Người lớn bị tay chân miệng uống thuốc gì? Bác sĩ hướng dẫn chi tiết

Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm đặc biệt phổ biến ở trẻ em, nhất là nhóm trẻ dưới 5 tuổi. Tuy nhiên, bất kể ai tiếp xúc với mầm bệnh cũng đều có nguy cơ mắc bệnh, kể cả người lớn khỏe mạnh và thậm chí tiềm ẩn nguy cơ bệnh nặng, biến chứng nguy hiểm, đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên tắc điều trị và chia sẻ các thông tin về việc người lớn bị tay chân miệng uống thuốc gì?

Nguyên tắc điều trị bệnh tay chân miệng

Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm do virus thuộc nhóm Enterovirus, thường là  Coxsackievirus hoặc Enterovirus 71 gây ra. Mặc dù bệnh thường xuất hiện ở trẻ em dưới 5 tuổi, nhưng người lớn cũng có thể mắc phải, đặc biệt khi hệ miễn dịch suy yếu hoặc tiếp xúc với nguồn lây nhiễm. Người lớn khi mắc tay chân miệng cần chú ý và điều trị đúng cách để tránh các biến chứng như viêm màng não, viêm cơ tim hoặc tổn thương thần kinh lâu dài. (2)

Do không có thuốc kháng virus đặc hiệu cho bệnh tay chân miệng, việc điều trị chủ yếu hướng đến kiểm soát các triệu chứng nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Các triệu chứng điển hình bao gồm sốt, đau họng, loét miệng và phát ban ở tay, chân. Ở người lớn, những biểu hiện này có thể kéo dài hoặc gây khó chịu hơn so với trẻ em, đòi hỏi sự can thiệp kịp thời. Mục tiêu là giúp cơ thể vượt qua giai đoạn cấp tính của bệnh bằng cách giảm thiểu tác động của các triệu chứng, đồng thời hỗ trợ hệ miễn dịch tự nhiên trong việc loại bỏ virus.

Sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi chống lại virus, nhưng nếu không được kiểm soát, nó có thể dẫn đến mệt mỏi, mất nước hoặc thậm chí co giật. Ở người lớn bị tay chân miệng, sốt thường đi kèm với cảm giác đau nhức toàn thân, đặc biệt ở vùng cơ và khớp. Các loại thuốc hạ sốt và giảm đau được sử dụng để điều hòa thân nhiệt, giảm cảm giác khó chịu và ngăn ngừa các hậu quả nghiêm trọng do sốt cao kéo dài. Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ liều lượng và thời gian theo chỉ định để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Ngoài ra, hệ miễn dịch là yếu tố quyết định trong việc đẩy lùi virus gây bệnh tay chân miệng. Ở người lớn, sức đề kháng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như căng thẳng, thiếu dinh dưỡng hoặc bệnh lý nền, khiến cơ thể dễ tổn thương hơn trước virus. Do đó, việc bổ sung các chất tăng cường miễn dịch là một phần không thể thiếu trong quá trình điều trị. Những chất này không trực tiếp tiêu diệt virus mà hoạt động bằng cách củng cố hàng rào bảo vệ tự nhiên, giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn và giảm nguy cơ tái nhiễm hoặc biến chứng.

Người lớn bị tay chân miệng uống thuốc gì?

Khi người lớn mắc bệnh tay chân miệng, việc sử dụng thuốc cần được cá nhân hóa dựa trên triệu chứng và tình trạng sức khỏe tổng thể. Dưới đây là các nhóm thuốc thường được bác sĩ khuyến nghị, với sự giám sát chặt chẽ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

1. Thuốc giảm đau, hạ sốt

Sốt cao và đau nhức cơ thể là những triệu chứng phổ biến khi virus tay chân miệng tấn công. Paracetamol là loại thuốc được sử dụng rộng rãi nhờ khả năng hạ sốt nhanh chóng và giảm đau hiệu quả. Thuốc này tác động lên trung tâm điều hòa nhiệt độ ở não, giúp giảm thân nhiệt và mang lại cảm giác dễ chịu cho người bệnh. Liều lượng thông thường cho người lớn là 500 - 1000 mg mỗi 4 - 6 giờ, nhưng không được vượt quá 4.000 mg trong 24 giờ để tránh nguy cơ tổn thương gan.

Trong một số trường hợp, nếu triệu chứng đau nhức nghiêm trọng hơn hoặc paracetamol không đáp ứng đủ, ibuprofen – một loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) – có thể được cân nhắc. Ibuprofen không chỉ hạ sốt mà còn giảm viêm, đặc biệt hữu ích khi người bệnh bị đau họng hoặc đau cơ dữ dội. Tuy nhiên, thuốc này cần được dùng thận trọng vì có thể gây kích ứng dạ dày hoặc ảnh hưởng đến chức năng thận nếu sử dụng kéo dài. Việc tuân thủ liều lượng và thời gian dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn.

2. Thuốc giảm viêm, đau họng

Đau họng là biểu hiện khó chịu do virus gây tổn thương niêm mạc miệng và họng, khiến người bệnh gặp khó khăn khi nuốt hoặc nói chuyện. Các thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen có thể được chỉ định để giảm viêm và làm dịu cảm giác đau rát.

Tuy nhiên, nhóm thuốc chống viêm không steroid cần được sử dụng dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ, vì chúng có thể gây ra các tác dụng phụ như loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa hoặc ảnh hưởng đến thận nếu dùng quá liều. Để giảm thiểu rủi ro, người bệnh nên dùng thuốc cùng thức ăn và không kéo dài thời gian sử dụng vượt quá khuyến nghị. Ngoài ra, các biện pháp hỗ trợ như súc miệng bằng nước muối ấm hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ cũng có thể được kết hợp để tăng hiệu quả giảm đau và cải thiện cảm giác thoải mái.

3. Thuốc điều trị loét miệng

Loét miệng là một trong những dấu hiệu đặc trưng của bệnh tay chân miệng, gây đau đớn và ảnh hưởng lớn đến khả năng ăn uống. Các loại gel bôi tại chỗ như lidocaine (theo chỉ định bác sĩ) thường được sử dụng để gây tê nhẹ vùng tổn thương, giúp giảm đau tức thì và tạo điều kiện cho người bệnh ăn uống dễ dàng hơn. Những loại gel này được thoa trực tiếp lên vết loét, thường 3 - 4 lần mỗi ngày, tùy theo mức độ đau và chỉ định y tế.

Ngoài ra, dung dịch sát khuẩn như chlorhexidine cũng được áp dụng để làm sạch vết loét, ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng thứ phát. Việc sử dụng cần được thực hiện cẩn thận để tránh kích ứng niêm mạc miệng, đồng thời đảm bảo vệ sinh tay sạch sẽ trước khi thoa thuốc nhằm giảm nguy cơ lây nhiễm thêm. Các loại thuốc này không chỉ giảm đau mà còn hỗ trợ quá trình lành vết loét diễn ra nhanh hơn, giúp người bệnh sớm trở lại sinh hoạt bình thường.

4. Thuốc tăng sức đề kháng và hỗ trợ miễn dịch

Vì bệnh tay chân miệng là do virus, việc nâng cao sức đề kháng là yếu tố quan trọng để cơ thể tự khắc phục bệnh mà không cần can thiệp quá nhiều bằng thuốc đặc trị. Một số chất bổ sung thường được khuyến nghị bao gồm:

• Vitamin C: Là chất chống oxy hóa mạnh, vitamin C kích thích sản xuất bạch cầu, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do virus và thúc đẩy quá trình tái tạo mô. Người bệnh có thể bổ sung vitamin C qua viên uống hoặc thực phẩm như cam, chanh, ổi.
• Kẽm: Kẽm hỗ trợ chức năng của các tế bào miễn dịch như tế bào T, đồng thời góp phần làm lành các tổn thương da do phát ban hoặc loét miệng. Kẽm thường có trong viên uống hoặc thực phẩm như hải sản, hạt óc chó.
• Men vi sinh: Hệ vi khuẩn đường ruột khỏe mạnh giúp cải thiện khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng và tăng cường miễn dịch tổng thể.

Việc sử dụng các loại thuốc tăng sức đề kháng và hỗ trợ miễn dịch cần được tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo liều lượng phù hợp, tránh dư thừa gây ảnh hưởng ngược.

5. Thuốc kháng sinh chống bội nhiễm

Thông thường, bệnh tay chân miệng không yêu cầu sử dụng kháng sinh vì nguyên nhân chính là virus. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, khi các vết loét hoặc tổn thương da bị bội nhiễm vi khuẩn – thể hiện qua dấu hiệu như mưng mủ, sưng đỏ, hoặc sốt kéo dài không đáp ứng với thuốc hạ sốt – bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh. Các loại kháng sinh phổ biến bao gồm amoxicillin, cephalosporin hoặc penicillin, tùy thuộc vào mức độ nhiễm trùng và loại vi khuẩn nghi ngờ (3).

Việc sử dụng kháng sinh cần tuân thủ nghiêm ngặt theo đơn thuốc, thường kéo dài từ 5 - 7 ngày, để đảm bảo tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn và tránh hiện tượng kháng thuốc. Người bệnh tuyệt đối không tự ý mua kháng sinh mà không có đánh giá từ bác sĩ, vì điều này không chỉ gây lãng phí mà còn làm gia tăng nguy cơ kháng thuốc trong cộng đồng.

Một số loại thuốc điều trị khác khi người lớn bị tay chân miệng

Ngoài các loại thuốc uống, một số sản phẩm hỗ trợ khác cũng được sử dụng để chăm sóc vùng tổn thương và tăng cường hiệu quả điều trị tay chân miệng ở người lớn, tập trung vào việc làm sạch và bảo vệ da, miệng.

1. Thuốc bôi ngoài da

Phát ban, mụn nước hoặc vết đỏ trên tay, chân là những tổn thương da phổ biến khi mắc bệnh. Các loại thuốc bôi như dung dịch methylene blue (nồng độ 1 - 2%) hoặc kem chứa kẽm oxit được áp dụng để làm khô vết thương, giảm ngứa và ngăn ngừa nhiễm trùng. Methylene blue hoạt động bằng cách tạo môi trường bất lợi cho vi khuẩn, trong khi kẽm oxit giúp bảo vệ da và thúc đẩy quá trình tái tạo. Những sản phẩm này thường được thoa 2 - 3 lần mỗi ngày, sau khi vệ sinh sạch vùng tổn thương.

Việc thoa thuốc cần được thực hiện nhẹ nhàng bằng tăm bông hoặc tay sạch để tránh làm vỡ mụn nước, từ đó giảm nguy cơ lây lan virus sang các vùng khác trên cơ thể hoặc người xung quanh. Các loại thuốc bôi này không chỉ hỗ trợ điều trị mà còn giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn khi các tổn thương da dần lành lại.

2. Dung dịch súc miệng sát khuẩn

Vệ sinh khoang miệng là bước quan trọng để giảm nguy cơ nhiễm trùng từ các vết loét và duy trì sức khỏe tổng thể. Dung dịch súc miệng chứa chlorhexidine (0,12 - 0,2%) hoặc nước muối sinh lý (0,9%) được khuyến khích sử dụng đều đặn, thường 2 - 3 lần mỗi ngày, đặc biệt sau khi ăn uống hoặc khi cảm thấy đau rát. Chlorhexidine có khả năng tiêu diệt vi khuẩn và một phần virus, trong khi nước muối sinh lý giúp làm sạch nhẹ nhàng mà không gây kích ứng.

Người bệnh nên súc miệng trong khoảng 30 - 60 giây, sau đó nhổ bỏ, tránh nuốt dung dịch để không ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa. Các dung dịch này không chỉ giảm viêm mà còn mang lại cảm giác dễ chịu, hỗ trợ quá trình lành vết loét trong miệng diễn ra nhanh hơn.

Một số lưu ý khi dùng thuốc điều trị tay chân miệng cho người lớn

Để việc điều trị tay chân miệng ở người lớn đạt hiệu quả tối ưu và an toàn, cần lưu ý một số điểm quan trọng trong suốt quá trình sử dụng thuốc. Trước hết, tuyệt đối không tự ý mua và dùng thuốc, đặc biệt là kháng sinh hoặc các loại thuốc chống viêm mạnh mà không có sự đồng ý của bác sĩ. Việc lạm dụng thuốc có thể dẫn đến tác dụng phụ nghiêm trọng như tổn thương gan, loét dạ dày hoặc kháng thuốc, gây khó khăn cho các đợt điều trị sau này.

Thứ hai, người bệnh cần theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của mình trong suốt quá trình điều trị. Nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như sốt cao không kiểm soát được (trên 39°C kéo dài), khó thở, tổn thương da lan rộng hoặc có dấu hiệu mưng mủ, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức để được đánh giá và can thiệp kịp thời. Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của biến chứng nghiêm trọng cần sự hỗ trợ y tế chuyên sâu.

Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò không thể thiếu trong việc hỗ trợ hồi phục. Người bệnh nên ưu tiên các thực phẩm mềm, dễ nuốt như cháo, súp, sữa, đồng thời bổ sung thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất như trái cây tươi (cam, kiwi), rau xanh để tăng cường sức đề kháng. Uống đủ nước, ít nhất 2 - 2,5 lít mỗi ngày, cũng rất quan trọng để tránh mất nước, đặc biệt khi bị sốt hoặc khó ăn uống do loét miệng. Nước có thể được thay thế bằng các loại nước ép tự nhiên hoặc dung dịch bù điện giải nếu cần thiết.

Cuối cùng, vệ sinh cá nhân và môi trường sống cần được duy trì sạch sẽ để hạn chế sự lây lan của virus. Người bệnh nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, tránh tiếp xúc gần với người khác, đồng thời vệ sinh các bề mặt tiếp xúc như bàn ghế, tay nắm cửa bằng dung dịch khử trùng. Những biện pháp này không chỉ bảo vệ bản thân mà còn giảm nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng, đặc biệt trong gia đình có trẻ nhỏ hoặc người già – những đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi virus.

Bệnh tay chân miệng ở người lớn tuy không phổ biến nhưng không thể xem nhẹ, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh có thể bùng phát bất ngờ. Người lớn bị tay chân miệng uống thuốc gì cần được xác định dựa trên triệu chứng cụ thể và chỉ định của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả điều trị. Hãy luôn tham khảo ý kiến chuyên gia y tế và tuân thủ phác đồ được đề xuất để quá trình hồi phục diễn ra nhanh chóng và an toàn.