21 hình ảnh sốt xuất huyết diễn tiến qua từng giai đoạn bệnh

Sốt xuất huyết gây ra mối quan ngại về sức khỏe trong cộng đồng với hơn một nửa dân số thế giới có nguy cơ mắc bệnh, số ca mắc, tỷ lệ nhập viện và biến chứng ngày càng gia tăng. Để giảm thiểu nguy cơ bệnh diễn tiến nặng, biến chứng và tử vong, người dân cần biết cách nhận biết sớm các dấu hiệu của bệnh để điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp hình ảnh sốt xuất huyết diễn tiến qua từng giai đoạn bệnh, giúp người dân dễ dàng nhận biết và xử trí phù hợp.

Tìm hiểu về bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là căn bệnh lây qua đường muỗi truyền, do 4 tuýp huyết thanh riêng biệt của virus sốt xuất huyết Dengue trong họ Flaviviridae gây ra. Quá trình lây truyền sang người xảy ra thông qua vết cắn của muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus, nhưng phổ biến nhất là muỗi Aedes aegypti (thường được gọi là muỗi vằn). Hiện nay, virus Dengue đang lưu hành ở hơn 125 quốc gia, với các trường hợp báo cáo cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) gia tăng chóng mặt mỗi năm.

Các khu vực “nóng” lưu hành virus sốt xuất huyết được ghi nhận là khu vực Nam Mỹ, Nam Á và Đông Nam Á. Trong đó 5 quốc gia có nhiều ca nhiễm được ghi nhận nhất vào năm 2023 là Brazil, Việt Nam, Bangladesh, Mexico và Peru, đặc biệt tỷ lệ số ca tử vong ở Bangladesh là cao nhất. Không chỉ thế, trong nửa đầu năm 2024, số ca sốt xuất huyết tiếp tục tăng vọt lên gần 4,7 triệu với hơn 5.366 ca tử vong được báo cáo toàn cầu.

Điều này chứng minh sốt xuất huyết không phải bệnh theo mùa mà bùng phát quanh năm, không theo chu kỳ nhất định, trở thành vấn đề lớn đối với sức khỏe toàn cầu, ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm và tạo gánh nặng đè lên vai của đội ngũ y tế.

Theo các chuyên gia y tế, mặc dù phần lớn các trường hợp nhiễm trùng do sốt xuất huyết không biểu hiện triệu chứng hoặc biểu hiện triệu chứng nhẹ, chiếm khoảng 80% (3), nhưng việc tái nhiễm với nhóm huyết thanh khác (nhiễm trùng sốt xuất huyết thứ phát), có thể gây nguy cơ sốt xuất huyết nặng, thậm chí dẫn đến tử vong.

Về lý thuyết, một người có thể mắc sốt xuất huyết đến 4 lần với 4 tuýp huyết thanh virus Dengue khác nhau. Đặc biệt, lần mắc thứ hai với tuýp virus khác so với lần đầu có thể nghiêm trọng hơn do hiện tượng “tăng cường phụ thuộc kháng thể”. Sau lần mắc đầu tiên, cơ thể tạo ra kháng thể đặc hiệu chống lại tuýp huyết thanh virus ban đầu và chỉ bảo vệ chéo ngắn hạn (khoảng 6 tháng) với các tuýp khác.

Nếu nhiễm một tuýp virus khác sau thời gian này, các kháng thể cũ có thể liên kết nhưng không tiêu diệt virus mà còn giúp virus dễ dàng xâm nhập vào tế bào miễn dịch, gây viêm mạnh, dẫn tới biến chứng nặng như xuất huyết và sốc.

Ngoài ra, mức độ nghiêm trọng còn phụ thuộc vào các yếu tố như: độ tuổi (trẻ nhỏ và người già dễ tổn thương hơn), tình trạng sức khỏe (người mắc bệnh nền như tiểu đường, tim mạch, gan, thận…) và độc lực của từng tuýp virus. Một số tuýp huyết thanh virus Dengue có thể gây bệnh nặng hơn ngay cả khi nhiễm lần đầu.

Các triệu chứng sốt xuất huyết trong giai đoạn đầu thường bị nhầm lẫn với bệnh cúm hoặc một số bệnh do nhiễm các loại virus khác. Điều này tiềm ẩn nguy cơ khiến người bệnh nhận định sai triệu chứng và bỏ lỡ thời điểm vàng để điều trị bệnh, dẫn đến khả năng bệnh trở nặng, xuất hiện các biến chứng, thậm chí tử vong.

Hình ảnh sốt xuất huyết qua các giai đoạn

1. Hình ảnh sốt xuất huyết ở giai đoạn sốt

Ở giai đoạn đầu của sốt xuất huyết rất khó để phân biệt các triệu chứng của bệnh, chủ yếu biểu hiện các triệu chứng đau đầu dữ dội, mệt mỏi, sốt cao kèm theo rét run (40 độ C), đau dữ dội vùng hốc mắt, buồn nôn, nôn trớ, đau rát họng, sổ mũi, chảy nước mũi liên tục.

2. Hình ảnh sốt xuất huyết giai đoạn nguy hiểm

Sốt xuất huyết ở giai đoạn nguy hiểm thường bắt đầu với cơn sốt phát ban đỏ, kéo dài từ 24 - 48 giờ. Giai đoạn này được cho là giai đoạn nguy kịch vì mặc dù hầu hết các triệu chứng đều có dấu hiệu cải thiện nhưng một số trường hợp sẽ bắt đầu biểu hiện các triệu chứng nghiêm trọng.

3. Hình ảnh bệnh sốt xuất huyết giai đoạn hồi phục

Trong giai đoạn hồi phục của sốt xuất huyết, tình trạng rò rỉ huyết tương giảm xuống, bệnh nhân bước vào giai đoạn hồi phục. Tình trạng sức khỏe bắt đầu cải thiện, tình trạng huyết động trở nên ổn định (mặc dù bệnh nhân có thể biểu hiện nhịp tim chậm) và tình trạng lợi tiểu xảy ra.

Hematocrit (tỷ lệ thể tích hồng cầu trong máu toàn phần) của bệnh nhân ổn định và số lượng tế bào bạch cầu thường bắt đầu tăng lên, sau đó là phục hồi số lượng tiểu cầu. Trong giai đoạn này, các nốt ban có thể bong ra và gây ngứa.

Hình ảnh biến chứng bệnh sốt xuất huyết

Theo các chuyên gia y tế, sốt xuất huyết nặng có thể gây ra các biến chứng nặng, làm chảy máu và tổn thương nội tạng. Thời điểm này, huyết áp của người bệnh có thể giảm xuống mức nguy hiểm, gây sốc và thậm chí dẫn đến tử vong. Một số biến chứng sốt xuất huyết nguy hiểm, cần đặc biệt lưu ý như sau:

1. Sốc mất máu

Đây là biến chứng nặng của sốt xuất huyết, đặc trưng bởi tình trạng rò rỉ huyết tương và chảy máu nghiêm trọng, gây ra hội chứng sốc mất máu nguy hiểm. Theo kết quả nghiên cứu, sốc mất máu là nguyên nhân gây nhập viện và tử vong ở trẻ mắc bệnh sốt xuất huyết, với tỷ lệ tử vong lên tới 20% (4).

2. Hôn mê

Sốt xuất huyết có thể gây ra các hội chứng thần kinh do dịch huyết tương tồn đọng ở màng não, dẫn đến hôn mê từ nhẹ đến sâu, có thể kéo dài trong ít giờ hoặc vài ngày, tùy vào mức độ nặng của bệnh.

3. Tràn dịch màng phổi

Tràn dịch màng phổi là biểu hiện phổ biến của rò rỉ huyết tương ở bệnh sốt xuất huyết. Nguyên nhân là do tình trạng tăng tính thấm thành mạch và thoát dịch bên trong cơ thể, nếu không tăng cường hỗ trợ thải dịch xuất huyết ra ngoài sẽ có nguy cơ tràn vào phổi, gây phù phổi cấp, dẫn đến tràn dịch màng phổi.

4. Suy thận cấp

Suy thận cấp là một biến chứng tiềm ẩn của nhiễm trùng sốt xuất huyết nghiêm trọng và thường liên quan đến hạ huyết áp, tiêu cơ vân hoặc tan máu. Suy thận cấp làm phức tạp nhiễm trùng sốt xuất huyết nghiêm trọng ở 2 - 5% các trường hợp và có tỷ lệ tử vong cao. (5)

5. Suy đa tạng

Nhiễm trùng sốt xuất huyết nặng gây nguy hiểm cho khoảng 20 triệu người mỗi năm ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới, tỷ lệ tử vong khoảng 1 - 2%. Biểu hiện mức độ nặng thường là do tình trạng giảm tiểu cầu và rò mạch máu đặc trưng, dẫn đến hội chứng sốc nặng, rối loạn chức năng cơ tim, dẫn đến suy đa cơ quan. Theo ghi nhận, nhiều cơ quan bị ảnh hưởng bao gồm tổn thương gan, tiêu cơ vân, ức chế cơ tim và nhiều biểu hiện thần kinh và nhãn khoa khác nhau.

6. Xuất huyết não

Xuất huyết não là một trong những biến chứng nghiêm trọng của sốt xuất huyết. Cơ chế bệnh thường là bởi sự kết hợp đa yếu tố bao gồm sự tương tác phức tạp của các bệnh lý mạch máu, các bệnh lý đông máu, rối loạn chức năng tiểu cầu và giảm tiểu cầu, dẫn đến xuất huyết não.

7. Biến chứng ở mắt

Sốt xuất huyết có thể ảnh hưởng đến mắt và gây ra các biến chứng phổ biến như mờ mắt, kém thị lực gây điểm mù ở trung tâm, đau mắt và một số biến chứng nguy hiểm khác như: Xuất huyết dưới kết mạc, viêm màng bồ đào, thoái hóa điểm vàng, phù hoàng điểm, các bệnh thần kinh thị giác.

Hướng dẫn cách chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết nhanh khỏi và phòng ngừa biến chứng

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), điều quan trọng nhất trong việc chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết nhanh khỏi là để cho người bệnh nghỉ ngơi hoàn toàn và bổ sung nhiều chất lỏng, góp phần bù lại lượng nước đã mất do sốt cao, nôn ói, tiêu chảy... nhằm giảm nguy cơ tiềm ẩn dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.

Các loại thuốc không kê đơn như acetaminophen (paracetamol) dùng để giảm đau sẽ được cân nhắc sử dụng (theo chỉ định của bác sĩ). Tuy nhiên, tuyệt đối không sử dụng các loại thuốc chống viêm như  steroid, ibuprofen và aspirin vì có thể làm tăng nguy cơ xảy ra biến chứng máu do sốt xuất huyết.

Cần lưu ý, nếu trong quá trình điều trị bệnh  nhưng xuất hiện các dấu hiệu lạ như: Giảm tiểu tiện, khóc ít hoặc không có nước mắt, khô miệng hoặc môi, lờ đờ hoặc lú lẫn, chân tay lạnh hoặc ẩm ướt... cần đến cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ chẩn đoán và can thiệp kịp thời.

Trong trường hợp sốt xuất huyết trở nặng, bác sĩ sẽ chỉ định bù dịch và điện giải qua đường tĩnh mạch (IV), theo dõi huyết áp và truyền máu để thay thế lượng máu đã mất cho bệnh nhân.

Theo các chuyên gia, việc phòng ngừa sốt xuất huyết không chỉ dừng lại ở sự kiểm soát các vectơ gây bệnh, mà phải chủ động tác động vào bằng việc tiêm chủng dự phòng.Vắc xin Sốt xuất huyết Qdenga của hãng Takeda đang làm tốt vai trò phòng chống cả 4 tuýp huyết thanh virus Dengue gây bệnh sốt xuất huyết, với hiệu quả phòng bệnh lên đến 80% phòng nguy cơ mắc bệnh và 95% nguy cơ bệnh nặng phải nhập viện.

Vắc xin Qdenga (sản xuất tại Đức) được chỉ định tiêm cho trẻ từ 4 tuổi trở lên, thanh thiếu niên và người lớn, với lịch tiêm gồm 2 mũi, cách nhau 3 tháng.

Hiện Hệ thống tiêm chủng VNVC đang có sẵn vắc xin phòng sốt xuất huyết, nhập khẩu chính hãng từ hãng Takeda - Nhật Bản, sản xuất tại Đức, chất lượng cao, được bảo quản trong hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain), hệ thống kho lạnh quy mô lớn, hiện đại, có khả năng lưu trữ hơn 400 triệu liều vắc xin trong cùng một thời điểm, cùng với hệ thống xe vận chuyển và tủ bảo quản chuyên dụng, giúp giữ vắc xin luôn trong nhiệt độ tiêu chuẩn từ 2 - 8 độ C.

Đặc biệt, đối với loại vắc xin “khó tiêm” như vắc xin sốt xuất huyết, đòi hỏi kỹ thuật cao và tay nghề chuyên nghiệp. Đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng viên tại VNVC 100% được cấp chứng chỉ an toàn tiêm chủng theo quy định của Bộ Y tế, được đào tạo bài bản trong từng công đoạn đối với những vắc xin mới về như sốt xuất huyết, đảm bảo quy trình pha hồi chỉnh và kỹ thuật tiêm chuẩn xác, cam kết an toàn tuyệt đối cho người tiêm.

Bên cạnh đó, hàng trăm trung tâm VNVC đầu tư mạnh vào cơ sở vật chất với đầy đủ phòng chức năng, được thiết kế quy trình một chiều khép kín theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Các phòng chức năng được trang bị đầy đủ thiết bị y tế hiện đại, đáp ứng mọi nhu cầu tiêm chủng của Khách hàng. Đồng thời, không gian tiêm chủng tại VNVC luôn thoáng mát, rộng rãi, vệ sinh sạch sẽ và đầy đủ tiện nghi.

Ngoài ra, VNVC còn triển khai nhiều giải pháp tài chính đột phá, sáng tạo, hỗ trợ chi phí cho người tiêm, thông qua các chương trình như: “Tiêm vắc xin trước - trả chi phí sau” với 0% lãi suất, trả góp qua thẻ tín dụng không lãi suất, chia nhỏ chi phí thành nhiều lần thanh toán. Đồng thời, VNVC cam kết luôn bình ổn giá thành, minh bạch trong toàn hệ thống, đi kèm nhiều chương trình ưu đãi và quà tặng hấp dẫn.

Bên cạnh việc tiêm vắc xin phòng bệnh, mỗi người cần thực hiện các hành động bảo vệ bản thân khỏi muỗi đốt như sau:

• Mặc quần áo che phủ càng nhiều phần cơ thể càng tốt khi đi ngủ;
• Sử dụng màn chống muỗi nếu ngủ vào ban ngày, lý tưởng nhất là màn được xịt thuốc chống côn trùng;
• Sử dụng các thuốc thoa đuổi muỗi, nhang muỗi...

Đồng thời kết hợp các biện pháp ngăn ngừa muỗi sinh sản bằng cách:

• Xử lý chất thải đúng cách và loại bỏ các môi trường sống của muỗi như chum, vại, lốp bánh xe... có chứa nước mưa/ nước dơ;
• Đậy nắp, đổ và vệ sinh các thùng chứa nước sinh hoạt hàng tuần;
• Sử dụng thuốc trừ sâu thích hợp vào các thùng chứa nước ngoài trời.

Thông qua các hình ảnh sốt xuất huyết chi tiết theo từng giai đoạn tiến triển của bệnh, hy vọng có thể giúp người dân nhận biết sớm và đúng các dấu hiệu của sốt xuất huyết, để kịp thời can thiệp y tế thích hợp,  giảm thiểu mắc bệnh, ngăn chặn nguy cơ biến chứng nguy hiểm và tử vong. Tuy nhiên, “phòng bệnh hơn chữa bệnh” mỗi người cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh bằng việc tiêm chủng vắc xin và chung tay thực hiện các công tác cộng đồng để đẩy lùi bệnh sốt xuất huyết.