Trẻ đi tiêm về hay giật mình: Khi nào cần đưa đi khám?

Trẻ đi tiêm về hay giật mình hoặc giật tay chân do đau sau khi tiêm chủng khiến nhiều phụ huynh lo lắng trẻ gặp biến chứng co giật sau tiêm. Mặc dù đây chỉ là những phản xạ bình thường của trẻ, nhưng vẫn tồn tại số ít trường hợp báo hiệu nguy cơ co giật sau tiêm chủng. Vậy khi nào trẻ đi tiêm về giật mình cần đưa đi khám? Cùng chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng vắc xin VNVC tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

Tình trạng trẻ giật mình sau tiêm có phổ biến không?

Tình trạng trẻ đi tiêm về giật mình không phải là phản ứng sau tiêm phổ biến, rất hiếm khi xảy ra và chỉ ghi nhận ở trường hợp tiêm một số loại vắc xin nhất định. Thông thường, trẻ sau khi tiêm chủng có thể sẽ biểu hiện một số phản ứng phụ như sốt nhẹ, quấy khóc, chán ăn và sưng, đau, đỏ tại vị trí tiêm. Hầu hết các phản ứng này đều có thể tự hồi phục trong thời gian ngắn. Nếu trẻ xuất hiện biểu hiện bất thường, dai dẳng hay giật mình đến co giật, ba mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và can thiệp kịp thời.

Giật mình được định nghĩa là chuyển động cơ thể không tự nguyện mạnh mẽ do bị kích thích đột ngột về xúc giác, thị giác và âm thanh. Hiện tượng giật mình có chuyển động giật nhanh đáp ứng định nghĩa về thành phần vận động của chứng rung giật cơ. Hiện tượng trẻ giật mình bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, phổ biến là do tiếng động lớn, chuyển động hoặc chạm đột ngột vào trẻ, nhìn thấy cảnh tượng hoặc vật bất ngờ… Trong một số trường hợp, trẻ có thể bị giật mình sau khi tiêm vắc xin, nhưng thường không chủ đích từ vắc xin gây ra. (2)

⇒ Tham khảo thêm: Tác dụng phụ của vắc xin từng loại từ nhẹ đến nặng và cách hạn chế

Nguyên nhân trẻ đi tiêm về hay giật mình

Sau khi tiêm chủng, cơ thể trẻ có thể tăng nhạy cảm hơn do sự thay đổi tạm thời trong cơ chế miễn dịch, đặc biệt là ở những trẻ lần đầu tiếp xúc với vắc xin. Hệ thần kinh trung ương của trẻ lúc này sẽ phản ứng nhanh hơn bình thường với các kích thích bên ngoài. Hiện này này khiến nhiều phụ huynh lầm tưởng trẻ đi tiêm về giật mình là do phản ứng phụ của vắc xin, Tuy vậy, hiện tượng này không liên quan trực tiếp đến thành phần của vắc xin và cũng không phải là dấu hiệu của phản ứng dị ứng hay tác dụng phụ nghiêm trọng.

Theo các chuyên gia y tế, trẻ đi tiêm về hay giật mình thường bắt nguồn từ những nguyên nhân chính sau:

1. Trẻ mệt mỏi, căng thẳng sau tiêm

Sau khi tiêm vắc xin, trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi và căng thẳng do tâm lý sợ hãi kim tiêm, dẫn đến tình trạng giật mình khi ngủ. Theo các chuyên gia y tế, một số trẻ có thể bị kích thích thần kinh sau tiêm, dẫn đến giấc ngủ không sâu, dễ giật mình hoặc quấy khóc kéo dài.

2. Trẻ giật mình do bị sốt sau tiêm

Trẻ sốt sau tiêm vắc xin là một tác dụng phụ nhẹ, có thể tự cải thiện, ít gây ra biến chứng và rất phổ biến. Tình trạng tăng thân nhiệt có thể khiến trẻ bức bối, khó chịu, quấy khóc và giật mình khi đang ngủ. Khi gặp hiện tượng này, ba mẹ cũng không cần phải quá lo lắng vì đây chỉ là cách cơ thể phản ứng lại với vắc xin để kích hoạt hệ thống miễn dịch, nên sẽ không gây nguy hiểm cho trẻ.

Tuy nhiên, hiện tượng sốt cao (trên 39 độ C) sẽ tiềm ẩn nguy cơ trẻ sốt cao co giật , nên phụ huynh cần đặc biệt lưu ý. Nếu trẻ có biểu hiện sốt cao dai dẳng (kéo dài hơn 3 ngày) hoặc sốt cao liên tục không đáp ứng thuốc hạ sốt hoặc sốt trở lại sau khi đã khỏi hơn 24 giờ, cần khẩn trương đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và can thiệp kịp thời.

3. Phản xạ Moro ở trẻ sơ sinh

Theo các chuyên gia y tế, phản xạ giật mình ở trẻ thường là kết quả của hai phản xạ chính là phản xạ Moro và phản xạ FPR (phản xạ tê liệt vì sợ hãi). Trong đó phản xạ moro là một loại phản ứng không tự nguyện (không cố ý) với kích thích đến từ cơ thể, thường xuất hiện ở trẻ mới sinh và sẽ biến mất sau khoảng 3 hoặc 4 tháng.

Phản xạ moro biểu hiện với trạng thái cơ thể trẻ giật mình với cánh tay vung sang hai bên với lòng bàn tay hướng lên và ngón tay cong lại. Khi phản xạ kết thúc, trẻ sẽ thu tay về phía cơ thể, khuỷu tay cong lại rồi thả lỏng. Đây là phản ứng bình thường ở bất kỳ trẻ sơ sinh nào. Nếu trẻ thiếu đi phản xạ mori rất có thể trẻ đang gặp chấn thương hoặc bệnh lý nào đó. (3)

Hướng dẫn xử lý tại nhà nếu bé đi tiêm về hay giật mình

Trẻ đi tiêm về hay giật mình khiến nhiều phụ huynh lo lắng, đặc biệt là ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt của trẻ. Như vậy, trong trường hợp trẻ đi tiêm về hay giật mình, bố mẹ có thể cân nhắc áp dụng một số biện pháp sau để giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn, giảm thiểu đi tình trạng giật mình:

• Cho trẻ nghỉ ngơi ở nơi yên tĩnh: Sau tiêm vắc xin, trẻ có thể sẽ cảm thấy mệt mỏi, đặc biệt là trẻ phải đi một quãng đường xa hoặc có tâm lý sợ tiêm vắc xin. Do đó, trẻ cần được nghỉ ngơi, ngủ đủ và ngon giấc để nhanh chóng hồi phục tâm lý và thể trạng. Đặc biệt, vì phản ứng giật mình thường bắt nguồn từ tiếng động lớn, nên bố mẹ cần tránh để trẻ ở nơi có tiếng ồn lớn hay ánh sáng quá mạnh. Nếu trẻ khó ngủ, bố mẹ có thể nhẹ nhàng ru ngủ bằng giọng nói êm dịu hoặc bật nhạc nhẹ để giúp trẻ thư giãn.
• Ôm ấp và vỗ về nhẹ nhàng: Bố mẹ có thể vỗ về nhẹ nhàng, ôm ấp trẻ vào lòng để trẻ cảm thấy an tâm hơn sau khi tiêm vắc xin. Ngoài ra, bố mẹ có thể đặt tay lên ngực hoặc lưng trẻ và vỗ về, tạo cảm giác gần gũi giúp trẻ yên tâm ngủ ngon;
• Theo dõi thân nhiệt: Mặc dù sốt là phản ứng phụ phổ biến sau khi tiêm vắc xin và thường biểu hiện nhẹ, nhưng bố mẹ không được chủ quan vì có thể tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến các vấn đề sức khỏe khác không phải do vắc xin. Do đó, bố mẹ cần theo dõi thân nhiệt của trẻ thường xuyên, đặc biệt là trong 24 - 48 giờ sau tiêm. Nếu trẻ sốt dưới 38,5 độ C, có thể thực hiện chườm khăn ấm ở bẹn, nách, trán để hạ nhiệt. Nếu trẻ sốt trên 38,5°C, cha mẹ có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ;
• Massage nhẹ vùng tiêm: Sau khi tiêm, trẻ có thể sẽ bị sưng, đau, đỏ tấy tại vị trí tiêm, khiến trẻ khó chịu và quấy khóc. Để thuyên giảm cảm giác này, bố mẹ có thể massage nhẹ nhàng xung quanh vị trí tiêm để giảm đau và tăng tuần hoàn máu. Tuyệt đối không ấn mạnh vào chỗ tiêm hay đắp vật lạ lên vị trí tiêm vì có thể gây kích ứng, nhiễm trùng nguy hiểm.

Khi nào nên đưa trẻ đến bác sĩ nếu trẻ tiêm phòng về bị giật mình?

Nếu bé đi tiêm về hay giật mình, phụ huynh cần đặc biệt theo dõi về tần suất giật mình và theo dõi sát sao thể trạng của trẻ, để đảm bảo trẻ không gặp phải phản ứng nghiêm trọng. Trong một số trường hợp, cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu bất thường sau đây:

1. Giật mình kéo dài kèm sốt cao, co giật, ngủ li bì

Trong trường hợp, trẻ xuất hiện triệu chứng sốt cao, li bì, trẻ khóc thét không nín hơn 3 giờ, nhiệt độ cao trên 39 độ C và không đáp ứng thuốc hạ sốt. Đồng thời, trẻ bắt đầu biểu hiện các cơn co giật cơ nhẹ, tái diễn nhiều lần hoặc bắt đầu ngủ li bì, kêu không thức. Đây là các biểu hiện bất thường, bố mẹ cần khẩn trương đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và can thiệp kịp thời.

2. Trẻ mất nhận thức thoáng qua hoặc thay đổi hành vi rõ rệt

Nếu trẻ đi tiêm về, ngoài hay bị giật mình mà còn xuất hiện triệu chứng khó thở, thở khò khè, tím tái môi, thậm chí nguy hiểm hơn là trẻ mất nhận thức trong vài giây hoặc vài phút, thay đổi sinh hoạt thường ngày,phản ứng chậm chạp lú lẫn… bố mẹ cần đưa trẻ đi kiểm tra ngay lập tức vì có thể trẻ đang có nguy cơ bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng sau tiêm.

Trẻ đi tiêm về hay giật mình là một biểu hiện phản ứng sau tiêm hiếm khi xảy ra, thường biểu hiện nhẹ và có thể tự hồi phục. Đây không phải là tác dụng phụ của việc tiêm vắc xin mà là phản ứng trùng hợp hoặc do trẻ nhạy cảm hơn với âm thanh, mệt mỏi, căng thẳng tâm lý hoặc phản xạ Moro, một phản xạ tự nhiên ở trẻ sơ sinh. Ở một số trường hợp, sốt cao trên 39 độ C có thể gây co giật do sốt, đặc biệt ở trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi.