Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt: Nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả

Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt có thể là kết quả của nhiều yếu tố như mất cân bằng chế độ ăn uống, quá tải lactose hoặc nhiễm trùng. Tiêu chảy sủi bọt kéo dài có thể gây mất nước và điện giải nghiêm trọng, khiến trẻ bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển.

Tình trạng trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt có sao không?

Trong nhiều trường hợp, trẻ sơ sinh tiêu chảy sủi bọt nhẹ là hiện tượng sinh lý bình thường do hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt, chưa hoàn thiện hoặc do bé bú chưa đúng cách (bú quá nhiều sữa đầu). Tình trạng này thường phổ biến ở trẻ từ 0 – 36 tháng tuổi và thường không quá nghiêm trọng và không gây nguy hiểm đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

Tuy nhiên, nếu tiêu chảy sủi bọt kéo dài, trẻ đi ngoài với tần suất nhiều, ngày càng trở nặng và đi kèm với các dấu hiệu bất thường, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo trẻ đang gặp các vấn đề như rối loạn tiêu hóa, nhiễm trùng đường ruột, không dung nạp lactose… Nếu xuất hiện tình trạng tiêu chảy sủi bọt kéo dài kèm dấu hiệu bất thường, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện ngay để bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời.

Để chẩn đoán đúng tình trạng của trẻ, bố mẹ cần phân biệt đúng tiêu chảy sủi bọt với hiện tượng đi ngoài bình thường. Đối với trẻ bị tiêu chảy sủi bọt, lúc đầu phân sẽ hơi sệt và có chút lợn cợn. Về sau, phân dần chuyển sang dạng nước và lẫn chút sủi bọt.

Tuy nhiên, đối với trẻ nhỏ, chế độ dinh dưỡng khác nhau thì phân cũng có thể khác nhau. Với những trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn, khi đi ngoài phân sẽ mềm, hơi có mùi nhưng không bị lỏng. Mỗi ngày trẻ có thể đi ngoài từ 4 – 6 lần. Đối với trẻ bú sữa công thức, thường phân sẽ có màu vàng nâu, không mềm như bình thường và số lần đi ngoài thường ít hơn trẻ bú sữa mẹ, có thể từ 1 – 2 lần/ngày.

Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt

Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt là tình trạng phổ biến, do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Cụ thể:

1. Trẻ bị nhiễm khuẩn đường ruột

Trong một số trường hợp, trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt có thể liên quan đến nhiễm khuẩn đường ruột. Một số tác nhân gây nhiễm khuẩn thường gặp ở trẻ sơ sinh như Salmonella Typhi, Shigella, Staphylococcus, Campylobacter, E.coli,…

Nhiễm trùng có thể làm gián đoạn quá trình tiêu hóa, thường dẫn đến phân lỏng, có bọt hoặc thậm chí phân nhầy. Nếu trẻ bị tiêu chảy sủi bọt kèm các triệu chứng như sốt, lờ đờ, nôn mửa… bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để bác sĩ kiểm tra và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, ngăn ngừa biến chứng.

2. Rối loạn tiêu hóa

Hầu hết các trường hợp trẻ bị tiêu chảy sủi bọt đều do rối loạn tiêu hóa. Nguyên nhân có thể là do bố mẹ chưa biết cách hoặc chưa cẩn thận trong quá trình chăm sóc trẻ khiến trẻ bị rối loạn đường ruột. Việc sử dụng bình sữa hoặc núm vú không đảm bảo vệ sinh có thể khiến trẻ bị virus, vi khuẩn tấn công vào đường ruột, khiến đường ruột bị nhiễm khuẩn và gây ra tình trạng rối loạn tiêu hóa.

3. Không dung nạp lactose

Một trong những nguyên nhân chính khiến trẻ bị tiêu chảy sủi bọt là do không dung nạp lactose. Mặc dù ít phổ biến nhưng một số trẻ sơ sinh có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa lactose, một loại đường có trong sữa. Khi lactose không được tiêu hóa đúng cách, nó sẽ lên men trong ruột, dẫn đến đầy hơi, tiêu chảy và hình thành phân có bọt.

4. Mẹ ăn thực phẩm gây kích ứng đường ruột của trẻ

Nếu mẹ ăn thực phẩm gây kích ứng đường ruột của trẻ có thể khiến trẻ bị tiêu chảy sủi bọt. Protein từ một số loại thực phẩm, đặc biệt là những loại có trong sữa bò hoặc đậu nành có thể gây ra chứng rối loạn tiêu hóa ở một số trẻ. Điều này dẫn đến nhiều triệu chứng khác nhau như phân có bọt hoặc nhầy, đỏ xung quanh hậu môn hoặc trẻ quấy khóc quá mức sau khi ăn.

⇒ Tham khảo thêm: Trẻ sơ sinh bú mẹ bị tiêu chảy: Nguyên nhân, xử lý và phòng ngừa

5. Phát triển hệ tiêu hóa

Trẻ sơ sinh thường có hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, còn non yếu, nhạy cảm và cần một thời gian để ruột non phát triển toàn diện. Điều này có nghĩa là trong những tuần đầu tiên, hệ tiêu hóa của trẻ có thể không phải lúc nào cũng xử lý thức ăn hiệu quả, dẫn đến tình trạng tiêu chảy sủi bọt. Tuy nhiên, khi lớn lên, hệ tiêu hóa của trẻ trưởng thành hơn, cho phép trẻ xử lý nhiều loại thức ăn hơn và dẫn đến nhu động ruột đều đặn, không còn gây ra tình trạng tiêu chảy sủi bọt.

6. Do thuốc kháng sinh

Trẻ sơ sinh tiêu chảy có bọt có thể do tác dụng phụ khi trẻ sử dụng thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh có thể làm ức chế sự phát triển của lợi khuẩn đường ruột, gây ra tình trạng mất cân bằng hệ vi sinh ở ruột khiến trẻ bị rối loạn hệ tiêu hóa. Đối với trường hợp này, bố mẹ nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi ngưng thuốc để đảm bảo trẻ được điều trị hiệu quả.

7. Bú nhiều sữa đầu của mẹ

Sữa đầu của mẹ là lượng sữa tiết ra khi trẻ vừa bắt đầu bú. Sữa đầu thường chứa ít dưỡng chất, calo và chất béo nhưng lại có nhiều nước và lactose. Trẻ sơ sinh bú quá nhiều sữa đầu và không bú đủ sữa sau sẽ không đủ no và sẽ gây dư thừa lượng lactose trong cơ thể gây tiêu chảy sủi bọt.

Bé sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt kéo dài có ảnh hưởng gì?

Tình trạng tiêu chảy sủi bọt ở trẻ sơ sinh thường diễn ra ngắn ngày và không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài không được điều trị kịp thời, có thể gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, sự phát triển của trẻ. Cụ thể:

1. Mất nước và điện giải

Mất nước và điện giải là biến chứng nguy hiểm nhất khi trẻ bị tiêu chảy sủi bọt kéo dài. Cơ thể trẻ còn non nớt, lượng nước và điện giải rất dễ mất đi nhanh chóng qua phân lỏng, đặc biệt khi bị tiêu chảy kéo dài. Trẻ nhỏ thường dễ mất nước hơn vì không thể tự mình truyền đạt cơn khát cho người chăm sóc hoặc tự mình tiếp cận chất lỏng.

Các dấu hiệu mất nước ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Giảm tiểu tiện, không đi tiểu trong hơn 8 giờ, nước tiểu có màu vàng sẫm.
• Lưỡi và bên trong miệng khô, môi khô.
• Không có nước mắt khi khóc.
• Ở trẻ sơ sinh, một điểm mềm bị lõm hoặc trũng.
• Khó chịu, mệt mỏi hoặc có biểu hiện ốm.
• Buồn ngủ bất thường.

Mất nước và điện giải nghiêm trọng có thể dẫn đến tổn thương não, co giật và trong nhiều trường hợp có thể dẫn đến tử vong nhanh chóng. Bệnh tiêu chảy và mất nước gây ra 14 – 30% số ca tử vong ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi trên toàn thế giới. (3)

2. Suy dinh dưỡng, chậm phát triển

Khi trẻ bị tiêu chảy kéo dài sẽ dẫn đến chán ăn, bỏ bú, dần dần khiến trẻ bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển. Suy dinh dưỡng sau khi bị tiêu chảy thường bắt nguồn từ chứng chán ăn, giảm chức năng hấp thụ và tổn thương niêm mạc cũng như cạn kiệt chất dinh dưỡng.

Các nghiên cứu dịch tễ học đã chứng minh, mỗi ngày bị bệnh do tiêu chảy sẽ khiến trẻ bị thiếu cân từ 20 – 40 gam. Suy dinh dưỡng có thể hiến trẻ không đạt được kích thước tối ưu khi trưởng thành, điều này có thể khiến khả năng hoạt động và làm việc của cơ thể kém hơn.

Suy dinh dưỡng kéo dài có thể tác động tiêu cực đến sự phát triển của não bộ, hệ thần kinh và hệ miễn dịch của trẻ. Trẻ bị suy dinh dưỡng thường dễ bị nhiễm trùng, chậm phát triển cả về thể chất và tinh thần so với bạn bè cùng trang lứa.

Hướng dẫn xử lý an toàn tại nhà khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt

Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt có thể là dấu hiệu của rối loạn tiêu hóa nhẹ. Nếu không được xử lý đúng cách có thể khiến trẻ bị mất nước, điện giản và bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển. Do đó, khi gặp tình trạng trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt, bố mẹ có thể xử lý theo các cách sau:

1. Theo dõi tình trạng phân của trẻ

Khi trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt, bố mẹ cần theo dõi tình trạng phân của trẻ kỹ lưỡng để đánh giá mức độ nghiêm trọng và đứa trẻ đến gặp bác sĩ kịp thời.

• Tần suất đi ngoài: Bố mẹ cần chú ý xem trẻ đi bao nhiêu lần trong ngày?
• Tính chất phân: Chú ý xem phân có màu gì? Sủi bọt nhiều hay ít? Có lẫn theo máu hay chất nhầy không?
• Lượng phân mỗi lần đi: Ước tính xem lượng phân bé thải ra mỗi lần.

Bố mẹ nên ghi chép lại thông tin tình trạng sức khỏe của trẻ. Việc này sẽ giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán và phương pháp điều trị đúng với tình trạng sức khỏe của trẻ.

2. Bổ sung nước và điện giải

Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy kéo dài có thể gây mất nước và điện giải. Do đó, bố mẹ cần bổ sung nước và điện giải đầy đủ cho trẻ.

• Cần cho trẻ bú thường xuyên hơn: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt cho trẻ sơ sinh, giúp cung cấp nước và kháng thể để bé chống lại nhiễm trùng. Do đó, mẹ nên cho bé bú nhiều hơn bình thường.
• Cho trẻ uống Oresol: Đối với trẻ lớn hơn, bố mẹ có thể cho trẻ uống dung dịch Oresol theo hướng dẫn của bác sĩ để bù nước, điện giải. Nên tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ về loại Oresol, liều lượng và cách pha. Không được tự ý cho trẻ sơ sinh uống Oresol khi chưa có sự cho phép của bác sĩ.

3. Điều chỉnh chế độ ăn của mẹ

Chế độ ăn uống của mẹ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sữa và hệ tiêu hóa của trẻ. Do đó, để ngăn ngừa tình trạng trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt, mẹ cần xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, khoa học. Cụ thể:

• Ăn thực phẩm dễ tiêu hóa: Mẹ nên bổ sung nhiều thực phẩm dễ tiêu hóa và đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ để duy trì chất lượng sữa cho trẻ.
• Tránh đồ cay nóng, khó tiêu: Nên tránh ăn các thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ sống lạnh… vì có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng sữa và hệ tiêu hóa của trẻ.
• Tránh chất kích thích: Khi trẻ bị tiêu chảy, mẹ nên tránh uống các chất kích thích như rượu, trà đặc và đặc biệt không uống bia, rượu.

4. Đưa trẻ đi khám nếu có dấu hiệu nghiêm trọng

Nếu trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt kèm theo các dấu hiệu bất thường bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để bác sĩ kiểm tra và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Các dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám sớm bao gồm:

• Nếu tình trạng tiêu chảy kéo dài, không có dấu hiệu thuyên giảm cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.
• Tiêu chảy kèm các triệu chứng sốt, nôn mửa, đầy hơi hoặc có dấu hiệu mất nước.
• Phân có lẫn máu, chất nhầy bất thường hoặc thay đổi đáng kể về cảm giác thèm ăn và hành vi.

Làm sao phòng ngừa tiêu chảy sủi bọt ở trẻ sơ sinh?

Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt nếu không được điều trị kịp thời có thể gây mất nước, điện giải, dẫn đến suy dinh dưỡng và chậm phát triển. Do đó, phòng ngừa tiêu chảy sủi bọt ở trẻ sơ sinh là rất quan trọng để ngăn ngừa bệnh. Dưới đây là những biện pháp phòng tiêu chảy ở trẻ sơ sinh bố mẹ có thể áp dụng:

• Cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu: Sữa mẹ chứa nhiều kháng thể và chất dinh dưỡng giúp bảo vệ đường ruột của trẻ luôn khỏe mạnh và giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Cho trẻ bú đúng cách: Khi cho trẻ bú, hãy cho trẻ bú đúng tư thế và đảm bảo bé bú cạn một bên vú trước khi chuyển sang bên còn lại. Điều này giúp bé nhận được đủ cả sữa đầu và sữa cuối.
• Pha sữa công thức đúng cách: Đối với trẻ uống sữa công thức, mẹ nên tuân thủ hướng dẫn pha sữa của nhà sản xuất, không pha quá đặc hoặc quá loãng vì có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ.
• Rửa tay khi chăm sóc trẻ: Trước khi chăm sóc trẻ, bố mẹ hoặc người chăm sóc cần vệ sinh tay kỹ bằng xà phòng hoặc nước sạch để hạn chế virus, vi khuẩn lây từ mẹ sang bé.
• Tiệt trùng dụng cụ cho bé ăn: Bố mẹ cần rửa sạch và tiệt trùng kỹ bình sữa, núm vú, thìa, bát đĩa của bé.
• Mẹ cần xây dựng chế độ ăn uống hợp lý: Để tránh trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt, mẹ nên xây dựng chế độ ăn uống khoa học, hợp lý và tránh ăn những thực phẩm gây dị ứng, đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ.
• Tiêm chủng đầy đủ cho trẻ: Có nhiều loại virus, vi khuẩn có thể gây tiêu chảy ở trẻ sơ sinh. Chủng ngừa bằng vắc xin chính là biện pháp phòng ngừa tiêu chảy hiệu quả và tiết kiệm nhất.

⇒ Tham khảo thêm: Thuốc trị tiêu chảy cho trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy sủi bọt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra như rối loạn tiêu hóa, nhiễm khuẩn đường ruột, không dung nạp lactose… Việc phát hiện sớm và xử lý đúng cách sẽ tránh được những biến chứng nguy hiểm như mất nước, điện giải, suy dinh dưỡng hay ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Do đó, khi bé bị tiêu chảy sủi bọt kéo dài, kèm theo các triệu chứng bất thường, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để bác sĩ kiểm tra và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.