Dịch sốt xuất huyết bùng phát: nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng bệnh

Cao điểm dịch sốt xuất huyết, từ đầu năm 2020 đến nay, 58 tỉnh thành trên cả nước ghi nhận có dịch, hơn 27.000 ca mắc bệnh. Một số địa phương như Bình Định, Bình Phước, Cần Thơ, Tây Ninh, gần nhất là Hà Nội và TP.HCM cũng đã ghi nhận trường hợp tử vong do sốt xuất huyết.

Bùng phát dịch sốt xuất huyết đang là vấn đề nóng gây hoang mang cho cộng đồng. Theo báo cáo của Sở Y tế Hà Nội, tính từ đầu năm 2020 đến nay, thành phố ghi nhận 1.574 trường hợp mắc sốt xuất huyết. So với cùng kỳ năm 2019, số ca mắc giảm 1.612 trường hợp. Mặc dù vậy, chỉ trong 1 tháng trở lại đây, Hà Nội đã có 2 ca tử vong do sốt xuất huyết, cả 2 trường hợp đều đến bệnh viện muộn với tình trạng nặng, đã suy đa tạng.

Trong khi đó, tại TP.HCM, ngày 5/9/2020, trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) cho biết, dự báo trong những tuần sắp tới số ca bệnh sốt xuất huyết hàng tuần trên địa bàn TPHCM sẽ tiếp tục tăng theo mùa. Theo HCDC, trong 8 tháng đầu năm 2020, toàn thành phố đã có 11.999 trường hợp sốt xuất huyết được báo cáo, gồm 6.589 bệnh nhân điều trị nội trú và 5.410 bệnh nhân điều trị ngoại trú, đáng chú ý đã có 1 ca tử vong.

Tại bệnh viện Nhi đồng TP.HCM, bé trai 13 tuổi (Trà Vinh) đang gặp biến chứng suy đa cơ quan tạng, nguy kịch vì sốt xuất huyết. Bệnh nhân bị dịch tràn đầy màng phổi, màng bụng, suy hô hấp nặng dần, phải truyền hơn 2 lít máu và chế phẩm máu.

Trước tình hình sốt xuất huyết mùa năm 2020 có diễn biến nguy hiểm với biến chứng nặng liên tục gia tăng. Bộ Y tế khuyến cáo ngoài việc phòng bệnh, phát hiện sớm và chăm sóc theo dõi bệnh nhân sốt xuất huyết đúng cách rất quan trọng.

Sốt xuất huyết là gì?

Bệnh sốt xuất huyết Dengue là loại bệnh mắc phải khi nhiễm virus Dengue do muỗi Aedes aegypti hay còn gọi là muỗi vằn truyền nhiễm cho. Căn bệnh này đã được ghi nhận từ thế kỷ XIII, đã xảy ra trên 100 nước với số ca nhiễm bệnh lên đến 50-1000 ca mỗi năm. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp sốt xuất huyết vào nhóm những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cần được quan tâm.

Bạn đọc có thể tham khảo 2 căn bệnh truyền nhiễm phổ biến khác là viêm gan siêu vi A và viêm gan siêu vi B.

Triệu chứng bệnh

Ở thể bệnh nhẹ: bệnh nhân có triệu chứng:

• Sốt cao đột ngột 39 – 40 độ C, kéo dài 2 – 7 ngày, khó hạ sốt.
• Đau đầu dữ dội ở vùng trán, sau nhãn cầu.
• Có thể có nổi mẩn, phát ban.

Ở thể bệnh nặng: bao gồm các dấu hiệu trên kèm theo một hoặc nhiều dấu hiệu sau:

• Dấu hiệu xuất huyết: Chấm xuất huyết ngoài da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, vết bầm tím chỗ tiêm, nôn/ói ra máu, đi cầu phân đen (do bị xuất huyết nội tạng).
• Đau bụng, buồn nôn, chân tay lạnh, người vật vã, hốt hoảng (hội chứng choáng do xuất huyết nội tạng gây mất máu, tụt huyết áp), nếu không được cấp cứu và điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong.

3 giai đoạn tiến triển của bệnh sốt xuất huyết

Giai đoạn 1: Các triệu chứng bệnh thường rất khó phân biệt với các loại sốt virus thông thường: người bệnh bị sốt cao 39 – 40 độ C một cách đột ngột trong 1 hoặc 2 ngày đầu. Cần phải đưa người bệnh đến các trung tâm y tế để làm xét nghiệm Dengue NS1 Ag ngay và nhanh chóng điều trị nếu nhận kết quả dương tính.

Giai đoạn 2: từ ngày thứ 3 cho đến ngày thứ 7 kể từ khi bị sốt, giai đoạn rất nguy hiểm, các triệu chứng nặng của sốt xuất huyết bắt đầu được nhận thấy: xuất huyết dưới da ở mặt trước hai cẳng chân, mặt trong của cánh tay, bụng, đùi; chảy máu cam; chảy máu chân răng. Những biến chứng nặng hơn sẽ xuất hiện: bệnh nhân có thể bị chảy máu nội tạng, tràn dịch màng phổi hoặc màng bụng, xuất huyết tiêu hóa hoặc nghiêm trọng hơn là xuất huyết não. Ở giai đoạn này, người bệnh cần được theo dõi sát sao và xét nghiệm tiểu cầu thường.

Giai đoạn 3: Giai đoạn hồi phục, người bệnh hết sốt và thể trạng bắt đầu tốt dần lên, có cảm giác thèm ăn, huyết động bắt đầu ổn định và người bệnh đi tiểu nhiều, các xét nghiệm tiểu cầu tăng dần lên và trở về trạng thái bình thường.

Video đề xuất:

6 dấu hiệu nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết

1. Chảy máu: Xuất hiện các chấm hay đốm màu đỏ trên da; chảy máu mũi, lợi; nôn ra máu; đi ngoài phân đen; kinh nguyệt ra nhiều bất thường/chảy máu âm đạo;
2. Nôn liên tục;
3. Đau bụng dữ dội;
4. Lơ mơ, rối loạn ý thức hoặc co giật;
5. Xanh tím, tay và chân lạnh ẩm;
6. Khó thở.

Ngoài ra, nếu bệnh nhân có tình trạng sốt cao liên tục không kiểm soát được bằng các thuốc hạ sốt thông thường, cũng nên đến bệnh viện để được xử trí càng sớm càng tốt.

Các trường hợp có tiểu cầu hạ thấp cũng cần vào viện để theo dõi, tránh nguy cơ chảy máu, xuất huyết não, xuất huyết nội tạng.

2 biến chứng chết người của sốt xuất huyết

Hạ tiểu cầu: biến chứng hạ tiểu cầu không khiến cơ thể mệt mỏi, li bì. Do đó, nhiều người khỏe mạnh chủ quan, không theo dõi cho đến khi bị xuất huyết ồ ạt.

Cô đặc máu: biến chứng cô đặc máu có liên quan nhiều đến triệu chứng mệt, đau tức vùng gan, nôn, buồn nôn, lơ mơ, li bì, thường kéo dài 24-48 giờ.

3 xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán sốt xuất huyết

Xét nghiệm NS1: được chỉ định làm từ ngày thứ 1 đến ngày thứ 3 của bệnh để xác định chính xác kháng nguyên của virus.

Xét nghiệm kháng thể IgM: được chỉ định từ ngày thứ 6 trở đi, nhằm xác định kháng thể của cơ thể người bệnh chống lại virus trong giai đoạn cấp tính.

Xét nghiệm kháng thể IgG: để xác định kháng thể của cơ thể người bệnh bảo vệ lâu dài.

Phòng bệnh sốt xuất huyết

• Đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước có thể chứa loăng quăng, bọ gậy như: bể nước ăn, giếng nước, chum, vại, thùng phuy, bể nước nhà vệ sinh, thùng, xô, chậu, các dụng cụ khác như lon, chai, lọ,… để muỗi không vào đẻ trứng.
• Thực hiện thường xuyên các biện pháp diệt loăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn; thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ như bát kê chân chạn, lọ hoa, khay nước của tủ lạnh hay điều hòa, máng thoát nước, máng gia súc/gia cầm, bể cây cảnh; lật úp các dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối, dầu hoặc hóa chất diệt lăng quăng/bọ gậy vào bát nước kê chân chạn, các ổ nước đọng.
• Loại bỏ, lật úp các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, hũ, mảnh chai, chum vại vỡ, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá…
• Ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày.
• Tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch.
• Khi bị sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Không tự ý điều trị tại nhà

(Thông tin tổng hợp từ: Cục y tế dự phòng, Zing.vn)