Sốt sau tiêm viêm não mô cầu AC có sao không? Cách để hạ sốt

Sốt sau tiêm viêm não mô cầu ACYW là phản ứng sau tiêm thông thường, không đáng lo ngại, có thể khỏi sau vài ngày mà không cần can thiệp y tế. Thế nhưng, nhiều phụ huynh lại rất lo lắng khi thấy con bị sốt sau tiêm vắc xin, đặc biệt là các bé nhỏ tuổi. Cần làm gì để giúp con hạ sốt? Mời ba mẹ theo dõi các thông tin trên trong bài viết sau.

Tiêm não mô cầu AC có sốt không?

Sau tiêm vắc xin Menactra phòng viêm màng não do não mô cầu khuẩn nhóm A, C, Y, W, người được tiêm có thể gặp tình trạng sốt nhẹ. Sốt là một phản ứng sau tiêm vắc xin thường gặp, không gây nguy hiểm cho người tiêm phòng và không cần phải can thiệp y tế.

Sau khi tiêm vắc xin, cơ thể sẽ xem các thành phần kháng nguyên trong vắc xin là “chất lạ”, từ đó hệ miễn dịch sản sinh ra các kháng thể đặc hiệu, giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập này. Vì vậy, sau tiêm vắc xin, người được tiêm có thể gặp một số phản ứng tại chỗ và phản ứng toàn thân. Đối với vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu Menactra, phản ứng tại chỗ bao gồm sưng, đỏ, đau tại vết tiêm; phản ứng toàn thân bao gồm sốt, mệt mỏi, nhức đầu, tiêu chảy, chán ăn nhưng thường chỉ diễn biến nhẹ và thoáng qua, tự khỏi sau vài ngày.

Do đó, nếu bị sốt sau khi tiêm vắc xin não mô cầu ACYW, không nên quá lo lắng vì đó có thể là tín hiệu cho thấy vắc xin đang phát huy hiệu quả, hệ thống miễn dịch đang phản ứng lại với các thành phần kháng nguyên của vắc xin. Tuy nhiên, khả năng phản ứng lại với các thành phần kháng nguyên của hệ miễn dịch là khác nhau đối với từng cơ thể. Chính vì thế, mức độ sốt sau tiêm vắc xin cũng sẽ khác nhau, thậm chí một số người sẽ không sốt sau tiêm.

Các loại vắc xin nói chung và vắc xin não mô cầu ACYW - Menactra nói riêng trước khi được đưa vào sử dụng rộng rãi cho người dân đều đã trải qua quá trình nghiên cứu tính an toàn, hiệu quả, khả năng sinh miễn dịch nên rất an toàn cho các đối tượng được khuyến cáo tiêm ngừa. Không nên vì lo lắng các phản ứng sau tiêm có thể xảy ra mà bỏ qua lợi ích của chủng ngừa.

Vắc xin Menactra do hãng dược hàng đầu thế giới Sanofi Pasteur (Pháp) sản xuất tại Mỹ, theo công nghệ Polysaccharide cộng hợp phòng 4 nhóm huyết thanh A, C, Y, W-135. Vắc xin được chỉ định cho trẻ từ 9 tháng tuổi đến người lớn 55 tuổi. Theo số liệu thống kê của CDC Hoa Kỳ, từ khi đưa vào sử dụng vắc xin Menactra đã giảm đến 90% số ca bệnh ở các nhóm huyết thanh C, Y và W-135. Hiện vắc xin được sử dụng rộng rãi tại hơn 70 quốc gia trên thế giới.

Nguyên nhân bị sốt sau tiêm viêm não mô cầu AC

Theo thông tư 34/2018/TT-BYT hướng dẫn Nghị định 104/2016/NĐ-CP, sau tiêm vắc xin, người được tiêm chủng có thể gặp một số phản ứng sau tiêm thông thường như sốt, mệt mỏi, sưng, đỏ đau tại vết tiêm. Đây là dấu hiệu bình thường cho thấy hệ miễn dịch đã được kích hoạt để bảo vệ cơ thể và sẽ biến mất sau vài ngày, không cần điều trị.

Có 4 nguyên nhân chính dẫn đến các phản ứng sau tiêm chủng, có thể kể đến như sau:

1. Phản ứng liên quan đến vắc xin

Phản ứng liên quan đến vắc xin là hiện tượng cơ thể phản ứng với chính loại vắc xin được tiêm vào, ngay cả khi quy trình tiêm chủng được thực hiện hoàn toàn đúng cách.

Do bản chất của vắc xin chứa các thành phần như kháng nguyên (có thể là virus sống giảm độc lực hoặc virus bất hoạt), tá dược, chất bảo quản hoặc các hợp chất bổ trợ, một số cá nhân có thể gặp phản ứng phụ như sốt, sưng đỏ tại vị trí tiêm, hoặc đau nhức cơ thể. Đây là những phản ứng thông thường, xảy ra do hệ miễn dịch đang kích hoạt để “học cách” chống lại tác nhân gây bệnh.

Thông thường các phản ứng liên quan đến vắc xin chỉ nhẹ và tự khỏi. Các phản ứng nghiêm trọng là rất hiếm khi xảy ra. Đây là hiện tượng hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng thái quá với một trong những thành phần của vắc xin, dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng như khó thở, nổi mề đay toàn thân, tụt huyết áp, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời. Mặc dù rất hiếm gặp, nhưng đây là lý do tại sao các điểm tiêm chủng luôn phải chuẩn bị sẵn các dụng cụ hỗ trợ cấp cứu để đảm bảo an toàn cho người tiêm.

2. Phản ứng liên quan sai sót tiêm chủng

Sai sót trong quá trình tiêm chủng là một trong những nguyên nhân có thể dẫn đến các phản ứng sau tiêm. Những sai sót này không liên quan đến bản chất của vắc xin mà chủ yếu xuất phát từ lỗi trong quá trình bảo quản, hoàn nguyên, sử dụng vắc xin hoặc kỹ thuật tiêm chủng. Ví dụ, việc bảo quản vắc xin không đúng nhiệt độ quy định có thể làm giảm hiệu quả hoặc thậm chí gây ra phản ứng khi tiêm. Một lỗi khác có thể là pha chế vắc xin không đúng liều lượng, sử dụng dung môi không tương thích, hoặc vắc xin đã hết hạn sử dụng.

Ngoài ra, kỹ thuật tiêm không đúng cách, như tiêm sai vị trí, tiêm quá sâu hoặc quá nông, đều có thể làm tăng nguy cơ sưng đau, nhiễm trùng, hoặc các phản ứng không mong muốn tại chỗ. Đây là lý do tại sao đòi hỏi nhân viên y tế phải được đào tạo kỹ lưỡng, từ quy trình tiếp nhận, bảo quản đến thực hiện tiêm chủng.

3. Phản ứng liên quan lo lắng khi tiêm chủng

Yếu tố tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc xảy ra phản ứng sau tiêm chủng, đặc biệt là ở những người có nỗi sợ kim tiêm hoặc quá lo lắng khi tiêm. Hội chứng Vasovagal – hiện tượng ngất do căng thẳng hoặc sợ hãi – là một trong những phản ứng phổ biến liên quan đến tâm lý. Các triệu chứng bao gồm chóng mặt, choáng, cảm giác buồn nôn hoặc thậm chí ngất xỉu xảy ra ngay sau hoặc trong khi tiêm.

Thực tế, nhiều người có thể gặp các phản ứng sau tiêm do lo lắng, căng thẳng quá mức. Phản ứng sau tiêm liên quan đến lo lắng khi tiêm chủng thường gặp ở nhóm trẻ lớn, người lớn tuổi, người có bệnh lý nền mạn tính và thường xuất hiện trong các đợt dịch.

Đáng chú ý, phản ứng này không liên quan đến bản chất của vắc xin mà xuất phát từ sự lo âu hoặc căng thẳng của người tiêm. Điều này đặc biệt phổ biến ở trẻ vị thành niên và thanh niên, nhóm tuổi dễ bị ảnh hưởng bởi áp lực tâm lý. Việc giảm căng thẳng trước và trong quá trình tiêm, cùng với sự hỗ trợ từ nhân viên y tế, có thể giúp giảm nguy cơ phản ứng này.

4. Phản ứng do trùng hợp ngẫu nhiên

Trong một số trường hợp, các phản ứng xảy ra do trùng hợp ngẫu nhiên với bệnh lý khác của người tiêm chủng tại thời điểm tiêm. Phản ứng do trùng hợp ngẫu nhiên là hiện tượng các triệu chứng xảy ra sau tiêm chủng không phải do vắc xin gây ra, mà trùng hợp với các bệnh lý hoặc tình trạng sức khỏe nền của người tiêm. Ví dụ, người tiêm có thể đang trong giai đoạn ủ bệnh của một bệnh lý nào đó mà chưa được phát hiện, và các triệu chứng xuất hiện đúng thời điểm sau tiêm, dẫn đến hiểu nhầm rằng vắc xin là nguyên nhân.

Trong các nghiên cứu, phản ứng do trùng hợp ngẫu nhiên như tai nạn nghẹt thở trên giường, sặc sữa có thể dẫn đến đột tử, nhiễm trùng hô hấp, tiêu hóa, thần kinh, có bệnh bẩm sinh như tim bẩm sinh…

Một ví dụ điển hình là tình huống một người bị sốt hoặc phát ban sau tiêm chủng, trong khi nguyên nhân thực sự là họ đang nhiễm một loại virus khác (chẳng hạn như cúm hoặc rubella) từ trước. Sự trùng hợp này có thể vô tình tạo ra mối liên hệ nhân quả giả lập giữa tiêm chủng và triệu chứng bệnh, làm gia tăng nghi ngờ không chính đáng đối với vắc xin.

Triệu chứng sốt sau tiêm vắc xin não mô cầu ACYW

1. Biểu hiện sốt thường gặp

Người tiêm phòng sốt nhẹ dưới 38,5 độ C sau tiêm vắc xin được xem là bình thường. Lúc này, người nên tiếp tục theo dõi tình trạng sức khỏe của đối tượng tiêm phòng, theo dõi nhiệt độ thường xuyên, dùng các phương pháp hạ nhiệt như chườm ấm, uống đủ nước và đảm bảo dinh dưỡng. Nếu người tiêm phòng sốt từ 38,5 độ C trở lên, nhưng không kèm theo các dấu hiệu bất thường nào khác, thì nên dùng các loại thuốc hạ sốt thông thường như Paracetamol và tiếp tục theo dõi sức khỏe.

2. Biểu hiện sốt nghiêm trọng cần đến bác sĩ

Trong một số trường hợp cực kỳ hiếm gặp, người tiêm phòng sốt cao trên 38,5 độ C, không có dấu hiệu hạ nhiệt dù được cho dùng thuốc hạ sốt. Cơn sốt kéo dài hơn 2 ngày, kèm các dấu hiệu bất thường sau cần đến gay cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và xử trí kịp thời:

• Co giật, mệt lả, lừ đừ, lịm dần, không có phản ứng khi được gọi.
• Tím tái, khó thở, thở nhanh, thở khò khè khác thường, thở rít, rút lõm lồng ngực khi thở.
• Ở trẻ em khóc dữ dội, khóc thét kéo dài trên 3 giờ.
• Trẻ ăn kém, kết hợp cùng một trong số các phản ứng thông thường: sốt, ho, quấy khóc hơn bình thường, phát ban (thay đổi màu da), mẩn ngứa... kéo dài trên 1 ngày.
• Áp xe, sưng đau nhiều tại vết tiêm.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng vắc xin rất an toàn và các phản ứng sau tiêm nghiêm trọng rất hiếm khi xảy ra.

Sốt sau tiêm viêm não mô cầu AC kéo dài bao lâu?

Sốt sau tiêm viêm não mô cầu ACYW thường kéo dài từ 1 - 2 ngày, kể từ thời điểm bắt đầu sốt. Nếu sốt trên 2 ngày và không đáp ứng thuốc hạ sốt, người tiêm phòng cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí.

Sốt cao trên 2 ngày có thể xuất phát từ khả năng đáp ứng miễn dịch của chủ thể kém, thời gian các tế bào miễn dịch chiến đấu với kháng nguyên có trong vắc xin kéo dài, khiến tình trạng sốt diễn ra lâu hơn. Ngoài ra, sốt kéo dài cũng có thể do phản ứng sau tiêm nặng (mặc dù rất hiếm khi xảy ra) hoặc có thể là tình trạng của một bệnh trùng lặp ngẫu nhiên sau tiêm.

Hướng dẫn cách hạ sốt sau tiêm não mô cầu AC an toàn tại nhà

Khi bị sốt sau tiêm viêm não mô cầu ACYW, nếu sốt nhẹ dưới 38.5 độ C, người tiêm phòng hoặc người chăm sóc nới rộng quần áo, có thể dùng khăn sạch, mềm chườm ấm ở các vị trí như nách, cổ, bẹn nơi có các mạch máu lớn đi qua và lau người toàn thân bằng cách nhúng khăn vào nước ấm có nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể khi đang sốt từ 1-2 độ C ( 36 - 37 độ C) để giúp cơ thể hạ nhiệt nhanh hơn.

Nếu sốt từ 38,5 độ C trở lên ngoài việc hạ sốt bằng chườm ấm, người tiêm chủng nên dùng các loại thuốc hạ sốt thông thường như Paracetamol với liều dùng theo cân nặng và thời gian quy định trên bao bì hoặc sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ. Trong một số trường hợp đặc biệt như trẻ có tiền sử bệnh tim mạch, tiền sử co giật do sốt hoặc không do sốt. Người tiêm chủng hoặc người chăm sóc cần chủ động kiểm soát thân nhiệt, có thể sử dụng thuốc hạ sốt sớm hơn, ngay cả khi chưa sốt đến 38.5 độ C.

Ngoài ra, nên đảm bảo dinh dưỡng, uống đủ nước và nên mặc quần áo thoáng mát, chất liệu mềm mại có khả năng thấm hút mồ hôi tốt để tản nhiệt. Không mặc quá nhiều lớp hoặc ủ ấm khi bị sốt vì có thể làm tăng nhiệt độ của cơ thể.

Có cách nào hạn chế cơn sốt sau tiêm ngừa viêm màng não mô cầu AC không?

Để hạn chế cơn sốt sau tiêm ngừa viêm màng não ACYW, người tiêm phòng nên áp dụng một số phương pháp tại nhà đơn giản sau:

1. Uống đủ nước

Tuy uống nước không giúp giảm tác dụng phụ như sốt sau tiêm vắc xin, nhưng nhìn chung việc cơ thể được cung cấp đủ nước trước và sau tiêm chủng là một điều tốt. Nếu đến buổi tiêm chủng trong tình trạng mất nước có thể làm tăng nguy cơ bị ốm, ngất xỉu, đối mặt với các tác dụng phụ của vắc xin.

Cơ thể mất nước có thể cản trở sự hoạt động của hệ thống miễn dịch, đồng thời liên quan đến nhiều hành vi sức khỏe kém, về lâu dài có thể làm chậm trễ quá trình sản xuất kháng thể. Mất nước có thể khiến mọi người dễ đau và căng thẳng hơn. Ngược lại, uống một lượng nước vừa đủ giúp điều hòa thân nhiệt hiệu quả và cung cấp chất dinh dưỡng cho tế bào.

2. Uống nước lá tía tô

Theo Đông Y, tía tô có công dụng giải cảm phong hàn, có tính nóng, kích thích cơ thể bài tiết mồ hôi, giải độc và có khả năng hạ sốt tốt. Tía tô còn là một dược liệu lành tính, có thể sử dụng cho nhiều đối tượng. Do đó, để hạn chế cơn sốt sau tiêm ngừa viêm màng não mô cầu ACYW, người tiêm phòng có thể giã lá tía tô hòa với nước ấm để uống.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng trước khi áp dụng phương pháp này cần tham khảo ý kiến của bác sĩ, vì một số đối tượng có thể dị ứng với các thành phần có trong lá tía tô. Phương pháp KHÔNG KHUYẾN CÁO cho trẻ dưới 1 tuổi.

3. Chọn địa điểm tiêm chủng uy tín

Để hạn chế cơn sốt sau tiêm ngừa viêm màng não mô cầu ACYW và các phản ứng sau tiêm liên quan đến sai sót trong quá trình tiêm chủng, người đi tiêm có thể lựa chọn các cơ sở tiêm chủng uy tín như VNVC.

Với danh mục vắc xin đa dạng hơn 50 loại vắc xin phòng gần 50 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho trẻ em và người lớn, VNVC có đầy đủ các loại vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu các tuýp: Vắc xin Menactra (Mỹ) phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm A, C, Y, W-135; vắc xin Bexsero (Ý) phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm B và vắc xin VA-Mengoc-BC (Cu Ba) phòng viêm màng não do não mô cầu nhóm B, C.

Các loại vắc xin được nhập khẩu chính hãng từ các hãng sản xuất vắc xin lớn và uy tín hàng đầu thế giới. Vắc xin bảo quản trong kho lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế và hệ thống dây chuyền bảo quản lạnh (Cold Chain) giúp đảm bảo chất lượng vắc xin và an toàn cho khách hàng.

VNVC còn là đơn vị tiên phong nâng cấp quy trình tiêm chủng từ 4 bước cơ bản lên 8 bước khép kín, toàn diện, đảm bảo quy trình tiêm chủng an toàn, một chiều giúp Khách hàng an tâm hơn khi đến tiêm phòng. Ngoài ra, 100% trung tâm VNVC trên toàn quốc có khu vực theo dõi và xử trí phản ứng sau tiêm. Sau khi tiêm bất kỳ loại vắc xin nào, Quý Khách sẽ được nhân viên y tế hướng dẫn ở lại khu vực theo dõi sau tiêm trong ít nhất 30 phút, sau đó tư vấn hướng dẫn Khách hàng theo dõi và chăm sóc sức khỏe sau tiêm tại nhà.

100% bác sĩ và điều dưỡng viên tại VNVC có chứng chỉ an toàn tiêm chủng, được đào tạo bài bản quy trình trước, trong và sau tiêm. Điều dưỡng được đào tạo kỹ năng tiêm ít đau, nhẹ nhàng, êm ái và kỹ năng chăm sóc, giao tiếp với Khách hàng giúp Quý khách thoải mái hơn khi đến tiêm phòng, vượt qua nỗi sợ kim tiêm.

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: https://vax.vnvc.vn/vaccine;
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC.

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• Đối với các hệ điều hành IOS (iPhone, iPad…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY
• Đối với các hệ điều hành Android (Oppo, Samsung, Sony…): CÀI ĐẶT TẠI ĐÂY

Tìm hiểu thêm các phản ứng phụ khác khi tiêm não mô cầu AC

Ngoài phản ứng sốt sau tiêm ngừa viêm màng não mô cầu ACYW, đối tượng tiêm chủng có thể gặp một số phản ứng tại chỗ và toàn thân khác nhẹ, không đáng lo ngại và nhanh khỏi:

• Tại chỗ tiêm: đau, sưng, đỏ tại vị trí tiêm
• Toàn thân: ngủ gà, cáu kỉnh, nhức đầu, mệt mỏi, tiêu chảy, chán ăn. Các triệu chứng thường nhẹ và thoáng qua.

Theo các chuyên gia, phản ứng nhẹ hay nặng sau khi tiêm vắc xin tùy thuộc vào nhiều yếu tố như: đáp ứng miễn dịch của cơ thể, thành phần có trong của vắc xin... Nếu đối tượng tiêm chủng có dấu hiệu sốt có thể dùng thuốc hạ sốt, bù dịch, mặc thoáng, không ủ ấm hay đắp quá nhiều chăn.

Về nguyên tắc chung đối với tất cả các vắc xin là người được tiêm chủng cần tuân thủ nguyên tắc theo dõi các phản ứng sau tiêm tại trung tâm tiêm chủng ít nhất 30 phút và tiếp tục theo dõi tại nhà trong vòng 24 - 48 giờ. Các phản ứng nặng rất hiếm gặp nhưng có thể xảy ra như phản ứng phản vệ, co giật do sốt cao. Lúc này, bệnh nhân cần được xử trí tại chỗ đúng cách và đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.

Các phản ứng sau tiêm có thể xảy ra trong 48 giờ tại nhà do đó cần theo dõi sức khoẻ chặt chẽ. Điều quan trọng là trước và trong quá trình tiêm chủng, các cán bộ y tế luôn dặn dò người được tiêm chủng cách phát hiện và xử trí đối với những phản ứng sau tiêm thông thường và những dấu hiệu nghiêm trọng cần đến ngay các cơ sở y tế, người tiêm chủng hoặc phụ huynh cần quan tâm và thực hiện theo đúng hướng dẫn của cán bộ y tế.

Có thể thấy, phản ứng sau tiêm chủng là một vấn đề phức tạp, xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ bản chất của vắc xin, sai sót trong quá trình triển khai tiêm chủng, các yếu tố tâm lý ở người tiêm, đến sự trùng hợp ngẫu nhiên với các bệnh lý khác.

Để giảm thiểu rủi ro và xử lý các phản ứng một cách an toàn, điều quan trọng nhất là nâng cao chất lượng thực hiện tiêm chủng, đảm bảo nhân viên y tế tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo quản, pha chế, và kỹ thuật tiêm. Đồng thời, cần truyền thông hiệu quả để giáo dục người dân về các phản ứng có thể xảy ra, phân biệt rõ các nguyên nhân khác nhau và không thổi phồng các trường hợp ngẫu nhiên.

Đặt trong bối cảnh tiêm chủng đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát dịch bệnh, hiểu biết khoa học về các phản ứng sau tiêm không chỉ giúp xử lý hiệu quả vấn đề mà còn duy trì niềm tin vào các chiến dịch tiêm chủng rộng rãi của toàn xã hội.

⇒ Bạn hãy tìm hiểu thêm: Các phản ứng sau tiêm não mô cầu AC từ nhẹ đến nặng bạn cần biết

Sốt sau tiêm viêm não mô cầu ACYW không đáng lo. Sốt được xem là một phản ứng sau tiêm thường gặp, không kéo dài và không cần điều trị đặc biệt. Khi sốt cao trên 38.5 độ C, người tiêm chủng cần uống thuốc hạ sốt, bù dịch, mặc quần áo thoáng mát và tiếp tục theo dõi tình trạng sức khỏe. Nếu phát hiện thêm các dấu hiệu bất thường hoặc không đáp ứng thuốc hạ sốt, sốt trên 2 ngày cần đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và xử trí.