Biểu hiện của trẻ sau khi uống rota có tác dụng phụ gì?

Sau khi uống vắc xin Rota phòng ngừa tiêu chảy cấp do virus Rota, trẻ có thể xuất hiện một số biểu hiện phổ biến như quấy khóc, nôn trớ nhẹ, sốt nhẹ hoặc phân lỏng trong 1 - 2 ngày đầu. Đây là phản ứng bình thường, cho thấy cơ thể trẻ đang tạo miễn dịch. Tuy nhiên, cha mẹ cần theo dõi sát biểu hiện của trẻ sau khi uống rota và chăm sóc trẻ một cách khoa học.

Vì sao trẻ cần uống vắc xin rota?

Vắc xin Rota là biện pháp phòng ngừa chủ động hiệu quả nhất giúp bảo vệ trẻ khỏi tiêu chảy cấp do virus Rota. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, các nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn trên của với sự tham gia của hàng ngàn trẻ em cho thấy, khoảng 90% trẻ được bảo vệ khỏi tình trạng bệnh nặng sau khi tiêm vắc xin Rota và khoảng 70% trẻ được bảo vệ khỏi bệnh ở bất kỳ mức độ nghiêm trọng nào. (2)

Virus Rota là tác nhân chính gây ra các đợt tiêu chảy cấp ở trẻ em, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển, nơi điều kiện vệ sinh và chăm sóc y tế còn hạn chế. Trước khi có vắc xin, Rotavirus từng là gánh nặng lớn cho hệ thống y tế, gây ra nhiều trường hợp nhập viện ở trẻ dưới 5 tuổi với 450.000 ca tử vong mỗi năm ở trẻ em dưới 5 tuổi (3). Bệnh tiêu chảy do rota không chỉ gây mất nước mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như suy dinh dưỡng, suy giảm miễn dịch, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Nhờ tiêm ngừa, tỷ lệ trẻ nhập viện do Rotavirus đã giảm rõ rệt, chỉ còn 4 - 6% ở nhóm đã tiêm. Dù có thể gây một số tác dụng phụ nhẹ, song vắc xin phòng bệnh tiêu chảy do Rotavirus vẫn được đánh giá là an toàn và có lợi ích vượt trội phòng ngừa trong phòng ngừa bệnh lý nguy hiểm này.

Vắc xin rota, thường được dùng dưới dạng uống, là giải pháp hiệu quả để ngăn ngừa bệnh. Vắc xin hoạt động bằng cách kích thích hệ miễn dịch của trẻ sản sinh kháng thể chống lại virus rota, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc làm giảm mức độ nghiêm trọng nếu trẻ bị nhiễm.

Ngoài lợi ích trực tiếp cho trẻ, tiêm phòng vắc xin rota còn góp phần giảm lây lan virus trong cộng đồng, tạo ra hiệu ứng miễn dịch quần thể. Điều này đặc biệt quan trọng ở các khu vực đông dân cư hoặc có điều kiện vệ sinh kém. Việc tuân thủ lịch tiêm chủng không chỉ bảo vệ sức khỏe của trẻ mà còn giảm áp lực lên hệ thống y tế, giúp tiết kiệm chi phí điều trị và chăm sóc.

Những biểu hiện của trẻ sau khi uống rota

Sau khi uống vắc xin Rota, trẻ có thể xuất hiện một số biểu hiện nhẹ, thường là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi tiếp nhận vắc xin. Những biểu hiện này thường không kéo dài và tự khỏi mà không cần can thiệp y tế. Cha mẹ cần nắm rõ các dấu hiệu này để theo dõi và chăm sóc trẻ đúng cách.

1. Trẻ bị nôn trớ nhẹ sau khi uống rota

Nôn trớ nhẹ là một trong những phản ứng phổ biến sau khi trẻ uống vắc xin rota. Do vắc xin được dùng dưới dạng uống, một số trẻ có thể nhạy cảm với vị hoặc thành phần của thuốc, dẫn đến phản xạ nôn. Lượng nôn trớ thường ít, có thể chỉ là một vài ngụm nhỏ và không ảnh hưởng đến khả năng hấp thu vắc xin của trẻ.

Cha mẹ nên giữ trẻ ở tư thế để giảm nguy cơ nôn trớ và không nên quá lo lắng khi trẻ có dấu hiệu này, tuy nhiên cần chú ý không cho trẻ bú hoặc ăn quá no ngay sau khi uống vắc xin để tránh tình trạng nôn trớ nhiều hơn.

2. Trẻ bị tiêu chảy nhẹ (đi ngoài phân lỏng)

Một số trẻ có thể bị tiêu chảy nhẹ sau khi uống vắc xin Rota. Đây cũng là một phản ứng thường gặp do vắc xin khi đi vào đường ruột có thể gây ra một số rối loạn nhẹ về tiêu hóa. Tiêu chảy nhẹ, với phân lỏng hơn bình thường, là một phản ứng có thể xảy ra sau khi uống vắc xin rota.

Phân có thể lỏng hơn bình thường, số lần đi ngoài có thể tăng lên nhưng không quá mức. Cha mẹ cần theo dõi số lần đi ngoài của trẻ, màu sắc và tính chất phân. Điều quan trọng là đảm bảo trẻ được bù nước đầy đủ bằng cách cho bú mẹ thường xuyên hoặc uống oresol nếu cần, để tránh nguy cơ mất nước.

3. Trẻ sốt nhẹ

Sốt nhẹ là phản ứng miễn dịch phổ biến sau khi trẻ tiêm hoặc uống bất kỳ loại vắc xin nào, bao gồm cả vắc xin Rota. Thân nhiệt của trẻ có thể tăng nhẹ, thường dưới 38,5°C. Cơn sốt thường không kéo dài, chỉ trong vòng 1 - 2 ngày. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch của trẻ đang hoạt động để tạo ra kháng thể. Để giúp trẻ dễ chịu hơn, cha mẹ có thể lau mát cho trẻ bằng nước ấm, mặc quần áo thoáng mát và cho trẻ bú mẹ hoặc uống đủ nước.

4. Quấy khóc, biếng ăn

Sau khi uống vắc xin Rota, một số trẻ có thể trở nên quấy khóc, cáu kỉnh hơn bình thường và có biểu hiện biếng ăn tạm thời. Đây có thể là do trẻ cảm thấy khó chịu, mệt mỏi nhẹ từ các phản ứng phụ như sốt nhẹ hoặc rối loạn tiêu hóa. Cha mẹ nên kiên nhẫn, dỗ dành trẻ, tạo không gian yên tĩnh và thoải mái cho trẻ nghỉ ngơi. Duy trì lịch trình sinh hoạt bình thường của trẻ càng nhiều càng tốt và không nên ép trẻ ăn nếu trẻ không muốn, thay vào đó hãy chia nhỏ bữa ăn hoặc cho trẻ ăn các món dễ tiêu hóa hơn. (4)

Tác dụng phụ sau uống rota nghiêm trọng cần đưa đi bác sĩ

Mặc dù vắc xin rota được đánh giá là an toàn và hiệu quả, một số trường hợp hiếm gặp có thể xuất hiện các tác dụng phụ nghiêm trọng. Cha mẹ cần nhận biết các dấu hiệu này để đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức.

1. Dấu hiệu nghi ngờ lồng ruột sau uống rota

Lồng ruột là một biến chứng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng liên quan đến vắc xin rota. Đây là tình trạng một đoạn ruột bị lồng vào đoạn ruột khác, gây tắc nghẽn và đau đớn. Các dấu hiệu bao gồm:

• Đau bụng dữ dội
• Nôn kéo dài
• Đi ngoài có máu
• Bụng chướng

Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, đặc biệt là đau bụng từng cơn dữ dội kèm theo nôn hoặc đi ngoài ra máu, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. Phát hiện và can thiệp sớm lồng ruột có ý nghĩa rất quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm.

2. Sốt cao, kéo dài

Sốt cao (trên 39°C) hoặc sốt kéo dài hơn 24 giờ là dấu hiệu cần được chú ý. Đây có thể là biểu hiện của một phản ứng miễn dịch bất thường hoặc một nhiễm trùng thứ phát. Cha mẹ nên đo nhiệt độ cơ thể trẻ thường xuyên và liên hệ với bác sĩ nếu sốt không giảm sau khi sử dụng các biện pháp hạ sốt tại nhà.

3. Nôn nhiều

Nôn mửa nhiều lần, đặc biệt khi trẻ không thể giữ được thức ăn hoặc chất lỏng, có thể dẫn đến nguy cơ mất nước. Tình trạng này cần được xử lý ngay để tránh các biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ có hệ miễn dịch còn non yếu.

4. Tiêu chảy kéo dài trên 2 ngày, có dấu hiệu mất nước

Tiêu chảy kéo dài đặc biệt khi kèm theo các dấu hiệu mất nước như môi khô, mắt trũng, tiểu ít hoặc không tiểu, là tình trạng nguy hiểm. Mất nước có thể gây suy kiệt nhanh chóng ở trẻ nhỏ và cần được điều trị tại cơ sở y tế. Cha mẹ nên bổ sung dung dịch bù nước (oresol) theo hướng dẫn của bác sĩ trong khi chờ đưa trẻ đến bệnh viện.

Hướng dẫn mẹ cách chăm sóc trẻ sau khi uống vắc xin rota

Chăm sóc trẻ đúng cách sau khi uống vắc xin rota không chỉ giúp trẻ vượt qua các biểu hiện nhẹ một cách dễ dàng hơn mà còn kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường để can thiệp y tế.

1. Theo dõi tình trạng của trẻ

Trong vòng vài ngày sau khi uống vắc xin, đặc biệt là 48 giờ đầu tiên, cha mẹ cần theo dõi sát sao các biểu hiện của trẻ. Ghi lại các triệu chứng như sốt, nôn, tiêu chảy, quấy khóc hoặc bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Nếu trẻ có các triệu chứng nghiêm trọng như lồng ruột, sốt cao hoặc mất nước, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức. Việc theo dõi kỹ lưỡng giúp phát hiện sớm các vấn đề và đảm bảo an toàn cho trẻ.

2. Chăm sóc tại nhà

• Hạ sốt: Nếu trẻ sốt dưới 38,5°C và vẫn chơi đùa bình thường, không cần dùng thuốc hạ sốt. Cha mẹ có thể cởi bớt quần áo, mặc quần áo thoáng mát, lau mát cho trẻ bằng khăn ấm. Nếu trẻ sốt cao hơn hoặc quấy khóc nhiều do sốt, có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng thuốc hạ sốt với liều lượng phù hợp theo độ tuổi và cân nặng của trẻ.
• Giữ vệ sinh: Đảm bảo vệ sinh sạch sẽ cho trẻ, đặc biệt khi trẻ bị tiêu chảy hoặc nôn trớ. Thay tã thường xuyên và rửa tay sạch sẽ để tránh nhiễm khuẩn.
• Dỗ dành trẻ: Nếu trẻ quấy khóc hoặc khó chịu, hãy dỗ dành bằng cách ôm ấp, hát ru hoặc tạo môi trường yên tĩnh để trẻ nghỉ ngơi. Tránh để trẻ tiếp xúc với các yếu tố gây kích thích như tiếng ồn lớn hoặc ánh sáng mạnh.

3. Dinh dưỡng và nghỉ ngơi

• Dinh dưỡng: Tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ hoặc sữa công thức như bình thường, vì sữa mẹ chứa nhiều kháng thể giúp tăng cường miễn dịch. Nếu trẻ đã ăn dặm, ưu tiên các món dễ tiêu hóa như cháo loãng, súp rau củ, khoai tây nghiền hoặc táo xay. Tránh các thực phẩm khó tiêu, nhiều dầu mỡ hoặc đồ ăn chế biến sẵn.
• Bù nước: Nếu trẻ bị tiêu chảy hoặc nôn, bổ sung nước và điện giải bằng dung dịch oresol theo hướng dẫn của bác sĩ. Cho trẻ uống từng ngụm nhỏ, thường xuyên để tránh kích thích dạ dày.
• Nghỉ ngơi: Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ trong môi trường thoáng mát, sạch sẽ. Giấc ngủ giúp cơ thể trẻ phục hồi nhanh chóng và tăng cường khả năng miễn dịch.

4. Lưu ý khi chăm sóc trẻ

• Không tự ý sử dụng thuốc ngoài chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là thuốc chống tiêu chảy hoặc thuốc kháng sinh, vì chúng có thể gây hại cho trẻ.
• Nếu trẻ có tiền sử dị ứng hoặc các bệnh lý nền (như suy giảm miễn dịch), hãy thông báo cho bác sĩ trước khi uống vắc xin để được tư vấn kỹ lưỡng.
• Liên hệ với bác sĩ nếu có bất kỳ thắc mắc nào về tình trạng của trẻ sau khi uống vắc xin.

Vắc xin rota là một công cụ quan trọng giúp bảo vệ trẻ khỏi bệnh tiêu chảy cấp do virus rota, giảm nguy cơ nhập viện và các biến chứng nguy hiểm. Sau khi trẻ uống vắc xin Rota, cha mẹ cần theo dõi các biểu hiện của trẻ để kịp thời phát hiện và xử lý những phản ứng phụ không mong muốn. Mặc dù các biểu hiện của trẻ sau khi uống Rota thường nhẹ, nhưng việc nắm vững các dấu hiệu cảnh báo sẽ giúp cha mẹ chăm sóc trẻ an toàn và hiệu quả hơn.