Tiêm ngừa trễ có sao không? Giải đáp và hướng dẫn cách xử lý

Tiêm ngừa vắc xin giúp hình thành miễn dịch chủ động, bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ lây nhiễm, mắc bệnh và các gánh nặng bệnh tật có liên quan. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả chủng ngừa đạt mức tối ưu, người tiêm cần có ý thức chủ động tiêm ngừa sớm, đầy đủ và đúng lịch. Vậy tiêm ngừa trễ có sao không? Cần phải xử lý như thế nào khi tiêm ngừa trễ lịch?

Bài viết dưới đây, chuyên gia VNVC sẽ giải đáp chi tiết về sự cần thiết của việc tiêm chủng đúng lịch, hệ quả của việc chủng ngừa trễ lịch và cách xử lý khoa học.

Tiêm ngừa trễ có sao không?

Việc tiêm ngừa trễ có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm vì cơ thể không có các kháng thể để bảo vệ, chống chọi lại mầm bệnh nếu chẳng may tiếp xúc. Vì thế, nên cố gắng tiêm ngừa vắc xin đầy đủ, đúng lịch, đảm bảo khoảng cách giữa các lần tiêm/uống vắc xin để đạt hiệu quả tốt nhất.

Hiện nay, tình trạng tiêm ngừa trễ đang diễn ra khá phổ biến vì nhiều nguyên nhân khác nhau như người tiêm/phụ huynh lo ngại về tác dụng phụ của vắc xin sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của bản thân/con cái, quên lịch tiêm, phải hoãn lại do tình trạng sức khỏe không đáp ứng đầy đủ các điều kiện tiêm chủng…

Mỗi loại vắc xin được khuyến cáo tiêm mới nhằm hình thành kháng thể chủ động, bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc các bệnh thường gặp trong giai đoạn tuổi tương ứng. Chẳng hạn ở giai đoạn sơ sinh, cần tiêm mới vắc xin ngừa viêm gan B và vắc xin lao. Giai đoạn trẻ đạt 6 tuần tuổi, cần tiêm mới vắc xin 6 trong 1 hoặc 5 trong 1, phế cầu, uống Rota. Khi đạt 2 tháng tuổi, trẻ cần tiêm mới thêm vắc xin phòng não mô cầu B.

Đến khi trẻ đạt 6 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm mới vắc xin phòng bệnh cúm mùa, não mô cầu BC. Từ 9 tháng tuổi, trẻ cần tiêm mới vắc xin sởi – quai bị – rubella, viêm não Nhật Bản, thủy đậu, viêm màng não mô cầu nhóm A, C, Y, W-135. Đến lúc 12 tháng tuổi, trẻ cần tiêm mới vắc xin viêm gan A và viêm gan B. Tiêm mới thương hàn, uống vắc xin tả được áp dụng khi được 24 tháng tuổi. Đến lúc 9 tuổi, trẻ cần tiêm ngừa vắc xin HPV.

Đối với trường hợp đã tiêm vắc xin nhưng tiêm ngừa các liều tiếp theo bị trễ so với lịch tiêm khuyến cáo hay phác đồ do bất kỳ nguyên nhân nào cũng đều có thể khiến người tiêm không đủ sức chống lại mầm bệnh nếu tiếp xúc. Vì lúc này hiệu quả miễn dịch bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh được tạo ra bởi vắc xin sẽ giảm dần theo thời gian.

Khi đến một thời điểm nào đó, lượng kháng thể hạ xuống dưới mức cần thiết để bảo vệ cơ thể, cơ thể sẽ không còn khả năng chống lại mầm bệnh. Do đó, nếu vì một lý do bất kỳ, trẻ em và người lớn bị tiêm trễ lịch sẽ làm giảm cơ hội phòng bệnh, đặc biệt nguy hiểm ở những đối tượng có hệ miễn dịch non nớt, khả năng trí nhớ miễn dịch chưa hoàn thiện như trẻ em.

Dù vậy, tiêm hoặc uống vắc xin trễ so với lịch không làm giảm nồng độ kháng thể sau khi hoàn thành đủ liều, dù hiệu lực bảo vệ có thể không đạt được ngay lập tức cho đến lúc hoàn thành toàn bộ các mũi tiêm.

Những hệ quả của việc chích ngừa trễ lịch

Việc tiêm ngừa trễ có thể là nguồn cơn dẫn đến nhiều hệ quả đáng lo ngại cho sức khỏe của cá nhân, rộng hơn là làm giảm khả năng miễn dịch của cộng đồng đối với các bệnh đã có thể phòng ngừa được bằng vắc xin.

Theo các chuyên gia, vắc xin tốt nhất là vắc xin được tiêm sớm nhất, trong độ tuổi được khuyến cáo chích ngừa. Bất kỳ sự chích ngừa trễ lịch nào xảy ra cũng đều có thể mang đến những mối đe dọa bệnh tật nghiêm trọng đối với mỗi cá nhân. Nếu tiêm muộn các vắc xin mới theo độ tuổi, cơ thể sẽ thiếu kháng thể bảo vệ và dễ mắc bệnh hơn nếu có tiếp xúc với mầm bệnh.

Bằng chứng từ các nghiên cứu về hậu quả của việc tiêm vắc xin sởi trễ ở Đức, tiêm chủng trễ và nguy cơ mắc bệnh ho gà ở trẻ sơ sinh tại New Zealand.

Tỷ lệ nhập viện do bệnh ho gà ở trẻ sơ sinh người Úc bản địa từ việc tiêm chủng bị trì hoãn và nghiên cứu về tính cấp bách của việc tiêm chủng kịp thời đều cho thấy, tiêm chủng muộn có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng ho gà, sởi và vi khuẩn Haemophilusenzae B (HiB) lên tới 6 lần và là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng bùng phát bùng phát dịch bệnh tại các quốc gia.

Đáng lo ngại hơn, hệ quả của việc chích ngừa trễ lịch không chỉ dừng lại ở vấn đề mắc bệnh mà bệnh tật lại là yếu tố kéo theo nhiều hệ quả khác nghiêm trọng hơn như sự thiệt mạng, thương vong do các biến chứng nguy hiểm khi bệnh diễn biến nghiêm trọng, đặc biệt ở các đối tượng yếu thế như trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người bị suy giảm miễn dịch, người có bệnh lý nền mạn tính như đái tháo đường, COPD, suy thận mạn tính, hen suyễn…

Nếu không may mắc bệnh, người bệnh có thể đối diện với nhiều biến chứng ảnh hưởng thể chất và trí tuệ, cản trở sinh hoạt, học tập, làm việc, mang đến nhiều gánh nặng cho bản thân người bệnh, cho gia đình và toàn xã hội.

Bên cạnh đó, chi phí chăm sóc y tế và điều trị các bệnh lý truyền nhiễm nguy hiểm cũng rất đắt đỏ. Nhiều ca bệnh gây tốn kém chi phí đến hàng tỷ đồng chưa kể các chi phí phát sinh cho thuốc men và các liệu pháp phục hồi sau bệnh. Điều này vừa gây tốn kém chi phí cho bản thân người bệnh, gia đình vừa làm lãng phí nguồn lực cho công tác điều trị các bệnh lý đã có thể phòng ngừa bằng vắc xin.

Sự gián đoạn trong lịch tiêm ngừa dẫn đến tình trạng miễn dịch không đầy đủ ở một số lượng cá nhân lớn trong xã hội, có thể tạo ra lỗ hổng miễn dịch trong cộng đồng, làm suy yếu hiệu quả của miễn dịch cộng đồng. Điều này dẫn đến các bệnh truyền nhiễm có nguy cơ bùng phát lớn.

Ngoài ra, việc chích ngừa trễ lịch trong một số trường hợp có thể khiến người tiêm đánh mất hoàn toàn cơ hội được bảo vệ sức khỏe bởi vắc xin. Bởi một số loại vắc xin có giới hạn về độ tuổi được chỉ định tiêm chủng, nếu độ tuổi của người tiêm vượt qua ngưỡng tuổi được chỉ định, họ sẽ không được tiêm chủng, đồng nghĩa với việc hệ miễn dịch bị “khuyết” kháng thể bảo vệ khỏi các căn bệnh nguy hiểm đó.

Chẳng hạn như vắc xin ngừa bệnh tiêu chảy cấp do virus Rota có giới hạn độ tuổi tối đa đến 32 tuần tuổi, tương đương 8 tháng tuổi (đối với vắc xin Rotateq - Mỹ). Khi đã qua mốc 8 tháng tuổi, trẻ sẽ không được uống vắc xin Rota, đồng nghĩa mất “quyền lợi” được bảo vệ khỏi bệnh tiêu chảy cấp do Rota.

Trong khi đó, Rotavirus gây ra bệnh tiêu chảy cấp có thể dẫn đến tình trạng tiêu chảy nặng, mất nước nghiêm trọng. Nếu không uống Rota, ít nhất 1 lần trong 5 năm đầu đời trẻ có nguy cơ cao mắc phải căn bệnh tiêu chảy cấp do virus Rota gây ra. Tại Việt Nam, đa số các ca bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus đều gặp ở nhóm đối tượng trẻ em từ 3 – 17 tháng. Đây cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu của các ca nhập viện và có thể gây tử vong ở trẻ.

⇒ Bạn có thể tìm hiểu thêm về: Chích ngừa cho bé trễ có sao không? Giải đáp và các xử lý cho bố mẹ

Các hướng xử lý khi tiêm phòng trễ hẹn

Người tiêm/bố mẹ cần sớm tham khảo ý kiến bác sĩ để bản thân/con trẻ được tiếp tục lịch tiêm sớm nhất có thể nhằm kiến tạo miễn dịch chủ động hoặc “nhắc nhớ” hệ miễn dịch tái sản xuất lượng kháng thể mới bảo vệ tốt hơn.

Hướng dẫn cách để không bị trễ lịch tiêm chủng

Dưới đây là một số phương pháp quản lý lịch trình tiêm chủng khoa học, giúp hạn chế tối thiểu các trường hợp tiêm trễ lịch mà người tiêm/phụ huynh có thể tham khảo để đảm bảo bản thân/con trẻ được tiêm chủng vắc xin đầy đủ, đúng lịch:

1. Sử dụng ứng dụng nhắc lịch tiêm

Để đảm bảo không bỏ lỡ các mốc tiêm chủng quan trọng, việc sử dụng một ứng dụng nhắc lịch là điều không thể bỏ qua. Tại Việt Nam, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đã tiên phong sáng tạo, phát triển ứng dụng "Trợ lý tiêm chủng" - App VNVC, công cụ công nghệ đột phá giúp người dùng theo dõi thông tin về vắc xin, lịch tiêm và các phác đồ tiêm chủng một cách chi tiết.

App VNVC được thiết kế với giao diện thân thiện, tinh gọn, quy trình cài đặt, đăng ký và sử dụng đơn giản. Người dùng có thể nhanh chóng tạo hồ sơ cá nhân và đặt lịch hẹn tiêm chủng cho bản thân cũng như người thân trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Đặc biệt, app VNVC có tích hợp tính năng đề xuất các loại vắc xin phù hợp theo từng nhóm đối tượng dựa trên tình hình dịch tễ tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, app VNVC cũng cung cấp tính năng thông báo nhắc lịch tiêm dựa trên lịch sử tiêm chủng của Khách hàng. Người dùng sẽ nhận được thông báo nhắc lịch tiêm từ ứng dụng trước ít nhất 1 ngày, giúp người dùng nắm bắt lịch tiêm và sắp xếp thời gian đến trung tâm tiêm chủng để hoàn tất lịch tiêm đã hẹn, tránh bỏ lỡ những mốc tiêm chủng quan trọng, đảm bảo cho cả trẻ em và người lớn đều được tiêm đúng lịch.

Ngoài ra, VNVC cũng tích hợp thêm tính năng tìm và hướng dẫn đường đi đến trung tâm VNVC gần nhất, giúp người dùng lựa chọn địa điểm tiêm chủng gần mình ở mọi lúc mọi nơi ngay khi nhận được thông báo nhắc lịch tiêm từ ứng dụng. Ngay cả khi đang đi công tác hoặc du lịch tại các địa phương khác, Khách hàng cũng có thể chủ động và dễ dàng trong việc tìm kiếm, di chuyển đến trung tâm tiêm chủng, thực hiện chủng ngừa.

TẢI NGAY ỨNG DỤNG “TRỢ LÝ TIÊM CHỦNG” - APP VNVC!

• IOS (iPhone, iPad,…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony,…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

2. Đặt giữ trước vắc xin tại cơ sở tiêm chủng

Đặt giữ trước vắc xin tại cơ sở tiêm chủng cũng là một trong những phương pháp hạn chế tình trạng tiêm ngừa trễ lịch. Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cung cấp dịch vụ đặt giữ vắc xin miễn phí trước cho tất cả Khách hàng (nếu hoàn thành mũi tiêm đã đặt giữ trong 5 tuần đầu tiên).

Khi đặt giữ trước vắc xin, VNVC sẽ hỗ trợ Khách hàng quản lý lịch tiêm và thông tin tiêm chủng trọn đời. Bộ phận tổng đài sẽ có trách nhiệm thông báo lịch tiêm cho Khách hàng trước ít nhất 1 ngày để Khách hàng chủ động sắp xếp thời gian đến tiêm chủng đúng lịch, giúp Khách hàng không bỏ lỡ lịch tiêm, tiêm đúng lịch, đủ mũi, đảm bảo hiệu quả tiêm chủng đạt mức tối ưu.

Để đặt giữ trước vắc xin, Khách hàng có thể thực hiện 1 trong 4 cách sau:

Cách 1: Đăng ký qua tổng đài

Khách hàng vui lòng gọi điện đến số hotline 028.7102.6595 để được đội ngũ nhân viên tư vấn hỗ trợ đặt giữ vắc xin và tư vấn những thông tin cần thiết.

Cách 2: Đăng ký tại Trung tâm tiêm chủng VNVC

Khách hàng có thể đăng ký mua Gói vắc xin trực tiếp tại quầy tiếp tân của các Trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc.

→ Tra cứu địa chỉ trung tâm VNVC gần nhất cùng thời gian làm việc chi tiết TẠI ĐÂY

Cách 3: Đăng ký qua ứng dụng “Trợ lý tiêm chủng” - App VNVC

• Bước 1: Truy cập VNVC Mobile App. Nếu chưa có ứng dụng, quý Khách hàng vui lòng cài đặt thông qua đường dẫn sau:

• Đối với các hệ điều hành IOS (iPhone, iPad,…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Đối với các hệ điều hành Android (Oppo, Samsung, Sony,…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

• Bước 2: Bấm “ĐẶT MUA VẮC XIN”
• Bước 3: Chọn người được tiêm. Nếu chưa có thông tin người được tiêm, Khách hàng vui lòng bấm “THÊM HỒ SƠ DỊCH VỤ” và điền đầy đủ thông tin người được tiêm. Sau đó bấm “THÊM MỚI”
• Bước 4: Kiểm tra thông tin người tiêm và bấm “CHỌN NGƯỜI TIÊM”
• Bước 5: Điền đầy đủ thông tin về:

• Trung tâm mong muốn tiêm
• Ngày mong muốn tiêm
• Chọn loại vắc xin (Có thể chọn nhiều loại vắc xin khác nhau) bằng cách “THÊM TỪ GIỎ” hoặc “THÊM MỚI VẮC XIN”

(*) Lưu ý: Ở bước này, Khách hàng có thể đăng ký tiêm cho nhiều người bằng cách bấm “THÊM NGƯỜI TIÊM MỚI”

• Bước 6: Kiểm tra lại thông tin đăng ký tiêm vắc xin và bấm “XÁC NHẬN”
• Bước 7: Bấm “THANH TOÁN”
• Bước 8: Đọc đầy đủ “QUY ĐỊNH KHI ĐẶT GIỮ VẮC XIN” sau đó bấm “TÔI XÁC NHẬN ĐÃ ĐỌC VÀ ĐỒNG Ý VỚI CHÍNH SÁCH, NỘI QUY KHI ĐẶT GIỮA VẮC XIN”
• Bước 9: Bấm “XÁC NHẬN ĐỂ TIẾP TỤC”

• Thanh toán bằng thẻ thanh toán nội địa (ATM)
• Thanh toán bằng thẻ VISA/MASTER/JCB
• Thanh toán bằng thẻ thành viên
• Thanh toán qua chuyển khoản
• Thanh toán tại trung tâm

• Bước 10: Bấm “THANH TOÁN”
• Bước 11: Đợi xác nhận từ VNVC

Cách 4: Đăng ký qua trang đặt giữ vắc xin vax.vnvc.vn

• • Bước 1: Truy cập trang đặt giữ vắc xin thông qua đường dẫn: https://vax.vnvc.vn/vaccine
  • Bước 2: Bấm “CHỌN” các loại vắc xin cần tiêm (có thể chọn nhiều loại vắc xin cùng một lúc)
  • Bước 3: Tại ô “DANH SÁCH VẮC XIN CHỌN MUA” bấm “ĐĂNG KÝ MŨI TIÊM”
  • Bước 4: Điền đầy đủ thông tin người được tiêm
  • Bước 5: Bấm “TIẾP TỤC”

• Bước 6:

• Nếu Khách hàng chỉ đăng ký tiêm cho 01 người, bấm “XEM ĐIỀU KHOẢN VÀ THANH TOÁN”
• Nếu Khách hàng đăng ký tiêm cho nhiều người (tối đa 05 người), bấm “THÊM NGƯỜI TIÊM” và thực hiện các thao tác từ bước 1 đến bước 6

• Bước 7: Đọc đầy đủ “CHÍNH SÁCH VÀ ĐIỀU KIỆN ĐĂNG KÝ & SẮP XẾP ƯU TIÊN” sau đó bấm “TÔI ĐÃ ĐỌC & ĐỒNG Ý”
• Bước 8: Chọn phương thức thanh toán mong muốn, bao gồm:

• Thanh toán bằng thẻ thanh toán nội địa (ATM)
• Thanh toán bằng thẻ VISA/MASTER/JCB
• Thanh toán bằng thẻ thành viên
• Thanh toán qua chuyển khoản
• Thanh toán tại trung tâm

• Bước 9: Kiểm tra lại thông tin đăng ký tiêm vắc xin và bấm “THANH TOÁN”
• Bước 10: Đợi xác nhận từ VNVC

3. Sắp xếp thời gian đi tiêm đúng lịch

Để đảm bảo không bị trễ lịch tiêm chủng, người tiêm/bố mẹ có thể chủ động lập các kế hoạch cụ thể về các mũi tiêm cần thiết và thời gian tiêm theo khuyến cáo. Sau đó, ghi chép lịch hẹn tiêm vào lịch cá nhân, điện thoại hoặc máy tính để dễ dàng theo dõi, quản lý lịch tiêm và đi tiêm đúng lịch.

Một số thắc mắc xoay quanh tiêm ngừa trễ có sao không?

1. Tiêm ngừa trễ vài ngày có sao không?

CÓ THỂ! Theo các chuyên gia y tế, việc tiêm ngừa trễ vài ngày thường không ảnh hưởng đến hiệu quả của vắc xin. Tuy nhiên, việc tiêm ngừa trễ dù bất cứ lý do gì cũng không nên trở thành thói quen. Cần đảm bảo tiêm chủng vắc xin đúng lịch nhằm tối ưu hóa hiệu quả chủng ngừa, bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

2. Trẻ sơ sinh tiêm ngừa trễ có ảnh hưởng gì không?

CÓ! Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc bệnh trong thời gian trì hoãn lịch tiêm vắc xin. Đối với 2 liều vắc xin sơ sinh là vắc xin ngừa viêm gan B và vắc xin ngừa lao, khuyến cáo tiêm càng sớm càng tốt trong 24 giờ đầu sau sinh. Nếu tiêm trễ lịch, nguy cơ trẻ phơi nhiễm với tác nhân gây bệnh và mắc các bệnh lý thường gặp ở giai đoạn chu sinh là rất cao, khi mắc bệnh thường dễ biến chứng bệnh nặng, nguy cơ di chứng vĩnh viễn cao, thậm chí tử vong chu sinh.

⇒ Xem thêm: Chích ngừa cho trẻ sơ sinh trễ có sao không? Giải đáp và các xử lý

Bài viết trên đây, chuyên gia VNVC đã giải đáp thắc mắc “tiêm ngừa trễ có sao không”. Câu trả lời là có! Bất kỳ lý do gì khiến lịch tiêm ngừa bị trì hoãn cũng đều gây ra những ảnh hưởng xấu đến hiệu quả bảo vệ của vắc xin. Trong khoảng thời gian lịch tiêm bị trì hoãn, hệ miễn dịch không có đủ lượng kháng thể cần thiết hoặc thậm chí không có kháng thể bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh, dẫn đến nguy cơ lây nhiễm và mắc bệnh cao hơn, kéo theo đó là các gánh nặng bệnh tật khó tránh khỏi.