Sau bao lâu trẻ đi tiêm về bị sốt? Mẹo giúp bé không sốt sau tiêm

Sốt là một phản ứng rất thường gặp sau khi tiêm vắc xin, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Đây là một phản ứng thông thường và ngắn hạn, không gây ra các tác động bất lợi đến sức khỏe của trẻ sau tiêm. Tuy nhiên, sốt khiến trẻ mệt mỏi, khó chịu, quấy khóc… khiến các bậc phụ huynh lo lắng, sốt ruột không biết phải xử lý như thế nào. Vậy, tại sao trẻ đi tiêm về bị sốt? Sau tiêm bao lâu sẽ bắt đầu sốt? Sốt sau tiêm sẽ kéo dài bao lâu? Và có những mẹo nào giúp trẻ không bị sốt sau tiêm? Bài viết dưới đây sẽ giúp bố mẹ giải đáp những thắc mắc trên.

Sốt là gì?

Sốt là một phần trong chuỗi phản ứng từ hệ thống miễn dịch của cơ thể, là tình trạng nhiệt độ cơ thể tăng lên cao hơn so với nhiệt độ thông thường (thường cao trên 37 độ C). Sốt có thể đi kèm các dấu hiệu khác như đổ mồ hôi, đau đầu, ớn lạnh, run rẩy, đau cơ, cảm xúc cáu gắt, mất nước...

Sốt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trường hợp bị nhiễm các loại vi khuẩn, virus như  viêm màng não mô cầu, thủy đậu, cúm, sởi…, sốt báo hiệu cơ thể đang phản ứng với các tác nhân gây bệnh để bảo vệ cơ thể. Trong trường hợp tiêm vắc xin, sốt là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang phản ứng với tác nhân lạ để tạo ra kháng thể mới.

Trên thực tế sốt là một phản ứng tự nhiên hoàn toàn bình thường và rất quan trọng của hệ thống miễn dịch cho thấy hệ thống miễn dịch đang phản ứng với các tác nhân gây bệnh hoặc kháng nguyên lạ nếu tiêm vắc xin. Theo các nghiên cứu, sốt khiến thân nhiệt gia tăng để hạn chế khả năng hoạt động và phát triển của các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, sốt quá cao có thể gây rối loạn điện giải, co giật, tổn thương não nguy hiểm đến tính mạng, thậm chí là tử vong nên cần hạ sốt kịp thời nếu sốt quá cao và sốt kéo dài không hạ.

Tại sao vắc xin lại gây sốt?

Dựa trên cơ chế hoạt động của vắc xin và hệ miễn dịch, các thành phần kháng nguyên có trong vắc xin khi được đưa vào cơ thể thông qua đường tiêm/uống sẽ bị hệ thống miễn dịch của cơ thể nhận định là những “kẻ xâm nhập bất hợp pháp”. Lúc này, hệ miễn dịch sẽ đánh dấu các thành phần kháng nguyên của vắc xin là những yếu tố có nguy cơ làm hại cho cơ thể, nhắm đích mục tiêu, sản sinh kháng thể đặc hiệu với các thành phần kháng nguyên và tiến hành tấn công, tiêu diệt, loại thải chúng ra khỏi cơ thể, đồng thời sinh “trí nhớ miễn dịch” nhằm tái kích hoạt quá trình miễn dịch này trong tương lai nếu cơ thể tiếp xúc với tác nhân gây bệnh đó.

Quá trình phản ứng miễn dịch này tái hiện lại quá trình gây nhiễm trùng tự nhiên khi cơ thể mắc bệnh với các triệu chứng tương tự như nhẹ hơn như sốt, mệt mỏi, buồn ngủ hay phổ biến nhất là đau, nhức, sưng, đỏ tại vị trí tiêm. Tuy nhiên, cần lưu ý, các thành phần kháng nguyên của tác nhân gây bệnh có trong vắc xin đã được tinh chế, làm sạch, giết chết, làm suy yếu, bất hoạt hoặc khử độc lực, không còn khả năng gây bệnh. Khi được đưa vào cơ thể, những thành phần kháng nguyên này chỉ gây nhiễm trùng nhẹ, ”đánh lừa” hệ thống miễn dịch hoạt động và gây miễn dịch, bảo vệ cơ thể. Chính vì thế, khác với khi mắc bệnh tự nhiên, việc tiêm vắc xin sẽ gây ra các phản ứng phụ rất nhẹ và tạm thời.

Trẻ đi tiêm về bị sốt có nguy hiểm không?

Sốt được coi là một phản ứng phụ thông thường sau tiêm, là một trong những dấu hiệu cho thấy hệ thống miễn dịch đang phản ứng với các thành phần kháng nguyên có trong vắc xin nhằm sinh kháng thể đặc hiệu chủ động, bảo vệ cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh có chứa các thành phần kháng nguyên đó trong tương lai.

Tuy nhiên, nếu sốt cao trên 39 độ C, sốt cao kéo dài dai dẳng khó hạ, sốt cao đi cùng với các phản ứng phụ thông thường như trẻ ăn kém, bú kém, ho khan, quấy khóc hơn bình thường, mẩn ngứa, phát ban… kéo dài trên một ngày, trẻ cần được đưa ngay đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế uy tín gần nhất để được các bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và xử trí thích hợp. Ngoài ra, phụ huynh cần lưu ý thêm về các dấu hiệu bất thường khác sau tiêm chủng của trẻ như sau:

• Trẻ co giật hay mệt lả, lừ đừ, không có phản ứng khi được gọi;
• Trẻ tím tái, khó thở, thở rít, rút lõm lồng ngực khi thở;
• Trẻ quấy khóc dữ dội, kéo dài;
• Ăn/bú kém cùng các phản ứng thường gặp như: sốt nhẹ, quấy khóc…

Xem thêm: Nguyên nhân trẻ đi tiêm phòng về bị tiêu chảy? Có nguy hiểm không?

Trẻ đi tiêm về bao lâu thì sốt?

Thông thường, trẻ đi tiêm về sẽ bắt đầu xuất hiện dấu hiệu sốt trong vòng 12 giờ sau tiêm. Tuy nhiên, vẫn có nhiều trường hợp trẻ đi tiêm về sau vài ngày, thậm chí vài tuần mới sốt. Chính vì thế, không có thời điểm sốt chính xác sau tiêm chủng, khoảng thời gian này phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như loại vắc xin, khả năng đáp ứng miễn dịch của mỗi cá nhân.

Trẻ đi tiêm phòng về bị sốt bao lâu?

Tình trạng sốt ở trẻ sau khi tiêm phòng thường sẽ kéo dài trong 1 đến 2 ngày kể từ khi bắt đầu sốt và rất hiếm khi có trường hợp trẻ sốt sau tiêm quá 2 ngày nếu trẻ được thực hiện tiêm ngừa theo quy trình tiêm chủng vắc xin an toàn. Đây là một phản ứng thông thường của cơ thể khi tiêm vắc xin và thường tự giảm đi mà không cần phải can thiệp các phương pháp y tế. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp trẻ bị sốt sau tiêm kéo dài quá 2 ngày, có thể do khả năng đáp ứng miễn dịch kém, thời gian chiến đấu của các tế bào miễn dịch với kháng nguyên của vắc xin kéo dài, khiến tình trạng sốt diễn ra lâu hơn. Tình trạng sốt kéo dài sau tiêm cũng có thể do trẻ gặp các phản ứng phụ sau tiêm nặng, lúc này trẻ cần được thăm khám bác sĩ ngay lập tức để được xử trí kịp thời trong tình huống khẩn cấp.

Cách xử trí trẻ đi tiêm phòng về bị sốt

Trẻ bị sốt sau khi đi tiêm phòng về, bố mẹ có thể áp dụng cách hạ sốt cho trẻ sau khi tiêm phòng như sau:

• Nới lỏng quần áo cho trẻ, cho trẻ mặc những trang phục mỏng nhẹ, rộng rãi, thoáng mát, thấm hút mồ hôi tốt, giúp cơ thể trẻ thoát nhiệt tốt hơn.
• Liên tục theo dõi diễn biến thân nhiệt của trẻ để có thể kịp thời đưa ra các phương án xử trí thích hợp, đặc biệt là khi trẻ sốt cao, sốt cao không hạ kéo dài.
• Nếu trẻ sốt nhẹ dưới 38,5 độ C, chưa cần phải sử dụng thuốc hạ sốt, nên dùng các phương pháp tự nhiên như lau cơ thể bằng nước ấm để làm giảm thân nhiệt, hỗ trợ hạ sốt; cho trẻ uống nhiều nước để giúp duy trì độ ẩm cơ thể và tăng cường hydrat hóa, làm mát cơ thể, gia tăng năng lượng và hỗ trợ quá trình phục hồi.
• Nếu trẻ sốt cao trên 38,5 độ C, bố mẹ có thể sử dụng miếng hạ sốt hoặc thuốc hạ sốt dành cho trẻ em (paracetamol (1), ibuprofen (2)) với liều phù hợp cân nặng, nhưng cần chú ý phải sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo liều lượng và hướng dẫn sử dụng an toàn, đồng thời cần đảo đảm rằng trẻ được nghỉ ngơi đủ và thoải mái để giúp cơ thể phục hồi năng lượng, “tiếp sức” cho hệ miễn dịch hoạt động mạnh mẽ và hiệu quả hơn, giảm thiểu đáng kể tình trạng sốt.
• Nếu sốt kéo dài hơn 3 ngày hoặc không giảm sau khi sử dụng phương pháp hạ sốt, cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ để kiểm tra kỹ lưỡng và đảm bảo rằng không có vấn đề sức khỏe nào nghiêm trọng khác.

Ngoài ra, nếu tại vết tiêm sưng, đỏ, có thể chườm lạnh để giúp giảm đau và giảm sưng cho trẻ. Đồng thời, khi bế trẻ cần lưu ý tránh chạm vào vết tiêm, không xoa dầu, chườm nóng, nặn chanh, đắp khoai tây hay bôi đắp bất cứ thứ gì lên vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng.

⇒ Tham khảo thêm: Thuốc hạ sốt cho trẻ sơ sinh sau tiêm phòng: Dùng sao cho đúng?

Mách mẹ cách để trẻ đi tiêm về không bị sốt

Để hạn chế tình trạng bị sốt sau khi tiêm về, mẹ có thể áp dụng một số phương pháp đơn giản tại nhà như sau:

• Tăng cường lượng sữa mẹ: Như chúng ta đều biết “sữa mẹ là thực phẩm tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ”. Chính vì thế, nếu bé đang trong giai đoạn bú sữa mẹ, mẹ nên cho bé bú nhiều hơn trước khi tiêm để tăng cường bổ sung dinh dưỡng, nước, bù khoáng cho trẻ, giúp trẻ cải thiện hệ miễn dịch và giảm nguy cơ phản ứng sau tiêm. Ngoài ra, các chuyên gia dinh dưỡng đến từ Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome cho biết, dưỡng chất trong sữa mẹ có thể giúp tăng cường sức đề kháng và giảm tác động phụ sau khi tiêm vắc xin.
• Tiêu thụ lá tía tô: Theo Đông Y, tía tô là một vị thuốc nam có tác dụng giảm cảm phong hàn, trừ phong hàn, có tính nóng, kích thích cơ thể tiết mồ hôi, giúp giải độc và hạ sốt rất tốt. Ngoài ra, lá tía tô cũng là một dược liệu rất lành tính, có thể sử dụng cho cả trẻ em. Do đó, trước khi tiêm chủng cho bé:
  • Nếu trẻ con đang bú mẹ, mẹ có thể sử dụng vài chục ngọn lá tía tô tươi, rửa sạch để ăn hoặc giã/xay nước uống sau đó cho con bú. Các hoạt chất kháng viêm của lá tía tô có thể truyền thụ động từ mẹ sang con, giúp hạn chế đáng kể tình trạng trẻ bị sốt sau tiêm chủng.
  • Nếu trẻ dùng sữa ngoài hoặc trẻ lớn, mẹ có thể giã lá tía tô hòa với nước ấm vào cho con uống, điều này cũng mang đến tác dụng tương tự.
  • Tuy nhiên, cần chú ý tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi áp dụng phương pháp này vì rất có thể trẻ dị ứng với một số thành phần có trong lá tía tô.
• Chọn địa điểm tiêm phòng uy tín: Quy trình tiêm chủng an toàn đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng, hiệu quả và an toàn tiêm chủng, giúp hạn chế phản ứng phụ và các phản ứng phụ nghiêm trọng sau tiêm. Chính vì thế, khi đưa trẻ đi tiêm ngừa vắc xin, cần lựa chọn những cơ sở tiêm chủng uy tín, cam kết thực hiện quy trình an toàn tiêm chủng, quy mô lớn, có nhiều cơ sở trên toàn quốc để thuận tiện trong việc tìm kiếm, di chuyển và đưa con trẻ, người lớn tuổi đến tiêm ngừa.

Các bậc phụ huynh trên cả nước có thể đưa trẻ đến ngay các trung tâm tiêm chủng vắc xin cao cấp VNVC để được trải nghiệm dịch vụ tiêm chủng vắc xin An toàn - Uy tín - Chất lượng hàng đầu Việt Nam. VNVC sở hữu hàng trăm trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc, có đầy đủ các loại vắc xin quan trọng cho trẻ em và người lớn, kể cả các loại vắc xin thế hệ mới, vắc xin “hot” thường xuyên khan hiếm…, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu tiêm ngừa vắc xin cho hàng triệu gia đình Việt. Tất cả vắc xin tại VNVC được bảo quản nghiêm ngặt trong điều kiện tối ưu, nhiệt độ từ 2 - 8 độ C trong hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain) đạt chuẩn Quốc tế, bao gồm hệ thống kho lạnh hiện đại, quy mô lớn tại mỗi trung tâm cùng hệ thống gần 30 xe lạnh trên cả nước và trang thiết bị vận chuyển lạnh vắc xin chuyên dụng, đạt chuẩn GSP, cam kết vắc xin an toàn, chất lượng cao.

Đặc biệt, VNVC được đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, khang trang, cùng dịch vụ tiêm chủng an toàn, quy tụ đội ngũ nhân sự chất lượng cao, quy mô lớn với gần 10.000 bác sĩ, điều dưỡng,nhân viên y tế giàu kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, có chứng chỉ hành nghề, chứng chỉ An toàn tiêm chủng của Bộ Y tế, được đào tạo kỹ năng tiêm giảm đau đau, kỹ năng xử lý phản ứng sau tiêm chặt chẽ, kỹ năng chăm sóc khách hàng, thân thiện với trẻ em…, giúp Khách hàng tiêm chủng thoải mái, tiết kiệm thời gian, không lo chờ đợi.

Để được tư vấn, đặt lịch tiêm chủng vắc xin, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;

Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.

• Tiêm vào buổi sáng: Buổi sáng thường có không khí mát mẻ, dễ chịu hơn, giúp tinh thần của trẻ tỉnh táo, thoải mái hơn, nhờ đó khi tiêm sẽ giảm thiểu đáng kể những rủi ro trong quá trình tiêm chủng, góp phần hạn chế phản ứng phụ sau tiêm, bao gồm sốt. Bên cạnh đó, tiêm ngừa vào buổi sáng có thể giúp xử trí các vấn đề phát sinh sau tiêm một cách thuận lợi hơn về mặt thời gian. Chẳng hạn như nếu trẻ tiêm vào buổi chiều tối, vào ban đêm trẻ bất ngờ gặp phải các phản ứng phụ, phụ huynh sẽ khó khăn hơn trong việc phát hiện các dấu hiệu từ sớm và đưa trẻ đến các cơ sở y tế để xử trí.
• Chế độ dinh dưỡng & sinh hoạt lành mạnh: Mẹ cần xây dựng và duy trì giúp trẻ chế độ dinh dưỡng lành mạnh cùng thói quen sinh hoạt khoa học, cho trẻ em đa dạng thực phẩm với đầy đủ dưỡng chất cần thiết, hạn chế tối đa lượng tiêu thụ các thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, đồ ăn đóng hộp, muối chua…, cho trẻ uống nhiều nước/sữa. Đồng thời, hướng dẫn trẻ vận động cơ thể thường xuyên, tham gia thiền định, chơi thể thao nhẹ nhàng phù hợp với lứa tuổi như bơi lội, đá banh, đánh cầu lông, yoga… Đây cũng là một trong những phương pháp “huấn luyện” hệ thống miễn dịch hoạt động, tăng cường khả năng đề kháng, giảm thiểu tối đa các phản ứng phụ sau tiêm. Chú ý, khác với khi đi thực hiện một số xét nghiệm, mẹ không nên cho trẻ nhịn ăn trước khi tiêm, cũng không để trẻ quá no hoặc quá đói.

Trẻ đi tiêm về bị sốt là hoàn toàn bình thường, do phản ứng từ hệ miễn dịch khi tiếp xúc với các thành phần kháng nguyên có trong vắc xin gây ra. Hầu hết trẻ em và cả người lớn đều gặp phải tình trạng sốt sau khi tiêm, nhất là khi tiêm các loại vắc xin gây phản ứng miễn dịch mạnh như vắc xin sống giảm độc lực. Khi trẻ bị sốt sau tiêm, phụ huynh cần lưu ý liên tục theo dõi diễn biến thân nhiệt của trẻ; nới lỏng quần áo giúp cơ thể thoát nhiệt, hạ sốt, cho trẻ nghỉ ngơi nhiều hơn, cho trẻ uống nhiều nước/sữa, ăn nhiều trái cây có tính mát; chườm lạnh hoặc lau cơ thể bằng nước ấm để giảm thân nhiệt; nếu sốt cao trên 38,5 độ C, bố mẹ có thể cân nhắc sử dụng miếng dán hạ sốt, uống thuốc hạ sốt thông thường theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ. Trong trường hợp sốt cao kéo dài, không đáp ứng với các phương pháp hạ sốt, bố mẹ cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được xử trí an toàn và kịp thời.