Không chủ quan với sốt xuất huyết vào thời điểm cuối năm

Càng về cuối năm, thời tiết diễn biến càng phức tạp: Mưa nhiều kéo dài, nhiệt độ giảm mạnh, đổ ẩm không khí tăng cao như hiện nay là điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển, làm tăng nguy cơ bùng phát sốt xuất huyết. Chỉ trong tuần thứ Tư tháng 10 (từ ngày 25/10 - 31/10/2024), Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) thành phố Hà Nội ghi nhận 612 ca mắc sốt xuất huyết, tích lũy từ đầu năm 2024 đến nay, toàn thành phố ghi nhận 5.677 trường hợp mắc sốt xuất huyết. Tại TP.HCM, chỉ trong tuần 42 của năm nay (từ ngày 14 - 20/10/2024), CDC thành phố ghi nhận 521 ca sốt xuất huyết, tăng 20,1% so với trung bình 4 tuần trước, nâng tổng số ca từ đầu năm lên 9.286.

Ngành y tế dự báo số ca mắc sốt xuất huyết có thể tiếp tục gia tăng trong thời gian tới do đang ở giai đoạn cao điểm dịch sốt xuất huyết hằng năm.

Bất cứ ai cũng có thể mắc sốt xuất huyết, thậm chí một người có thể mắc đến 4 lần do virus gây bệnh sở hữu 4 tuýp huyết thanh khác nhau, không gây miễn dịch chéo bền vững với các tuýp còn lại sau lần nhiễm đầu tiên. Nguy hiểm hơn, lần mắc sau triệu chứng tăng nặng, nguy cơ biến chứng, sốc và tử vong cao lần trước rất nhiều, đòi hỏi người dân cần phải có phương pháp phòng ngừa chủ động.

Tiêm vắc xin là cách phòng bệnh hiệu quả, an toàn nhất, hiện nay Việt Nam đã có vắc xin sốt xuất huyết được Hệ thống tiêm chủng VNVC đưa về, ra mắt và triển khai tiêm đầu tiên cho trẻ em từ 4 tuổi và người lớn tại hàng trăm trung tâm hiện đại trên toàn quốc. Đây là khuyến cáo của các bác sĩ trong buổi Livestream diễn ra tối 01/11 với chủ đề: “Tiêm vắc xin sốt xuất huyết phòng dịch bệnh”.

Chương trình có sự tham gia của các chuyên gia đến từ Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC và Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh:

• ThS.BSNT.CKI Vương Ngọc Thiên Thanh, Bác sĩ Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM;
• BS.CKI Trần Đông Hải, Bác sĩ điều trị Khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM;
• ThS Nguyễn Diệu Thúy, Chuyên viên Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC.

Quý Khách có thể xem lại chương trình ngay tại đây.

Mở đầu chương trình, ThS.BSNT.CKI Vương Ngọc Thiên Thanh, cho biết sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, lây từ người sang người thông qua vết đốt của muỗi vằn.

Từ năm 2023 đến nay, sốt xuất huyết đã có nhiều diễn biến phức tạp và khác thường hơn so với mọi năm. Nếu như trước đây, sốt xuất huyết thường diễn biến theo mùa, mùa mưa là mùa cao điểm của sốt xuất huyết do liên quan đến sự sinh sản của loài muỗi. Hiện nay, dưới tác động của nhiều yếu tố như biến đổi khí hậu – hiện tượng nóng lên toàn cầu, quá trình đô thị hóa hay giao thương phát triển cùng sự phát triển trong khả năng kháng thuốc của muỗi, dịch sốt xuất huyết ngày càng khó lường. Bệnh sốt xuất huyết tại nước ta hiện có số ca rải rác quanh năm và xuất hiện khắp cả nước, tăng mạnh vào cuối năm, thường là từ tháng 10 hàng năm.

ThS.BSNT.CKI Vương Ngọc Thiên Thanh cho biết, thực tế trong thời gian qua Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã ghi nhận nhiều trường hợp trẻ mắc sốt xuất huyết bị sốc, phải lọc máu, thở máy, chạy ECMO (hệ thống tim phổi nhân tạo). Sốt xuất huyết tiến triển nhanh và khó lường ở cả trẻ em và người lớn. Do đó, ngay khi có dấu hiệu mắc sốt xuất huyết, người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay để được bác sĩ thăm khám và theo dõi, đặc biệt trẻ dưới 24 tháng, trẻ nhũ nhi. Với trẻ có bệnh mạn tính như tim, gan, thận, phổi, mạn tính hoặc thiếu máu cần phải nhập viện theo dõi.

Theo bác sĩ Thanh, biểu hiện khởi phát của sốt xuất huyết tương tự như sốt siêu vi thông thường nên rất dễ khiến người bệnh nhầm lẫn trong chẩn đoán lâm sàng và chủ quan trong điều trị y tế. Cụ thể, bệnh nhân sốt xuất huyết có thể khởi phát với triệu chứng sốt cao đột ngột, kéo dài 2 - 4 ngày, sau đó đau cơ, đau đầu, nhức hốc mắt, da xung huyết, buồn nôn, chán ăn, mệt mỏi… Dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết nặng cần nhập viện gồm vật vã, li bì, nôn ói, đau bụng, chảy máu mũi, chảy máu chân răng, ói ra máu… Bé gái hoặc phụ nữ có thể rong kinh, rong huyết.

Trong các trường hợp sốt xuất huyết thể nhẹ, được điều trị kịp thời, đúng cách có thể tự khỏi,  nhưng một số trường hợp bệnh nặng có thể biến chứng gây nhiễm trùng huyết, tràn dịch màng phổi, suy hô hấp, suy tim, suy thận, nguy cơ tử vong cao nhất là với nhóm người như trẻ em, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền, béo phì, trẻ nhũ nhi…

Ở phụ nữ mang thai, mắc sốt xuất huyết có thể gây ra các biến chứng như mạch nhanh, huyết áp tụt do sự suy giảm hệ miễn dịch trong thai kỳ. Người bệnh có thể tử vong do thoát huyết tương hoặc xuất huyết nặng gây sốc giảm thể tích.

Ngoài ra, mẹ bầu có thể gây nên các tác động xấu cho thai như trẻ sinh nhẹ cân, sinh non hoặc thai chết lưu. Hơn nữa, thai phụ mắc sốt xuất huyết khó phân biệt do biến chứng sốt xuất huyết thường giống biến chứng sản khoa như nhau tiền đạo, nhau bong non. Hơn nữa, virus có thể lây truyền trong bào thai hoặc sau khi sinh cho trẻ chiếm tỷ lệ 6%. Vì vậy, khi mắc sốt xuất huyết, thai phụ cần sớm nhập viện để được theo dõi.

ThS Nguyễn Diệu Thúy, Chuyên viên Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC chia sẻ: “Bản thân từng hai lần mắc sốt xuất huyết cách nhau 10 năm. Còn nhớ lần đầu tiên mắc sốt xuất huyết, tôi có triệu chứng rất nặng phải nằm 7 ngày trên giường bệnh. Không ăn được cơm, thậm chí phải ăn từng hạt. Mắc sốt xuất huyết lần hai khi tôi đang mang thai tuần thứ 32, chỉ số máu rất thấp, chỉ số tiêu cầu giảm không phanh. Chưa bao giờ thấy sự sống của mẹ và con lại mong manh đến thế.

“Nhờ được điều trị tích cực, hai mẹ con tôi đều bình an qua khỏi nhưng một thai phụ nhập viện cùng đợt lại không may mắn như vậy”, ThS Nguyễn Diệu Thúy chia sẻ.

Đó là lý do Thạc sĩ Thúy khuyến cáo mọi người cần nên tiêm vắc xin để phòng bệnh và các biến chứng với bệnh sốt xuất huyết, nhất là trẻ nhỏ, người mắc bệnh nền, người có hệ miễn dịch suy giảm và phụ nữ chuẩn bị mang thai.

Hiện nước ta đã có vắc xin sốt xuất huyết Qdenga do hãng dược phẩm Takeda (Nhật Bản) sản xuất. Vắc xin này được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đánh giá cao, ngừa được cả 4 tuýp huyết thanh virus gây bệnh sốt xuất huyết gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4, giảm nguy cơ mắc bệnh đến 80,2% và 90% nguy cơ nhập viện cũng như các biến chứng nguy hiểm liên quan. Đối tượng được khuyến cáo tiêm là trẻ từ 4 tuổi và người lớn. Lịch tiêm 2 mũi cách nhau 3 tháng.

Thạc sĩ Thúy cho biết thêm, vắc xin phòng sốt xuất huyết Qdenga được sản xuất trên công nghệ tiên tiến, cho đáp ứng miễn dịch liên quan đến miễn dịch dịch thể hay miễn dịch tế bào. Đây là hai miễn dịch quan trọng đối với một loại vắc xin tốt. Nhờ đáp ứng miễn dịch dịch thể, virus sốt xuất huyết sẽ không có khả năng xâm nhập vào trong cơ thể người. Sau tiêm vắc xin, cơ thể sẽ có được kháng thể trung hòa virus, đồng thời kháng thể tế bào cũng có khả năng tiêu diệt tế bào nhiễm virus.

Vắc xin sốt xuất huyết có đặc thù "ai tiêm vắc xin, người ấy sẽ hưởng lợi", nhưng cũng sẽ có tác dụng tích cực cho cộng đồng. Giải thích điều này, Thạc sĩ Thúy cho biết, bệnh sốt xuất huyết không lây truyền từ người sang người mà lây qua đường muỗi đốt, nên khái niệm miễn dịch cộng đồng sẽ khác với các loại vắc xin khác. Tuy nhiên, nhiều người tiêm vắc xin phòng bệnh, thì dịch bệnh sẽ giảm đi. Do đó, bất cứ ai cũng cần tiêm vắc xin, từ trẻ em từ 4 tuổi trở lên cho đến người lớn.

Hiện vắc xin phòng sốt xuất huyết đang được triển khai tiêm ở hơn 200 trung tiêm chủng của VNVC. Chỉ trong tuần đầu tiên ra mắt vắc xin sốt xuất huyết, Hệ thống tiêm chủng VNVC cũng đã ghi nhận hơn 25.000 người tới tiêm và đặt giữ vắc xin sốt xuất huyết. Trong một tháng vừa qua, con số này cũng tăng lên đáng kể, với hơn 100.000 người tới tiêm vắc xin và đặt giữ.

Mặt khác, vắc xin phòng sốt xuất huyết được đánh giá là một loại vắc xin "quý hiếm - khó tiêm". Là vắc xin sống, giảm độc lực dạng đông khô, trước khi tiêm vắc xin sốt xuất huyết, cần phải pha vắc xin với nước pha tiêm. Quá trình pha phức tạp, khó khăn và đòi hỏi nhiều công đoạn cùng thao tác của điều dưỡng cũng phải cẩn thận hơn các loại vắc xin khác như sởi - quai bị - rubella hay thủy đậu. Nên ngay từ khi nhận được thông tin có vắc xin phòng sốt xuất huyết, Hệ thống tiêm chủng VNVC đã nhiều lần họp cùng nhà sản xuất để đưa ra được hướng dẫn thuận tiện, đảm bảo tối ưu tác dụng của vắc xin. Sau khi VNVC ban hành quy trình riêng đã đào tạo cho nhân viên, điều dưỡng và các bộ phận liên quan nhằm tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất, đảm bảo tính tối ưu của quy trình tiêm vắc xin.

Hệ thống tiêm chủng VNVC có đội ngũ điều dưỡng chuyên môn cao, được đào tạo kiến thức chuyên môn và thực hành an toàn tiêm chủng định kỳ nhiều lần trong tháng, 100% điều dưỡng của VNVC có chứng chỉ an toàn tiêm chủng; tay nghề cao, đảm bảo thao tác chuẩn, tiêm đúng kỹ thuật tất cả các loại vắc xin bao gồm cả vắc xin sốt xuất huyết, từ đó đảm bảo công tác tiêm chủng an toàn và mang đến hiệu quả phòng bệnh cao nhất cho khách hàng.

Bên cạnh việc chủ động phòng bệnh bằng vắc xin, đối với những người chẳng may mắc sốt xuất huyết mà chưa kịp tiêm vắc xin phòng ngừa, BS.CKI Trần Đông Hải chia sẻ thêm những điều cần lưu ý trong quá trình chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết. Trong quá trình chăm sóc người bệnh sốt xuất huyết, cần lưu ý giai đoạn nguy hiểm thường rơi vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh, với biểu hiện sốt sốt đột ngột, mệt mỏi, lừ đừ, li bì, nôn ói, hoa mắt, chóng mặt, đau bụng… Ngay khi có dấu hiệu bất thường trong giai đoạn này, người bệnh cần được đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám, đo huyết áp, xét nghiệm máu đo chỉ số tiểu cầu, men gan, chức năng thận... Nếu các chỉ số bất thường, người bệnh cần nhập viện điều trị.

Với những trường hợp nhẹ có thể theo dõi tại nhà, ngoài uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh cần uống đủ nước để bù lượng nước đã mất và bổ sung thêm các loại vitamin để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Đặc biệt, người bệnh cần ăn các thực phẩm dễ tiêu như cháo, súp, canh, tránh ăn các thực phẩm có màu đậm như củ dền, kẹo có màu đỏ, màu đậm… Nguyên do là các thực phẩm này có màu giống với máu, nếu nôn ói sẽ không phân biệt được là máu hay màu thực phẩm. Khi có các dấu hiệu xuất huyết như chảy máu cam, ói ra máu, đau bụng, tay chân lạnh… cần đến ngay cơ sở y tế càng sớm càng tốt.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), số ca mắc sốt xuất huyết đã tăng gấp 10 lần trong hai thập kỷ qua, từ 500.000 trường hợp vào năm 2000 đã lên đến 5,2 triệu trường hợp vào năm 2019. Tại Việt Nam, trước diễn biến ngày càng phức tạp của bệnh sốt xuất huyết, các chuyên gia khuyến cáo người dân cần chủ động phòng bệnh và giảm thiểu tối đa nguy cơ biến chứng có thể xảy ra bằng việc tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết đúng lịch, đủ liều theo khuyến cáo.

Việc tiêm ngừa sốt xuất huyết đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến dịch bệnh lan rộng. Vắc xin giúp cơ thể phát triển miễn dịch, giảm nguy cơ nhiễm bệnh và biến chứng nặng. Trong trường hợp không may mắc sốt xuất huyết, việc xử trí đúng cách là điều quan trọng. Người bệnh nên nghỉ ngơi, uống đủ nước và dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ. Tránh tự ý dùng aspirin hoặc thuốc kháng viêm không steroid vì có thể gây chảy máu. Nếu xuất hiện triệu chứng nặng như chảy máu nhiều hoặc nôn ói liên tục, cần đến bệnh viện ngay lập tức để được điều trị kịp thời

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin phòng sốt xuất huyết cho trẻ em và người lớn, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• Đối với các hệ điều hành IOS (iPhone, iPad…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY
• Đối với các hệ điều hành Android (Oppo, Samsung, Sony…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY

BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ