Bà bầu bị tay chân miệng nguy hiểm không? Có ảnh hưởng đến thai nhi?

Những năm gần đây, số ca mắc tay chân miệng có xu hướng gia tăng đáng kể so với những năm trước và có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Nhiều mẹ bầu tiếp xúc với trẻ mắc bệnh thắc mắc, liệu bà bầu có lây bệnh tay chân miệng không? Bà bầu bị tay chân miệng nguy hiểm không? Ảnh hưởng như thế nào với thai nhi?

Nguyên nhân bà bầu bị tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng do virus thuộc nhóm Enterovirus gây ra, phổ biến nhất là virus Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Những loại virus này có khả năng lây truyền mạnh thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, họng, nước bọt, phân hoặc dịch từ các nốt phồng rộp của người bệnh. Các bề mặt chung như tay nắm cửa, đồ chơi trẻ em hoặc dụng cụ ăn uống bị nhiễm virus cũng là nguồn bệnh phổ biến khi bà bầu không vô tình chạm vào và đưa lên miệng, mắt hoặc mũi.

Trong thời kỳ mang thai, hệ miễn dịch của người mẹ phải tự điều chỉnh để không phản ứng với thai nhi – vốn được xem như "dị vật" trong cơ thể. Chính sự thay đổi này khiến hệ miễn dịch trở nên yếu, suy giảm khả năng chống lại các bệnh truyền nhiễm, bao gồm bệnh tay chân miệng. Đây là lý do tại sao phụ nữ mang thai dễ bị lây nhiễm nếu tiếp xúc với nguồn bệnh.

Phụ nữ mang thai thường xuyên tiếp xúc với trẻ nhỏ - nhóm dễ bị lây nhiễm bệnh tay chân miệng và cũng là nguồn truyền bệnh chính. Những môi trường tập trung đông trẻ em như trường học, nhà trẻ hoặc các không gian sinh hoạt cộng đồng dễ dàng trở thành ổ dịch, dẫn đến nguy cơ phơi nhiễm cao cho thai phụ.

⇒ Tham khảo thêm: Độ tuổi bị tay chân miệng: Nhóm tuổi nào dễ mắc nhất? Lý do là gì?

Một phần nguyên nhân khiến bà bầu bị tay chân miệng là do không duy trì đúng các biện pháp phòng ngừa, nhất là trong các đợt bùng phát dịch. Việc rửa tay chưa đúng cách, không sử dụng xà phòng hoặc tiếp xúc gần với người bệnh mà không có biện pháp bảo vệ đã tạo điều kiện cho virus xâm nhập vào cơ thể.

Ngoài ra, môi trường sống ô nhiễm hoặc không đảm bảo vệ sinh ở các khu vực đô thị đông đúc hoặc vùng nông thôn cũng là yếu tố góp phần gia tăng nguy cơ nhiễm bệnh.

Triệu chứng tay chân miệng ở bà bầu

Trong vòng 3 - 7 ngày đầu nhiễm virus là thời gian ủ bệnh. Trong giai đoạn này, mẹ bầu thường chưa xuất hiện những triệu chứng bệnh rõ ràng. Khi bước vào giai đoạn khởi phát của bệnh, các triệu chứng dần xuất hiện như:

• Mệt mỏi, sốt nhẹ (37,5 - 38 độ C) hoặc bị sốt cao (38 - 39 độ C);
• Đau họng, đau rát ở răng, miệng khiến việc nuốt thức ăn khó khăn;
• Các vết loét hoặc mụn nước trong khoang miệng gây đau, khó khăn khi ăn uống.

Giai đoạn khởi phát kéo dài 1 - 2 ngày, theo sau là giai đoạn toàn phát với những triệu chứng rõ hơn hơn, gồm:

• Nổi ban dạng bỏng nước: Tại các vị trí lòng bàn tay, bàn chân, đôi khi xuất hiện ở đầu gối, khuỷu tay, hoặc mông. Các bỏng nước có đường kính 2 - 10mm màu xám, bầu dục. Chúng có thể mọc lồi hoặc ẩn dưới da, sờ có cảm giác cộm, không ngứa, không đau.
• Ở niêm mạc má, lợi, lưỡi người bệnh xuất hiện bọng nước đường kính 2 - 3mm, dễ vỡ. Khi vỡ tạo thành các vết loét khiến người bệnh đau khi ăn uống.
• Đau nhức cơ thể: Một số bà bầu có cảm giác đau nhức cơ bắp và khớp, đặc biệt ở các vùng chi trên và chi dưới, làm giảm khả năng vận động và sinh hoạt thường ngày.
• Sưng hoặc đau vùng hạch bạch huyết: Một số trường hợp có thể bị sưng đau ở vùng cổ hoặc hàm do phản ứng viêm của cơ thể.

Mặc dù phần lớn các trường hợp bà bầu bi tay chân miệng thường nhẹ, một số ít trường hợp có thể phát triển các biến chứng nặng với các triệu chứng cảnh báo như sau:

• Viêm não, viêm màng não: Xảy ra khi virus tấn công hệ thần kinh trung ương, biểu hiện qua các dấu hiệu như đau đầu dữ dội, cứng cổ, nôn ói, lú lẫn, hoặc co giật. Đây là tình trạng nguy hiểm cần can thiệp y tế khẩn cấp.
• Suy tim hoặc viêm cơ tim: Khi virus xâm nhập vào mạch máu và tim, dẫn đến nhịp tim bất ổn, mệt mỏi cực độ, hoặc khó thở.
• Lây truyền thai nhi: Trong một số trường hợp hiếm, nếu mẹ bị nhiễm tay chân miệng trong giai đoạn cuối thai kỳ, virus có thể lây truyền sang em bé qua nhau thai hoặc trong khi sinh, gây hậu quả nghiêm trọng cho trẻ sơ sinh như suy hô hấp, nhiễm trùng toàn thân, hoặc viêm não.

Nhìn chung, dấu hiệu bệnh tay chân miệng ở phụ nữ mang thai hay người lớn nói chung cũng tương tự như trẻ em nhưng triệu chứng ở người lớn thường khó nhận biết hơn trẻ em, thường dễ bị bỏ qua do tâm lý "người lớn không mắc bệnh" dẫn đến việc phát hiện muộn và không điều trị kịp thời. Do đó, chiến lược chăm sóc và theo dõi sức khỏe bà bầu bị tay chân miệng cần nghiêm ngặt hơn với bà bầu, vì tình trạng sức khỏe của bản thân người mẹ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến thai nhi.

Ngay khi phát hiện những dấu hiệu nghi ngờ bà bầu nhiễm tay chân miệng, cần đến ngay bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời, tránh ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe mẹ và con.

Bà bầu bị tay chân miệng có nguy hiểm không?

Trong đa số các trường hợp phụ nữ mang thai phát hiện bản thân mắc tay chân miệng thường có tâm lý lo lắng, hoang mang về tình trạng sức khỏe của bản thân và thai nhi. Vậy cụ thể những ảnh hưởng của bệnh tay chân miệng với mẹ và thai nhi thế nào.

1. Đối với mẹ

Phụ nữ mang thai bị tay chân miệng thường biểu hiện các triệu chứng nhẹ bao gồm sốt, loét miệng, phát ban ở tay chân, mệt mỏi, và đau nhức cơ thể. Tuy nhiên, một số ít trường hợp có thể diễn biến phức tạp, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người mẹ:

1.1. Mệt mỏi, chán ăn, mất nước

Sốt, đau họng khiến bệnh nhân mệt mỏi, khó chịu và chán ăn. Tình trạng chán ăn, ăn không ngon miệng khiến bệnh nhân thiếu hụt nguồn dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể chống lại mầm bệnh. Ngoài ra, sốt, tiêu chảy, nôn mửa còn khiến bệnh nhân mất nước nghiêm trọng, cộng hưởng với việc giảm lượng nước đưa vào cơ thể do bệnh nhân đau miệng có thể dẫn đến tình trạng mất cân bằng giữa lượng nước đưa vào và mất đi ở bệnh nhân. Hậu quả dẫn đến mất nước.

Mất nước do tay chân miệng nếu được bủ nước kịp thời sẽ không để lại hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu phát hiện trễ có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng khác như: co giật, động kinh, suy thận do giảm thể tích tuần hoàn, phù não do bồi phụ nước quá nhanh, hôn mê, sốc giảm thể tích.

1.2. Nhiễm trùng thứ phát

Dù bệnh tay chân miệng thường được xem là bệnh lành tính, có thể hồi phục tốt mà không để lại di chứng nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Nhưng trong nhiều trường hợp bệnh nhân vẫn có thể nhiễm trùng thứ phát. Các nốt mụn nước trên da sau khi vỡ, các vết loét trong khoang miệng khi vỡ nếu không được chăm sóc và vệ sinh tốt có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng thứ phát.

1.3. Tâm lý căng thẳng, lo âu

Khi mang thai, điều mẹ quan tâm nhất luôn là sức khỏe và sự phát triển của thai nhi. Mắc bất kỳ căn bệnh nào trong thai kỳ đều có thể khiến mẹ cảm thấy lo lắng, căng thẳng cho sức khỏe của bản thân và thai nhi. Lo lắng kéo dài có thể ảnh hưởng xấu đến tâm lý người mẹ khi mang thai.

1.4. Biến chứng tay chân miệng ở mẹ bầu

Dù hiếm, nhưng một số phụ nữ mang thai nhiễm Enterovirus 71 (EV71) – tác nhân thường liên quan đến các trường hợp tay chân miệng nặng – có thể phát triển biến chứng viêm não, viêm màng não (gây đau đầu dữ dội, cứng cổ, rối loạn ý thức) hoặc viêm cơ tim nguy hiểm. Những biến chứng này không chỉ đe dọa tính mạng người mẹ mà còn có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi nếu không được điều trị kịp thời.

2. Đối với thai nhi

Theo các chuyên gia, hiện chưa có bất kỳ bằng chứng nào cho thấy thai phụ mắc tay chân miệng trong thai kỳ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi. Tại Việt Nam cũng chưa ghi nhận trường hợp thai phụ mắc tay chân miệng nào gây nguy hiểm cho thai nhi.

Tuy nhiên, nếu bà bầu mắc tay chân miệng trong thời gian ngắn trước sinh có thể lây nhiễm bệnh sang con dù trường hợp này rất hiếm khi xảy ra.

Nhiễm virus Enterovirus trong giai đoạn 3 tháng đầu thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ sảy thai tự nhiên nếu người mẹ mắc bệnh ở mức độ nặng, kèm theo sốt cao hoặc mất nước nghiêm trọng.

Tuy nhiên, đa số các nghiên cứu cho thấy rằng nguy cơ dị tật thai nhi liên quan đến tay chân miệng là rất thấp. Trường hợp này chỉ xảy ra khi virus gây bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ thể mẹ, gây tổn thương nội tạng hoặc để lại các biến chứng nghiêm trọng khác.

Nếu bà bầu nhiễm tay chân miệng trong giai đoạn 3 tháng giữa thai kỳ, bệnh có thể làm tăng nguy cơ thai nhi chậm phát triển trong tử cung (IUGR) do tình trạng sức khỏe của người mẹ bị ảnh hưởng bởi các triệu chứng như sốt cao kéo dài, chán ăn hoặc mất nước. Điều này có thể làm giảm khả năng cung cấp dinh dưỡng qua nhau thai đến thai nhi.

Nếu bà bầu nhiễm virus Enterovirus ở giai đoạn cuối thai kỳ, đặc biệt trong 1 - 2 tuần trước sinh, nguy cơ lây truyền dọc từ mẹ sang con sẽ tăng lên đáng kể. Điều này xảy ra qua nhau thai, nước ối bị nhiễm virus hoặc trong quá trình sinh thường. Những trẻ sơ sinh bị lây nhiễm virus từ mẹ có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng như suy hô hấp, nhiễm trùng máu hoặc viêm não ngay sau khi chào đời.

Các biến chứng có thể gặp phải khi bị tay chân miệng trong thai kỳ

Tương tự những nhóm đối tượng khác khi mắc tay chân miệng bà bầu cũng có thể phải đối mặt với các biến chứng nguy hiểm của bệnh nếu không được phát hiện và điều trị bệnh sớm. Cụ thể:

1. Sốt cao và mất nước nghiêm trọng

Một trong những triệu chứng phổ biến của bệnh tay chân miệng là sốt, từ nhẹ đến rất cao. Ở bà bầu, tình trạng sốt cao kéo dài, đặc biệt trên 39°C, có thể làm tăng nguy cơ co giật do nhiệt hoặc các rối loạn chuyển hóa trong cơ thể. Khi không được kiểm soát, nó có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng, ảnh hưởng đến lưu thông máu và cung cấp chất dinh dưỡng qua nhau thai.

Mất nước ở mẹ cũng tác động xấu đến môi trường nước ối trong tử cung, dẫn đến nguy cơ thiểu ối, khiến thai nhi không phát triển bình thường.

Mất nước ở mẹ cũng tác động xấu đến môi trường nước ối trong tử cung, dẫn đến nguy cơ thiểu ối, khiến thai nhi không phát triển bình thường.

2. Viêm não và viêm màng não

Khi bị nhiễm virus Enterovirus 71, bà bầu có nguy cơ cao phát triển Hội chứng thần kinh trung ương, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm não hoặc viêm màng não. Những biểu hiện bao gồm đau đầu dữ dội, sốt cao không hạ, cứng cổ và rối loạn ý thức. Đây là những tình trạng khẩn cấp đe dọa tính mạng của người mẹ và phải được đến cơ sở y tế ngay lập tức.

3. Viêm cơ tim

Với một số trường hợp hiếm, virus có thể tấn công vào cơ tim, gây viêm cơ tim, một tình trạng rất nguy hiểm làm gián đoạn hoạt động bình thường của tim. Điều này có thể dẫn đến suy tim cấp, gây nguy hiểm đến cả mẹ và thai nhi.

4. Lan rộng các tổn thương da

Các nốt mụn nước ở tay, chân và miệng, nếu không được chăm sóc đúng cách, có thể dẫn đến bội nhiễm vi khuẩn thứ phát. Điều này gây viêm loét da, tăng nguy cơ nhiễm trùng toàn thân (nhiễm trùng huyết), một biến chứng nguy hiểm ở phụ nữ mang thai.

Bệnh tay chân miệng ở bà bầu không chỉ ảnh hưởng sức khỏe của người mẹ mà còn có thể để lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng đối với sự phát triển và sống sót của thai nhi.

Cách điều trị tay chân miệng cho bà bầu

Điều trị bệnh tay chân miệng ở đối tượng phụ nữ mang thai cần tiến hành cẩn thận, xoay quanh các nguyên tắc: giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và đảm bảo an toàn tuyệt đối cho mẹ và thai nhi. Vì bệnh hiện không có thuốc điều trị đặc hiệu và bà bầu là đối tượng dễ tổn thương do bệnh truyền nhiễm, nên phương pháp điều trị cần kết hợp khoa học, chăm sóc hỗ trợ toàn diện và chăm sóc y tế kịp thời.

1. Hạ sốt giảm đau

Sốt và đau là những dấu hiệu bệnh khiến bệnh nhân vô cùng khó chịu và mệt mỏi. Đặc biệt là đối với bà bầu việc kiểm soát sốt tốt cần được đặt lên hàng đầu để đảm bảo sức khỏe thai nhi.

Nếu sốt cao, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân sử dụng một số loại thuốc giảm đau, hạ sốt thông thường như paracetamol để hạ sốt, giảm đau đầu và đau mỏi cơ bắp. Lưu ý, chỉ dùng thuốc khi thật sự cần thiết và dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Tuyệt đối không dùng các loại thuốc kháng viêm không steroid như Ibuprofen hay aspirin vì chúng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, đặc biệt là sử dụng trong 3 tháng cuối thai kỳ.

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, bà bầu mắc tay chân miệng có thể sử dụng khăn ấm hoặc nước ấm lau người để hạ nhiệt, uống nhiều nước mát, sinh tố, nước ép trái cây để giảm nhiệt độ cơ thể và bổ sung dinh dưỡng.

Để giảm đau cổ họng có thể sử dụng nước muối sinh lý để súc miệng và sát khuẩn hầu họng nhiều lần trong ngày và đặc biệt sau mỗi bữa ăn. Hơi nước ấm và trà thảo mộc cũng có thể làm dịu cổ họng mà không ảnh hưởng đến sức khỏe thai nhi.

2. Chăm sóc các nốt mụn nước

Mụn nước là một trong các dấu hiệu đặc trưng của bệnh tay chân miệng thường xuất hiện ở lòng bàn tay, bàn chân, miệng. Ở bà bầu mụn nước càng cần được chăm sóc kỹ để tránh nhiễm trùng thứ phát.

Để ngăn tình huống này xảy ra, người bệnh cần vệ sinh các nốt mụn nước bằng nước muối sinh lý hay dung dịch sát khuẩn nhẹ được bác sĩ khuyên dùng. Không chạm hay dùng tay làm vỡ mụn nước vì có thể dẫn đến nhiễm trùng và kéo dài thời gian hồi phục. Thay băng sạch, đeo găng tay mỏng nếu mụn nước ở vị trí dễ tiếp xúc và cọ xát.

Để làm dịu cảm giác ngứa và đau, bệnh nhân có thể sử dụng khăn sạch thấm nước mát đắp nhẹ lên vùng da tổn thương để giảm cảm giác ngứa, xót. Ngoài ra, có thể dùng kem dưỡng da dịu nhẹ được bác sĩ chỉ định để làm dịu da. Không sử dụng kem hay thuốc bôi có thành phần mạnh mà không tham khảo ý kiến bác sĩ.

3. Tăng cường sức đề kháng

Tay chân miệng là bệnh do virus và hệ miễn dịch đóng vai trò then chốt trong việc khống chế bệnh. Do đó, việc tăng cường đề kháng cho bà bầu không chỉ giúp bệnh nhanh hồi phục mà còn tránh những ảnh hưởng không tốt của bệnh đến sức khỏe mẹ và thai nhi.

Một số chất dinh dưỡng cần bổ sung cho mẹ bầu bị tay chân miệng có thể kể đến như:

• Vitamin C: trong các loại quả như cam, kiwi, dâu tây có hiệu quả tốt trong việc tăng cường miễn dịch.
• Kẽm: có thể bổ sung qua các thực phẩm như bơ, rau bina, các loại hạt.
• Omega 3: dầu cá và hạt chia là những loại thực phẩm cung cấp nguồn Omega 3 dồi dào cho cơ thể, giúp tăng cường miễn dịch đồng thời hỗ trợ tốt cho sự phát triển não bộ ở thai nhi.

Ngoài việc hấp thu chất dinh dưỡng từ thực phẩm, bà bầu bị tay chân miệng cũng cần nghỉ ngơi nhiều hơn để cơ thể đủ năng lượng chống lại mầm bệnh. Hãy đảm bảo nghỉ ngơi trong môi trường sạch sẽ, yên tĩnh, tránh căng thẳng, vì căng thẳng có thể làm suy yếu thêm sức đề kháng. Ngoài ra, cần tránh các hoạt động nặng hay làm việc quá nhiều vì có thể ảnh hưởng đến tốc độ phục hồi.

4. Dinh dưỡng

Dinh dưỡng đúng cách giữ vai trò quan trọng trong điều trị tay chân miệng, đặc biệt là khi tổn thương miệng khiến việc ăn uống trở nên khó khăn. Người bệnh tay chân miệng nên ăn các thức ăn lỏng, nhẹ và dễ nuốt như cháo, súp với nguyên liệu từ thịt mềm, rau rủ, gạo. Ngoài ra, sữa và các chế phẩm từ sữa như sữa chua giúp bổ sung năng lượng mà không gây đau miệng khi nuốt.

Ngoài ra, để tránh nguy cơ mất nước, bệnh nhân cần bổ sung nước lọc, nước ép trái cây hay oresol để bù nước và đảm bảo cân bằng điện giải. Tránh các thức uống gây kích thích như nước có gas, cà phê hay trà đặc.

Bà bầu nên bổ sung các loại thực phẩm nhiều protein như trứng, cá, đậu phụ để duy trì năng lượng và thúc đẩy quá trình phục hồi. Tránh các thức ăn cay nóng, chứa nhiều gia vị hoặc thức ăn cứng để kích thích vùng miệng.

5. Thuốc và điều trị y tế

Dù phần lớn trường hợp tay chân miệng có thể tự khỏi, bà bầu cần tham vấn bác sĩ để đảm bảo an toàn, hiệu quả. Một số loại thuốc điều trị tay chân miệng có thể được chỉ định tùy vào tình trạng bệnh và tình trạng sức khỏe của từng bệnh nhân.

Các thuốc giảm đau và kháng sinh như paracetamol đã được đề cập như giải pháp an toàn. Nếu bọng nước hoặc loét miệng bị nhiễm trùng, bác sĩ có thể sử dụng các loại thuốc kháng sinh như maxicillin, tuy nhiên chỉ được sử dụng trong các trường hợp cần thiết.

Nếu bệnh nhân nhiễm các chủng virus tay chân miệng nguy hiểm như EV71 có thể biến chứng nặng, gồm viêm não, viêm cơ tim, viêm màng não. Do đó, khi xuất hiện các triệu chứng bất thường cần báo ngay cho bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Hướng dẫn cách phòng ngừa tay chân miệng cho bà bầu

Để tránh nguy cơ nhiễm bệnh tay chân miệng, bà bầu cần tham khảo những cách sau để phòng bệnh hiệu quả:

• Vệ sinh sạch sẽ môi trường sống, bao gồm các bề mặt thường xuyên tiếp xúc. Nếu chăm sóc trẻ mắc bệnh tay chân miệng, bà bầu cần đeo khẩu trang cho bản thân và người bệnh, đồng thời rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng trước và sau khi chăm sóc bệnh nhân. Trong quá trình chăm sóc bệnh nhân có thể dùng găng tay y tế để tránh tiếp xúc trực tiếp. Tuy nhiên, tốt nhất mẹ bầu nên tránh tiếp xúc với bệnh nhân tay chân miệng nếu không cần thiết.
• Tránh sử dụng chung các vật dụng cá nhân như cốc, dụng cụ ăn uống, vật dụng vệ sinh cá nhân như khăn tắm, máy giặt và bàn chải đánh răng, quần áo như giày và tất.
• Giặt kỹ quần áo bẩn.
• Đảm bảo che miệng, mũi khi ho, hắt hơi. Lau mũi miệng bằng khăn giấy, vứt bỏ khăn giấy sau khi sử dụng rồi rửa tay thật sạch.

Bà bầu bị tay chân miệng nguy hiểm không? Bà bầu bị tay chân miệng có thường phải đối mặt với các triệu chứng khiến bệnh nhân mệt mỏi, chán ăn, dẫn đến việc thiếu hụt dinh dưỡng, mất nước, người bệnh thường xuyên mang tâm lý căng thẳng, lo âu. Nêu không được chăm sóc cẩn thận, bệnh nhân còn có thể gặp phải những biến chứng trầm trọng cho sức khỏe như biến chứng thần kinh và suy hô hấp, suy tuần hoàn. Do đó, ngay khi phát hiện những dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh cần đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị kịp thời.