Các loại vắc xin quai bị: Khi nào tiêm mũi đầu tiên?

Tiêm vắc xin quai bị đầy đủ, đúng lịch không chỉ giúp ngăn ngừa bệnh mà còn giảm thiểu nguy cơ gặp các biến chứng nặng nề như viêm não, viêm màng não, viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng và nhiều hệ lụy sức khỏe khác. Chỉ với một mũi tiêm, vắc xin mang lại khả năng bảo vệ khoảng 72% và khi hoàn thành đủ hai mũi, hiệu quả phòng bệnh 86%.

Vắc xin quai bị là gì?

Vắc xin quai bị là sinh phẩm y tế có tính kháng nguyên, được nghiên cứu và sản xuất để phòng ngừa bệnh quai bị, một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus gây ra, thường ảnh hưởng đến tuyến nước bọt mang tai và có thể gây biến chứng nghiêm trọng như viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng, viêm màng não, hoặc suy giảm thính lực.

Vắc xin hoạt động bằng cách giúp cơ thể tạo ra kháng thể đặc hiệu để chống lại virus quai bị. Tại Hoa Kỳ, từ vắc xin quai bị được đưa vào sử dụng năm 1967, số ca mắc bệnh đã giảm 99%.

Các loại vắc xin quai bị hiện nay

Hầu hết các loại vắc xin quai bị hiện nay đều là vắc xin sống giảm độc lực, nghĩa là vắc xin chứa virus quai bị còn sống nhưng đã được làm suy yếu, không còn khả năng gây bệnh. Khi tiêm vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ nhận diện virus trong vắc xin là “vật thể lạ” và kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể để chống lại virus. Đồng thời, tạo ra trí nhớ miễn dịch, sẵn sàng chống lại virus nếu cơ thể tiếp xúc lại với virus trong tương lai.

Hiện nay, tiêm phòng quai bị thường không tiêm đơn lẻ mà được phối hợp trong các loại vắc xin kết hợp khác như vắc xin MMR (phòng bệnh sởi - quai bị - rubella), MMRV (phòng bệnh sởi - quai bị - rubella - thủy đậu). Dưới đây là các loại vắc xin phòng ngừa quai bị phổ biến:

1. MMR II

Vắc xin phối hợp MMR II là vắc xin sống giảm độc lực, giúp tạo miễn dịch chủ động để phòng ngừa 3 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm là sởi, quai bị và rubella. Vắc xin được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới Merck Sharp and Dohm (Mỹ) và được chấp thuận sử dụng tại Hoa Kỳ vào năm 1978.

MMR II được chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn, có thể tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tháng tuổi trong các chiến dịch tiêm chủng phòng dịch sởi đang lưu hành theo khuyến cáo của các cơ quan y tế địa phương có thẩm quyền và các chuyên gia y tế.

2. Priorix

Vắc xin Priorix là vắc xin phối hợp, giúp phòng ngừa 3 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm là sởi, quai bị, rubella với khả năng bảo vệ lên đến 98% nếu tiêm đủ 2 mũi. Vắc xin được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới về dược phẩm và chế phẩm sinh học - Glaxosmithkline (GSK) - Bỉ và được chỉ định tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn.

3. ProQuad

ProQuad là vắc xin phối hợp, giúp phòng 4 bệnh truyền nhiễm bao gồm sởi, quai bị, rubella, thủy đậu. Vắc xin được được nghiên cứu, sản xuất và phát triển bởi Tập đoàn Dược phẩm hàng đầu thế giới tại Mỹ - Merck Sharp & Dohme (MSD) và được chỉ định cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn.

Ngoài những loại vắc xin đang được sử dụng phổ biến trên, trước đây từng có một số loại vắc xin phối hợp sởi - quai bị - rubella như MMR của Ấn Độ. Tuy nhiên, các vắc xin này hiện không còn được lưu hành rộng rãi tại Việt Nam.

Tiêm phòng quai bị khi nào? (Lịch tiêm)

Theo khuyến cáo từ các chuyên gia y tế, việc tiêm phòng quai bị nên được thực hiện ngay khi trẻ đủ tuổi tiêm chủng, nhằm giúp cơ thể tạo miễn dịch sớm, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng nguy hiểm như viêm tinh hoàn, viêm buồng trứng, viêm màng não.

Để đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu, trẻ cần được tiêm đúng lịch và đủ số mũi theo từng loại vắc xin. Đối với vắc xin Priorix, bố mẹ có thể cho trẻ tiêm khi trẻ được 9 tháng tuổi, vắc xin MMR II và ProQuad có thể tiêm khi trẻ được 12 tháng tuổi. Cụ thể, độ tuổi và lịch tiêm phòng các vắc xin quai bị được thực hiện như sau:

Chỉ định và chống chỉ định tiêm quai bị

Vắc xin phòng bệnh sởi, quai bị, rubella đã được chứng minh an toàn và mang lại hiệu quả bảo vệ cao cho cả trẻ em và người lớn. Dưới đây là những trường hợp nên và không nên tiêm vắc xin quai bị.

Câu hỏi thường gặp

Bên cạnh các vấn đề trên cũng có nhiều người còn thắc mắc về vắc xin tiêm phòng bệnh quai bị. Dưới đây là những thắc mắc phổ biến:

• Chích ngừa quai bị có ảnh hưởng gì không?

Vắc xin phối hợp chứa thành phần đã được nghiên cứu và phát triển qua nhiều năm, triển khai tiêm ngừa tại hàng trăm quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới, nên đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc phòng bệnh. Tương tự như các loại vắc xin khác, vắc xin phòng bệnh sởi - quai bị - rubella cũng có thể gây ra một số phản ứng phụ sau tiêm như:

• Phản ứng tại chỗ tiêm: Đau, sưng, đỏ, chai cứng, tăng nhạy cảm tại vị trí tiêm.
• Phản ứng toàn thân: Sốt, đau đầu, buồn ngủ, nôn mửa, tiêu chảy…

Các tác dụng phụ sau khi tiêm vắc xin đều nhẹ, thoáng qua và không cần điều trị đặc hiệu, có thể tự khỏi sau 1 - 2 ngày. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường, cần đến bệnh viện ngay để bác sĩ kiểm tra và đưa ra phương pháp điều trị kịp thời.

• Tiêm vắc xin quai bị bao lâu thì có tác dụng?

Sau khi tiêm vắc xin, cơ thể cần một khoảng thời gian nhất định để tạo ra kháng thể và đạt được hiệu quả phòng bệnh tối ưu. Thông thường, vắc xin sẽ có tác dụng bảo vệ sau khoảng 2 tuần kể từ khi tiêm. Tuy nhiên, thời gian cụ thể còn tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người. Do đó, để đạt được hiệu quả phòng bệnh tối ưu cần tiêm đủ mũi, đúng lịch theo khuyến cáo.

Tiêm vắc xin quai bị đầy đủ, đúng lịch không chỉ giúp trẻ em và người lớn phòng bệnh hiệu quả mà còn ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm và hạn chế lây lan trong cộng đồng. Vì vậy, khi trẻ đủ tuổi, ba mẹ nên cho trẻ tiêm phòng càng sớm càng tốt để tạo miễn dịch bảo vệ. Người lớn chưa có miễn dịch cũng cần chủ động tiêm để bảo vệ bản thân, gia đình và xã hội.