Chích ngừa 6 trong 1 bị sốt: Phản ứng bình thường hay nguy hiểm?

Kết quả thống kê cho thấy, các phản ứng nhẹ có thể ảnh hưởng đến 15% người sau tiêm vắc xin, trong đó phổ biến nhất là tình trạng sốt. Vậy chích ngừa 6 trong 1 bị sốt có sao không? Chăm sóc trẻ bị sốt sau tiêm như thế nào để nhanh hồi phục? Tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

Vì sao bé chích ngừa 6 trong 1 bị sốt?

Tình trạng sốt sau khi tiêm vắc xin 6 trong 1 rất phổ biến, thường ghi nhận ở mức thân nhiệt từ 38 độ C trở lên (2), không gây ra nguy hiểm hay bất kỳ biến chứng nào cho trẻ. Thực tế, các chuyên gia đánh giá hiện tượng sốt sau tiêm chính là dấu hiệu hệ thống miễn dịch của cơ thể đang được kích hoạt để đáp ứng với vắc xin, mang lại hiệu quả phòng bệnh tốt hơn.

Các loại vắc xin 6 trong 1 hiện này đều đã được các tổ chức y tế uy tín kiểm tra, thử nghiệm và chứng minh an toàn cho trẻ từ 6 tuần tuổi bảo vệ khỏi các tác nhân nguy hiểm gây bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, viêm màng não mủ và các bệnh do vi khuẩn Hib.

Tuy nhiên, bất kỳ vắc xin nào cũng có thể gây ra một số phản ứng sau tiêm, có thể nhẹ hoặc nghiêm trọng (rất hiếm gặp) cho thấy cơ thể đang tạo ra miễn dịch với vắc xin được đưa vào. Trong đó, sốt là một trong những phản ứng thường gặp nhất

Vậy vì sao bé chích ngừa 6 trong 1 bị sốt? Tìm hiểu chi tiết nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này ngay sau đây để phụ huynh giảm bớt lo lắng:

1. Phản ứng miễn dịch

Theo các chuyên gia y tế, tình trạng sốt sau tiêm vắc xin là hiện thường bình thường của cơ thể kích thích phản ứng miễn dịch quan trọng đáp lại vắc xin. Vắc xin hoạt động theo cơ chế “huấn luyện” hệ thống miễn dịch nhận diện, ghi nhớ và tạo ra kháng thể chống lại mầm bệnh, tạo hàng rào bảo vệ trước nguy cơ tấn công trong tương lai.

Quá trình tạo kháng thể này diễn ra vừa đủ khiến cơ thể không bị mắc bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, phản ứng miễn dịch diễn ra mạnh mẽ, cơ thể có thể bùng phát biểu hiện ra bên ngoài với tình trạng sốt nhẹ, sưng đau tại vị trí tiêm hoặc mệt mỏi.

Tình trạng sốt sau tiêm là kết quả của việc cơ thể giải phóng các chất gây viêm từ vắc xin, chẳng hạn như cytokine (protein kiểm soát tình trạng viêm của cơ thể) được kích hoạt mạnh mẽ để điều phối các tế bào miễn dịch. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang hoạt động tích cực để tạo ra lớp bảo vệ trước mầm bệnh.

Đặc biệt, bằng cách tăng nhiệt độ cơ thể, sốt có thể giúp cơ thể trẻ giảm bớt sự xâm lấn của vi khuẩn hơn và hạn chế khả năng sinh sản của chúng trong cơ thể. Ngoài ra, nhiệt độ cơ thể tăng cao hơn cũng có tác dụng kích hoạt một số tế bào truyền tín hiệu thúc đẩy phản ứng miễn dịch diễn ra hiệu quả hơn. (3)

Do đó, sốt là phản ứng sau tiêm không gây nguy hiểm nên phụ huynh không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, phụ huynh vẫn cần theo dõi tình trạng thân nhiệt của trẻ để phòng tránh những rủi ro của việc sốt đến từ những nguyên nhân khác, nhằm kịp thời xử trí để hạn chế những tình huống xấu xảy ra.

2. Cơ địa nhạy cảm của bé

Nhiệt độ cơ thể con người thường có sự thay đổi giữa từng cá nhân. Một số yếu tố sinh lý cũng ảnh hưởng đến thân nhiệt bao gồm thời gian trong ngày (nhiệt độ thấp nhất vào buổi sáng và nhiệt độ cao nhất vào cuối buổi chiều), mức độ hoạt động, dinh dưỡng, độ tuổi (trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường có nhiệt độ cao hơn trẻ lớn) (4). Do đó, tùy vào cơ địa nhạy cảm của trẻ mà có thể biểu hiện tình trạng sốt sau khi tiêm vắc xin.

3. Phản ứng với thành phần có trong vắc xin

Bên cạnh sốt do phản ứng miễn dịch và cơ địa nhạy cảm, trẻ bị sốt sau khi tiêm vắc xin có thể đến từ nguyên nhân khách quan từ các thành phần có trong vắc xin. Vắc xin 6 trong 1 là dạng vắc xin phối hợp nhiều kháng nguyên của các tác nhân gây bệnh gồm bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib đã bị bất hoạt hoàn toàn, không còn khả năng gây bệnh.

Ngoài ra, trong vắc xin còn chứa một số tá dược và chất bổ dược để tăng hiệu quả của vắc xin. Tuy nhiên, chính những tá dược và chất bổ trợ này có thể gây ra một số phản ứng viêm nhẹ khiến cơ thể bị sốt.

4. Nguyên nhân khác

Bên cạnh đó, việc xuất hiện phản ứng không mong muốn sau tiêm vắc xin có thể đến từ lý do sai sót trong kỹ thuật tiêm phòng (tiêm sai vị trí, vệ sinh không đảm bảo, không tuân thủ quy trình), gây viêm nhiễm tại chỗ, đau nhức kéo dài hoặc sốt ở người tiêm. Do đó, để tránh tình trạng này, phụ huynh cần lựa chọn cơ sở tiêm chủng uy tín với đội ngũ y tế chuyên môn cao để đảm bảo an toàn trên từng mũi tiêm cho trẻ.

Trẻ chích ngừa 6 trong 1 bị sốt cũng có thể liên quan đến tình trạng căng thẳng khi tiêm chủng. Một số trường hợp trẻ lo lắng có thể dẫn đến da tái đợt, đổ nhiều mồ hôi, choáng váng, chóng mặt, thở nhanh… khiến thể trạng bị ảnh hưởng và nguy cơ dẫn đến phản ứng không mong muốn như sốt xuất hiện.

Bé tiêm 6 trong 1 về bị sốt bao lâu?

Theo các chuyên gia y tế, hầu hết các tình trạng sốt thường xảy ra trong vòng 1 tuần sau khi tiêm vắc xin, có thể bắt đầu sớm nhất trong vòng 12 giờ và kéo dài từ 1 - 2 ngày. Tuy nhiên, vì vắc xin gây ra khả năng miễn dịch theo những cách khác nhau, tùy thuộc vào cơ địa, thể trạng và loại vắc xin, mà mỗi cá nhân sẽ có nguy cơ và thời điểm xuất hiện các cơn sốt sau khi tiêm vắc xin khác nhau.

Trường hợp sốt sau tiêm vắc xin thường nhẹ và không kéo dài lâu nên phụ huynh không cần quá lo lắng mà hãy theo dõi thể trạng của trẻ kỹ càng và thực hiện các công tác để hạ sốt cho trẻ phù hợp theo chỉ định của bác sĩ.

Trẻ chích ngừa 6 trong 1 bị sốt có nguy hiểm không?

Trẻ chích ngừa 6 trong 1 bị sốt không gây nguy hiểm vì đây là phản ứng miễn dịch tự nhiên của cơ thể đáp lại vắc xin. Tuy nhiên trong một số trường hợp, tình trạng sốt liên tục, mức thân nhiệt cao và không đáp ứng thuốc hạ sốt, có thể là dấu hiệu cho thấy tình trạng đang chuyển biến đáng lo ngại vì nhiều yếu tố khác tác động.

Do đó, trẻ chích ngừa 6 trong 1 bị sốt, phụ huynh cần lưu ý đến các đặc điểm của sốt sau đây:

1. Phân loại mức độ sốt

Sốt là hiện tượng nhiệt độ cơ thể cao hơn bình thường (không phải bệnh lý). Hầu hết mọi người có nhiệt độ cơ thể bình thường vào khoảng 37 độ C hoặc 98,6 độ F, và thay đổi khoảng 0,5 độ C trong suốt cả ngày. Sự thay đổi nhiệt độ cơ thể này là kết quả của quá trình sinh lý bình thường của con người bao gồm những thay đổi về trao đổi chất, chu kỳ ngủ/ thức, sự thay đổi hormone và mức độ hoạt động thay đổi. Tuy nhiên, trong trường hợp, nhiệt độ cơ thể tăng hơn mức bình thường (hơn 0,5 độ C) và được định nghĩa là sốt (5).

Theo nhiều nguồn nghiên cứu, sốt được phân loại theo cấp độ như sau:

• Mức độ thấp:  Từ 37,3 - 38 độ C (99,1 - 100,4 độ  F)
• Mức độ trung bình:  38,1 - 39 độ C (100,6 - 102,2 độ F)
• Mức độ cao cấp:  39,1 -  41 độ C (102,4 - 105,8 độ F)
• Tăng thân nhiệt: Trên 41 độ C (105,8 độ F)

Tuy nhiên, nhiệt độ trung bình ở mỗi bộ phận cơ thể có thể khác nhau, chẳng hạn như nhiệt độ nách trung bình là 35,97 độ C, nhiệt độ miệng là 36,57 độ C, nhiệt độ nước tiểu là 36,61 độ C, nhiệt độ màng nhĩ là 36,64 độ C và nhiệt độ trực tràng là 37,04 độ C. Do đó, mức độ phân loại sốt có thể chênh lệch tùy theo bộ phận cơ thể và cơ địa mỗi người. Điều quan trọng nữa là phải xem xét nhiệt độ cơ thể ban đầu bình thường để xác định tình trạng sốt.

2. Các dấu hiệu nguy hiểm kèm sốt cần đưa trẻ đi bệnh viện ngay

Theo Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ, nếu nhiệt độ của trẻ lên tới 105 độ F (khoảng 40 độ C) được coi là trường hợp cấp cứu y tế và cần được chăm sóc y tế khẩn cấp. Do đó, bố mẹ cần đặc biệt chú ý nếu con trẻ (đặc biệt dưới 3 tháng tuổi) có dấu hiệu sốt kèm theo những triệu chứng cảnh báo sau đây cần thăm khám bác sĩ ngay lập tức:

• Trẻ sốt cao trên 38,5 độ C;
• Trẻ quấy khóc dữ dội hoặc khó đánh thức dậy;
• Cổ bị cứng, xuất hiện các đốm tím trên da;
• Thở khó khăn, thở bất thường
• Khó nuốt và chảy nước dãi nhiều;
• Tím tái;
• Sốt liên tục trong hơn 72 giờ hoặc đã hạ sốt rồi lại tái phát;
• Tiền sử co giật;
• Dấu hiệu mất nước (khóc không ra nước mắt, không đi vệ sinh trong hơn 6 tiếng, môi khô…).

Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị sốt sau khi tiêm vắc xin 6in1

Sốt là phản ứng phổ biến của cơ thể sau khi tiêm vắc xin 6 trong 1. Theo các chuyên gia, đối với trẻ xuất hiện sốt sau tiêm, bố mẹ không cần quá lo lắng mà hãy kiểm tra nhiệt độ của trẻ trong 2 - 3 giờ/ lần. Nếu trẻ sốt trên 38,5 độ C cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt (liều lượng theo hướng dẫn của bác sĩ). Nếu trẻ sốt dưới mức 38,5 độ C, bố mẹ cần theo dõi và duy trì thực hiện các công tác hạ sốt cho trẻ như sau:

• Chườm ấm cho trẻ: Sử dụng khăn nhúng vào nước ấm, vắt ráo nước và sử dụng khăn vào nách, bẹn và dùng 1 khăn khác lau xung quanh người trẻ. Thay khăn mỗi 2 - 3 phút;
• Cách 15 phút lại kiểm tra nhiệt độ của trẻ, ngừng chườm ấm khi nhiệt độ cơ thể trẻ dưới 38 độ C
• Đảm bảo trẻ uống đủ nước. Đối với trẻ nhỏ cần cho trẻ bú mẹ điều độ hoặc uống sữa công thức;
• Cho trẻ mặc quần áo thoải mái và dễ thoát nhiệt.

Cần lưu ý, tuyệt đối không dùng nước lạnh, tắm nước đá hay lau mát cho trẻ bằng rượu hay bất kỳ chất nào. Theo dõi nhiệt độ nước luôn trong trạng thái ấm, khi nào nước không còn cảm giác ấm thì thêm nước nóng vào.

⇒ Tham khảo thêm: Bé tiêm 6 trong 1 không bị sốt: Bình thường hay bất thường?

Mối quan ngại về tính an toàn của vắc xin là một trong những lý do khiến phụ huynh do dự tiêm chủng cho trẻ, tuy nhiên hầu hết các phản ứng sau tiêm đều nhẹ và mang tính tạm thời nên không cần phải quá lo lắng. Trẻ chích ngừa 6 trong 1 bị sốt là hiện tượng bình thường sau tiêm chủng, biểu hiện thường nhẹ và có thể tự khỏi trong thời gian ngắn. Đối với trường hợp trẻ sốt kèm theo dấu hiệu bất thường, phụ huynh cần khẩn trương đưa trẻ thăm khám bác sĩ để được can thiệp kịp thời.