Phụ nữ bị viêm gan B có mang thai được không? Sinh con có dễ?

Bị viêm gan B có mang thai được không hay viêm gan B có sinh con được không là vấn đề được nhiều phụ nữ quan tâm, đặc biệt là những ai đang có kế hoạch mang thai sinh con. Viêm gan B là một căn bệnh có tỷ lệ lây nhiễm rất cao, đặc biệt là lây nhiễm từ mẹ sang con. Không ít phụ nữ khi phát hiện nhiễm virus HBV đều rất lo lắng và băn khoăn liệu có nên mang thai hay không?

Kiến thức chung về bệnh viêm gan B

Viêm gan B là bệnh lý phổ biến toàn cầu gây ra bởi virus viêm gan B (HBV), làm ảnh hưởng đến đến hoạt động và suy giảm chức năng của gan, có nguy cơ cao dẫn tới các bệnh xơ gan, suy gan, gan nhiễm mỡ, thậm chí là ung thư gan rất nguy hiểm nếu không được phát hiện kịp thời và điều trị. Virus HBV xâm nhập vào cơ thể qua 3 con đường là: truyền qua đường máu, đường tình dục và từ mẹ truyền sang con (chu sinh).

Xem thêm: Viêm gan B lây qua đường nào?

Chuyên gia của Vụ Sức khoẻ Bà mẹ – Trẻ em (Bộ Y tế) cho biết, viêm gan B là một trong hai loại viêm gan do virus có gánh nặng bệnh tật lớn nhất đối với cộng đồng và là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh ung thư gan và xơ gan, gây ra tới 80% tổng số các trường hợp mắc ung thư gan trên thế giới. Việt Nam là quốc gia nằm trong vùng lưu hành dịch tễ cao của virus viêm gan B.

Viêm gan B là bệnh lý có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào, kể cả trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai hay người lớn tuổi. Viêm gan B không hề ảnh hưởng tới việc mang thai và sinh con. Nếu mẹ nhiễm virus HBV trong quá trình mang thai cần đặc biệt lưu ý các thông tin y khoa để không lây nhiễm sang thai nhi, giúp thai nhi phát triển khỏe mạnh và an toàn.

Triệu chứng viêm gan B ở phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai vô cùng nhạy cảm, ở giai đoạn này hệ thống miễn dịch của mẹ bầu sẽ tập trung để bảo vệ sức khỏe cho thai nhi, do đó việc tăng khả năng đề kháng của mẹ lúc này là rất kém, rất dễ bị các tác nhân gây bệnh tấn công. Đồng thời, nếu phụ nữ mang thai mắc viêm gan B giai đoạn đầu, bệnh thường không rõ ràng, các triệu chứng khá mơ hồ khiến việc phát hiện khó khăn, một số triệu chứng thường gặp là:

• Có thể bị sốt nhẹ, cơ thể luôn mệt mỏi, đau nhức như bị cảm cúm, ăn không ngon và buồn nôn,…
• Xuất hiện hiện tượng vàng mắt, vàng da thậm chí phân và nước tiểu có màu sẫm,…

Trong suốt thai kỳ, ngoài các xét nghiệm được bác sĩ chỉ định giúp kiểm tra chức năng đường máu, mỡ máu, thăm khám & siêu âm thai nhi thông thường, mẹ bầu cũng cần chú ý tới các triệu chứng bất thường của cơ thể và tiến hành xét nghiệm các bệnh lý về gan để phát hiện và điều trị kịp thời, tránh ảnh hưởng đến sự phát triển và hoàn thiện của thai nhi.

Viêm gan B có lây từ mẹ sang con không?

TÙY TRƯỜNG HỢP! Các nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng có 3 thời điểm virus HBV có thể lây truyền từ mẹ sang con: trong khi mang thai, trong lúc chuyển dạ và thời kỳ sau sinh cho con bú. (1)

3 tháng đầu thai kỳ

Trong 3 tháng đầu của thai kỳ, tỷ lệ virus viêm gan B lây nhiễm từ mẹ sang thai nhi là rất thấp chỉ chiếm 1%. Lý giải nguyên nhân này, BS.CKI Nguyễn Lê Nga, Quản lý Y khoa vùng 1 miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết, giai đoạn này máu của mẹ và thai nhi được tách riêng biệt bởi phần nhau thai do đó giúp ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng virus viêm gan B sang thai nhi, đồng thời đây cũng là nơi cung cấp chất dinh dưỡng đến trực tiếp thai nhi.

3 tháng giữa thai kỳ

Nếu mẹ mắc viêm gan B ở 3 tháng giữa của thai kỳ thì tỷ lệ virus HBV lây nhiễm từ mẹ sang thai nhi là 10%. Trong giai đoạn mẹ bầu thai nghén, nhau thai được hình thành gồm có 4 lớp: Nội mô các mao mạch máu, phần mô liên kết, lá nuôi tế bào và lá nuôi hợp bào. Nhưng sau tháng thứ 4 trở đi, phần lá nuôi tế bào và mô liên kết bao bọc xung quanh các mạch máu trở nên mỏng và giảm đi đáng kể. Điều đó khiến hàng rào nhau thai bảo vệ bào thai lúc này rất mỏng manh chỉ còn lại 2 lớp: lá nuôi tế bào và lá nuôi hợp bào và chiều dày chỉ khoảng 3,9 m. Do đó, sự trao đổi chất giữa máu của mẹ và máu thai qua hàng rào nhau rất thuận lợi, kéo theo đó là tỷ lệ lây nhiễm virus HBV tăng cao hơn so với 3 tháng đầu của thai kỳ.

3 tháng cuối thai kỳ

Ở 3 tháng cuối của thai kỳ tỷ lệ virus HBV lây nhiễm từ mẹ sang con là rất cao, chiếm tới 60-70%. Nếu mẹ nhiễm bệnh vào những giai đoạn cuối của thai kỳ thì có nguy cơ sinh non rất cao. Chính vì vậy, điều quan trọng nhất của người mẹ nếu chẳng may mắc viêm gan B ở giai đoạn mang thai chính là biết được các phương pháp giúp phòng tránh tối đa khả năng lây nhiễm virus HBV sang thai nhi.

Giai đoạn chuyển dạ

Đây được cho là thời điểm vô cùng nhạy cảm vì mẹ mắc viêm gan B trong quá trình mang thai có thể lây nhiễm virus HBV sang thai nhi với tỷ lệ cao hơn 90%. Khi quá trình chuyển dạ diễn ra, cơ tử cung co thắt mạnh và dồn dập, các mao mạch máu ở nhau thai cũng bị co thắt mạnh có thể khiến máu của mẹ tiếp xúc trực tiếp với máu của thai nhi, hoặc lúc thai nhi chào đời qua ngả âm đạo của mẹ sẽ tiếp xúc cùng dịch âm đạo, điều này cũng tiềm ẩn nguy cơ khiến thai nhi nhiễm virus HBV từ mẹ trong giai đoạn chuyển dạ. (2)

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng khẳng định virus viêm gan B không lây truyền qua sữa mẹ, nó an toàn cho trẻ sơ sinh trừ khi sữa mẹ tiếp xúc với máu nhiễm virus HBV. Tuy nhiên, trong trường hợp mẹ mắc viêm gan B có núm vú bị nứt khiến chảy máu, trẻ có nguy cơ bị nhiễm virus viêm gan B trong quá trình bú mẹ. Do đó, cần tránh cho con bú vào thời điểm này, thay thế nuôi con bằng sữa công thức cho đến khi núm vú lành lại.

Phụ nữ bị viêm gan B có mang thai được không?

CÓ! Như đã chia sẻ ở trên, phụ nữ bị viêm gan B vẫn có thể mang thai và sinh con như bình thường. Tuy nhiên, mẹ bầu nếu mắc viêm gan B cần phải thông báo cho bác sĩ biết về tình trạng bệnh cũng như nắm được các phương pháp giúp giảm thiểu tối đa khả năng lây nhiễm virus HBV và bảo vệ em bé sau sinh.

Đối với các mẹ bầu bị nhiễm viêm gan B có nghĩa là trong máu đã có virus viêm gan B và có nguy cơ lây nhiễm cho con trong quá trình mang thai hoặc chuyển dạ. Trong trường hợp này, sau khi em bé chào đời, trong vòng 24 giờ đầu bác sĩ sẽ chỉ định tiêm vắc xin viêm gan B và Globulin miễn dịch hay còn gọi là huyết thanh miễn dịch để bảo vệ bé khỏi virus HBV. Ở các mũi tiêm tiếp theo, trẻ sẽ cần tiếp tục tiêm nhắc lại vắc xin viêm gan để mang lại hiệu quả bảo vệ cao nhất. Sau khi hoàn thành các mũi tiêm cần thiết, bé sẽ thực hiện xét nghiệm để kiểm tra virus viêm gan B.

Mẹ cần làm gì để giảm nguy cơ lây viêm gan B cho trẻ?

Điều trị trước khi mang thai

Chủ động thăm khám và điều trị viêm gan B trước khi mang thai là phương án tốt nhất cho các chị em phụ nữ phát hiện bệnh nhằm kịp thời xử trí để có kế hoạch mang thai và sinh con khỏe mạnh. Mục tiêu tiến hành điều trị bệnh viêm gan B trước khi mang thai là ngăn ngừa sự phát triển và nhân lên của virus HBV trong cơ thể mẹ từ đó tránh lây nhiễm sang em bé.

Khi bác sĩ điều trị xác định nồng độ virus HBV đã ở mức an toàn để mang thai mẹ có thể tạm dừng điều trị một thời gian và cần ít nhất 6 tháng sau khi ngưng dùng thuốc kháng virus để có thể lên kế hoạch mang thai. Viêm gan B vẫn có thể điều trị khỏi bệnh nếu bệnh được phát hiện ở giai đoạn sớm, do đó trong quá trình mang thai, mẹ bầu vẫn cần đến bệnh viện tái khám và làm các xét nghiệm để kiểm tra nồng độ virus theo lịch hẹn của bác sĩ, từ đó xác định thời điểm thích hợp để tiến hành liệu trình điều trị tiếp theo.

Tiêm vắc xin trong thai kỳ

Đối với mẹ bầu mắc viêm gan B vào tam cá nguyệt thứ ba của thai kỳ có thể được bác sĩ chỉ định tiêm globulin miễn dịch khoảng 3 lần vào mỗi tháng. Các mũi tiêm này có mục đích giảm nồng độ virus và hạn chế sự lây nhiễm virus từ mẹ sang bé trong tử cung khi quá trình chuyển dạ bắt đầu.

Bên cạnh việc tiêm vắc xin thì mẹ cũng cần có chế độ dinh dưỡng khoa học, hoạt động và nghỉ ngơi thật hợp lý để có nền tảng sức khỏe thật tốt để vượt cạn một cách an toàn.

Tiêm vắc xin cho trẻ

Thống kê cho thấy có 5 – 10% số trường hợp lây nhiễm viêm gan B từ mẹ sang con, đặc biệt số trẻ sinh ra từ mẹ bị nhiễm bệnh nhưng không được tiêm viêm gan B sơ sinh có nguy cơ thành viêm gan B mạn tính là rất cao lên đến 90%.

Do đó, tiêm vắc xin viêm gan B cùng huyết thanh kháng viêm gan B (còn gọi là HBIg) là biện pháp bắt buộc mà các bác sĩ phải thực hiện với trẻ ngay sau 24 giờ sau sinh nếu người mẹ được chẩn đoán mắc viêm gan B trong thời kỳ mang thai để giúp bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ lây nhiễm bệnh. Vắc xin viêm gan B có thể bảo vệ trẻ khỏi bị nhiễm viêm gan B từ mẹ lên đến 95%.

Bên cạnh đó, em bé sinh ra từ người mẹ nhiễm HBV cần được xét nghiệm huyết thanh sau tiêm chủng lúc 9-12 tháng để xác định chính xác em bé được vắc xin bảo vệ chống lại virus HBV và không bị nhiễm bệnh. Các xét nghiệm này bao gồm xét nghiệm chuẩn độ HBsAg và chống HBs.

Điều trị viêm gan B ở phụ nữ mang thai

1. Sử dụng thuốc điều trị trong từng trường hợp cụ thể

Phụ nữ đang điều trị bằng thuốc kháng virus nếu mang thai cần thông báo ngay cho bác sĩ để đánh giá về các nguy cơ có thể xảy ra của việc tiếp tục điều trị. Nếu tiếp tục điều trị bằng thuốc kháng virus thai nhi sẽ bị ảnh hưởng, trong khi đó ngừng phác đồ điều trị có thể gây ra nguy cơ bệnh bùng phát ở người mẹ. Bác sĩ có thể xem xét tạm ngừng điều trị cho phụ nữ không có xơ gan.

Hiện nay, chưa có bất cứ thuốc điều trị virus HBV nào được FDA công nhận dùng được trong thai kỳ. Tất cả đều được xếp loại C, ngoại trừ thuốc Tenofovir và Telbivudine xếp loại B. Mẹ bầu nhiễm virus HBV trong giai đoạn thai kỳ vào tam cá nguyệt thứ 3 có thể được chỉ định sử dụng một trong hai loại thuốc này. Tác dụng của thuốc trong giai đoạn nuôi con bằng sữa mẹ hiện chưa đủ dữ liệu nghiên cứu, tuy nhiên mẹ cần được theo dõi chặt chẽ từ bác sĩ trong vòng 6 tháng sau khi ngưng thuốc để tránh gây ra tình trạng bùng phát virus.

Đối với phụ nữ đang mắc viêm gan B mạn tính muốn có thai thì trước khi có thai trong vòng 2 tháng phải ngừng thuốc Entecavir, sau đó chuyển sang dùng Tenofovir. Với những trường hợp phụ nữ đang mắc viêm gan B mạn tính nhưng bất ngờ có thai thì cũng được bác sĩ chỉ định sử dụng Tenofovir, vào các tháng cuối thai kỳ có thể chuyển sang sử dụng Lamivudine.

Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc điều trị viêm gan B nào mẹ bầu cần thăm khám và nhận được hướng dẫn cụ thể từ bác sĩ chuyên môn để tránh được những rủi ro không đáng có.

2. Duy trì chế độ sinh hoạt hợp lý, ăn uống khoa học

Bên cạnh điều trị bằng thuốc, các mẹ bầu cũng cần xây dựng và duy trì chế độ sinh hoạt hợp lý, ăn uống khoa học theo chỉ dẫn của bác sĩ để góp phần hạn chế sự sinh sôi và nhân lên của virus trong cơ thể mẹ.

Theo đó, để đảm bảo một thai kỳ khỏe mạnh, các mẹ bầu cần ngưng sử dụng chất béo, nước ngọt có ga hay chất kích thích trong thực đơn dinh dưỡng hàng ngày. Tăng cường cung cấp nhiều vitamin A, C, E, khoáng chất có lợi cho sức khỏe như ăn nhiều trái cây, loại rau củ quả có màu đậm như: bí đỏ, cà rốt, cà chua, rau mồng tơi, rau ngót, bina, bắp cải, súp lơ, bông cải xanh,… vừa tốt cho gan vừa cung cấp chất xơ hỗ trợ hệ tiêu hóa, giúp đào thải bớt độc tố và giảm “gánh nặng” cho gan. Không những thế, các chất dinh dưỡng có trong rau màu xanh đậm còn giúp chức năng gan hồi phục nhanh chóng, hạn chế tiến triển thành ung thư gan.

Mẹ bầu cũng cần bổ sung thêm các protein không chứa chất béo để đảm bảo chế độ dinh dưỡng cho cả mẹ và bé. Mẹ có thể ăn các món chế biến từ: cá hồi, cá thu, thịt ức gà, thịt nạc bò, các loại hạt và đậu,…

Bên cạnh đó, thay vì lo lắng, mệt mỏi liệu phụ nữ viêm gan B có mang thai được không? Sinh con có dễ không? thì cách điều trị bệnh và cải thiện sức khỏe tốt nhất là giữ tinh thần lạc quan, thoải mái, vui vẻ, xây dựng lối sống hợp lý, hạn chế làm việc quá sức, ngủ nghỉ sớm,… để sức khỏe mẹ và em bé luôn khỏe mạnh.

Như vậy thắc mắc bị viêm gan B có mang thai được không đã được giải đáp. Hiện nay, tỷ lệ phụ nữ mang thai tại Việt Nam mắc viêm gan B khá phổ biến, chiếm 10-20% và thường lây truyền từ mẹ sang con. Chính vì vậy, để giảm thiểu tối đa nguy cơ lây nhiễm viêm gan B sang thai nhi, cả cặp vợ chồng trước khi tiến tới hôn nhân hoặc đã lên kế hoạch sinh con, nên đến các cơ sở y tế uy tín để thực hiện các xét nghiệm đánh giá tỷ lệ virus viêm gan B nhằm có các phương án phòng ngừa hợp lý và ngăn chặn sự lây truyền bệnh.