Không tiêm phòng cho trẻ có sao không? 4 rủi ro bố mẹ cần biết

Kể từ khi triển khai rộng rãi năm 1974, tiêm chủng đã cứu sống 154 triệu người trên toàn cầu, tương đương tỷ lệ 6 người mỗi phút, trong đó 95% là trẻ em dưới 5 tuổi. Bất chấp sự thành công của vắc xin, nhiều phụ huynh vẫn quyết định không tiêm phòng cho con vì lo ngại ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Vậy nếu không tiêm phòng cho trẻ có sao không? Những rủi ro nào xảy ra nếu trẻ không được tiêm vắc xin? Chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp ngay sau đây!

Tìm hiểu cơ chế phòng bệnh của vắc xin

Vắc xin hoạt động bằng cách “bắt chước” quá trình gây bệnh của virus/vi khuẩn nhưng không gây nhiễm trùng toàn diện. Tất cả hoạt tính trong vắc xin chứa một lượng kháng nguyên, nhằm kích hoạt khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể sản sinh ra kháng thể chống lại nhiễm trùng. Trong vắc xin kháng nguyên có thể là: Vi khuẩn hoặc virus bị suy yếu hoặc đã bất hoạt; Các mảnh bề mặt bên ngoài hoặc vật liệu di truyền của vi khuẩn hoặc virus; Độc tố vi khuẩn đã qua xử lý để không gây hại.

Các kháng thể là protein do tế bào bạch cầu sản xuất để nhận diện và trung hòa các chất lạ. Các tế bào bạch cầu được tạo ra trong tủy xương nhưng phân tán khắp cơ thể với số lượng ít, bắt đầu sinh sôi và tấn công các vi khuẩn cũng như các chất lạ không phải “bản địa” của cơ thể. Sau khi loại bỏ được nhiễm trùng, các tế bào bạch cầu ngừng sinh sôi và số lượng giảm dần cho đến khi chỉ còn một lượng ít để theo dõi. Thời điểm này, người tiêm vắc xin được coi là đã có miễn dịch. (2)

Khi cơ thể sản sinh kháng thể trong phản ứng chính với một kháng nguyên, cũng đồng thời tạo ra các tế báo trí nhớ sản xuất kháng thể. Những kháng thể này vẫn tồn tại ngay cả sau khi mầm bệnh bị đánh bại. Do đó, nếu cơ thể tiếp xúc với mầm bệnh một lần nữa trong tương lai, phản ứng kháng thể sẽ kích hoạt nhanh chóng và hiệu quả hơn so với lần đầu tiên vì các tế bào đã sẵn sàng sản sinh kháng thể chống lại nhiễm trùng, bảo vệ khỏi bệnh tật. (3)

Không tiêm phòng cho trẻ có sao không?

Trẻ không được tiêm phòng vắc xin đầy đủ sẽ có nguy cơ cao mắc các bệnh truyền nhiễm, biến chứng nặng hơn bình thường, đồng thời gây tốn kém chi phí điều trị và khả năng lây lan diện rộng, bùng phát thành dịch trong cộng đồng.

1. Trẻ có nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm

Tiêm chủng đủ liều, đúng lịch có hiệu quả phòng ngừa bệnh tật cho trẻ, không chỉ trong thời thơ ấu mà còn đi cùng trẻ đến suốt đời. Thống kê cho thấy, khoảng 117 triệu trẻ em được sinh ra tại Hoa Kỳ trong giai đoạn 1994 - 2023 được tiêm chủng đầy đủ, được phòng ngừa hơn 508 triệu trường hợp mắc bệnh, phòng ngừa khoảng 32 triệu ca nhập viện và 1 triệu ca tử vong.

Ngược lại, các đợt bùng phát bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin đã xảy ra ở những cộng đồng có tỷ lệ tiêm chủng thấp. Điển hình như đợt bùng phát dịch sởi năm 2024 tại Hoa Kỳ với 15 đợt dịch, đến từ nguyên nhân tỷ lệ tiêm chủng ở trẻ đi học giảm mạnh. Trong năm 2023- 2024, tỷ lệ miễn trừ vắc xin tại Quốc gia này đã tăng ơ 40 tiểu bang, trong đó có 14 tiểu bang báo cáo tỷ lệ miễn trừ vượt quá 5% so với mức trung bình toàn quốc.

2. Tăng nguy cơ biến chứng nặng và tử vong

Tiêm chủng đầy đủ cho trẻ không chỉ giúp ngăn ngừa bệnh tật mà còn hạn chế nguy cơ nhập viện biến chứng nặng và tử vong. Theo thống kê các bệnh tật được phòng ngừa bằng vắc xin 30 nhóm trẻ tại Hoa Kỳ (từ năm 1994 - 2023), bệnh bạch hầu đã giảm được hơn 7 triệu ca nhập viện và hơn 750.000 trường hợp tử vong; bệnh sởi đã giảm hơn 13 triệu ca nhập viện biến chứng nặng và gần 90.000 ca tử vong; Bệnh thủy đậu giảm gần 300.000 ca nặng và giảm gần 2.000 trường hợp tử vong.

Tuy nhiên, nếu trẻ không được tiêm chủng đầy đủ, nguy cơ mắc các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin sẽ tăng cao, đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ có nền tảng sức khỏe kém như trẻ sơ sinh, trẻ mắc bệnh lý nền, suy giảm miễn dịch… dẫn đến nguy cơ biến chứng nặng, thậm chí tử vong.

3. Tốn kém chi phí điều trị

Thống kê cho thấy, tiêm vắc xin đã tiết kiệm khoảng 540 tỷ đô chi phí điều trị y tế trực tiếp và khoảng 2,7 nghìn tỷ đô la cho các chi phí xã hội. Trên thực tế, các nhà nghiên cứu ước tính rằng mỗi đô la chi cho việc tiêm chủng cho trẻ em sẽ tiết kiệm được 3 đô chi phí chăm sóc y tế trực tiếp và hơn 10 đô chi phí xã hội, chẳng hạn như các chương trình giáo dục đặc biệt dành cho trẻ em bị tổn hại do bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin, tiền lương của cha mẹ bị mất do nghỉ làm.

Nếu không tiêm vắc xin, nguy cơ trẻ mắc bệnh, nhập viện điều trị tăng cao, gây thiệt hại đến kinh tế và căng thẳng cho hệ thống y tế. Đồng thời tạo gánh nặng cho những người đã được tiêm vắc xin vì miễn dịch trong cộng đồng không toàn diện.

4. Tăng nguy cơ bùng phát dịch trong cộng đồng

Theo các chuyên gia y tế, khi một người được tiêm vắc xin sẽ trở thành một “mảnh ghép” miễn dịch trong cộng đồng. Nếu nhiều người được tiêm vắc xin trong cộng đồng, mầm bệnh sẽ khó lưu hành hơn do hầu hết những người xung quanh đều đã có miễn dịch.

Vì vậy, càng có nhiều người tiêm vắc xin, thì những người không được bảo vệ bằng vắc xin càng ít có nguy cơ tiếp xúc với các mầm bệnh có hại. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có tình trạng sức khỏe tiềm ẩn hay bị suy yếu hệ thống miễn dịch như bị ung thư, nhiễm HIV, hoặc những người bị dị ứng nghiêm trọng với một số thành phần của vắc xin không thể tiêm chủng phòng bệnh được.

Ngược lại, nếu cộng đồng không có nhiều người tiêm vắc xin, tạo ra “lỗ hổng” lớn miễn dịch, sẽ tạo điều kiện cho virus/vi khuẩn tấn công và gây bệnh, nguy cơ cao lây lan diện rộng, bùng phát thành dịch bệnh lớn.

Vì sao nhiều phụ huynh không tiêm vắc xin cho con?

Bên cạnh thắc mắc về việc “Không tiêm phòng cho trẻ có sao không” nhiều người băn khoăn đâu là nguyên nhân khiến phụ huynh lựa chọn không tiêm phòng cho con.

Việc phụ huynh từ chối tiêm vắc xin cho con đang ngày càng trở nên đáng lo ngại vì các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin ở trẻ em ngày càng gia tăng. Nguyên nhân, dẫn đến việc phụ huynh từ chối, trì hoãn hoặc ngần ngại tiêm vắc xin cho trẻ thường liên quan đến vấn đề an toàn của vắc xin, niềm tin cá nhân và chủ quan về sức khỏe của con.

1. Lo ngại về tác dụng phụ sau tiêm

Mối lo ngại về tính an toàn của vắc xin là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến việc phụ huynh quyết định không tiêm vắc xin cho con. Các báo cáo ghi nhận những sự cố hiếm gặp của vắc xin đã gây ra nỗi sợ hãi trong tâm trí của bố mẹ, dẫn đến trì hoãn hoặc thậm chí không dám tiêm cho trẻ. Đồng thời, nhiều phụ huynh lo ngại việc tiêm nhiều loại vắc xin cùng lúc có thể khiến hệ miễn dịch của trẻ bị quá tải và gây nguy hiểm đến sức khỏe.

Thậm chí một số phụ huynh tin rằng tác dụng phụ của vắc xin nghiêm trọng hơn những gì bác sĩ nói và cho rằng rủi ro của việc tiêm chủng lớn hơn là lợi ích mang lại. Hầu hết lo ngại này đều được bố mẹ tiếp cận dựa trên ý kiến chủ quan của người quen và thông tin sai lệch từ các phương tiện truyền thông, mà chưa thực sự tìm hiểu kỹ về vắc xin.

⇒ Tham khảo thêm: Vaccine có an toàn không? Điều gì chứng minh nó không có hại?

2. Những tin đồn sai lệch về vắc xin

Theo một báo cáo mới, hơn nửa số phụ huynh quyết định không tiêm vắc xin cho con, đã tiếp xúc với thông tin sai lệch về vắc xin trên mạng xã hội và lý do phổ biến nhất khiến họ không tiêm vắc xin là vì sợ tác dụng phụ. Đặc biệt, xuất hiện các nhóm “Chống vắc xin” nhắm vào những phụ huynh có trẻ mới sinh thông qua mạng xã hội, đăng tải những câu chuyện khẳng định trẻ sơ sinh đã tử vong hoặc bị tổn hại do tiêm chủng.

Ngoài ra, một số niềm tin tôn giáo có thể dẫn đến việc bố mẹ từ chối một số thành phần trong vắc xin và không đồng ý can thiệp y tế hiện đại.

3. Chủ quan vì con khỏe mạnh

Theo nghiên cứu, một số phụ huynh cho rằng để trẻ trải nghiệm bệnh tật thời thơ ấu để tăng cường khả năng miễn dịch sẽ lợi ích hơn là tiêm chủng. Bố mẹ cũng có thể lo ngại về việc đưa hóa chất vào cơ thể con mình và cảm thấy rằng vắc xin không đủ "tự nhiên" cho trẻ. Ngoài ra, nhiều bố mẹ chủ quan rằng trẻ nhỏ thường mắc bệnh sẽ mau hồi phục hơn người lớn, nên việc tiêm vắc xin phòng các bệnh là không cần thiết.

Khuyến cáo chính thức của CDC về việc tiêm phòng vắc xin cho trẻ em, sơ sinh

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ khuyến cáo, tiêm chủng là cách tốt nhất để bảo vệ trẻ sơ sinh, trẻ em khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tất cả vắc xin đều được thử nghiệm để đảm bảo tiêm chủng an toàn và hiệu quả ở độ tuổi được khuyến nghị. Lịch tiêm chủng được khuyến nghị được cân bằng giữa thời điểm trẻ có nguy cơ cao mắc bệnh và thời điểm vắc xin có hiệu quả nhất.

⇒ Tham khảo thêm: Lịch tiêm phòng cho trẻ sơ sinh: 2 mũi quan trọng bố mẹ cần nắm

Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC là đơn vị tiêm chủng dịch vụ hàng đầu về uy tín, chất lượng và an toàn về Việt Nam, luôn tiên phong mang về những vắc xin thế hệ mới, kịp thời phòng bệnh cho trẻ nhỏ và người lớn. Tất cả vắc xin tại VNVC đều được nhập khẩu chính hãng và bảo quản đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế, được tiêm chủng bởi đội ngũ y tế chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, với cơ sở vật chất hiện đại theo tiêu chuẩn khép kín của Bộ Y tế.

Bài viết này đã giải đáp được thắc mắc “Không tiêm phòng cho trẻ có sao không?”. Vắc xin đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa bệnh tật ở trẻ em. Nếu trẻ không được tiêm chủng đầy đủ, nguy cơ cao sẽ mắc bệnh, nhập viện biến chứng nặng và tử vong do các bệnh có thể phòng ngừa bằng vắc xin. Ngoài ra, việc từ chối tiêm vắc xin cho trẻ sẽ tiềm ẩn nguy cơ lây lan trong cộng đồng, tạo điều kiện cho dịch bệnh xuất hiện và bùng phát mạnh, gây căng thẳng cho hệ thống y tế và gánh nặng cho nền kinh tế.