Chó dại cắn người sau bao lâu thì chết? Cách xử lý khẩn cấp

Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm cấp tính với tỷ lệ tử vong gần như 100%. Trong đó, khoảng 99% trường hợp mắc bệnh đến từ các vết cắn và vết cào của chó dại. Điều này khiến nhiều người băn khoăn liệu chó dại cắn người sau bao lâu thì chết, từ đó lên kế hoạch tiêm chủng kịp thời, chặn đứng nguy cơ nhiễm virus dại và bùng phát bệnh.

Chó dại cắn người sau bao lâu thì chết?

Theo các chuyên gia y tế, người bị chó dại cắn nếu không được tiêm phòng kịp thời có nguy cơ lây nhiễm virus dại dẫn đến tử vong sau 7 - 14 ngày kể từ khi biểu hiện triệu chứng. Tuy nhiên, thời gian bùng phát triệu chứng từ lúc bị cắn ở mỗi người là khác nhau, tùy thuộc vào thời gian ủ bệnh và thể dại lây nhiễm.

1. Thời gian ủ bệnh dại ở người

Thống kê cho thấy, thời gian ủ bệnh dại trung bình ở người là từ 20 - 90 ngày (1), đôi khi thời gian ủ bệnh có thể lên đến vài tháng, thậm chí vài năm. Tuy nhiên, hơn 90% các trường hợp mắc bệnh có thời gian ủ bệnh dưới 1 năm.

Theo các chuyên gia y tế, thời gian ủ bệnh ở người thường bị ảnh hưởng từ nhiều yếu tố khác nhau như vị trí vết cắn, tải lượng virus truyền vào cơ thể và cơ địa của người tiếp xúc, nên thời gian bùng phát triệu chứng sẽ khác nhau.

• Vị trí vết cắn: Việc bị chó cắn càng gần các vùng có nhiều dây thần kinh và não thì vết thương càng nghiêm trọng, virus có thể tiếp cận não nhanh chóng thông qua các dây thần kinh dẫn truyền. Điều này làm thời gian thời gian ủ bệnh trở nên ngắn hơn, thường chỉ vài ngày đến vài tuần. Ngược lại, nếu vết cắn nằm ở vùng chân hoặc tay, nơi xa trung tâm thần kinh hơn, thời gian ủ bệnh có thể kéo dài từ vài tháng đến hơn một năm trong một số trường hợp.
• Tải lượng virus: Nồng độ virus trong tuyến nước bọt của động vật cắn cũng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình bệnh lý. Các vết cắn nặng, sâu và chảy máu nhiều thường làm tăng tải lượng virus xâm nhập vào cơ thể. Với những trường hợp này, thời gian ủ bệnh có xu hướng ngắn hơn so với các vết cắn nhẹ hoặc vết trầy xước trên da.
• Cơ địa người bệnh: Khả năng miễn dịch của cơ thể người bị nhiễm đóng vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng tới thời gian phát bệnh. Những người có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh đôi khi có thể kìm hãm tốc độ lan truyền của virus trong một khoảng thời gian lâu hơn. Ngược lại, những người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch hoặc trẻ em và người già thường dễ dàng bị virus tấn công nhanh hơn.
• Hành động can thiệp sau phơi nhiễm: Nếu được xử lý vết thương kịp thời, rửa sạch vết cắn bằng nước và xà phòng, cùng với việc tiêm vaccine phòng dại sau phơi nhiễm, nguy cơ bệnh sẽ giảm đáng kể. Không chỉ kéo dài thời gian ủ bệnh, các biện pháp này còn giúp giảm khả năng khởi phát bệnh, vốn được coi là "không có thuốc chữa" khi đã xuất hiện triệu chứng.

2. Triệu chứng bệnh dại ở người khi phát bệnh và thời gian tử vong

Triệu chứng của bệnh dại thường mất khoảng 3 - 8 tuần để phát triển. Khi các triệu chứng xuất hiện, người bệnh sẽ tử vong trong vòng 7 - 14 ngày. Các triệu chứng ở người có thể được phân loại thành hai dạng gồm:

• Bệnh dại điên cuồng (virus nhân lên trong não): Khoảng ⅔ số ca mắc bệnh biểu hiện sự bồn chồn, kích động, quằn quại, lú lẫn và gặp ảo giác. Sau vài giờ đến vài ngày, tình trạng này sẽ xuất hiện theo từng cơn xen kẽ với những lúc tỉnh táo. Các cơn dại sẽ kéo dài dưới 5 phút và có thể kết thúc bằng ngừng tim, ngừng hô hấp hoặc tiến triển thành thể liệt;
• Bệnh dại bại liệt (virus nhân lên trọng tủy sống): Khoảng ⅓ bệnh nhân mắc thể dại bại liệt hay còn gọi là thể câm/ vô cảm vì bệnh nhân tương đối “im lặng” so với người mắc thể điên cuồng. Triệu chứng biểu hiện bao gồm suy nhược và tê liệt dần dần, thường bắt đầu từ vị trí gần vết thương và tiến triển chậm dần ra khắp cơ thể.

Đối với giai đoạn bệnh, các triệu chứng được chia thành 3 giai đoạn chính như sau:

• Giai đoạn tiền triệu: Đây là thời điểm virus xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, kéo dài khoảng 2 - 10 ngày. Giai đoạn này, các triệu chứng và dấu hiệu thường không đặc hiệu như sốt, đau đầu, chán ăn, ớn lạnh, buồn nôn, khó chịu, tiêu chảy, lo lắng, kích động, mất ngủ, trầm cảm… Đồng thời người bệnh sẽ có cảm giác tăng dị cảm, đau hoặc ngứa dữ dội tại vị trí tổn thương (xảy ra ở 30% các trường hợp mắc bệnh dại liên quan đến chó và 70% các trường hợp liên quan đến dơi);
• Giai đoạn thần kinh cấp tính: Thời gian kéo dài từ 2 - 7 ngày, các triệu chứng gồm co giật cơ, cương cứng dương vật và co giật cục bộ hoặc toàn thân. Tuy nhiên, ý thức của bệnh nhân vẫn không bị ảnh hưởng cho đến khi hôn mê. Bệnh nhân có thể tử vong ngay lập tức hoặc có thể tiến triển thành liệt (lúc đầu chỉ xuất hiện ở chi bị cắn, sau đó lan tỏa khắp cơ thể).

Tại sao người bị chó dại cắn lại tử vong nhanh nếu không kịp thời tiêm phòng?

Bên cạnh câu hỏi “Chó dại cắn người sau bao lâu thì chết?” khá nhiều người thắc mắc tại sao bị chó dại cắn lại tử vong nhanh đến vậy?

Theo các chuyên gia y tế, virus dại có tốc độ di chuyển dọc dây thần kinh dao động từ 5 - 100mm mỗi ngày. Tùy thuộc vào điều kiện thích hợp, virus có thể mất vài ngày, vài tháng hoặc vài năm để biểu hiện các triệu chứng. Tuy nhiên, một khi đã biểu hiện triệu chứng thì kết quả cuối cùng hầu như đều là tử vong. Nguyên nhân khiến bệnh bùng phát triệu chứng và gây tử vong là do:

1. Không tiêm hoặc tiêm vắc xin quá trễ

Có không ít trường hợp trì hoãn không tiêm hoặc tiêm vắc xin phòng dại quá trễ sau khi bị chó cắn do lo ngại tác dụng phụ của vắc xin, đã phải thiệt mạng đáng tiếc. Thực tế, virus dại có khả năng lan truyền trong cơ thể với tốc độ rất nhanh, việc tiêm chủng chậm có thể không còn đủ hiệu quả để ngăn chặn mầm bệnh lan rộng toàn bộ cơ thể, khiến mũi tiêm không còn phát huy hiệu quả bảo vệ tối ưu.

2. Virus tấn công hệ thần kinh

Bệnh dại do virus thuộc chi Lyssavirus gây ra, xâm nhập vào cơ thể người thông qua vết cắn, cào, xước trên da người. Đầu tiên, virus sẽ nhân lên ở các mô không phải thần kinh gần vị trí mà chúng xâm nhập vào cơ thể, sau đó bắt đầu di chuyển dọc theo các dây thần kinh và tiến thẳng lên não với tốc độ nhanh chóng.

Nên làm gì ngay lập tức khi bị chó cắn để phòng ngừa tử vong?

Việc xử lý vết thương do chó cắn sớm và kịp thời là yếu tố quan trọng trong việc phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm virus dại và ngăn chặn khả năng tử vong. Ngay khi bị chó hoặc bất kỳ động vật nào cắn hay tiếp xúc để lại vết thương hở, cần lập tức thực hiện các hành động sau:

1. Xử lý vết thương đúng cách

Trong trường hợp bị chó cắn, người bị căn cần rửa vết thương (vết cắn hoặc cào) trong vòng 15 phút với nước sạch và xà phòng (hoặc chỉ với nước sạch nếu không có xà phòng), sau đó sát khuẩn bằng cồn 45 - 70 độ hoặc cồn i ốt để làm giảm thiểu lượng virus dại có thể lây nhiễm tại vết cắn. Ngoài ra, có thể sử dụng bất kỳ chất khử trùng thông thường như rượu, cồn, xà phòng các loại (dầu gội, sữa tắm…) để rửa vết thương ngay sau khi bị cắn.

Đồng thời, người bị cắn có thể ngăn vết thương chảy máu bằng cách ấn trực tiếp bằng vải sạch, khô; nhưng cần lưu ý là không làm dập nát thêm vết thương hoặc làm tổn thương rộng hơn, đồng thời tránh khâu kín ngay vết thương.

Trong trường hợp vết thương quá lớn, bắt buộc phải khâu vết thương thì nên trì hoãn khâu vết thương sau vài giờ đến 3 ngày và nên khâu ngắt quãng/ bỏ mũi sau khi đã tiêm phòng bế huyết thanh kháng dại vào vết thương.

2. Tiêm phòng vắc xin

Ngay sau khi bị chó cắn, việc tiêm phòng vắc xin phòng dại và vắc xin uốn ván theo chỉ định của bác sĩ là việc cần được ưu tiên, nhằm hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm mầm bệnh, chặn đứng khả năng mắc bệnh.

Danh mục vắc xin phòng dại cho trẻ em và người lớn:

Tên vắc xin	Lịch tiêm sau phơi nhiễm	Đăng ký tiêm!
Verorab	Lịch tiêm phòng vắc xin sau phơi nhiễm cho người chưa tiêm phòng dại trước đó hoặc tiêm chưa đủ liều: Đường tiêm bắp (liều lượng: 0,5 ml/1 mũi) Tiêm 3 liều* vào các ngày N0 – N3 – N7 Tiêm 5 liều** vào các ngày N0 – N3 – N7 – N14 – N28 Lịch tiêm đặt biệt: 4 liều theo lịch: 2 mũi N0 (ở 2 bên chi) – N7 – N21 Lịch tiêm đặc biệt áp dụng trong trường hợp: Không có sẵn huyết thanh tại điểm tiêm vắc xin và xa nơi tiêm huyết thanh mà người bị thương chưa thể tiếp cận ngay. Tiêm trong da (liều lượng: 0,1 ml/1 mũi) Tiêm 2 mũi/1 lần x 3 lần* vào các ngày N0 – N3 – N7 Tiêm 2 mũi/1 lần x 4 lần** vào các ngày N0 – N3 – N7 – N28 Lưu ý: (*) Con vật sống khỏe mạnh sau 10 ngày theo dõi (**) Con vật chết, bệnh, không theo dõi được trong vòng 10 ngày Có thể phải kết hợp tiêm vắc xin với huyết thanh kháng dại (tùy thuộc vào vết thương, tình trạng sức khỏe của người bị cắn, tình trạng con vật tại thời điểm cắn và trong vòng 10 ngày theo dõi…) Lịch tiêm phòng vắc xin phòng sau phơi nhiễm cho người đã tiêm đủ liều trước phơi nhiễm Tiêm 2 mũi vào các ngày N0 – N3. Có thể tiêm đường bắp (0,5 ml/1 mũi) hoặc tiêm trong da (0,1 ml/1 mũi).
Abhayrab

Căn cứ vào mức độ tổn thương, tiền sử tiêm ngừa uốn và tình trạng sức khỏe mà các bác sĩ tiêm chủng sẽ chỉ định tiêm vắc xin uốn ván. Cụ thể:

3. Theo dõi con chó sau khi cắn người

Đối với những con chó bị nhiễm dại, thường thời gian sống chỉ khoảng 10 ngày. Do đó, nếu người bị cắn sau khi tiêm ngừa vẫn cần theo dõi con vật trong khoảng thời gian này. Nếu qua thời gian 10 ngày, con vật có dấu hiệu bất thường như dễ kích động, dữ tợn…cần đưa ngay đến bác sĩ thú y để được đánh giá tình trạng bệnh và nguy cơ mắc dại. Đồng thời người bị cắn khẩn trương đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị dự phòng với phác đồ phù hợp.

Bài viết trên đây đã giải thích được thắc mắc “Chó dại cắn người sau bao lâu thì chết”, thời gian bùng phát triệu chứng tùy thuộc vào vị trí vết cắn, tải lượng virus được truyền và cơ địa của mỗi người. Nhưng thông thường bệnh dại sẽ ủ bệnh từ 20 - 90 ngày và tử vong sau 7 - 14 ngày kể từ khi bùng phát triệu chứng.