Thận trọng: Trẻ bị viêm phế quản có nên nằm quạt?

Trẻ bị viêm phế quản có nên nằm quạt không luôn là thắc mắc của nhiều phụ huynh khi chăm sóc trẻ mùa lạnh. Các chuyên gia y tế nhấn mạnh, môi trường ngủ và cách làm mát phòng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến diễn tiến bệnh, đòi hỏi sự chú ý kỹ lưỡng để bảo vệ sức khỏe hô hấp của trẻ. Chuyên gia sẽ giải đáp chi tiết qua bài viết dưới đây.

Trẻ bị viêm phế quản có nên nằm quạt không?

Khi trẻ bị viêm phế quản, đường hô hấp đang trong tình trạng viêm nhiễm, dễ bị kích thích bởi thay đổi nhiệt độ hoặc luồng gió mạnh. Nhiều phụ huynh băn khoăn không biết trẻ bị viêm phế quản có nên nằm quạt hay cần tránh hoàn toàn.

Thực tế, trẻ vẫn có thể nằm quạt nếu biết điều chỉnh đúng cách. Mục tiêu khi dùng quạt là giúp không khí lưu thông, tránh ngột ngạt và duy trì nhiệt độ dễ chịu cho trẻ. Nếu sử dụng hợp lý với mức gió nhẹ, không hướng trực tiếp gió đến trẻ đang mắc bệnh, thời gian sử dụng vừa phải, quạt có thể hỗ trợ trẻ hô hấp dễ dàng hơn, giảm đổ mồ hôi và ngủ ngon hơn.

Ngược lại, nếu để gió thổi thẳng vào người, đặc biệt là vùng ngực, cổ hay mặt, trẻ rất dễ bị lạnh, tăng co thắt phế quản, ho nhiều và khó thở. Ngoài ra, quạt bẩn cũng có thể phát tán bụi, vi khuẩn vào không khí, gây kích ứng và làm bệnh nặng hơn. (2)

Do đó, thay vì kiêng quạt hoàn toàn, cha mẹ cần nắm rõ cách sử dụng an toàn, phù hợp với thể trạng của trẻ và điều kiện thời tiết.

Lợi ích của việc dùng quạt đúng cách khi trẻ bị viêm phế quản

Khi sử dụng quạt một cách khoa học, thiết bị này có thể mang lại nhiều lợi ích nhất định cho trẻ đang mắc viêm phế quản:

• Giúp không khí lưu thông tốt hơn: Không gian bí bách có thể khiến vi khuẩn, bụi mịn và các tác nhân kích ứng tích tụ, làm bệnh trở nên nặng. Gió nhẹ từ quạt giúp không khí được luân chuyển, hỗ trợ trẻ dễ thở hơn.
• Giảm cảm giác nóng, khó chịu: Trẻ bị sốt hoặc tiết nhiều mồ hôi thường mệt mỏi, quạt giúp làm dịu da, tránh tình trạng ẩm ướt gây rôm sảy, nấm da.
• Hỗ trợ giấc ngủ: Nhiệt độ phòng quá cao có thể khiến trẻ khó ngủ. Dùng quạt nhẹ giúp tạo môi trường mát mẻ, giúp trẻ dễ chìm vào giấc ngủ, từ đó tăng khả năng phục hồi sức khỏe.
• Tiết kiệm năng lượng: So với điều hòa, quạt tiêu tốn ít điện năng hơn, phù hợp trong điều kiện thời tiết mát mẻ hoặc khu vực thông thoáng.

Tuy nhiên, lợi ích này chỉ đạt được nếu cha mẹ tuân thủ nguyên tắc sử dụng an toàn, tránh để trẻ bị nhiễm lạnh hoặc kích ứng hô hấp do luồng gió mạnh, bụi bẩn hay không khí khô.

9 lưu ý để sử dụng quạt an toàn cho trẻ bị viêm phế quản

Để đảm bảo an toàn và giúp trẻ nhanh hồi phục, cha mẹ cần tuân thủ 9 nguyên tắc quan trọng dưới đây khi cho trẻ bị viêm phế quản nằm quạt:

1. Vị trí đặt quạt: Tuyệt đối không để gió thốc thẳng vào người trẻ

Luồng gió mạnh, tập trung có thể làm khô niêm mạc mũi họng một cách nhanh chóng, gây kích ứng đường hô hấp và dẫn đến ho nhiều hơn. Thay vào đó, phụ huynh nên đặt quạt ở vị trí xa giường trẻ và sử dụng chế độ xoay (quay) để luồng khí được phân tán đều khắp phòng.

2. Tốc độ gió: Luôn ở mức nhẹ nhất

Trẻ bị viêm phế quản cần môi trường ổn định, không quá lạnh hay quá nóng. Vì vậy, quạt nên đặt ở mức gió nhỏ, đủ để làm mát không khí xung quanh mà không gây khô mũi, họng hoặc kích ứng đường hô hấp.

3. Nhiệt độ phòng lý tưởng: Duy trì ở mức 25 - 27 độ C 

Môi trường nhiệt độ ổn định là cực kỳ quan trọng đối với trẻ bị viêm phế quản. Nhiệt độ phòng quá lạnh có thể kích thích co thắt phế quản và làm tăng nặng các triệu chứng ho, khò khè. Ngược lại, nhiệt độ quá nóng sẽ khiến trẻ đổ mồ hôi nhiều, mất nước và khó chịu. Phụ huynh nên sử dụng nhiệt kế để theo dõi và duy trì nhiệt độ phòng ổn định trong khoảng 25 - 27oC giúp trẻ thoải mái và ổn định đường thở.

4. Vệ sinh quạt và phòng ở: Ưu tiên hàng đầu

Quạt điện là thiết bị dễ dàng tích tụ bụi bẩn, nấm mốc và các tác nhân gây dị ứng trên cánh và lồng quạt. Khi quạt hoạt động, các hạt này có thể bị thổi vào không khí và trẻ bị viêm phế quản (thường có đường hô hấp nhạy cảm) hít phải có thể dẫn đến kích ứng hoặc phản ứng dị ứng, làm bệnh tình thêm trầm trọng. Phụ huynh nên vệ sinh quạt thường xuyên, đồng thời lau sàn, thay ga giường, rèm cửa định kỳ để hạn chế tác nhân gây dị ứng. Việc giữ môi trường sạch, thoáng giúp đường thở của trẻ được bảo vệ tốt hơn.

5. Giữ ấm các bộ phận quan trọng cho trẻ

Dù dùng quạt hay điều hòa, việc giữ ấm vẫn rất cần thiết. Trẻ nên được mặc quần áo thoáng nhưng đủ che kín ngực, bụng, bàn chân, là những vùng dễ mất nhiệt. Khi ngủ, nên đắp chăn mỏng hoặc phủ khăn lên bụng trẻ để tránh gió lạnh thổi trực tiếp.

6. Tạo độ ẩm cho không khí

Không khí khô làm niêm mạc họng và phế quản mất độ ẩm, khiến tình trạng viêm kéo dài. Khi bật quạt, nên đặt thêm một chậu nước nhỏ hoặc máy tạo ẩm trong phòng, giúp cân bằng độ ẩm. Điều này giúp trẻ dễ thở hơn và giảm nguy cơ ho khan vào ban đêm.

7. Bù đủ nước cho trẻ

Trẻ bị viêm phế quản thường mất nước do sốt nhẹ, đổ mồ hôi hoặc thở nhanh. Khi nằm quạt, sự bay hơi tăng lên khiến cơ thể càng dễ khô. Vì vậy, cần cho trẻ uống đủ nước, sữa hoặc dung dịch điện giải phù hợp với lứa tuổi, giúp làm loãng đờm và hỗ trợ phục hồi niêm mạc hô hấp.

8. Thời gian sử dụng quạt hợp lý

Không nên để quạt hoạt động liên tục trong phòng trẻ trong thời gian quá dài, đặc biệt là vào ban đêm. Việc tiếp xúc với luồng gió (dù nhẹ) kéo dài có thể không tốt cho đường hô hấp đang bị viêm nhiễm của trẻ. Cân nhắc sử dụng chế độ hẹn giờ để quạt tự tắt sau 1 - 2  giờ hoạt động, giúp trẻ chìm vào giấc ngủ mà vẫn đảm bảo không khí thoáng mát ban đầu.

9. Luôn quan sát biểu hiện của trẻ

Mỗi trẻ có khả năng thích ứng khác nhau. Nếu thấy trẻ run, da tái, ho tăng hoặc khó thở sau khi dùng quạt, cần ngừng ngay và kiểm tra lại nhiệt độ phòng. Trong trường hợp các dấu hiệu kéo dài, nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và điều chỉnh kịp thời.

Quạt và điều hòa: Cái nào tốt hơn cho trẻ bị viêm phế quản?

Cả quạt và điều hòa đều có thể được sử dụng cho trẻ bị viêm phế quản, nhưng cần được điều chỉnh đúng cách:

• Điều hòa: Với ưu điểm là kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm tốt hơn, tạo không gian ổn định cho trẻ nghỉ ngơi. Tuy nhiên, nếu để nhiệt độ thấp, không tạo ẩm hoặc không vệ sinh định kỳ, điều hòa có thể khiến niêm mạc mũi, họng bị khô, dễ kích ứng và nhiễm khuẩn. Ngoài ra, chi phí đầu tư và vận hành của máy lạnh cũng có phần tốn kém hơn.
• Quạt: Có ưu điểm kinh tế, dễ điều chỉnh, giúp không khí lưu thông tự nhiên. Tuy nhiên, quạt không làm giảm nhiệt độ môi trường và có thể gây khô da, khô họng nếu để gió thổi trực tiếp.

Các câu hỏi thường gặp

1. Có nên dùng quạt hơi nước, quạt phun sương không?

Nguy cơ chính khi sử dụng quạt hơi nước hoặc quạt phun sương là khả năng tích tụ và phát tán mầm bệnh vào không khí. Bình chứa nước của các thiết bị này, nếu không được vệ sinh cẩn thận hàng ngày, rất dễ trở thành môi trường lý tưởng cho vi khuẩn và nấm mốc phát triển. Khi quạt hoạt động, các vi sinh vật này sẽ được thổi ra dưới dạng hơi nước và khi trẻ bị viêm phế quản hít phải, có thể gây kích ứng đường hô hấp, làm nặng thêm các triệu chứng bệnh hoặc thậm chí dẫn đến các biến chứng nhiễm trùng.

Hơn nữa, việc sử dụng không kiểm soát có thể khiến độ ẩm không khí tăng quá cao. Độ ẩm quá mức này không chỉ tạo cảm giác nồm ẩm khó chịu mà còn thúc đẩy sự sinh sôi mạnh mẽ của nấm mốc và mạt bụi nhà. Đây là những tác nhân gây dị ứng và kích thích mạnh mẽ, hoàn toàn không tốt cho đường hô hấp vốn đã nhạy cảm của trẻ. Do đó, thay vì quạt hơi nước/phun sương, phụ huynh nên ưu tiên dùng máy tạo độ ẩm chuyên dụng (dễ vệ sinh hơn) để kiểm soát độ ẩm hoặc các phương pháp tạo ẩm tự nhiên an toàn khác.

2. Khi nào cần đưa trẻ đi gặp bác sĩ ngay lập tức?

Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám nếu xuất hiện các dấu hiệu:

• Sốt cao;
• Ho kéo dài, thở rít hoặc khò khè nhiều;
• Trẻ bỏ bú, mệt lả, ngủ li bì khó đánh thức;
• Có dấu hiệu khó thở, rút lõm ngực, thở nhanh bất thường.

Trẻ bị viêm phế quản có nên nằm quạt nếu sử dụng đúng cách. Việc điều chỉnh tốc độ gió nhẹ, hướng thổi gián tiếp, vệ sinh thiết bị thường xuyên và giữ ấm cơ thể sẽ giúp trẻ dễ chịu, ngủ ngon và hồi phục nhanh hơn. Cha mẹ nên chú ý theo dõi phản ứng của trẻ trong quá trình dùng quạt, đồng thời duy trì môi trường phòng sạch sẽ, có độ ẩm phù hợp và nhiệt độ ổn định. Nếu nhận thấy dấu hiệu bất thường, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và tư vấn kịp thời.