Viêm gan A ở trẻ em: Những điều cha mẹ cần biết

Virus viêm gan A là nguyên nhân hàng đầu gây viêm gan siêu vi cấp tính trên toàn thế giới. Đáng lưu ý, khoảng 30% trẻ em dưới 6 tuổi bị nhiễm bệnh sẽ biểu hiện triệu chứng, tiềm ẩn nguy cơ trở nặng. Trước thực trạng này, nhiều phụ huynh lo lắng làm sao để nhận biết viêm gan A ở trẻ em, cách phòng ngừa hiệu quả là gì? Tìm hiểu thông tin khoa học và chính thống từ các chuyên gia ngay sau đây!

Viêm gan A ở trẻ là tình trạng gì?

Viêm gan A ở trẻ em là tình trạng tổn thương gan do virus HAV gây ra. Nhiễm HAV ở trẻ thường biểu hiện cấp tính, tự khỏi kèm theo các triệu chứng chung không đặc hiệu. Thông thường, virus sẽ lây lan trong gia đình từ người sang người (lây truyền ngang) và từ thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm. Đồng thời, khi người nhiễm bệnh thải virus qua phân, nếu người khỏe mạnh vô tình tiếp xúc và không rửa tay đúng cách bằng xà phòng và nước, có khả năng sẽ bị lây nhiễm bệnh.

Do đó, trẻ em có thể vô tình lây lan virus đường tiêu hóa do rửa tay không đúng cách. Virus thậm chí có thể tồn tại trên đồ chơi và lây truyền từ trẻ này sang trẻ khác.

HAV là một loại virus RNA mạch đơn, hình nhị thập diện, không có vỏ bọc, kích thước 27 nm, thuộc chi Hepadnavirus của họ Picornaviridae. RNA của HAV có thể được phát hiện trong phân ít nhất một tuần trước khi xuất hiện bằng chứng mô học và sinh hóa của viêm gan, đồng thời có thể phát hiện trong ít nhất 33 ngày sau khi khởi phát. Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, RNA HAV có thể được phát hiện trong phân trong vài tháng.

Nguyên nhân và đường lây truyền viêm gan A ở trẻ em

HAV được tìm thấy trong phân và máu của trẻ bị nhiễm bệnh. Theo các chuyên gia y tế, trẻ em có thể mắc bệnh viêm gan A thông qua các cách sau (3):

• Tiếp xúc với máu hoặc phân của người mắc bệnh;
• Ăn hoặc uống thực phẩm/ nước bị nhiễm máu hoặc phân có chứa HAV. Nghiên cứu, trái cây, rau củ, động vật có vỏ, nước đá và nước là nguồn lây nhiễm phổ biến;
• Ăn thức ăn do người mắc bệnh chế biến mà không rửa tay sau khi đi vệ sinh;
• Được người mắc bệnh nhấc lên hoặc bế đi mà không rửa tay sau khi đi vệ sinh
• Đi du lịch đến một quốc gia khác mà không tiêm phòng vắc xin viêm gan A.

Bên cạnh đó, trẻ em có thể bị nhiễm HAV tại nhà trẻ từ những đứa trẻ khác hoặc từ những nhân viên chăm sóc trẻ em bị nhiễm virus và không thực hiện vệ sinh tốt.

Triệu chứng nhận biết trẻ mắc viêm gan A

Nhiễm HAV ở trẻ em thường là bệnh cấp tính, tự khỏi kèm theo các triệu chứng không đặc hiệu như sốt, khó chịu, chán ăn, nôn mửa, buồn nôn, đau hoặc khó chịu ở bụng và tiêu chảy. Các triệu chứng này thường phát triển trong khoảng 15 - 50 ngày sau khi tiếp xúc (trung bình 28 ngày).

Trong giai đoạn tiền triệu, Aminotransferase (chỉ số đánh giá tổn thương gan) ở trẻ thường tăng cao. Đồng thời, tình trạng vàng da (tăng bilirubin liên hợp) thường xảy ra khoảng 1 tuần sau khi khởi phát các triệu chứng, cùng với sỏi mật (bilirubin trong nước tiểu) và gan to nhẹ.

Trẻ mắc viêm gan A có nguy hiểm không?

Mặc dù hầu hết các trường hợp viêm gan A ở trẻ em đều nhẹ và có thể tự khỏi, nhưng một số trường hợp có thể tiến triển nặng gây ra các biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong. Thống kê cho thấy, suy gan cấp tính xảy ra ở 1% trường hợp nhiễm bệnh và tỷ lệ tử vong do nhiễm HVA thay đổi theo độ tuổi. Năm 2001, tỷ lệ tử vong là khoảng 0,3% ở trẻ em dưới 14 tuổi và 0,1% ở thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ (15 - 39 tuổi).

Chẩn đoán tình trạng viêm gan A ở trẻ em

Chẩn đoán viêm gan A ở trẻ em được thực hiện bằng các phương pháp sau:

• Chẩn đoán dựa trên dịch tễ: Tiền sử tiếp xúc với mầm bệnh (thực phẩm, nguồn nước bị ô nhiễm hoặc tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm HAV);
• Chẩn đoán dựa trên triệu chứng lâm sàng: Xuất hiện tình trạng chán ăn mệt mỏi hoặc vàng mắt - vàng da;
• Chẩn đoán dựa trên cận lâm sàng: Xét nghiệm chỉ số anti HAV IgM, nếu kết quả dương tính (+) thì trong máu của người bệnh đang xuất hiện kháng thể IgM chống lại virus HAV. Đây là dấu hiệu đặc hiệu của tình trạng nhiễm viêm gan A cấp tính hoặc vừa mới mắc.
• Chẩn đoán thể lâm sàng: Viêm gan virus A cấp tính (dựa trên triệu chứng sốt, đau mỏi cơ, nhức đầu, chán ăn, mệt mỏi, nước tiểu sẫm màu…); viêm gan virus A tối cấp (sốt cao, vàng mắt, mệt lả, gan teo nhỏ, hôn mê gan dẫn đến tử vong); viêm gan A kéo dài (ứ mật dài xảy ra từ 2 - 3 tháng);
• Chẩn đoán phân biệt: Xác định với các loại viêm gan do các nguyên nhân khác như nhiễm độc, tự miễn, nhiễm virus khác. Bên cạnh đó, có thể xác định phân biệt với các trường hợp vàng da như sốt rét…

Điều trị viêm gan A ở trẻ em như thế nào?

Cho đến hiện tại, viêm gan A ở trẻ em chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, các phương pháp chữa bệnh tập trung vào điều trị hỗ trợ, bao gồm:

• Chế độ chăm sóc: Nghỉ ngơi đầy đủ, hoạt động nhẹ nhàng, ăn uống đủ chất, hạn chế tiếp xúc với các chất kích thích;
• Thuốc điều trị: Sử dụng nhóm thuốc bảo vệ màng tế bào gan, thuốc tăng cường chuyển hóa, thuốc có tác dụng khử các gốc tự do bảo vệ khỏi chất oxy hóa có hại, tăng cường các yếu tố đông máu, thuốc lợi mật (sử dụng khi có vàng mắt, vàng da), thuốc lợi tiểu (sử dụng khi trẻ tiểu ít).

Phòng ngừa viêm gan A cho trẻ

• Viêm gan A là một trong những bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin và tiêm chủng được đánh giá là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa lây nhiễm virus HAV. Các loại vắc xin viêm gan A sẽ chứa các virus bất hoạt nên không còn khả năng gây bệnh. Khi được tiêm vào cơ thể, vắc xin sẽ sản sinh kháng thể giúp chống lại virus và ngăn ngừa sự lây nhiễm trong cộng đồng;
• Chú ý vệ sinh cá nhân, rửa tay sạch sẽ để ngăn ngừa khả năng phơi nhiễm HAV;
• Tránh cho trẻ tiêu thụ các loại thực phẩm, thức uống không rõ nguồn gốc (bị ô nhiễm).

Nhìn chung, viêm gan A ở trẻ em là tình trạng tổn thương gan phổ biến nhưng thường ít biểu hiện triệu chứng rõ ràng, đặc biệt ở trẻ dưới 6 tuổi. Không giống với viêm gan B và C, viêm gan A không gây viêm nhiễm mãn tính mà chỉ kéo dài trong vài tuần và sẽ khỏi hoàn toàn . Tuy nhiên, trong một số trường hợp có thể dẫn đến viêm gan tối cấp, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không can thiệp sớm.