Chủ động phòng ngừa cúm, viêm phổi do phế cầu và các bệnh hô hấp đầu năm 2025

Cuối năm thời tiết trở lạnh khiến nhiệt độ niêm mạc - hàng rào bảo vệ hệ hô hấp suy giảm; từ đó, các phản ứng miễn dịch trở nên kém hơn. Cộng hưởng với tình trạng ô nhiễm môi trường làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường hô hấp. Các tác nhân gây bệnh thường gặp trong thời điểm này có thể kể đến như cúm, sởi, phế cầu, ho gà, thủy đậu… Đây đều là những căn bệnh đã có vắc xin phòng ngừa hiệu quả, trẻ em và người lớn cần chủ động tiêm phòng, tránh nguy cơ bệnh nặng, thậm chí tử vong.

Trên đây là các thông tin mang tính chất cảnh báo đến với người dân từ các chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong buổi Tư vấn trực tuyến diễn ra vào tối 27/12/2024, do Hệ thống tiêm chủng VNVC tổ chức với chủ đề: “Cúm, phế cầu và các bệnh hô hấp nguy hiểm”. Chương trình có sự tham gia tư vấn của các bác sĩ:

• TS.BS Nguyễn An Nghĩa, Phó khoa Nhiễm – Thần Kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM;
• TS.BS Chu Thị Hà, Chuyên khoa Hô hấp, PKĐK Tâm Anh Quận 7, BVĐK Tâm Anh TP.HCM;
• BS Bùi Thanh Phong, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC;
• BS Hoa Tuấn Ngọc, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC.

Quý Khán giả quan tâm có thể xem lại chương trình Tư vấn trực tuyến TẠI ĐÂY.

Các bệnh hô hấp thời điểm đầu năm có xu hướng gia tăng đáng báo động

TS.BS Nguyễn An Nghĩa cho biết, từ tháng 10 đến nay, các bệnh hô hấp có xu hướng gia tăng mạnh hơn so với các tháng trước đó, với tỷ lệ khoảng 25 - 30%. Tại Bệnh viện Nhi đồng 1 có khoảng 250 - 270 bệnh nhi hô hấp đang điều trị nội trú; trong đó có 15 - 20 trẻ diễn tiến nặng, phải nằm ở phòng cấp cứu. Tỷ lệ trẻ viêm tiểu phế quản trong tháng 11 tăng cao hơn so với cùng kỳ 2023, thậm chí cao hơn so với trung bình trong 5 năm qua và có xu hướng tiếp tục tăng.

Còn theo thống kê của Bệnh viện Nhi đồng 2, tháng 9/2024, đơn vị tiếp nhận điều trị nội trú cho hơn 2.300 trẻ mắc bệnh hô hấp, số trẻ điều trị ngoại trú hơn 42.600 ca. Đến tháng 11, số ca điều trị nội trú bệnh hô hấp đã tăng lên 2.886 trường hợp và điều trị ngoại trú là 61.530 trường hợp. Đa số trẻ nhập viện trong tình trạng có biến chứng đường hô hấp nhu ho, khó thở do viêm phổi, viêm tiểu phế quản, hen.

Theo TS. BS Nguyễn An Nghĩa, trẻ nhập viện với các tình trạng viêm tiểu phế quản, viêm phổi, khó thở phải thở máy… thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân như do virus hoặc vi khuẩn. Trong đó, tác nhân gây bệnh do virus thường gặp như sởi, cúm, adenovirus, virus hợp bào hô hấp RSV... Các tác nhân vi khuẩn có thể kế đến như phế cầu, ho gà…

Những nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh và gặp biến chứng hô hấp nguy hiểm

Theo TS.BS An Nghĩa, trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là giai đoạn 6 - 12 tháng tuổi, là đối tượng rất dễ mắc bệnh và đối mặt với các biến chứng nặng. Nguyên nhân chính là do hệ miễn dịch của trẻ ở giai đoạn này chưa phát triển hoàn chỉnh. Trẻ dưới 6 tháng hầu như phụ thuộc hoàn toàn vào kháng thể từ mẹ truyền sang. Tuy nhiên, nếu người mẹ có lượng kháng thể thấp, khả năng chống chịu bệnh tật của trẻ cũng suy giảm.

Từ 4 - 6 tháng tuổi, lượng kháng thể từ mẹ truyền sang trẻ giảm đáng kể, và đến 12 - 24 tháng, sức bảo vệ từ "hàng rào miễn dịch" này gần như không còn. Trong khi đó, hệ miễn dịch tự thân của trẻ chỉ dần hoàn thiện và đạt mức tối ưu khi trẻ đạt 4 - 6 tuổi.

Ngoài yếu tố miễn dịch, cấu trúc đường hô hấp ngắn và hẹp ở trẻ nhỏ cũng là một nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc các bệnh lý nhiễm trùng. Đờm, dù ít, cũng dễ gây ứ đọng và tắc nghẽn do trẻ nhỏ chưa có phản xạ ho đủ mạnh để tống đờm như người lớn. Bên cạnh đó, các yếu tố môi trường, như ô nhiễm không khí, càng làm tăng nguy cơ bùng phát và diễn tiến nặng của các bệnh lý về đường hô hấp.

BS An Nghĩa nhấn mạnh, phụ huynh cần theo dõi sát các biểu hiện bất thường ở trẻ. Nếu trẻ sốt cao không đáp ứng thuốc, bú kém, bỏ bú, lừ đừ hoặc li bì, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được can thiệp kịp thời, đặc biệt ở nhóm trẻ nhỏ chưa thể diễn đạt triệu chứng bằng lời nói.

Theo TS.BS Chu Thị Hà, chuyên khoa Hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, ngoài trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người cao tuổi và người mắc bệnh nền là những nhóm dễ mắc bệnh hô hấp cuối năm, cần đặc biệt chú ý phòng ngừa.

Phụ nữ mang thai đối diện với nhiều thay đổi về nội tiết và hệ miễn dịch, khiến sức đề kháng suy giảm, cơ thể dễ bị tổn thương trước các tác nhân gây bệnh. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ mang thai có nguy cơ mắc cúm nghiêm trọng hơn, với tỷ lệ nhập viện cao. Theo Tạp chí Y học Nội khoa, gần 30% ca nhập viện vì cúm ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản là phụ nữ mang thai. Ngay cả những thai phụ khỏe mạnh, cứ 1.000 người thì vẫn có 1 người phải nhập viện vì cúm.

Việc mắc cúm trong thai kỳ không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ mà còn gây ra các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm cơ tim, nhiễm trùng máu, và thậm chí suy đa tạng dẫn đến tử vong. Ngoài ra, cúm còn liên quan đến sảy thai, thai chết lưu hoặc sinh non, gây hậu quả nặng nề cho cả mẹ và con.

Ở người cao tuổi, sự suy giảm chức năng hô hấp và miễn dịch theo thời gian khiến họ dễ bị tổn thương, đặc biệt trong thời tiết chuyển mùa - một điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus phát triển. Những thói quen như hút thuốc lá, thuốc lào hay sống trong môi trường ô nhiễm, nhà ở chật chội, thiếu thông thoáng, cũng làm tăng nguy cơ viêm đường hô hấp. Khói từ bếp than, bếp củi càng làm hệ hô hấp tổn thương nghiêm trọng hơn, nhất là trong mùa lạnh.

Ngoài ra, người mắc bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường hay rối loạn nội tiết cũng nằm trong nhóm nguy cơ cao, khi những vấn đề sức khỏe kéo dài này khiến cơ thể đối diện với khả năng viêm nhiễm đường hô hấp cao hơn trong điều kiện thời tiết lạnh ẩm.

Bên cạnh bệnh cúm, người dân cần nâng cao ý thức phòng ngừa các bệnh lây truyền qua đường hô hấp trong mùa này như: thủy đậu, ho gà, viêm màng não, viêm phổi do phế cầu khuẩn,... Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, các vi khuẩn như phế cầu có thể trú tại vùng họng của 90% dân số. Khi cơ thể suy yếu hoặc điều kiện thuận lợi, phế cầu có thể xâm lấn gây bệnh nặng ở cả trẻ em và người lớn như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết.

Thủy đậu thường được nghĩ là bệnh trẻ con nhưng thực tế vẫn gây bệnh nặng ở người lớn như viêm phổi, viêm da, nhiễm trùng máu, tổn thương gan thận... Điển hình như mới đây, tỉnh Bến Tre ghi nhận chùm ca mắc thủy đậu tại khu công nghiệp với hàng chục người mắc và có nguy cơ lan rộng do bệnh lây qua đường hô hấp và dịch tiết từ mụn nước của người bệnh.

Ho gà ở người lớn có thể không điển hình như các cơn ho rít giống tiếng gà của trẻ nhỏ nhưng vẫn gây các cơn ho dai dẳng. Y văn từng ghi nhận trường hợp một phụ nữ trên 50 tuổi mắc ho gà, các cơn ho nặng đến gãy xương sườn. Người lớn mắc ho gà còn là nguồn lây bệnh chính cho trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ chưa đến tuổi tiêm ngừa.

Để phòng bệnh, BS Bùi Thanh Phong, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết hiện các tác nhân như cúm, sởi, phế cầu, não mô cầu, bạch hầu, ho gà… đã có vắc xin phòng ngừa cho cả trẻ em và người lớn. Trong đó, vắc xin ngừa bạch hầu, ho gà đã được phối hợp trong các vắc xin đầu đời cho trẻ như 6 trong 1, 5 trong 1, 4 trong 1. Trẻ em và người lớn vẫn có thể phòng 2 bệnh này bằng vắc xin phối hợp bạch hầu, ho gà, uốn ván và tiêm nhắc mỗi 10 năm sau lịch tiêm cơ bản.

Vắc xin phế cầu tiêm cho trẻ từ 6 tuần tuổi và người lớn. Vắc xin cúm tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi. Người lớn và trẻ nhỏ cần nhắc cúm mỗi năm để duy trì kháng thể ở mức cao. Vắc xin sởi và thủy đậu tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi, số mũi và khoảng cách giữa các mũi khác nhau tùy theo độ tuổi bắt đầu tiêm chủng.

BS Hoa Tuấn Ngọc, Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết thêm, vắc xin tốt nhất là vắc xin được tiêm sớm nhất. Đối với trẻ sơ sinh, trẻ cần được tiêm ngừa từ các tháng đầu đời, tiêm đủ liều, đúng lịch để vắc xin phát huy khả năng bảo vệ cao nhất.

“Người lớn nếu không rõ lịch sử tiêm ngừa hoặc có thắc mắc về tình trạng dị ứng, bệnh nền có thể đến các trung tâm tiêm chủng như VNVC để được bác sĩ khám sàng lọc, tư vấn và có chỉ định tiêm ngừa phù hợp với từng cá nhân. Phụ nữ mang thai cần chú ý tiêm ngừa cúm và bạch hầu - ho gà uốn ván trong thai kỳ để bảo vệ bản thân và truyền kháng thể bảo vệ trẻ trong những tháng đầu đời”, BS Ngọc nhấn mạnh.

Ngoài ra, với các bệnh lây qua đường hô hấp, đặc biệt trong bối cảnh dịp lễ hội, vui chơi Tết sắp tới, BS Ngọc khuyến cáo thêm người dân cần tuân thủ các biện pháp phòng bệnh khác như thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, đeo khẩu trang, giữ khoảng cách khi đến nơi đông người, vệ sinh, giữ nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng.

Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC là đơn vị tiêm chủng dịch vụ An toàn – Uy tín – Chất lượng tại Việt Nam với hàng trăm trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc, cung cấp danh mục vắc xin đa dạng gần 50 loại vắc xin quan trọng, phòng ngừa 50 bệnh truyền nhiễm cho trẻ em và người lớn. Tất cả vắc xin tại VNVC đều được nhập khẩu chính hãng từ các nhà sản xuất vắc xin hàng đầu thế giới, được bảo quản trong hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain) và hệ thống kho lạnh quy mô lớn, hiện đại, đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế.

Bên cạnh đó, VNVC còn sở hữu đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng, nhân viên y tế dày dặn kinh nghiệm, chuyên môn giỏi, 100% có chứng chỉ an toàn tiêm chủng theo quy định của Bộ Y tế cùng kỹ năng tiêm nhẹ nhàng, êm ái. Đồng thời, Khách hàng đến tiêm đều được khám sàng lọc kỹ lưỡng, khai thác tiền sử bệnh và lịch sử tiêm chủng chi tiết, để xác định loại vắc xin phù hợp nhất đến mỗi Khách hàng.

Ngoài ra, VNVC còn đầu tư xây dựng cơ sở vật chất khang trang, trang thiết bị hiện đại, với đầy đủ phòng chức năng bao gồm phòng khám, phòng tiêm, khu vực chăm sóc sức khỏe sau tiêm, phòng xử trí phản ứng sau tiêm với đầy đủ trang thiết bị y tế cần thiết, phòng cho bé bú, phòng thay bỉm/tã, khu vui chơi sinh động, phòng cho mẹ và bé, khu vệ sinh riêng cho trẻ em… cùng nhiều tiện ích cao cấp hoàn toàn miễn phí khác như wifi tốc độ cao, nước uống, bỉm/tã, hỗ trợ hoặc miễn phí gửi xe.

Đặc biệt, giá tiêm chủng tại VNVC là mức giá tốt và hợp lý, cam kết luôn bình ổn kể cả khi khan hiếm. Ngoài ra, VNVC còn nỗ lực triển khai nhiều chính sách hỗ trợ tài chính tiêm chủng thông minh, “tiêm vắc xin trước, trả chi phí sau” 0% lãi suất, hỗ trợ chia nhỏ chi phí mua Gói vắc xin thành nhiều lần thanh toán, nhiều chương trình ưu đãi giá tiêm vắc xin lẻ và vô vàn phần quà hấp dẫn khác như vali, balo chống gù, thú bông, balo học sinh, áo mưa, nón bảo hiểm, túi giữ nhiệt…

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin phòng bệnh hô hấp cho trẻ em và người lớn, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: https://vax.vnvc.vn
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

Trong bối cảnh nhiều bệnh truyền nhiễm đường hô hấp có xu hướng tăng cao và diễn biến phức tạp vào thời điểm cuối năm, trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai hay thậm chí là những người khỏe mạnh cũng cần chủ động phòng bệnh bằng vắc xin và quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe của bản thân và gia đình. Bên cạnh đó, người dân cần chú ý giữ ấm cơ thể, đồng thời thực hiện chế độ dinh dưỡng cân bằng, rèn luyện thể dục, thể thao nhằm tăng cường sức đề kháng và củng cố miễn dịch.