Sốt xuất huyết và các bệnh do muỗi: Nhận biết, điều trị và cách phòng ngừa hiệu quả

Sốt xuất huyết đang trở thành mối lo ngại hàng đầu trong cộng đồng bởi số ca mắc ngày càng tăng cùng với gánh nặng chi phí điều trị và nguy cơ tái nhiễm cao, theo thông tin từ Bộ Y tế. Trước đây, dịch bệnh này chủ yếu bùng phát ở Đồng bằng sông Cửu Long, nhưng nay đã lan rộng khắp cả nước, đặc biệt tại các đô thị hóa nhanh với mật độ dân cư cao. Thống kê cho thấy, chỉ trong 3 tháng đầu năm 2025, TP.HCM ghi nhận hơn 5.000 ca bệnh, Bình Dương gần 1.000 ca và Hà Nội hàng trăm ca.

Đáng chú ý, sắp tới khi các dịp lễ lớn như Giỗ Tổ Hùng Vương (10/3 âm lịch), kỷ niệm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước 30/4 và Quốc tế Lao động 1/5 sắp tới là dịp để đông đảo người dân tham gia di chuyển, tụ tập, tạo cơ hội cho muỗi lây lan mầm bệnh nhanh chóng, đặc biệt ở những khu vực đông đúc như bến xe hoặc địa điểm du lịch. Trước các kỳ nghỉ lễ, nguy cơ dịch bệnh bùng phát càng đáng lo ngại nếu người dân không chủ động phòng ngừa.

Hiện Việt Nam đang lưu hành 4 tuýp virus sốt xuất huyết, đồng nghĩa với việc một người có thể nhiễm bệnh đến 4 lần, với nguy cơ mắc nặng hơn ở các lần tái nhiễm. Tuy nhiên, nhận thức của cộng đồng về bệnh và cách phòng ngừa, đặc biệt là vắc xin, vẫn còn hạn chế. Nguy cơ cao hơn ghi nhận ở trẻ em, phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người có bệnh nền và người thừa cân, béo phì, đòi hỏi giải pháp từ cả phía ngành y tế và sự chú trọng của người dân.

Nhằm giúp người dân nhận biết, kịp thời phát hiện, điều trị và biết cách phòng ngừa khoa học cho bệnh sốt xuất huyết và các bệnh lý nguy hiểm do muỗi truyền, Hệ thống tiêm chủng VNVC phối hợp phối hợp cùng các đơn vị y tế và báo chí uy tín hàng đầu Việt Nam, tổ chức chương trình tư vấn trực tuyến “SỐT XUẤT HUYẾT & CÁC BỆNH DO MUỖI: Nhận biết, điều trị và phòng ngừa hiệu quả” vào lúc 20h00 Thứ Sáu ngày 28/03/2025, với sự tham gia của các chuyên gia:

• ThS.BS Nguyễn Thị Dinh, Bác sĩ khoa Nhi, Bệnh viện Đa Khoa Tâm Anh Hà Nội;
• BS.CKI Nguyễn Lê Nga, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC.

Chương trình được phát sóng trực tuyến trên:

• Ứng dụng THVLi của Đài Truyền hình Vĩnh Long;
• Fanpage THVL – Đài Phát thanh Truyền hình Vĩnh Long;
• Fanpage Trung tâm tin tức VTV24;
• Fanpage VTV8 – Đài Truyền hình Việt Nam;
• Fanpage Báo điện tử VnExpress;
• Fanpage Báo Thanh Niên;
• Fanpage VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Fanpage Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh;
• Fanpage Nutrihome – Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng;
• Kênh Youtube Truyền hình Vĩnh Long;
• Kênh Youtube VNVC – Trung tâm tiêm chủng trẻ em và người lớn;
• Kênh Youtube Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Ngay bây giờ, Quý vị có thể gửi câu hỏi đến các chuyên gia NGAY TẠI ĐÂY để được giải đáp trong chương trình tư vấn.

Thông tin tư vấn quan trọng từ các chuyên gia, bác sĩ

Khán, thính giả quan tâm, có thể xem lại chương trình ngay tại đây:

Sốt xuất huyết là một trong những căn bệnh nguy hiểm đang gia tăng trên toàn cầu, đặc biệt tại Việt Nam. Theo ThS.BS Nguyễn Thị Dinh, Bác sĩ khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, sốt xuất huyết chủ yếu do virus Dengue gây ra với 4 tuýp DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4, mỗi người có thể mắc bệnh tối đa 4 lần trong đời, lần sau thường nặng hơn lần trước với nguy cơ sốc, thấm chí dẫn đến tử vong rất cao.

Bác sĩ Dinh nhấn mạnh giai đoạn nguy hiểm của sốt xuất huyết thường xảy ra khi sốt giảm, dễ khiến người bệnh chủ quan. Các biến chứng nghiêm trọng gồm sốc sốt xuất huyết (do thoát huyết tương gây tụt huyết áp); xuất huyết nặng tại các cơ quan nội tạng, não, phổi; suy gan cấp, suy thận cấp, tổn thương thần kinh và tim mạch. Nếu không được xử lý kịp thời, những biến chứng này có thể dẫn đến tử vong hoặc để lại di chứng lâu dài.

Sốt xuất huyết trở nguy hiểm khi người bệnh hết sốt hoặc nhiệt độ giảm, dễ dẫn đến chủ quan. Đây là giai đoạn tiềm ẩn nguy cơ sốc, xuất huyết nặng, suy gan, suy thận, hoặc tổn thương thần kinh và tim mạch, đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Ở trẻ em, điều trị càng khó khăn do trẻ khó biểu đạt triệu chứng, dễ mất nước, nôn ói và nguy cơ bệnh nặng cao hơn nếu tái nhiễm. Nguyên nhân là hiện tượng tăng cường phụ thuộc kháng thể (ADE), khiến virus dễ xâm nhập hơn, làm tăng nguy cơ sốc và xuất huyết nặng.

BS.CKI Nguyễn Lê Nga, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết sốt xuất huyết đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào top 10 bệnh nguy hiểm nhất năm 2019 và nâng mức cảnh báo cao nhất (cấp độ 3) vào năm 2024. Trong 50 năm qua, số ca sốt xuất huyết toàn cầu tăng gấp 30 lần, với 50 - 100 triệu ca mỗi năm. Tại Việt Nam, 11 tháng đầu năm 2024 ghi nhận 115.000 ca và chỉ trong 3 tháng đầu năm 2025, TP.HCM có hơn 4.000 ca, Hà Nội hàng trăm ca, bao gồm nhiều trường hợp nặng và tử vong.

Đáng chú ý, tình trạng biến đổi khí hậu trên toàn cầu đã khiến sốt xuất huyết không còn phụ thuộc vào mùa mưa mà bùng phát quanh năm, đặc biệt tại các quốc gia nhiệt đới khí hậu như Việt Nam. Trước đây, dịch sốt xuất huyết tại Việt Nam thường tập trung ở miền Nam và miền Trung, nay dịch lan mạnh ra miền Bắc, đặc biệt tại Hà Nội. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến trẻ em mà còn gây biến chứng nặng ở người lớn tuổi và người có bệnh nền, khiến công tác phòng chống và điều trị ngày càng thách thức.

“Tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, ngăn biến chứng nặng và tử vong, đặc biệt ở trẻ em và người có bệnh nền. Đồng thời, vắc xin còn góp phần kiểm soát dịch bệnh, giảm áp lực cho hệ thống y tế và tổn thất kinh tế. Trong bối cảnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, vắc xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả và bền vững trước dịch sốt xuất huyết.” Bác sĩ Lê Nga nhấn mạnh.

Tại Việt Nam, vắc xin sốt xuất huyết Qdenga của Takeda (Nhật Bản), được cấp phép lưu hành và chỉ định chủng ngừa cho trẻ em từ 4 tuổi trở lên, giúp phòng ngừa 4 tuýp virus Dengue với hiệu quả >80%, giảm nguy cơ nhiễm mới, tái nhiễm và biến chứng nặng, nhập viện >90%, áp dụng cho cả người đã hoặc chưa từng mắc bệnh.

Miễn dịch tự nhiên chỉ bảo vệ ngắn hạn với các tuýp virus khác, khiến nguy cơ tái nhiễm cao. Chính vì thế, ngay cả khi đã bị sốt xuất huyết, việc tiêm vắc xin vẫn được khuyến cáo. Nếu vừa mắc bệnh, tiêm vắc xin cần trì hoãn 6 tháng để đảm bảo hiệu quả.

Đối với người cao tuổi và người có bệnh nền, dù sức khỏe ổn định hay không, đều nên tiêm vắc xin sốt xuất huyết sớm vì nguy cơ bệnh, thậm chí bệnh nặng và biến chứng khi mắc rất cao. Nếu bệnh nền chưa ổn định, cần khám chuyên khoa trước khi tiêm. Sau tiêm, theo dõi tại cơ sở y tế 30 phút và quan sát tại nhà 1 - 2 ngày. Nếu xuất hiện sốt cao không hạ, khó thở hoặc bệnh nền trở nặng, cần đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Trường hợp trẻ ho, sổ mũi nhẹ, không sốt vẫn tiêm vắc -xin bình thường, nhưng nếu sốt, mắc bệnh cấp tính hoặc đang dùng kháng sinh, cần hoãn tiêm đến khi khỏe lại. Việc trì hoãn lịch tiêm là do bệnh, không phải do kháng sinh. Trẻ đang truyền máu, dùng corticoid, hóa trị... cần hoãn tiêm ít nhất 6 tuần tới 3 tháng.

Ngoài sốt xuất huyết, trẻ em và người lớn cũng cần tiêm vắc xin cúm (tiêm hàng năm), phế cầu, não mô cầu, viêm gan A, B, thủy đậu, zona (dành cho người trên 50 tuổi hoặc 18 tuổi có nguy cơ cao). Người không nhớ lịch tiêm nên đến trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất để được tư vấn và bổ sung kịp thời các vắc xin quan trọng.

Vắc xin sốt xuất huyết có thể tiêm cùng vắc xin viêm gan A, B, ho gà, bạch hầu, uốn ván ... nhưng phải cách ít nhất 1 tháng nếu tiêm vắc xin sống giảm độc lực khác như sởi, thủy đậu, rubella. Khi tiêm nhiều vắc xin, nên tiêm ở hai chi khác nhau để đảm bảo hiệu quả và giảm tác dụng phụ.

Ngoài ra, BS Nguyễn Lê Nga cũng lưu ý thêm một bệnh nguy hiểm do muỗi truyền là viêm não Nhật Bản, có thể gây di chứng nặng như chậm phát triển vận động, ngôn ngữ, trí tuệ, động kinh, rối loạn ngôn ngữ hoặc tổn thương thính giác và thị giác. Khoảng 30 - 50% trẻ mắc bệnh có nguy cơ gặp các di chứng này.

Tuy nhiên, viêm não Nhật Bản hoàn toàn có thể phòng ngừa. Tiêm vắc xin là biện pháp hiệu quả nhất, kết hợp với phát hiện và điều trị sớm để giảm nguy cơ di chứng. Chủ động phòng ngừa và chăm sóc y tế kịp thời là cách bảo vệ trẻ trước những hậu quả nghiêm trọng của bệnh.

Để được tư vấn các thông tin vắc xin phòng các bệnh nguy hiểm do muỗi truyền cho trẻ hoặc đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất Tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY