Trẻ bị tay chân miệng nhưng không nổi mụn nước vì sao? [Giải đáp]

Nhiều phụ huynh thường nghĩ rằng khi trẻ bị tay chân miệng, dấu hiệu dễ nhận biết nhất là những nốt mụn nước đặc trưng xuất hiện trên lòng bàn tay, bàn chân và trong miệng. Tuy nhiên, thực tế có không ít trường hợp trẻ bị tay chân miệng nhưng không nổi mụn nước, khiến bố mẹ chủ quan hoặc nhầm lẫn với các bệnh khác. Điều này có thể làm chậm trễ việc chăm sóc và điều trị, gia tăng nguy cơ biến chứng. Vậy làm sao để nhận biết trẻ mắc tay chân miệng trong trường hợp này?

Trẻ bị tay chân miệng nhưng không nổi mụn nước là bình thường hay bất thường?

Trẻ bị tay chân miệng nhưng không nổi mụn nước là tình trạng ít gặp nhưng không phải lúc nào cũng bất thường. Tay chân miệng do virus gây ra, trong đó chủng Enterovirus 71 (EV71) thường gây bệnh nặng hơn với nhiều biến chứng, trong khi Coxsackievirus A16 có thể khiến triệu chứng nhẹ hơn, thậm chí không xuất hiện mụn nước.

Ở một số trường hợp, trẻ chỉ có các triệu chứng như sốt nhẹ, đau họng, chán ăn, loét miệng nhưng không nổi mụn nước trên tay, chân hay mông (1). Điều này có thể khiến bố mẹ hoặc người chăm sóc trẻ chủ quan hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý khác như viêm họng, nhiệt miệng. Tuy nhiên, dù không có mụn nước, virus gây bệnh tay chân miệng vẫn có thể gây tổn thương thần kinh, tim mạch hoặc biến chứng nguy hiểm, đặc biệt nếu trẻ thuộc nhóm nguy cơ cao như trẻ dưới 3 tuổi hoặc có hệ miễn dịch yếu.

Chính vì vậy, nếu phát hiện trẻ có các biểu hiện như sốt kéo dài, quấy khóc liên tục, giật mình nhiều, đi đứng loạng choạng, nôn nhiều hoặc lừ đừ, bố mẹ hoặc người chăm sóc cần đưa trẻ đến cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được thăm khám kịp thời, tránh những diễn tiến nghiêm trọng có thể xảy ra.

Nguyên nhân trẻ bị tay chân miệng nhưng không nổi mụn nước

1. Trẻ mắc thể nhẹ hoặc không điển hình

Một trong những nguyên nhân khiến trẻ bị tay chân miệng nhưng không nổi mụn nước là do trẻ mắc bệnh ở thể nhẹ hoặc thể không điển hình. Thể nhẹ thường xảy ra ở những trẻ có hệ miễn dịch tốt, giúp cơ thể kiểm soát virus nhanh chóng. Khi đó, triệu chứng chỉ dừng lại ở sốt nhẹ, đau họng, loét miệng mà không xuất hiện các tổn thương đặc trưng trên da.

Bên cạnh đó, một số chủng virus gây tay chân miệng, chẳng hạn như Coxsackievirus A6 hoặc một số biến thể của Coxsackievirus A16 có thể tạo ra biểu hiện bệnh khác biệt so với dạng điển hình. Trẻ có thể không nổi mụn nước hoặc chỉ xuất hiện rất ít nốt mờ nhạt, khó nhận biết. Điều này dễ làm bố mẹ nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường như viêm họng, nhiệt miệng, dẫn đến chủ quan trong theo dõi và chăm sóc trẻ.

Dù tay chân miệng thể nhẹ thường có diễn tiến lành tính, nhưng vẫn cần theo dõi sát các dấu hiệu bất thường. Một số trường hợp hiếm gặp có thể xuất hiện biến chứng dù ban đầu không có triệu chứng rõ ràng. Do đó, khi nghi ngờ trẻ mắc bệnh, bố mẹ nên nhanh chóng đưa trẻ đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được bác sĩ thăm khám, kiểm tra và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, đảm bảo an toàn cho trẻ.

⇒ Tham khảo thêm: Tay chân miệng không điển hình nguy hiểm không? Làm sao nhận biết?

2. Sự khác biệt trong biểu hiện lâm sàng

Độ tuổi cũng là một yếu tố then chốt. Trẻ lớn hơn hoặc đã từng tiếp xúc với virus có thể có biểu hiện bệnh nhẹ hơn hoặc không đầy đủ triệu chứng điển hình, khiến mụn nước không xuất hiện. Điều này thường được gọi là "biểu hiện lâm sàng không điển hình". Tuy nhiên, ở trẻ nhỏ (đặc biệt dưới 5 tuổi), biểu hiện bệnh thường rõ rệt hơn.

3. Giai đoạn đầu của bệnh

Giai đoạn đầu của bệnh tay chân miệng thường bắt đầu với các triệu chứng mơ hồ, dễ nhầm lẫn với cảm cúm hoặc viêm họng thông thường. Trẻ có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao tùy theo mức độ nhiễm virus, kèm theo mệt mỏi, biếng ăn, quấy khóc. Một số trẻ than đau họng, chảy nước dãi nhiều hơn do tổn thương trong miệng bắt đầu hình thành.

Ở thể điển hình, sau khoảng 1 - 2 ngày, trẻ sẽ xuất hiện mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân, miệng và đôi khi lan đến mông, đầu gối. Tuy nhiên, ở thể nhẹ hoặc không điển hình, các dấu hiệu này có thể rất mờ nhạt hoặc thậm chí không xuất hiện. Điều này khiến bố mẹ chủ quan, không nghĩ đến tay chân miệng và không cách ly trẻ kịp thời, làm tăng nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Việc theo dõi sát diễn biến của bệnh trong giai đoạn này rất quan trọng. Nếu trẻ có dấu hiệu li bì, sốt cao liên tục không hạ, giật mình chới với, khó thở hoặc nôn nhiều, cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được kiểm tra và xử trí kịp thời.

4. Do chủng virus gây bệnh

Chủng virus gây bệnh tay chân miệng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định triệu chứng của tay chân miệng, bao gồm cả việc có xuất hiện mụn nước hay không. Bệnh tay chân miệng chủ yếu do hai nhóm virus đường ruột gây ra, bao gồm Coxsackievirus A6 (CVA6) và Enterovirus 71 (EV71). Trong đó, Coxsackievirus A6 (CVA6) thường gây bệnh ở thể nhẹ, ít biến chứng và có thể không xuất hiện mụn nước rõ ràng.

Ngược lại, EV71 thường liên quan đến các ca bệnh nặng với nguy cơ biến chứng cao. Trẻ nhiễm EV71 có xu hướng sốt cao, đau họng dữ dội và xuất hiện nhiều tổn thương dạng phỏng nước trên da cũng như trong niêm mạc miệng. Ngoài ra, EV71 còn có thể gây biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não do virus, viêm não và liệt giống bại liệt, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện, xử trí kịp thời. (2)

5. Sai sót trong chẩn đoán

Một nguyên nhân không thể bỏ qua là việc nhận diện mụn nước có thể bị bỏ sót, đặc biệt khi tổn thương trên da rất mờ nhạt. Các mụn nước nhỏ ở tay, chân có thể dễ dàng bị nhầm lẫn với các vết muỗi đốt, dị ứng, hoặc các tình trạng da thông thường khác. Trong khi đó, loét miệng ở trẻ đôi khi bị cha mẹ bỏ qua do khó quan sát.

6. Hệ miễn dịch của trẻ kiểm soát tốt sự phát triển của virus

Một trong những nguyên nhân trẻ bị tay chân miệng nhưng không nổi mụn nước có thể đến từ hệ miễn dịch của trẻ. Chuyên gia cho biết hệ miễn dịch có vai trò quyết định trong việc kiểm soát sự phát triển của virus tay chân miệng, từ đó ảnh hưởng đến mức độ biểu hiện triệu chứng.

Ở những trẻ có hệ miễn dịch khỏe mạnh, cơ thể có khả năng kháng virus tốt hơn giúp giới hạn sự nhân lên của virus trong cơ thể. Nhờ vậy, mức độ tổn thương do virus gây ra trên da và niêm mạc có thể giảm đáng kể, khiến bệnh tiến triển nhẹ hơn hoặc thậm chí không xuất hiện mụn nước.

Ngoài ra, một số trẻ từng nhiễm virus gây tay chân miệng trước đó hoặc đã có miễn dịch chéo với các chủng virus tương tự cũng có thể gặp tình trạng bệnh không điển hình. Khi hệ miễn dịch nhanh chóng nhận diện và tiêu diệt virus, các triệu chứng như sốt, đau họng có thể xuất hiện thoáng qua rồi tự khỏi, mà không kèm theo các dấu hiệu đặc trưng như mụn nước trên lòng bàn tay, bàn chân hay niêm mạc miệng.

Tuy nhiên, ngay cả khi bệnh diễn tiến nhẹ, trẻ vẫn có khả năng lây truyền virus sang người khác qua dịch tiết đường hô hấp hoặc phân. Do đó, phụ huynh vẫn cần theo dõi sát sao, đảm bảo vệ sinh cá nhân cho trẻ và cách ly hợp lý để hạn chế nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Một số dấu hiệu khác nhận biết trẻ mắc tay chân miệng khi không nổi mụn nước

Khi mắc bệnh tay chân miệng nhưng không xuất hiện mụn nước, trẻ vẫn có thể có một số dấu hiệu đặc trưng khác giúp bố mẹ nhận biết sớm để kịp thời xử lý. Những dấu hiệu này có thể không điển hình, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác, nhưng nếu quan sát kỹ, phụ huynh vẫn có thể phát hiện sự khác thường ở trẻ. Cụ thể:

1. Sốt nhẹ hoặc sốt cao kéo dài

Nhiều trẻ mắc tay chân miệng sẽ có dấu hiệu sốt, nhưng nếu không nổi mụn nước, phụ huynh có thể không nghĩ đến bệnh này. Trẻ có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao đến 39 - 40°C, kéo dài từ 24 - 48 giờ. Đặc biệt, nếu trẻ sốt cao liên tục không hạ sau khi dùng thuốc hạ sốt, bố mẹ cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế hoặc bệnh viện gần nhất để kiểm tra, thăm khám và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm có thế xảy ra.

2. Biểu hiện đau miệng, chảy nước dãi, quấy khóc khi ăn

Một trong những dấu hiệu thường gặp của tay chân miệng là các vết loét trong miệng, ngay cả khi không có mụn nước trên da. Những vết loét này có thể khiến trẻ đau rát, khó nuốt, dẫn đến biếng ăn, chảy nước dãi nhiều hơn bình thường. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể quấy khóc nhiều hơn, khó chịu khi bú hoặc ăn dặm.

3. Phát ban đỏ trên da nhưng không phồng rộp

Ở một số trường hợp, thay vì xuất hiện mụn nước, trẻ có thể bị phát ban đỏ dạng dát hoặc sẩn trên lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối hoặc khuỷu tay. Phát ban này không chứa dịch nhưng có thể khiến trẻ ngứa ngáy, khó chịu. Điều này dễ khiến bố mẹ nhầm lẫn với dị ứng hoặc các bệnh ngoài da khác.

4. Trẻ mệt mỏi, quấy khóc nhiều hơn bình thường

Khi nhiễm virus tay chân miệng, trẻ thường có biểu hiện mệt mỏi, cáu gắt, ngủ không yên giấc, quấy khóc vô cớ. Nguyên nhân có thể do sốt, đau họng hoặc khó chịu trong người. Nếu thấy trẻ thay đổi hành vi bất thường mà không rõ nguyên nhân, bố mẹ cần theo dõi kỹ hơn.

5. Tiêu chảy nhẹ, nôn ói

Một số trẻ mắc tay chân miệng có thể bị rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy nhẹ, nôn ói. Điều này xảy ra do virus tấn công đường ruột hoặc do trẻ ăn uống kém, mất cân bằng điện giải. Nếu trẻ nôn nhiều, đi ngoài liên tục kèm theo dấu hiệu mất nước (môi khô, mắt trũng, tiểu ít), cần đưa trẻ đến bệnh viện để được điều trị kịp thời.

⇒ Tham khảo thêm: Trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy nguy hiểm không?

6. Biến chứng thần kinh (hiếm gặp nhưng nguy hiểm)

Dù không nổi mụn nước, bệnh tay chân miệng vẫn có thể tiến triển nặng với các biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, viêm não, viêm cơ tim. Trẻ có thể có dấu hiệu lơ mơ, giật mình quấy khóc liên tục, run tay chân, đi loạng choạng hoặc thậm chí co giật. Nếu gặp phải những triệu chứng này, bố mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đi cấp cứu ngay để tránh nguy hiểm đến tính mạng.

Nhìn chung, tay chân miệng không chỉ biểu hiện qua mụn nước mà còn có nhiều dấu hiệu khác, đặc biệt là ở những trường hợp không điển hình. Chính vì vậy, bố mẹ hoặc người chăm sóc cần theo dõi sát sao, chú ý đến những thay đổi bất thường ở trẻ để có biện pháp xử lý kịp thời, tránh chủ quan làm chậm trễ việc điều trị.

Có thể thấy, bệnh tay chân miệng mặc dù có thể không gây ra tình trạng nổi mụn nước điển hình trên da và niêm mạc nhưng vẫn có thể tiến triển nặng, gây biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm màng não, phù phổi hoặc suy tim, đe dọa tính mạng trẻ. Hiện nay, bệnh chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu, vì vậy tiêm vắc xin là cách phòng ngừa hiệu quả nhất.

Hệ thống tiêm chủng VNVC đã ký kết hợp tác với nhà sản xuất vắc xin phòng EV71 - chủng virus gây bệnh tay chân miệng nguy hiểm và phổ biến nhất, cam kết sớm đưa về Việt Nam ra mắt, triển khai tiêm cho trẻ em trên toàn quốc. Vắc xin đã được chứng minh an toàn và đạt hiệu quả bảo vệ tới 96,8%, theo nghiên cứu đăng trên tạp chí The Lancet.

Ngoài khả năng chống lại EV71 – loại virus nguy hiểm nhất gây biến chứng nặng – vắc xin còn cung cấp miễn dịch chéo với các chủng virus khác như B5, C4, giúp bảo vệ rộng hơn cho trẻ. Công nghệ sản xuất hiện đại mang lại khả năng duy trì miễn dịch lâu dài và sử dụng an toàn cho trẻ từ 2 tháng đến dưới 6 tuổi – giai đoạn trẻ dễ tổn thương nhất.

Tiêm vắc xin không chỉ giảm nguy cơ biến chứng nặng và tử vong, mà còn là "tấm lá chắn" hiệu quả ngăn ngừa lây lan bệnh trong cộng đồng. Đồng thời, phụ huynh cần kết hợp vắc xin với các biện pháp vệ sinh cá nhân và theo dõi sát biểu hiện bệnh ở trẻ để bảo vệ tối đa. Trong bối cảnh bệnh tiếp tục là mối đe dọa lớn, vắc xin chính là giải pháp cần thiết để bảo vệ trẻ trước những nguy cơ không lường trước.

⇒ Tham khảo thêm: Tay chân miệng nổi mụn nước nhiều có sao không? Có nổi khắp người không?

Qua bài viết trên, thắc mắc trẻ bị tay chân miệng nhưng không nổi mụn nước đã được giải đáp, giúp phụ huynh có cái nhìn rõ hơn về những dấu hiệu không điển hình của bệnh. Dù không xuất hiện mụn nước, trẻ vẫn có thể mắc tay chân miệng và cần được theo dõi sát sao để phát hiện sớm các triệu chứng khác như sốt, mệt mỏi, quấy khóc, chán ăn. Quan trọng nhất, bố mẹ không nên chủ quan, thay vào đó hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn điều trị kịp thời, tránh nguy cơ biến chứng nguy hiểm.