3 biến chứng viêm gan đe dọa tính mạng bạn cần biết

Biến chứng viêm gan là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến suy gan, xơ gan và ung thư gan, tạo ra gánh nặng đáng kể cho sức khỏe cộng đồng và hệ thống y tế. Phát hiện sớm và xử trí kịp thời là yếu tố then chốt để hạn chế tiến triển và giảm tỷ lệ tử vong.

Cơ chế hình thành các biến chứng viêm gan

Khi gan bị tổn thương kéo dài do virus, rượu, thuốc hay rối loạn miễn dịch, các tế bào gan liên tục phải đối mặt với tình trạng viêm, hoại tử và tái tạo. Quá trình này lặp đi lặp lại khiến gan mất cân bằng giữa phá hủy và hồi phục. Lúc đó, các tế bào hình sao trong gan bị kích hoạt, sản sinh nhiều sợi collagen dẫn đến tình trạng xơ hóa. Nếu xơ hóa tiến triển, cấu trúc gan bị phá vỡ và hình thành xơ gan.

Xơ gan gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như tăng áp lực tĩnh mạch cửa dẫn đến giãn tĩnh mạch thực quản, xuất huyết tiêu hóa; suy giảm chức năng gan gây phù, cổ trướng, bệnh não gan; đồng thời quá trình tái tạo bất thường có thể gây đột biến gen và dẫn tới ung thư biểu mô tế bào gan.

Nói một cách ngắn gọn, cơ chế hình thành các biến chứng chính của căn bệnh này là: viêm gan mạn tính khiến tế bào gan bị tổn thương, dẫn đến xơ hóa, xơ gan, suy gan và cuối cùng là tăng áp lực tĩnh mạch cửa hoặc ung thư gan.

Các biến chứng của viêm gan có nhiều vấn đề

Các biến chứng viêm gan thường diễn tiến âm thầm nhưng để lại hậu quả nghiêm trọng, từ suy giảm chức năng gan cho đến đe dọa tính mạng. Trong đó, xơ gan, suy gan và ung thư gan là các biến chứng điển hình, phản ánh mức độ tổn thương nặng nề và lâu dài mà bệnh gây ra.

1. Xơ gan - giai đoạn “sẹo hóa” lá gan

Xơ gan là giai đoạn gan bị tổn thương mạn tính, mô gan bình thường bị thay thế bởi mô xơ, làm thay đổi cấu trúc và suy giảm chức năng gan. Dấu hiệu nhận biết gồm mệt mỏi kéo dài, vàng da, gan to hoặc teo, rối loạn đông máu. Các biến chứng nguy hiểm bao gồm cổ trướng, xuất huyết tiêu hóa do giãn tĩnh mạch thực quản và não gan.

2. Suy gan

Suy gan xảy ra khi gan mất khả năng duy trì các chức năng sống, thường do xơ gan nặng, viêm gan mạn hoặc ngộ độc. Triệu chứng gồm vàng da, chảy máu bất thường, rối loạn tri giác, hạ đường huyết và phù nề. Suy gan tiến triển nhanh, nguy cơ tử vong cao nếu không được can thiệp y tế kịp thời.

3. Ung thư gan

Ung thư gan thường phát triển trên nền viêm gan B và C mạn tính. Cơ chế hình thành liên quan đến viêm mạn kéo dài, xơ hóa gan và đột biến tế bào gan, dẫn đến tăng sinh không kiểm soát. Dấu hiệu nhận biết bao gồm gan to, đau hạ sườn phải, vàng da kéo dài, sụt cân, mệt mỏi, đôi khi kèm cổ trướng.

Các biến chứng khác ngoài gan

Một số biến chứng của viêm gan không chỉ khu trú tại gan mà còn tác động lên nhiều cơ quan khác trong cơ thể, gây tổn thương thận, rối loạn nội tiết, thay đổi da và mạch máu. Đây là những biểu hiện toàn thân cần được nhận diện sớm để tránh bỏ sót, bởi chúng thường tiến triển âm thầm nhưng để lại hậu quả nặng nề:

1. Biến chứng trên thận

Hội chứng gan thận là một trong những biến chứng nghiêm trọng ở bệnh nhân xơ gan mất bù hoặc viêm gan tối cấp. Tình trạng này đặc trưng bởi suy thận tiến triển nhưng không có tổn thương thực thể tại thận, xuất phát từ sự rối loạn tuần hoàn do suy gan. Nếu không được điều trị kịp thời, tỷ lệ tử vong có thể lên tới 80% trong vòng vài tuần. Ghép gan hiện là phương pháp điều trị duy nhất giúp cải thiện tiên lượng lâu dài. (2)

2. Biến chứng trên da và mạch máu

Cả bệnh gan cấp tính và mạn tính đều có thể biểu hiện trên da. Biểu hiện có thể rất đa dạng, từ những dấu hiệu khó nhận biết như ngón tay dùi trống giai đoạn sớm đến những triệu chứng rõ ràng hơn như vàng da. Việc phát hiện sớm những thay đổi này có thể giúp chẩn đoán và xử trí kịp thời bệnh lý tiềm ẩn. Ở bệnh nhân xơ gan, các biến đổi điển hình trên da và hệ mạch máu bao gồm sao mạch (spider angiomas), bàn tay son (palmar erythema), giãn mạch dưới da, dễ bầm tím hoặc xuất huyết dưới da do rối loạn đông máu.

3. Biến chứng nội tiết

Biến chứng nội tiết trong viêm gan mạn tính thường bị bỏ sót do tiến triển âm thầm nhưng lại ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe tổng thể người bệnh. Tình trạng viêm kéo dài và rối loạn miễn dịch có thể dẫn đến nhiều bất thường nội tiết, điển hình như rối loạn chức năng tuyến giáp (suy giáp, cường giáp), giảm testosterone ở nam, rối loạn kinh nguyệt và suy buồng trứng sớm ở nữ.

Ngoài ra, cơ chế viêm và kháng insulin còn làm gia tăng nguy cơ xuất hiện đái tháo đường type 2. Những biến chứng này cho thấy viêm gan mạn không chỉ giới hạn ở gan mà còn là bệnh lý toàn thân, đòi hỏi cách tiếp cận điều trị đa chuyên khoa để kiểm soát hiệu quả. (3)

Các yếu tố làm tăng nguy cơ biến chứng trong viêm gan

Không phải tất cả người mắc bệnh viêm gan đều tiến triển nặng như nhau. Một số yếu tố nguy cơ có thể thúc đẩy tổn thương gan diễn tiến nhanh hơn, làm tăng khả năng xuất hiện biến chứng nặng. Trường hợp không được chẩn đoán hoặc điều trị muộn, virus tiếp tục nhân lên, gây viêm mạn tính và hủy hoại tế bào gan. Thói quen uống rượu bia, hút thuốc lá tạo gánh nặng độc chất trực tiếp lên gan, làm suy yếu cơ chế tái tạo tế bào. Việc dùng thuốc bừa bãi, đặc biệt là các thuốc có độc tính với gan, dễ làm tăng tình trạng viêm hoặc gây ngộ độc cấp.

Ngoài ra, người có bệnh lý nền như tiểu đường, béo phì, tăng huyết áp hoặc bệnh thận mạn thường có sức đề kháng kém, quá trình chuyển hóa rối loạn, từ đó khiến gan dễ tổn thương nặng và nhanh chóng chuyển sang giai đoạn xơ gan, suy gan hay ung thư gan.

Biến chứng viêm gan không chỉ đe dọa trực tiếp đến sức khỏe mà còn để lại hậu quả lâu dài, từ xơ gan, suy gan, xuất huyết tiêu hóa đến ung thư gan. Việc chủ động phòng ngừa, khám sàng lọc định kỳ và tiêm vắc xin đúng lịch là giải pháp hiệu quả nhất để giảm thiểu nguy cơ, bảo vệ lá gan khỏe mạnh và nâng cao chất lượng cuộc sống.