Biến thể phụ JN.1 đồng nhiễm cùng cúm và phế cầu gây bệnh nặng
Biến thể phụ của Covid-19 JN.1 đang chiếm ưu thế tại Mỹ và làm tăng số ca mắc, tử vong ở nhiều nước trên thế giới vừa được phát hiện tại Việt Nam. Các chuyên gia cảnh báo, biến thể JN.1 nguy hiểm bởi mức độ lây lan nhanh, đặc biệt dễ đồng nhiễm cùng các bệnh như cúm, viêm phổi do phế cầu gây tắc mạch phổi, suy hô hấp tiến triển… tăng nguy cơ tử vong nhiều lần với chi phí điều trị rất cao.
Giai đoạn giao mùa, nhiều loại virus, vi khuẩn lưu hành và phát triển mạnh mẽ, gây ra vô số gánh nặng về bệnh tật cho hệ thống y tế quốc gia. Trong đó, đáng chú ý nhất là Covid-19 với các biến thể phụ của SARS-CoV-2, sở hữu những đặc điểm kháng nguyên mới, dự tính có khả năng lây lan mạnh trong cộng đồng, tiềm ẩn nguy cơ tái bùng phát dịch bệnh trong dịp Tết Nguyên Đán. Trong khi đó, bệnh viêm nhiễm đường hô hấp do cúm A, B, phế cầu trong nước đang diễn biến phức tạp, số ca mắc bệnh, diễn biến nặng, biến chứng và phải nhập viện điều trị tăng cao liên tục. Điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ Covid-19 đồng nhiễm cúm, phế cầu gây bệnh nặng, đe dọa sức khỏe và tính mạng của người dân ngay trong dịp Tết sắp tới.
Biến thể phụ của SARS-CoV-2 là những chủng virus được tái tổ hợp từ virus nguyên bản thông qua quá trình thay đổi về bản chất trên bộ gen của chúng. Đặc biệt, SARS-CoV-2 có xu hướng tái tổ hợp cao, thường xuyên thay đổi cấu trúc bộ gen, đột biến protein gai từ virus ban đầu và hình thành nhiều biến thể mới, các biến thể này lại tiếp tục đột biến thành nhiều biến thể phụ khác với số lượng khổng lồ. Chính vì lý do này, SARS-CoV-2 liên tục được tăng cường khả năng “né” tránh miễn dịch, dễ dàng xâm nhập, gây hại cho cơ thể, gia tăng mức độ tấn công và tổn thương các cơ quan.
SARS-CoV-2 ảnh hưởng chủ yếu và nhanh chóng đến đường hô hấp trên (mũi, xoang và họng) và đường hô hấp dưới (phổi và khí quản) gây triệu chứng mất khứu giác, vị giác, mệt mỏi, sốt, khó thở, ho,... Đặc biệt, các biến thể phụ mới của SARS-CoV-2 có khả năng hoạt động ngày càng mạnh mẽ hơn, lây nhiễm sâu trong phổi, thậm chí liên kết với màng tế bào của người bệnh, gây ra nhiều tổn hại cho phổi hơn, phổi bị nhiễm trùng dày đặc và dẫn đến tử vong. Theo kết quả tóm tắt báo cáo từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc (CDC Trung Quốc), có khoảng 81% số ca mắc Covid-19 bị viêm phổi nhẹ, 14% viêm phổi nặng như thiếu oxy, khó thở và 5% viêm phổi nguy kịch gây suy hô hấp, sốc, dị tật đa cơ quan và có thể gây tử vong.
Ngoài ra, nhiều nghiên cứu thực hiện trên não bộ của người tử vong do Covid-19 (1) cho thấy, virus có thể xâm nhập vào máu, trốn tránh hàng rào máu não để xâm nhập và gây tổn thương hệ thần kinh trung ương, là tác nhân có liên quan đến triệu chứng bệnh nặng ở hệ thần kinh. Một số biến chứng khác mà Covid-19 có thể gây ra gồm có: chấn thương cơ tim cấp tính, biến chứng tim mạch, huyết khối, tắc mạch huyết khối tĩnh mạch, tắc mạch phổi, biến cố thiếu máu cục bộ, phản ứng co mạch và tổn thương khứu giác,...
Mặc dù, vào ngày 05/05/2023, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công bố Covid-19 không còn là tình trạng y tế công cộng khẩn cấp, gây quan ngại toàn cầu nhưng không đồng nghĩa với việc Covid-19 ít nguy hiểm hơn, thậm chí ngày càng nguy hiểm hơn với sự xuất hiện liên tục của nhiều biến thể phụ mới. Điển hình, sáng sớm ngày 24/01/2024, thông qua hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm quốc gia, Sở Y tế TP.HCM đã phát hiện sự xuất hiện của biến thể phụ JN.1 của SARS-CoV-2 ở các bệnh nhân nhập viện trong tháng 12/2023 tại TP.HCM. Các chuyên gia đánh giá, biến thể phụ này có khả năng hoạt động vượt trội hơn hẳn các biến thể trước đây, dễ dàng tấn công hệ miễn dịch, lây truyền và có thể nhanh chóng trở thành biến chủng gây bệnh chiếm ưu thế toàn cầu, đã được WHO liệt kê vào nhóm “biến thể đáng quan tâm”.
Nguy hiểm hơn, từ đầu năm 2024 đến nay, Việt Nam đã ghi nhận một số trường hợp đồng nhiễm Covid-19 và cúm A, B, phế cầu với diễn biến nhanh, bệnh nặng, khó khăn trong điều trị, phải thở máy.
Phế cầu khuẩn, virus cúm và SARS-CoV-2 là bộ 3 gây bệnh với đường lây truyền, triệu chứng và các yếu tố nguy cơ tương tự nhau, đều gây viêm nhiễm đường hô hấp, gây ức chế miễn dịch, làm tăng tính nhạy cảm của cơ thể đối với các tác nhân gây bệnh khác nếu đồng nhiễm. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, giữa các tác nhân gây bệnh (virus, vi khuẩn,...) thường tồn tại sự tương tác cộng sinh nhằm gây bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng cho vật chủ bằng cách thay đổi, thậm chí làm suy giảm phản ứng miễn dịch của vật chủ, phá vỡ tính toàn vẹn của hàng rào biểu mô, tạo cơ hội thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh khác lây nhiễm và gây bệnh.
BS Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, trong số các tác nhân đồng nhiễm với Covid-19, vi khuẩn phế cầu là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Theo các nghiên cứu, người mắc đồng thời Covid-19 và phế cầu xâm lấn tăng tỷ lệ tử vong cao gấp 7 lần so với nhóm chỉ mắc bệnh phế cầu xâm lấn. Đặc biệt, nhiễm Covid-19 trong vòng 28 ngày sau khi bị bệnh phế cầu xâm lấn dẫn đến tỷ lệ tử vong cao gấp 4 lần. Mặt khác, mắc Covid-19 làm suy giảm sức đề kháng, tạo điều kiện cho phế cầu gây bệnh. Viêm phổi do phế cầu khuẩn có tỷ lệ tử vong lên tới 50% ở nhóm đối tượng nguy cơ cao như trẻ nhỏ và người già.
Việc đồng nhiễm nhiều tác nhân trên bệnh nhân Covid-19 sẽ làm trầm trọng thêm bệnh lý nền hiện có và bệnh lý nhiễm trùng mới mắc, khiến việc điều trị trở nên khó khăn và kéo dài, nguy cơ để lại nhiều di chứng ở hệ thần kinh, hệ hô hấp (xẹp phổi, áp xe phổi, phù phổi, suy hô hấp), hệ vận động. Một dữ liệu nghiên cứu tại Ả Rập Saudi cho thấy có đến 50% bệnh nhân Covid-19 mắc bệnh đồng thời với vi khuẩn tử vong trong khi chỉ 18,7% bệnh nhân mắc một bệnh Covid-19 tử vong.
Trong khi đó, cả nước ta đang bước vào điểm giao mùa Đông - Xuân, thời tiết diễn biến phức tạp, khí hậu trở lạnh đột ngột, độ ẩm không khí tăng cao là điều kiện cho nhiều bệnh dịch viêm nhiễm đường hô hấp nguy hiểm phát triển và lây lan mạnh, nhất là nhóm bệnh đường hô hấp do cúm A, B và phế cầu gây ra. Theo ghi nhận của nhiều bệnh viện Nhi, bệnh viện Nhiệt đới trên toàn quốc, tỷ lệ nhập viện điều trị bệnh do cúm, phế cầu tăng cao đột biến, nhiều trường hợp bệnh nặng, viêm phổi nghiêm trọng, kết quả chụp phổi trắng xóa cả hai bên, phải thở máy, chủ yếu xảy ra ở trẻ em và nhóm đối tượng người cao tuổi (> 65 tuổi). Theo dự đoán của nhiều chuyên gia, với sự gia tăng của các hoạt động lao lưu đông người vào mùa lễ hội sắp tới, tình trạng này vẫn sẽ tiếp tục gia tăng trong thời gian tới, thậm chí số ca mắc và biến chứng hô hấp sẽ tăng vọt vào giai đoạn nghỉ Tết Nguyên Đán 2024.
Song, cũng do dư âm ảnh hưởng của dịch Covid-19 và chương trình Tiêm chủng mở rộng rơi vào tình trạng gián đoạn cung ứng vắc xin kéo dài, nhiều người dân, đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi không được tiêm vắc xin đầy đủ, đúng lịch, nhất là những vắc xin phòng nhóm bệnh đường hô hấp, làm tăng cao nguy cơ mắc bệnh và lây lan rộng khắp trong cộng đồng. Bối cảnh này cùng với tính nghiêm trọng của vấn đề đồng nhiễm Covid-19, cúm, phế cầu đã tạo thành gọng kìm kẹp chặt hệ thống y tế toàn cầu, trở thành mối đe dọa đến sức khỏe, tính mạng của cá nhân và sự phát triển của xã hội.
Ngay bây giờ, trẻ em và người lớn cần tiêm ngừa vắc xin phòng các bệnh hô hấp như cúm, phế cầu,... nhằm phòng tránh mắc bệnh, ngăn ngừa nguy cơ đồng nhiễm với Covid-19, bảo vệ sức khỏe của lá phổi và đường hô hấp, giảm thiểu mức độ lây lan và bùng phát dịch bệnh trong cộng đồng.
Vắc xin cúm tứ giá phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm 4 chủng virus cúm nguy hiểm đang lưu hành với hiệu quả lên đến 90%, giảm nguy cơ mắc bệnh nặng, giảm tỷ lệ tử vong, chặn đứng nguy cơ đồng nhiễm với các tác nhân gây bệnh khác, đặc biệt là Covid-19 và phế cầu. Một mũi vắc xin cúm hàng năm giúp giảm nguy cơ nhập viện điều trị lên đến 50%, giảm 68% tỷ lệ tử vong ở người cao tuổi, nguy cơ nhồi máu cơ tim giảm đến 45%, giảm 46% nguy cơ hen cấp và 58% tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân đái tháo đường.
Vắc xin phế cầu có hiệu quả phòng các bệnh do phế cầu cao, có thể lên đến 97%, tạo miễn dịch đặc hiệu chống lại các virus hô hấp liên quan đến viêm phổi lên đến 49%, bao gồm cả SARS-CoV-2. Đặc biệt, người trên 65 tuổi đã tiêm vắc xin phế cầu giúp “tạo miễn dịch chéo”, giảm nguy cơ nhập viện và tử vong do Covid-19 đến 32%.
Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cung ứng đầy đủ các loại vắc xin quan trọng cho trẻ em và người lớn, được bảo quản trong điều kiện tiêu chuẩn của hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain) và hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP, bảo quản vắc xin trong nhiệt độ 2 - 8 độ C tại mỗi trung tâm, cam kết mang đến vắc xin chất lượng cao, quy trình tiêm chủng vắc xin an toàn, dịch vụ tiêm chủng cao cấp, tận tâm với giá tốt, luôn bình ổn và nhiều ưu đãi cùng quà tặng hấp dẫn.
VNVC sở hữu đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế giàu kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, có đầy đủ chứng chỉ thực hành An toàn tiêm chủng của Bộ Y tế, 100% bác sĩ khám, điều dưỡng tiêm giảm đau, thực hiện và giám sát thực hiện nghiêm ngặt quy trình tiêm chủng vắc xin an toàn theo hướng dẫn của Bộ Y tế, đảm bảo an toàn và hiệu quả tiêm chủng ở mức tối ưu cho mọi Khách hàng.
Để được tư vấn, đặt lịch tiêm chủng, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:
- Hotline: 028 7102 6595;
- Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
- Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
- Để đặt mua vaccine và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.
- Khan, A., Khan, T. A., Ali, S., Aftab, S., Wang, Y., Wang, Q., Khan, M., Suleman, M., Ali, S., Wang, H., Ali, S. S., Wei, D., & Mohammad, A. (2021). SARS-CoV-2 new variants: Characteristic features and impact on the efficacy of different vaccines. Biomedicine & Pharmacotherapy, 143, 112176. https://doi.org/10.1016/j.biopha.2021.112176
BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ
Nguy cơ tử vong rất cao nếu đồng nhiễm Covid-19, Cúm và Phế cầu
Những ngày qua, thế giới đã chứng kiến số ca mắc Covid 19 tăng trở lại với sự xuất hiện biến thế phụ JN.1. Phần lớn các...
Cảnh báo: Tỷ lệ mắc cúm biến chứng nặng tăng cao cận Tết
Những ngày cận Tết Nguyên Đán Giáp Thìn 2024, thời tiết giao mùa Đông - Xuân diễn biến thất thường, nhu cầu đi lại, giao thương của...
Lượng người tiêm vắc xin dại tăng cao sau Tết
Dù chưa phải là cao điểm mùa nắng nóng nhưng tỷ lệ tiêm vắc xin dại trên cả nước đang tăng cao đột biến tại hệ thống...
Có nên đợi trẻ dậy thì mới tiêm HPV?
Tại Việt Nam, trẻ em trai gái từ 9 tuổi, thanh niên nam nữ và người lớn đến 45 tuổi được khuyến cáo tiêm vắc xin ngừa...
Vì sao người lớn, người cao tuổi cần tiêm vắc xin phế cầu cuối năm?
Phế cầu khuẩn là tác nhân hàng đầu gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết…, để lại gánh...
Tăng cường phòng bệnh hô hấp cho người cao tuổi dịp cuối năm
Các bệnh lý đường hô hấp thường gia tăng trong giai đoạn thời tiết giao mùa, không chỉ gây phiền toái, ảnh hưởng sinh hoạt mà còn...
