Người bị mèo dại cắn bao lâu thì phát bệnh? Cách xử lý khẩn cấp

Bệnh dại từ động vật lây sang người, với tỷ lệ tử vong gần như 100% một khi các triệu chứng đã khởi phát. Mèo là một trong những loài vật nuôi phổ biến nhất và cũng có khả năng truyền căn bệnh này sang con người nếu nhiễm virus dại. Nhiều người thắc mắc, người bị mèo dại cắn bao lâu thì phát bệnh? Câu trả lời phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm vị trí vết cắn, tình trạng sức khỏe của người bị cắn và mức độ nặng nhẹ của sự phơi nhiễm với virus. Chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp chi tiết trong bài viết sau.

Dấu hiệu nhận biết mèo bị dại

Mèo mắc bệnh dại sau thời gian ủ bệnh sẽ bắt đầu xuất hiện những triệu chứng của bệnh rõ ràng hơn. Thông thường, bệnh dại ở mèo có thể biểu hiện ở thể cuồng và thể liệt. Ở mỗi thể, triệu chứng bệnh ở mèo sẽ có những điểm khác biệt nhất định.

Triệu chứng mèo mắc bệnh dại thể cuồng

• Mèo có thể bị chảy nhiều nước dãi, sùi bọt mép.
• Sợ nước, không muốn đến gần thậm chí bị kích thích khi nghe tiếng nước.
• Mèo thường xuyên bồn chồn, lo lắng.
• Chán ăn, bỏ ăn.
• Mèo thường xuyên ở trong trạng thái dễ bị kích động, nhe răng như sắp cắn trông rất hung dữ.
• Mèo thường xuyên cào, cắn chính mình và có xu hướng cào, cắn, tấn công con vật hoặc con người.

Triệu chứng mèo mắc bệnh dại thể liệt

• Mèo lờ đờ, ủ rũ.
• Hàm trễ, lưỡi thè ra, khó nhai nuốt thức ăn.
• Liệt cơ hàm, liệt chân hay một phần cơ thể.
• Chảy nhiều nước dãi quanh miệng.

Người bị mèo dại cắn bao lâu thì phát bệnh?

Người bị mèo dại cắn thường có thời gian ủ bệnh có thể vào khoảng 2 - 8 tuần. Sẽ có một số trường hợp cá biệt chưa đến 10 ngày bệnh nhân đã phát bệnh hoặc cũng có một số trường hợp thậm chí phát bệnh sau vài năm.

Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian phát bệnh sau khi bị mèo dại cắn

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến thời gian phát bệnh có thể kể đến bao gồm: Vị trí vết cắn, nồng độ virus trong nước bọt của mèo, mức độ sâu, rộng của vết thương, sức khỏe miễn dịch của người bị cắn.

1. Vị trí vết cắn

Đầu tiên, vị trí vết cắn là yếu tố tiên quyết ảnh hưởng đến thời gian phát bệnh. Nếu vết cắn càng gần với vùng thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ hoặc vết cắn ở các đầu mút như đầu ngón tay, đầu ngón chân thì thời gian phát bệnh sẽ càng ngắn. Bởi virus lúc này có thể di chuyển dọc theo các dây thần kinh để đến não người bệnh nhanh hơn. Trong khi đó, vết cắn xa chi dưới, cẳng chân thường có thời gian ủ bệnh kéo dài hơn.

2. Nồng độ virus dại trong nước bọt của mèo

Nồng độ virus trong nước bọt của mèo là yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ xâm nhập và nhân lên của virus trong cơ thể. Nếu mèo đang lên cơn dại, lượng virus trong nước bọt sẽ cao hơn, tăng nguy cơ phơi nhiễm nặng và rút ngắn đáng kể thời gian ủ bệnh. Ngược lại, mèo mới nhiễm virus và chưa phát bệnh, lượng virus trong dịch tiết có thể thấp hơn, kéo dài thời gian trước phát bệnh, tạo cơ hội cho người bị cắn can thiệp dự phòng bằng vắc xin hiệu quả.

3. Mức độ sâu, rộng của vết thương

Độ sâu và độ rộng của vết thương là một trong những yếu tố trả lời cho câu hỏi người bị mèo dại cắn bao lâu thì phát bệnh. Các vết cắn sâu, ảnh hưởng đến mô cơ, tĩnh mạch hoặc quá rộng có thể gây tổn thương trên diện rộng, khiến virus nhanh chóng tiếp cận hệ thần kinh, phá vỡ hàng rào bảo vệ của cơ thể. Trong trường hợp vết thương chỉ trầy xước nông ngoài da, khả năng xâm nhập của virus giảm đi rõ rệt, kéo dài thời gian phát bệnh và tăng cơ hội phòng ngừa mầm bệnh bằng các biện pháp xử lý y tế và vắc xin.

4. Sức khỏe miễn dịch của người bị cắn

Sức khỏe miễn dịch của người bị cắn cũng là một trong những nhân tố quan trọng quyết định tốc độ phát triển của bệnh. Người có hệ miễn dịch yếu do tuổi tác hoặc bệnh lý nền, như trẻ nhỏ, người cao tuổi, người đang sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch có thể không đủ sức chống lại sự tấn công dồn dập của virus dại.

Từ đó, thời gian phát bệnh bị rút ngắn, nguy cơ tử vong gia tăng nếu không được xử trí và chủng ngừa kịp thời. Ngược lại, nếu cơ thể người bị cắn khỏe mạnh, đáp ứng miễn dịch tốt sẽ làm chậm tiến trình phát triển của virus, giúp các công tác điều trị và tiêm phòng phát huy hiệu quả tốt hơn.

Dấu hiệu nhận biết người bị dại sau khi mèo cắn

Ở giai đoạn tiền triệu chứng, các biểu hiện ban đầu ở người trước khi phát bệnh thường là: lo lắng, thay đổi tính cách, có cảm giác đau, ngứa ở nơi bị cắn.

Ở thời kỳ toàn phát khi mắc bệnh dại thường các triệu chứng sẽ diễn biến theo 2 thể bệnh là thể cuồng và thể liệt. Triệu chứng thể cuồng ở người thường bệnh nhân sẽ rơi vào trạng thái kích thích tâm thần vận động. Người bệnh trở nên hung tợn hơn, điên khùng, đạp phá lung tung và sau đó là tiến vào trạng thái hôn mê và tử vong.

Bệnh nhân bị co cứng, run rẩy tứ chi, co giật, co thắt họng và thanh khí quản, sợ nước, có cảm giác khát nhưng không dám uống chỉ nhìn thấy hoặc chỉ nghe thấy tiếng nước chảy cũng có thể làm tăng co thắt họng và rất đau. Tình trạng co thắt có thể tăng lên mỗi khi có kích thích như gió hổi, ánh sáng, mùi vị thức ăn... Bệnh nhân thường sẽ luôn có nét mặt căng thẳng, hoảng hốt, mắt sáng và đỏ, tai thính, có thể gặp tình trạng kích thích bộ phận sinh dục như cương cứng ở nam giới.

Bệnh nhân bắt đầu sốt tăng dần, vã mồ hôi, tăng tiết đờm dãi, rối loạn tim mạch và hô hấp, xuất hiện ảo giác. Các triệu chứng này sẽ dần tiến triển nặng và tử vong sau 3 - 5 ngày do ngừng tim, ngừng thở.

Mặt khác, triệu chứng thể liệt có thể gặp ở bệnh nhân bị virus tiến vào não. Lúc này, bệnh nhân thường không có triệu chứng sợ nước, sợ gió. Ban đầu đau nhiều vùng cột sống sau đó xuất hiện liệt kiểu Landry (1). Tức đầu tiên bệnh nhân bị liệt chi dưới, sau đó rối loạn cơ vòng rồi đến liệt chi trên. Khi tổn thương lan đến hành não, bệnh nhân liệt thần kinh sọ, ngừng thở, ngừng tim, tử vong.

Hướng dẫn xử lý sau khi bị mèo dại cắn để ngăn ngừa phát bệnh

Việc xử lý đúng cách ngay sau khi bị mèo cắn đóng vai trò quyết định trong việc phòng ngừa mắc bệnh dại. Dưới đây là các bước cụ thể cần thực hiện càng sớm càng tốt.

1. Sơ cứu vết thương đúng cách

Để xử trí vết thương sau khi bị mèo cào, cắn, bệnh nhân nên rửa sạch vết thương dưới vòi nước chảy liên tục tối thiểu 15 phút với xà phòng đặc 20% hoặc nước muối 0,9%. Sau đó sát khuẩn vết thương bằng cồn và đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ kiểm tra vết thương và chỉ định chủng ngừa các loại vắc xin, huyết thanh nếu cần.

Lưu ý, không được băng kín vết thương hay khâu vết thương sớm trừ trường hợp vết thương chảy nhiều máu, cần băng lại theo chỉ định của bác sĩ. Cần tiêm phòng theo chỉ định của bác sĩ và điều trị bằng kháng sinh để chống nhiễm khuẩn vết thương. Không điều trị theo truyền miệng hay kinh nghiệm dân gian không có bằng chứng khoa học dẫn để tránh nguy cơ tử vong.

2. Tiêm phòng uốn ván

Sau khi xem xét tình trạng vết thương gây ra bởi mèo, như vị trí và mức độ nghiêm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân chủng ngừa uốn ván hay không. Thông thường, với những trường hợp vết thương từ độ 3 trở lên, vết cắn/cào sâu, chảy nhiều máu sẽ có nguy cơ cao phơi nhiễm uốn ván có trong nước bọt của động vật. Lúc này cần tiêm cả vắc xin và huyết thanh uốn ván.

Không chỉ bệnh dại, mà uốn ván cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh của bệnh nhân, gây tổn thương nghiêm trọng và nguy cơ tử vong cao. Tùy vào vết thương và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân (có gặp các vấn đề về suy giảm miễn dịch hay không) mà bác sĩ chỉ định lịch tiêm vắc xin uốn ván phù hợp.

3. Tiêm vắc xin và huyết thanh

Huyết thanh và vắc xin phòng bệnh dại là biện pháp dự phòng duy nhất để ngăn chặn căn bệnh này. Các bác sĩ khuyến cáo người dân, ngay cả khi bị chó mèo cắn hoặc cào đã lâu, vẫn nên đến cơ sở y tế để được tư vấn, xử trí vết thương và tiêm phòng kịp thời.

Thông thường, lịch tiêm vắc xin sau phơi nhiễm gồm 5 mũi trong một tháng (ngày 0 - 3 - 7 - 14 - 28) và có thể dừng sớm nếu tình trạng con vật được theo dõi ổn định trong 10 ngày và theo chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra, người dân có thể chủ động tiêm dự phòng trước phơi nhiễm, đặc biệt những ai thường xuyên tiếp xúc với chó, mèo. Lịch tiêm dự phòng gồm 3 mũi (ngày 0 - 7 - 21 hoặc 28), và nếu không may bị cắn sau đó, chỉ cần tiêm thêm 2 mũi, không cần dùng huyết thanh dù vết thương nặng.

Hện tại VNVC là trung tâm tiêm chủng uy tín, cung cấp đầy đủ vắc xin phòng dại và uốn ván cho mọi lứa tuổi. Người bị động vật cắn có thể tiêm phòng kịp thời, an toàn và đúng phác đồ tại đây.

4. Theo dõi con mèo

Theo dõi mèo hay động vật cắn người nói chung là cách giúp xác định nguy cơ mắc bệnh dại ở động vật. Nếu mèo cắn, cào, liếm lên vết thương hở của bạn cần theo dõi vật nuôi này trong vòng 10 ngày. Nếu phát hiện chúng có triệu chứng bất thường như dữ tợn, dễ kích thích, cắn cả chủ nhân, cắn xé đồ đạc hay tự cắn bản thân, sợ sáng, co giật... cần đưa đến bác sĩ thú y để đánh giá nguy cơ mắc bệnh, đồng thời người bị cắn cần đến bệnh viện để được điều trị và dự phòng bằng vắc xin.

Vậy người bị mèo dại cắn bao lâu thì phát bệnh? Thời gian phát bệnh cụ thể có thể khác biệt ở từng cá nhân, thường ủ bệnh 2 - 8 tuần, cá biệt thì chưa đến 10 ngày hay thậm chí kéo dài đến vài năm. Tuy nhiên, điều quan trọng cần chú ý ngay sau khi bị mèo cào, cắn, liếm lên vết thương là sơ cứu đúng cách và chủng ngừa kịp thời.