9 câu hỏi “đắt giá” về HPV và vắc xin phòng ngừa

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo, tỷ lệ mắc mới ung thư ngày càng cao và trẻ hóa. Mỗi năm, có hơn 690.000 trường hợp ung thư liên quan đến HPV được chẩn đoán ở cả nam và nữ giới như ung thư cổ tử cung, ung thư dương vật, ung thư hầu họng,… Tuy nhiên, ít ai biết được rằng, có thể phòng ngừa hiệu quả nguy cơ ung thư do virus HPV chỉ với 2 loại vắc xin.

Gardasil và Gardasil 9 là vắc xin duy nhất trên Thế giới phòng các bệnh ung thư nguy hiểm do virus HPV gây ra, chính vì vậy hai loại vắc xin này thường xuyên rơi vào tình trạng khan hiếm do lượng sử dụng rất cao trên toàn cầu, mối quan tâm về những loại vắc xin này cũng ngày càng tăng ở giới trẻ.

1. HPV là gì? Vì sao phải tiêm phòng HPV?

Virus HPV (Human papilloma virus) là loại virus gây u nhú ở người gây nên các bệnh nhiễm trùng phổ biến và nguy hiểm. Hiện nay, các nhà khoa học đã phân lập hơn 100 chủng HPV. Hơn 40 chủng virus HPV lây truyền qua đường tình dục có thể gây bệnh tại các bộ phận sinh dục và hậu môn. Có khoảng 11-12% dân số trên thế giới (tương đương với khoảng 700-800 triệu người) đang nhiễm HPV ở cả nam và nữ. Ước tính virus HPV gây ra khoảng 4,5% tổng số ca ung thư toàn cầu ở cả 2 giới.

Trong đó, ung thư cổ tử cung là ung thư thường gặp thứ ba ở nữ giới và lấy đi mạng sống của hơn 300.000 phụ nữ mỗi năm, 85% trong số đó là ở các nước đang phát triển bởi thiếu những chiến lược phòng ngừa hiệu quả. Theo Báo cáo thực trạng ung thư thế giới, năm 2020, Việt Nam có hơn 4.100 ca mắc mới ung thư cổ tử cung và hơn 2.400 phụ nữ tử vong.

Thống kê gánh nặng ung thư liên quan đến virus HPV tại Việt Nam (theo Globocan 2020)

Có thể thấy, tỷ lệ mắc và tử vong do các ung thư liên quan đến HPV cao và vẫn đang gia tăng theo từng ngày, đặc biệt là các loại ung thư ở nam giới như ung thư hầu họng, ung thư hậu môn, ung thư dương vật,… chưa có phương pháp xét nghiệm tầm soát và phát hiện sớm. Việc chẩn đoán chậm trễ là nguyên nhân khiến các bệnh này gia tăng tỷ lệ mắc và tử vong. Để bảo vệ nam và nữ giới trước các bệnh ung thư liên quan đến HPV, tiêm vắc xin HPV là con đường duy nhất để phòng ngừa từ xa những nguy cơ hiện hữu liên quan đến virus.

2. Có mấy loại vắc xin phòng HPV? Khác nhau như thế nào?

Có 2 loại vắc xin được cấp phép sử dụng để chống lại sự xâm nhập và gây bệnh của HPV tại Việt Nam bao gồm: Gardasil 9 và Gardasil của hãng dược phẩm nổi tiếng MSD (Merck Sharp & Dohme, Mỹ). Dù cả hai đều là vắc xin phòng bệnh do HPV gây ra, nhưng phạm vi phòng bệnh, hiệu quả và lịch tiêm chủng lại khác nhau.

• Vắc xin Gardasil có khả năng phòng ngừa 4 tuýp HPV nguy cơ cao là 6, 11, 16, 18 cho trẻ em gái và phụ nữ trong độ tuổi từ 9-26 tuổi. Hiệu quả phòng ngừa các tổn thương tiền ung thư cổ tử cung và ung thư cổ tử cung do hai chủng HPV 16,18; mụn cóc sinh dục (sùi mào gà) do hai chủng HPV 6,11 và các tổn thương ung thư hoặc tiền ung thư cơ quan sinh dục khác như ung thư âm hộ, ung thư âm đạo… sau khi tiêm vắc xin Gardasil đạt 90%.
• Vắc xin Gardasil 9 ngoài phòng ngừa được 4 chủng HPV là 6, 11, 16, 18 như Gardasil, vắc xin Gardasil 9 được bổ sung thêm 5 tuýp HPV khác là 31, 33, 45, 52, 58, mở rộng cả đối tượng và phạm vi phòng ngừa. Đặc biệt, Gardasil 9 thế hệ mới mang lại hiệu quả phòng bệnh lên đến 94% cho cả nữ giới và nam giới, nhất là Cộng đồng đồng tính nam (MSM) nói riêng và Cộng đồng những người đồng tính (LGBT) nói chung. Do đó, Gardasil 9 được mệnh danh là vắc xin bình đẳng giới, góp phần làm giảm sự lưu hành của HPV thông qua việc tạo ra miễn dịch cộng đồng.

Ở trẻ em gái và phụ nữ, vắc xin Gardasil 9 có thể giúp phòng ngừa ung thư cổ tử cung; ung thư âm hộ và âm đạo; ung thư hậu môn; ung thư vòm họng và miệng; mụn cóc sinh dục. Ở trẻ em trai và nam giới, vắc xin Gardasil 9 có thể phòng ngừa ung thư hậu môn; ung thư vòm họng và miệng; mụn cóc sinh dục.

3. Vắc xin Gardasil 9 thế hệ mới có gì đặc biệt?

Vắc xin Gardasil 9 được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới về dược phẩm và chế phẩm sinh học – Merck Sharp & Dohme (MSD – Mỹ) đang được triển khai tiêm chủng tại gần 100 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đây là vắc xin phòng 9 chủng HPV đầu tiên cho cả 2 giới Nam và Nữ, ngừa các bệnh về đường sinh dục nguy hiểm như ung thư cổ tử cung, ung thư âm hộ, ung thư âm đạo, ung thư hậu môn, mụn cóc sinh dục, các tổn thương tiền ung thư hoặc loạn sản… hiệu quả bảo vệ đến trên 94%.

Trước đây trên thị trường chỉ có vắc xin Tứ giá Gardasil (Mỹ) phòng ngừa 4 tuýp virus HPV nguy cơ cao 6, 11, 16, 18) từ năm 2008 dành cho trẻ em gái và phụ nữ từ 9-26 tuổi. Tuy nhiên, các nghiên cứu dịch tễ toàn cầu chứng minh, gánh nặng bệnh tật do các tuýp HPV phổ biến ảnh hưởng đến nam giới ngày càng tăng cao. Vắc xin 9 chủng Gardasil 9 ra đời được xem như loại vắc xin bình đẳng giới mang đến cơ hội chủng ngừa HPV tốt hơn cho cả nữ giới và nam giới, đặc biệt là Cộng đồng đồng tính nam – MSM, Cộng đồng những người đồng tính – LGBT, làm giảm sự lưu hành của virus HPV, thúc đẩy các lợi ích cho các giới thông qua miễn dịch cộng đồng.

Các chuyên gia dịch tễ học nhấn mạnh việc tiêm phòng HPV cho cả nam và nữ đã được thực hiện ở nhiều nước trên thế giới cho thấy kết quả khả quan. Nghiên cứu cho thấy việc mở rộng tiêm phòng HPV định kỳ cho nam giới đến 26 tuổi làm tăng khả năng thành công của chương trình tiêm chủng gấp 13 lần so với chương trình chỉ tiêm cho nữ.

Cùng với vắc xin Gardasil 4 chủng, vắc xin thế hệ mới Gardasil 9 được kỳ vọng sẽ tăng cường độ bao phủ của vắc xin HPV cho tất cả các giới, giảm gánh nặng bệnh tật do ung thư và các bệnh liên quan đến virus HPV, góp phần xây dựng một thế hệ trẻ khỏe mạnh, giảm thiểu các gánh nặng y tế liên quan.

4. Đã quan hệ hoặc có con rồi có nên tiêm vắc xin HPV không?

CÓ. Người đã quan hệ rồi, có con hoặc thậm chí đã nhiễm virus HPV vẫn có thể tiêm vắc xin. Vì thực tế, virus HPV rất dễ tái nhiễm. Dù cơ thể có thể đào thải virus HPV thì vẫn có thể bị tái nhiễm trong những lần quan hệ sau đó. Miễn dịch tự nhiên của cơ thể khi chưa được tiêm vắc xin không thể phòng nguy cơ tái nhiễm. Bên cạnh đó, virus HPV có nhiều chủng khác nhau. Việc bạn đã quan hệ và nhiễm chủng virus HPV này, thì vẫn có thể nhiễm chủng virus HPV khác trong những lần quan hệ tiếp theo. Tiêm vắc xin phòng virus HPV giúp phòng nguy cơ lây nhiễm các chủng virus HPV khác có trong vắc xin.

Tiêm vắc xin phòng virus HPV sau quan hệ vẫn có hiệu quả phòng ngừa tốt với các chủng virus chưa từng mắc. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo người dân nên tiêm vắc xin phòng HPV càng sớm càng tốt, khi đến tuổi và chưa quan hệ tình dục.

5. Lịch tiêm phòng HPV như thế nào?

Vắc xin Gardasil (Mỹ) phòng bệnh ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, các tổn thương tiền ung thư và loạn sản, mụn cóc sinh dục, các bệnh lý do nhiễm virus HPV, được chỉ định dành cho trẻ em và phụ nữ trong độ tuổi từ 9-26 tuổi có lịch tiêm gồm 3 mũi:

• Mũi 1: Lần tiêm đầu tiên.
• Mũi 2: 2 tháng sau mũi 1.
• Mũi 3: 6 tháng sau mũi 1.

Vắc xin thế hệ mới Gardasil 9 là vắc xin bình đẳng giới vì mở rộng cả đối tượng và phạm vi phòng bệnh rộng hơn ở nam và nữ giới, bảo vệ khỏi 9 tuýp virus HPV phổ biến 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58 gây bệnh ung thư cổ tử cung, ung thư âm hộ, ung thư âm đạo, ung thư dương vật, ung thư hậu môn, ung thư hầu họng, mụn cóc sinh dục, các tổn thương tiền ung thư hoặc loạn sản…, với hiệu quả bảo vệ lên đến trên 94%. Lịch tiêm vắc xin Gardasil 9 như sau:

Người từ tròn 9 tuổi đến dưới 15 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu tiên:

Phác đồ 2 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 từ 6-12 tháng.

Nếu mũi 2 tiêm cách mũi 1 < 5 tháng, cần tiêm mũi 3 cách mũi 2 ít nhất 3 tháng.

Phác đồ 3 mũi (0-2-6):

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 4 tháng

Người từ tròn 15 tuổi đến dưới 27 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu tiên:

Phác đồ 3 mũi (0-2-6):

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 4 tháng.

Phác đồ tiêm nhanh:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi.
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 1 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 3 tháng.

6. Nam giới có tiêm được vắc xin phòng HPV không?

Virus HPV không phân biệt giới tính nam hay nữ, các bệnh lý do HPV gây ra ảnh hưởng đến cả hai giới. Trung bình, nam và nữ giới có hoạt động tình dục ngay cả chỉ có 1 bạn tình có thể có nguy cơ nhiễm virus HPV. Ước tính, 85% nữ giới có quan hệ tình dục sẽ bị nhiễm HPV sinh dục trong suốt cuộc đời; tỷ lệ này là 91% ở nam giới.

Có thể thấy, virus HPV lưu hành ở nam giới cao hơn nữ giới ở mọi lứa tuổi, miễn dịch cộng đồng HPV cho nam lại đang phụ thuộc vào việc bao phủ vắc xin ở nữ do tỷ lệ tiêm vắc xin HPV ở cho nam giới còn rất thấp. Đặc biệt, nam giới có tỷ lệ chuyển đổi huyết thanh thấp sau nhiễm HPV tự nhiên, tỷ lệ thải loại HPV thấp hơn 26% so với nữ.

Do vậy, không chỉ nữ giới mà nam giới cũng rất cần tiêm vắc xin phòng các căn bệnh ung thư gây ra do virus HPV đang ngày càng tăng cao, đặc biệt là Cộng đồng đồng tính nam – MSM, Cộng đồng những người đồng tính – LGBT, làm giảm sự lưu hành của virus HPV, thúc đẩy các lợi ích cho các giới qua miễn dịch cộng đồng.

Hãy để VNVC giải đáp chi tiết hơn câu hỏi này cho bạn ở bài viết: Nam giới có nên tiêm HPV không? Nên chích khi nào là hợp lý?

7. Sau khi tiêm HPV cần lưu ý những gì?

Sau khi tiêm HPV, bạn cần theo dõi tối thiểu 30 phút tại cơ sở tiêm chủng. Nếu phát hiện các biểu hiện bất thường, nôn trớ, thở nhanh hay ngắt quãng, da mẩn đỏ,… cần báo ngay cho nhân viên y tế gần nhất.

Ngoài ra, vắc xin cần thời gian ít nhất 2 tuần để tạo ra kháng thể bảo vệ cơ thể trước các chủng virus HPV có trong vắc xin. Vì vậy, bạn nên kiêng quan hệ không an toàn ngay sau khi tiêm vắc xin. Thậm chí, sau khi tiêm phòng vắc xin sau một thời gian dài, vẫn nên sử dụng các biện pháp an toàn để phòng ngừa hiệu quả các chủng virus HPV không có trong vắc xin và nguy cơ lây nhiễm các bệnh qua đường tình dục khác.

Nên hoàn thành phác đồ tiêm vắc xin phòng virus HPV trước khi mang thai ít nhất là 1 tháng. Vắc xin phòng virus HPV không chỉ định tiêm cho phụ nữ mang thai. Nếu sau khi tiêm vắc xin HPV mới phát hiện mình có thai hãy báo với bác sĩ sản khoa và tiếp tục theo dõi sức khỏe thai kỳ. Tiêm phòng không phải là yếu tố quyết định việc nên chấm dứt thai kỳ.

8. Tiêm trễ mũi HPV có sao không?

Việc tiêm vắc xin đúng lịch và đầy đủ chính là “chìa khóa” quan trọng phòng bệnh hiệu quả lên đến 95%. Việc tiêm chủng rất cần thực hiện theo nguyên tắc đúng lịch, đủ mũi để phát huy tốt nhất hiệu quả bảo vệ của vắc xin. Mặc dù vậy, trong những trường hợp bất khả kháng như không đủ sức khỏe hoặc vì một lý do nào khác, bạn vẫn có thể dời lịch tiêm và thực hiện tiêm chủng càng sớm càng tốt khi có cơ hội.

Theo các chuyên gia, người được chủng ngừa có thể bị ảnh hưởng khi tiêm sớm hơn lịch hẹn, còn việc bị trễ lịch tiêm không làm giảm hiệu quả của vắc xin (khi tiêm đầy đủ) và cũng không ảnh hưởng đến sức khỏe. Lịch hẹn là khoảng thời gian tốt nhất để đảm bảo cơ thể được phòng bệnh sớm và hiệu quả. Tuy nhiên cần lưu ý, trì hoãn tiêm chủng hay trễ lịch tiêm chủng sẽ làm tăng nguy cơ tiếp xúc với mầm bệnh khi cơ thể chưa có đầy đủ miễn dịch.

Mời bạn xem video bác sĩ tư vấn về việc tiêm trễ mũi vắc xin phòng HPV

9. Tiêm vắc xin phòng HPV ở đâu?

Từ khi được công bố, vắc xin Gardasil phòng ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, ung thư hầu họng, u nhú sinh dục… do virus HPV của hãng vắc xin Merck Sharp & Dohme (MSD – Mỹ) luôn trong tình trạng khan hiếm do nhu cầu tiêm chủng rất cao trên toàn thế giới. Sau đại dịch, nguồn cung ứng vắc xin càng trở nên khó khăn do đó năm 2022, nhiều thời điểm Việt Nam rơi vào tình trạng khan hiếm vắc xin trầm trọng. Tuy nhiên, sau nhiều nỗ lực, đến nay các loại vắc xin phòng HPV đang được cung ứng đầy đủ, tiêm chủng rộng rãi tại 102 trung tâm tiêm chủng VNVC tại hơn 40 tỉnh thành trên toàn quốc.

Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC tự hào sở hữu hệ thống dây chuyền bảo quản vắc xin hiện đại đạt chuẩn GSP được xây dựng theo tiêu chuẩn quốc tế và hiện đại ở tất cả các trung tâm tiêm chủng vắc xin trên toàn quốc. Đây là yếu tố đặc biệt quan trọng tạo nên sự khác biệt của Hệ thống tiêm chủng VNVC, giúp đảm bảo chất lượng và sự an toàn của tất cả các loại vắc xin từ khâu sản xuất, lưu trữ, vận chuyển cho đến khi đưa vào sử dụng trong điều kiện nhiệt độ tốt nhất từ 2-8 độ C.

VNVC có hệ thống xe lạnh, thiết bị vận chuyển vắc xin chuyên dụng có thể dự trữ vắc xin Gardasil và Gardasil 9 với số lượng lớn cũng như cấp phát nhanh chóng đến các trung tâm tiêm chủng VNVC trong ngày, đảm bảo cung ứng đầy đủ nhu cầu tiêm chủng và phòng các bệnh ung thư do virus HPV tại tất cả các địa phương trên toàn quốc.

Với 102 trung tâm trên toàn quốc, được đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, khang trang và dịch vụ tiêm chủng an toàn, cao cấp với giá thành bình ổn, hợp lý, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đã đáp ứng tốt nhu cầu tiêm vắc xin phòng bệnh, nâng cao sức khỏe, tiết kiệm chi phí, thời gian và được tận hưởng dịch vụ tiêm chủng cao cấp, trở thành địa chỉ tin cậy cho hàng triệu gia đình Việt.

Để đặt lịch tiêm phòng HPV, khách hàng có thể điền thông tin tại đây hoặc gọi đến tổng đài: 028.7300.6595, liên hệ qua fanpage Trung tâm tiêm chủng Trẻ em và Người lớn – VNVC hoặc đến trực tiếp Hệ thống trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc để đăng ký và tiêm phòng.