không khí, nhất là bụi mịn trong những tháng cuối năm, đang gây nguy hiểm lớn đến hệ hô hấp của trẻ nhỏ. Theo BS Trần Huỳnh Tấn, trẻ em với hệ miễn dịch chưa hoàn thiện dễ mắc các bệnh hô hấp như viêm mũi họng, viêm phế quản, hoặc viêm phổi. Sự thiếu chú ý trong phòng chống ô nhiễm, chẳng hạn không đeo khẩu trang phù hợp, càng làm tăng nguy cơ. Khi trẻ trở lại trường học, môi trường đông đúc và thiếu vệ sinh trở thành yếu tố kích thích vi khuẩn và virus lây lan nhanh hơn.

Những bệnh lý hô hấp này không chỉ ảnh hưởng sức khỏe trước mắt mà còn tiềm ẩn nguy cơ diễn tiến nặng hơn, thậm chí đồng nhiễm với các bệnh nguy hiểm khác. Tiêm chủng đầy đủ các vắc xin phòng bệnh đường hô hấp như bạch hầu, ho gà, cúm, phế cầu, và sởi-quai bị-rubella là biện pháp hiệu quả giúp bảo vệ trẻ trước các mầm bệnh nguy hiểm này. Song song đó, cha mẹ cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa như rửa tay thường xuyên và giữ gìn vệ sinh môi trường sống để tăng cường sức khỏe cho trẻ trong bối cảnh ô nhiễm khí hậu ngày càng gia tăng.

Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC hiện cung cấp hơn 50 loại vắc xin, giúp phòng ngừa gần 50 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Với mạng lưới hàng trăm trung tâm vắc xin trải rộng khắp cả nước, VNVC luôn đảm bảo nguồn cung vắc xin cho cả trẻ em và người lớn, bao gồm những loại thường khan hiếm như 5 trong 1, 6 trong 1, và vắc xin phòng dại, cùng mức giá bình ổn, đáp ứng nhu cầu tiêm chủng an toàn và hiệu quả.

Đặc biệt, VNVC đã triển khai các giải pháp tài chính linh hoạt nhằm hỗ trợ khách hàng, chẳng hạn như chương trình “Tiêm vắc xin trước, thanh toán sau” với lãi suất hoàn toàn do VNVC chi trả, cùng kỳ hạn kéo dài đến 12 tháng. Ngoài ra, khách hàng còn có thể lựa chọn thanh toán nhiều lần cho Gói vắc xin, giúp giảm áp lực tài chính và mang lại cơ hội phòng bệnh tối ưu cho mọi gia đình.

Để đăng ký tiêm vắc xin cuối năm cho trẻ tại Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC, Khách hàng có thể truy cập TẠI ĐÂY!

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin cho trẻ em và người lớn, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.

Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC.