Gia tăng ca mắc cúm, biến chứng nặng ở người cao tuổi, người có bệnh nền

Số ca mắc cúm tăng mạnh đầu năm do thời tiết lạnh sâu và độ ẩm cao. Người khỏe mạnh thường chỉ gặp triệu chứng nhẹ và khỏi nhanh, nhưng người cao tuổi, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và đặc biệt là nhóm người có bệnh nền như tim mạch, đái tháo đường hay suy thận có nguy cơ biến chứng nặng, phải nhập viện điều trị tích cực kéo dài, thậm chí tử vong.

Hệ miễn dịch suy yếu ở nhóm nguy cơ này khiến cúm dễ tiến triển thành viêm phổi, suy hô hấp hoặc thúc đẩy các tình trạng bệnh lý nền như hen suyễn, suy tim, phổi mạn tính trở nặng. Cúm là mối đe dọa lớn, nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng cách tiêm vắc xin hàng năm, chăm sóc và giữ gìn sức khỏe khoa học, đặc biệt trong mùa lạnh cao điểm.

Trên đây là những thông tin quan trọng được các chuyên gia y tế và bác sĩ nhấn mạnh trong chương trình tư vấn trực tuyến “Cúm và bệnh nền - "Gánh nặng kép" nguy hiểm: Hiểu đúng để phòng ngừa” diễn ra vào sáng ngày 13/02/2025. Quý Khách có thể xem lại chương trình ngay tại đây:

Số người nhập viện do cúm tăng gấp đôi, trọng yếu là nhóm người cao tuổi, có bệnh nền

Trong 2 tháng đầu năm 2025, tình hình bệnh cúm và các bệnh về đường hô hấp gia tăng đáng kể, đặc biệt là ở người lớn tuổi và những người có bệnh nền. Theo thông tin từ TS.BSNT Phạm Thị Lệ Quyên, Bác sĩ khoa Hô hấp Bệnh viện đa khoa Tâm Anh Hà Nội, từ đầu năm 2025 đến nay, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh ghi nhận số ca nhập viện do cúm tăng gấp đôi so với trước đó, chủ yếu là người trên 60 tuổi và người có bệnh nền như hen suyễn, viêm phế quản, tăng huyết áp, tiểu đường. Nhiều ca nhập viện trong tình trạng suy hô hấp nặng, bội nhiễm, cần hỗ trợ máy thở và khí dung.

Đáng chú ý, bệnh nhân lớn tuổi thường đáp ứng điều trị chậm hơn, đặc biệt ở những người chưa từng tiêm phòng cúm. Một trường hợp tiêu biểu là bệnh nhân 60 tuổi, nhập viện với sốt cao, ho khan, được chẩn đoán viêm phổi, co thắt phổi nặng trên nền bệnh tiểu đường và suy hô hấp. Sau 2 tuần điều trị tích cực, tình trạng mới dần ổn định, song bệnh nhân phải kiểm soát đường huyết chặt chẽ bằng 4 mũi insulin mỗi ngày.

Cúm mùa là bệnh truyền nhiễm gây viêm đường hô hấp cấp tính với các triệu chứng điển hình như đau họng, đau cơ, mỏi mệt, chảy mũi, nghẹt mũi và sốt, có thể lây nhiễm nhanh qua giọt bắn hoặc tiếp xúc với bề mặt chứa virus. Ở người cao tuổi và người có bệnh nền, triệu chứng cúm thường không biểu hiện rõ rệt như ở trẻ em hoặc người trẻ. Họ có thể không sốt cao, chỉ sốt nhẹ, kèm đau nhức cơ, mỏi toàn thân, và đôi khi xuất hiện các rối loạn thần kinh như lú lẫn. Trái lại, trẻ em thường sốt cao, quấy khóc, ăn kém, nôn trớ, tiêu chảy – đặc biệt tình trạng tiêu chảy phổ biến hơn ở trẻ nhỏ.

Hai chủng virus gây bệnh cúm phổ biến nhất hiện nay là cúm A (H3N2, H1N1) và cúm B (Victoria, Yamagata). Cúm A, lây từ người hoặc động vật (gia cầm, gia súc), có khả năng đột biến cao, dễ bùng phát thành dịch lớn và có thể gây tử vong. Trong khi đó, cúm B chỉ lây giữa người với người, thường ít bùng phát lớn nhưng không nên chủ quan.

Mặc dù cúm A thường nặng hơn, tình trạng cúm B nghiêm trọng cũng được ghi nhận gần đây. Cả hai loại cúm đều có nguy cơ gây biến chứng nặng trên nhóm nguy cơ cao như trẻ em, người già và người có bệnh nền, do đó khi có triệu chứng nghi ngờ nhiễm cúm, cần đến bệnh viện thăm khám và điều trị kịp thời, tránh để bệnh trở nặng.

Đặc biệt, đầu năm nay, nhiệt độ tại các tỉnh miền Bắc và miền Trung Việt Nam xuống thấp, theo thói quen và truyền thống, người dân, đặc biệt là nhóm người lớn tuổi thường dùng bếp than tổ ong để sưởi ấm. Bác sĩ Quyên cảnh báo đây là việc làm nguy hiểm. Dùng bếp than tổ ong để sưởi ấm trong không gian kín có thể dẫn đến ngộ độc khí CO nghiêm trọng. Khi oxy trong không khí giảm, khí CO sản sinh nhiều, có ái lực cao với hemoglobin trong máu, làm đẩy oxy ra khỏi hồng cầu. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng tại các cơ quan, gây rối loạn thần kinh, phổi, tim mạch và có thể tử vong mà nạn nhân không ý thức được mình đang gặp nguy hiểm.

Không chỉ có nguy cơ ngộ độc khí CO, việc đun nấu bằng bếp than còn sản sinh khói độc kích thích hệ hô hấp, gây tổn thương niêm mạc đường thở, dẫn đến viêm nhiễm, kéo dài nguy cơ mắc các bệnh lý phổi mạn tính, giảm khả năng bảo vệ đường hô hấp trước tác nhân gây bệnh, đặc biệt là tác nhân gây bệnh đường hô hấp và lây qua đường hô hấp như cúm mùa.

Theo Bác sĩ Lệ Quyên, cúm mùa không phải là bệnh cảm lạnh thông thường, bệnh có thể biến chứng nguy hiểm, gây tử vong ngay cả với người trưởng thành khỏe mạnh, đặc biệt nguy cơ cao khi thời tiết thất thường, trở lạnh sâu và kéo dài như hiện nay. Theo đó, cúm mùa với những người có bệnh nền không chỉ làm trầm trọng bệnh lý sẵn có mà còn gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời, cùng với đó là tỷ lệ tử vong rất cao. Người dân, đặc biệt là nhóm người cao tuổi, người có bệnh nền cần chủ động tiêm vắc xin cúm hàng năm, duy trì lối sinh hoạt và chăm sóc sức khỏe khoa học, đặc biệt là vào mùa lạnh để phòng ngừa cúm hiệu quả.

Nhiễm cúm làm tăng nguy cơ biến cố tim mạch và nguy hiểm với nhóm dễ tổn thương

Hiện nay, mô hình bệnh tật tại Việt Nam đang chuyển dần từ các bệnh nhiễm trùng sang các bệnh lý không lây nhiễm, đặc biệt là tim mạch liên quan đến rối loạn chuyển hóa – nhóm bệnh chiếm tỷ lệ cao nhất hiện nay và ngày càng trẻ hóa. Không còn là bệnh của người ngoài 50, nhiều ca nhồi máu cơ tim đã xuất hiện ở người dưới 30, thậm chí có trường hợp ở tuổi 20.

Theo BS.CKII Nguyễn Thu Trang, Bác sĩ Khoa Tim mạch, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh Hà Nội, Nguyên nhân chính là do lối sống hiện đại ít vận động, ăn nhiều đồ chiên rán, thực phẩm ăn nhanh cùng rối loạn chuyển hóa, béo phì, tiểu đường. Ô nhiễm môi trường và stress càng làm tình trạng nghiêm trọng hơn. Các bệnh thường gặp gồm viêm cơ tim, xơ vữa mạch vành, xơ vữa mạch não, dẫn đến nhồi máu cơ tim, đột quỵ nguy hiểm.

Bệnh nhân tim mạch có hệ miễn dịch suy giảm, dễ mắc cúm và gặp các biến chứng nghiêm trọng hơn như viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, sốc tim và thậm chí tử vong. Virus cúm tác động lên hệ tim mạch theo hai cơ chế: trực tiếp và gián tiếp. Trực tiếp, virus gây tổn thương cơ tim, viêm màng ngoài tim hoặc tràn dịch, dẫn đến viêm cơ tim, suy tim hoặc sốc tim. Gián tiếp, phản ứng viêm và tăng đông làm mảng xơ vữa kém ổn định, dễ nứt vỡ, tạo cục máu đông gây biến cố nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, thậm chí đột tử. Khi nhiễm cúm, nhu cầu oxy tăng cùng nhịp tim nhanh khiến bệnh lý tim mạch nền trở nặng hơn.

Ngoài ra, tình trạng viêm do virus cúm gây ra có thể kích hoạt quá trình bong mảng xơ vữa trong động mạch, dẫn đến biến cố tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, thuyên tắc mạch và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông. Với những bệnh nhân có suy tim hoặc rối loạn nhịp tim trước đó, nhiễm cúm làm tăng nhu cầu oxy trong cơ thể, dễ gây mất cân bằng cung cầu, dẫn đến suy tim và loạn nhịp nặng hơn.

Đặc biệt, trẻ em thuộc nhóm đối tượng dễ tổn thương do hệ miễn dịch non nớt, nhất là trẻ dưới 5 tuổi, béo phì hoặc mắc bệnh bẩm sinh như tim bẩm sinh, rối loạn chuyển hóa. Những trẻ này dễ nhiễm bệnh, khó phòng tránh vì tiếp xúc môi trường trường học đông đúc, nguy cơ lây nhiễm cao. Khi mắc cúm, trẻ bị béo phì hay suy dinh dưỡng càng dễ gặp biến chứng nghiêm trọng do suy giảm miễn dịch xuất phát từ thiếu hụt vi chất và khả năng tự bảo vệ yếu kém.

Theo thống kê tại Mỹ trong năm 2018 - 2019, khoảng 47% bệnh nhân nhập viện có bệnh lý tim mạch, 13% bệnh nhân có thể gặp biến cố tim mạch trong bệnh viện và 31% trong số đó cần chăm sóc y tế. Theo các nghiên cứu theo dõi về cúm, có khoảng 7% bệnh nhân nhiễm cúm có bệnh lý tim mạch có thể dẫn đến tử vong. Nguy cơ nhồi máu cơ tim ở bệnh nhân tim mạch nhiễm cúm cũng tăng gấp 6 lần trong tuần đầu tiên mắc bệnh, đặt họ vào nhóm nguy cơ cao gặp biến cố nặng.

Ở bệnh nhân động mạch vành, thường kèm theo xơ vữa mạch ở những cơ quan khác, đặc biệt là não, dẫn đến nguy cơ cao bị đột quỵ (do nhồi máu hoặc xuất huyết não) ngay cả khi không có yếu tố nhiễm trùng. Khi nhiễm cúm, phản ứng viêm toàn thân và hoạt hóa quá trình đông máu làm tăng nguy cơ mảng xơ vữa nứt vỡ, hình thành cục máu đông, dẫn đến nhồi máu cơ tim, đột quỵ hoặc suy tim. Nghiên cứu cho thấy bệnh nhân tim mạch nhiễm cúm có nguy cơ đột quỵ tăng gấp 8 lần và nguy cơ nhồi máu cơ tim cũng cao hơn nhiều so với người khỏe mạnh.

Chủ động tiêm cúm hàng năm và các vắc xin phòng bệnh quan trọng khác cho người cao tuổi, có bệnh nền

Theo BS.CKI Lê Thị Trúc Phương, Chuyên viên Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC, trước diễn biến phức tạp của bệnh cúm mùa trong và ngoài nước, hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc ghi nhận tỷ lệ người lớn, người cao tuổi, đặc biệt là người có bệnh nền đến tiêm vắc xin phòng cúm đang tăng mạnh. Bên cạnh bố cảnh bệnh cúm mùa diễn biến phức tạp trên cả nước, sau dịch Covid-19 nhiều người lớn, người cao tuổi đã quan tâm hơn đến việc tiêm chủng vắc xin bảo vệ sức khỏe cũng là nguyên nhân chính khiến tỷ lệ người dân chủ động tiêm vắc xin tăng cao.

Sau đại dịch Covid-19, số ca mắc cúm gia tăng, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi và bệnh nhân có bệnh nền như tim mạch, tiểu đường, suy thận hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch. Nhiều trường hợp mắc cúm gặp biến chứng nặng như suy hô hấp, viêm cơ tim, thậm chí đột quỵ. Các đối tượng nguy cơ cao như trẻ dưới 2 tuổi, phụ nữ mang thai và người trên 65 tuổi cũng dễ xảy ra biến chứng.

Bác sĩ Trúc Phương cho biết thêm, hiện nay thời tiết diễn biến thất thường, đặc biệt là mưa trái mùa ở TP.HCM và rét sâu ở miền Bắc, tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là bệnh đường hô hấp như cúm phát triển mạnh. Các virus gây bệnh dễ sinh sôi trong môi trường này, gây nguy cơ cao cho trẻ nhỏ, người lớn tuổi và phụ nữ mang thai.

Để phòng bệnh hô hấp, trẻ em từ 6 tháng tuổi có thể tiêm vắc xin phòng cúm với lịch tiêm 2 mũi cơ bản đối với trẻ từ 6 tháng đến dưới 9 tuổi, sau đó tiêm nhắc định kỳ hàng năm. Phụ nữ mang thai cũng được khuyến cáo tiêm vắc xin cúm từ tam cá nguyệt thứ 2 trở đi để bảo vệ cả mẹ và bé.

VNVC hiện cung cấp đầy đủ 4 loại vắc xin cúm đến từ Pháp, Hà Lan, Hàn Quốc và Việt Nam, đáp ứng nhu cầu tiêm phòng tăng cao của người dân. Tất cả đều được cập nhật theo các chủng cúm A (H1N1, H3N2) và B (Victoria, Yamagata) được Tổ chức y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, đảm bảo hiệu quả trước các chủng cúm đang lưu hành. Vắc xin phù hợp cho mọi đối tượng từ 6 tháng tuổi trở lên, bao gồm cả người có bệnh lý nền.

Đăng ký tiêm vắc xin cúm cho người cao tuổi, người có bệnh nền ngay!

Với hệ thống hàng trăm trung tâm tiêm chủng hiện đại tại hơn 55 tỉnh, thành trên toàn quốc và hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain), hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP chất lượng quốc tế với khả năng lưu trữ hơn 400 triệu liều vắc xin trong điều kiện tối ưu tại cùng một thời điểm, VNVC luôn bảo quản vắc xin an toàn và chất lượng, đặc biệt đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêm vắc xin của người dân ở thời điểm cao điểm. Quy trình tiêm chủng tại VNVC được thực hiện nghiêm ngặt, đảm bảo an toàn toàn diện, bao gồm khám sàng lọc, tư vấn kỹ càng và theo dõi sau tiêm chặt chẽ. Đặc biệt, khách hàng có bệnh lý nền được khai thác kỹ tiền sử bệnh, dị ứng và thuốc đang sử dụng để đảm bảo an toàn.

Khách hàng khi đến VNVC cần mang theo sổ tiêm chủng và đầy đủ thông tin về bệnh lý để bác sĩ tư vấn tốt nhất. Sau tiêm, khách nên ở lại theo dõi 30 phút và chú ý các phản ứng phụ có thể xảy ra như sưng đau, mệt mỏi hoặc các triệu chứng nhẹ giống cúm, thường tự khỏi trong vài ngày. Nếu có triệu chứng nghiêm trọng, cần đến cơ sở y tế để được xử lý kịp thời.

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng vắc xin cúm không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng mà còn bảo vệ cả cộng đồng. Tiêm phòng định kỳ không chỉ là biện pháp bảo vệ hiện tại mà còn tạo nền tảng sức khỏe vững chắc cho tương lai.

Ngoài vắc xin cúm, Bác sĩ Trúc Phương khuyến cáo người mắc bệnh lý nền cần tiêm thêm một số loại vắc xin quan trọng nhằm phòng ngừa các bệnh nguy hiểm có thể làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe. Đặc biệt, các bệnh liên quan đến đường hô hấp cần được ưu tiên, điển hình là vắc xin phế cầu (vắc xin Phế cầu 13 và vắc xin Phế cầu 23), được chỉ định tiêm dựa trên tình trạng sức khỏe và nguy cơ mắc bệnh của từng người.

Ngoài ra, người mắc bệnh nền nội tiết như đái tháo đường được khuyến nghị tiêm vắc xin phòng viêm gan B. Người lớn tuổi, nhất là những người có hệ miễn dịch suy giảm, nên tiêm vắc xin phòng zona sớm do nguy cơ mắc zona và biến chứng đau sau bệnh rất cao.

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin phòng bệnh cho trẻ em và người lớn, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: https://vax.vnvc.vn/vaccine
• Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY