Xanh methylen bôi zona được không? Công dụng và cách sử dụng

11:36 27/05/2025

Quản lý Y khoa Vùng 2 - miền Trung - Tây Nguyên
Hệ thống tiêm chủng VNVC
Xanh methylen là dược phẩm bào chế dưới dạng dung dịch, có công dụng sát khuẩn nhẹ và làm khô nhanh các mụn nước. Vậy, xanh methylen bôi zona có được không? Cách sử dụng, liều lượng và những lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc là gì?
ThS.BS Ngô Thị Kim Phượng - Quản lý Y khoa vùng 2 miền Trung - Tây Nguyên thuộc Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết: "Zona thần kinh có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề cho người bệnh, như 10 - 18% trường hợp bệnh nhân khỏi phát ban gặp biến chứng đau dây thần kinh hậu zona. Cơn đau kéo dài nhiều tháng thậm chí là nhiều năm. 1 - 4% bệnh nhân phải nhập viện. Trước khi có vắc xin phòng bệnh zona thần kinh, tỷ lệ mắc bệnh tại Hoa Kỳ tăng cao. Điển hình như năm 1998, tỷ lệ zona cả nước là 4/1.000 người lớn từ 30 tuổi trở lên. Tỷ lệ tăng lên gần 6/1.000 trường hợp vào năm 2016. Khi vắc xin được sử dụng rộng rãi, tỷ lệ mắc zona nhìn chung đã giảm, đặc biệt là ở đối tượng người lớn tuổi." (1) |
Thuốc xanh methylen bôi zona được không?
Thuốc xanh methylen bôi zona được không là vấn đề được rất nhiều người bệnh thắc mắc, bởi đây là một loại thuốc quen thuộc thường được dùng trong việc chống nấm, kháng khuẩn và giảm nguy cơ nhiễm trùng. Thuốc hoạt động bằng cách phá hủy màng tế bào của vi khuẩn, từ đó làm gián đoạn các hoạt động sống của chúng.
Chính vì vậy, cần lưu ý rằng xanh methylen chỉ có khả năng kháng vi khuẩn và vi nấm, không hiệu quả đối với các bệnh lý liên quan đến virus, bao gồm cả zona thần kinh – vốn là bệnh do virus Varicella Zoster gây ra.

1. Tác dụng của xanh methylen đối với vùng da bị zona
Trong trường hợp bệnh zona thần kinh, việc sử dụng xanh methylen để bôi ngoài da không được xem là một biện pháp điều trị chính thống hay được chứng minh khoa học về hiệu quả. Lý do là vì xanh methylen không tác dụng trực tiếp lên virus Varicella Zoster – tác nhân chính gây bệnh. Bệnh zona cần được điều trị bằng các loại thuốc kháng virus như acyclovir, valacyclovir hoặc famciclovir, nhằm ức chế sự nhân lên của virus và giảm mức độ tiến triển của bệnh.
Đồng thời, bệnh nhân thường được kê đơn thuốc giảm đau và chống viêm để giảm thiểu triệu chứng đau nhức, cũng như hướng dẫn chăm sóc vệ sinh vùng da bị tổn thương để tránh nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn.
⇒ Tham khảo thêm: Cách vệ sinh vết zona thần kinh
Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, xanh methylen có thể được xem xét sử dụng nhằm mục đích hỗ trợ – cụ thể là sát khuẩn vùng da tổn thương nếu có dấu hiệu nhiễm trùng thứ phát đi kèm. Điều này thường xảy ra khi các mụn nước bị vỡ và vùng da hở trở thành môi trường dễ bị vi khuẩn xâm nhập.
Tuy vậy, việc sử dụng xanh methylen cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa da liễu, bởi lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách có thể gây khô da, kích ứng hoặc che lấp các triệu chứng khác của bệnh, làm khó khăn cho việc chẩn đoán và theo dõi tiến triển của bệnh.

2. Thời điểm nên bôi xanh methylen lên vùng da bị zona
Xanh methylen nên được bôi trong tình huống cụ thể khi có dấu hiệu nguy cơ hoặc thực tế xảy ra nhiễm trùng thứ phát trên vùng da bị tổn thương. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng cần sử dụng ngay từ đầu. Thời điểm phù hợp để sử dụng xanh methylen thường là giai đoạn sau khi:
- Mụn nước đã bị vỡ: Khi các mụn nước đặc trưng của zona bị vỡ, vùng da chịu tổn thương trở thành môi trường mở, dễ dàng bị vi khuẩn xâm nhập. Lúc này, bôi xanh methylen có tác dụng sát trùng, bảo vệ vùng da khỏi nhiễm trùng thứ phát.
- Da bắt đầu xuất hiện dấu hiệu nhiễm trùng: Nếu vùng da tổn thương có dấu hiệu sưng đỏ, gây nóng, rỉ dịch mủ hoặc tiết dịch bất thường, điều này có thể cho thấy hiện tượng vi khuẩn đã xâm nhập. Đây là thời điểm sử dụng xanh methylen để giúp tiêu diệt vi khuẩn, hỗ trợ làm sạch khu vực tổn thương.
- Theo chỉ định của bác sĩ: Trong nhiều trường hợp, quyết định sử dụng xanh methylen không nên tự thực hiện tại nhà, mà cần tham khảo ý kiến từ bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Bác sĩ sẽ đánh giá cụ thể tình trạng tổn thương để đưa ra quyết định về liều lượng, thời gian và cách sử dụng phù hợp.
Hướng dẫn cách bôi thuốc xanh methylen khi bị zona
Để đảm bảo an toàn cũng như hiệu quả cho quá trình điều trị, khi sử dụng thốc bôi xanh methylen, người bệnh zona thần kinh cần nắm được cách bôi thuốc, liều lượng và tần suất, cũng như những lưu ý quan trọng khi sử dụng.
1. Cách bôi xanh methylen trị zona
Chuẩn bị
- Người bệnh rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng để ngăn ngừa nhiễm khuẩn.
- Rửa sạch vùng da nổi mụn nước và cần bôi thuốc, rồi dùng khăn sạch thấm nhẹ nhàng cho khô nước. Tốt nhất là nên thoa thuốc xanh methylen sau khi tắm rửa sạch sẽ.
Bôi thuốc
- Lấy tăm bông để thấm dung dịch xanh methylen rồi thoa trực tiếp lên vùng da có mụn nước.
- Lưu ý, chỉ bôi một lớp mỏng, tránh bôi quá dày và không bôi sang các vùng da không có tổn thương ở xung quanh.
- Không cần bôi lên các nốt mụn nước chưa vỡ hay các vùng da nhạy cả khác.
- Giữ yên vài phút để dung dịch thuốc xanh methylen khô hẳn để tránh vây thuốc lên các vùng da xung quanh hoặc quần áo bệnh nhân.

2. Liều lượng và tần suất
Về liều lượng, bệnh nhân zona thần kinh chỉ nên bôi thuốc một lớp mỏng lên vùng da tổn thương, tránh bôi quá nhiều và bôi các vùng da xung quanh.
Về tần suất bôi thuốc, nên bôi xanh methylen từ 1 đến 2 lần mỗi ngày và kiên trì sử dụng đến khi vết thương lành hẳn nếu không sẽ rất dễ tái phát và lan sang các vùng da xung quanh. Tần suất bôi thuốc còn phụ thuộc vào tình trạng vết thương ở mỗi bệnh nhân và theo hướng dẫn của bác sĩ.
3. Lưu ý quan trọng khi sử dụng
Khi sử dụng thuốc xanh methylen bôi zona thần kinh, bệnh nhân cần tuân thủ một số lưu ý sau:
3.1. Tham khảo ý kiến bác sĩ cẩn thận trước khi bôi
Bệnh nhân không tự ý bôi xanh methylen hay uống bất kỳ loại thuốc nào nếu không có chỉ định của bác sĩ điều trị và bác sĩ chuyên khoa da liễu. Dựa vào tình trạng vết thương ở mỗi người, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân có sử dụng thuốc bôi xanh methylen hay không, sử dụng với tần suất như thế nào, thời gian bao lâu.
3.2. Tuân thủ theo hướng dẫn sử dụng thước
Bên cạnh chỉ định sử dụng thuốc của bác sĩ, bệnh nhân zona thần kinh cần xem thật kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc xanh methylen được in trên bao bì. Trong quá trình sử dụng thuốc, nếu có bất kỳ phản ứng phụ nào như dị ứng, ngứa, nóng rát dữ dội... cần ngưng sử dụng thuốc và báo ngay cho bác sĩ điều trị.

3.3. Xanh methylen không thay thế thuốc kháng virus
Hãy nhớ rằng, thuốc xanh methylen không có tác dụng kháng virus và không thể thay thế thuốc kháng virus như acyclovir. Do đó, bên cạnh việc bôi xanh methylen, bệnh nhân cần uống đầy đủ các loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Bên cạnh sử dụng thuốc, bệnh nhân cần nghỉ ngơi hợp lý, chăm sóc, vệ sinh da và dinh dưỡng đúng cách để nâng cao hiệu quả điều trị.
3.4. Tránh để thuốc tiếp xúc với mắt và niêm mạc
Tránh để thuốc xanh methylen tiếp xúc với mắt và niêm mạc. Nếu xảy ra tiếp xúc cần ngay lập tức rửa sạch bằng nước. Nếu bị đau, rát hay kích ứng vùng niêm mạc tiếp xúc với thuốc cần báo ngay cho bác sĩ để được xử trí.
3.5. Bảo quản thuốc đúng cách
Để đảm bảo chất lượng thuốc xanh methylen được giữ nguyên trong quá trình sử dụng, đồng thời đảm bảo an toàn cho bản thân, bệnh nhân cần bảo quản thuốc đúng cách. Tránh để thuốc tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp và nhiệt độ cao. Bảo quản nơi khô ráo. Trước khi sử dụng cần kiểm tra hạn sử dụng, tình trạng lọ thuốc.
Các tác dụng phụ có thể gặp khi bôi thuốc xanh methylen
Khi sử dụng thuốc bôi xanh methylen, người bệnh zona thần kinh có thể gặp một số tác dụng phụ không mong muốn như:
- Nóng, rát tại vị trí bôi thuốc;
- Da nổi mẩn, ngứa;
- Vùng da bôi thuốc có màu xanh.
Ngoài ra với thuốc methylen dạng uống hoặc tiêm tĩnh mạch, người dùng có thể gặp một số phản ứng khác như:
- Buồn nôn, nôn;
- Đau bụng;
- Đau đầu, chóng mặt;
- Hạ huyết áp;
- Kích ứng bàng quang;
- Sốt nhẹ;
- Thiếu máu hoặc tan máu.
Các loại thuốc bôi khác trị zona ngoài xanh methylen
Ngoài thuốc xanh methylen, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân bôi một số loại thuốc bôi điều trị mụn nước do zona thần kinh khác như:
- Thuốc Castellani: Là thuốc bôi ngoài da có tác dụng kháng khuẩn, khử nấm, giảm ngứa làm lành vết thương nhanh.
- Dung dịch Chlorhexidine: khử trùng, sát khuẩn, hạn chế nguy cơ nhiễm trùng cho da.
- Thuốc Acyclovir: thuốc bôi ngoài da trị virus herpes simplex và varicella zoster ở người lớn và trẻ em.
- Hồ nước: thường được dùng điều trị các bệnh da liễu với khả năng sát khuẩn, cải thiện tình trạng viêm nhiễm hay sưng đau hiệu quả.
⇒ Tham khảo thêm: Thuốc bôi zona thần kinh acyclovir: Công dụng và cách dùng hiệu quả
Xanh methylen bôi zona có tác dụng kháng khuẩn các nốt mụn nước trên bề mặt da, làm khô nhanh mụn nước và giảm nhẹ triệu chứng cho bệnh nhân. Tuy nhiên, bệnh nhân không tự ý bôi hoặc uống bất kỳ loại thuốc điều trị bệnh zona thần kinh nào khi chưa có chỉ định từ bác sĩ điều trị. Trong quá trình sử dụng thuốc cần lưu ý đến tình trạng sức khỏe bản thân, nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường về sức khỏe cần ngưng thuốc và đến bệnh viện để được bác sĩ xử trí.



- Shingles Overview: Types, Causes, Symptoms, and Treatment | Pfizer. (2016). Pfizer.com. https://www.pfizer.com/disease-and-conditions/shingles