Sống chung an toàn với người lành mang mầm bệnh viêm gan B

90% người nhiễm virus viêm gan B có thể khỏi bệnh hoàn toàn trong vòng 6 tháng, còn 10% còn lại là người mang mầm bệnh không triệu chứng hay còn gọi là người lành mang virus. Đối với những người lành mang mầm bệnh viêm gan B, việc theo dõi sức khỏe định kỳ và các chỉ số về gan vô cùng quan trọng để phòng ngừa virus tái hoạt động.

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B là gì?

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B là người nhiễm virus HBV nhưng không có triệu chứng, men gan bình thường và virus đang ở thể không hoạt động. Tuy sức khỏe ổn định, người này vẫn mang HBV trong cơ thể và cần theo dõi định kỳ để phát hiện sớm nguy cơ tái hoạt động bệnh.

Viêm gan B thường được chia thành viêm gan B cấp tính và viêm gan B mạn tính. Trong đó, tình trạng mạn tính gồm hai thể: Thể hoạt động và thể không hoạt động.

Với thể hoạt động, bệnh nhân có đặc điểm chung là hội chứng tổn thương tế bào gan, được biểu hiện rõ ràng bằng cơn đau tức hạ sườn phải, vàng da, vàng mắt, chán ăn... Tùy vào mức độ, triệu chứng và thời gian diễn tiến, bệnh nhân sẽ được phân thành mức độ cấp tính hay mạn tính.

Trái ngược với thể hoạt động, người mắc viêm gan B lành tính hay còn gọi là thể không hoạt động lại không có những biểu hiện đặc trưng của bệnh viêm gan, không gây tổn hại cho gan nhưng virus vẫn tồn tại trong máu và dịch tiết của họ. Những trường hợp này còn được gọi là người lành mang bệnh viêm gan B, thể ngủ hoặc thể lành tính.

Chính những người lành mang bệnh nhưng có tổn thương hoặc gây ra triệu chứng dẫn đến việc khó phát hiện trong quá trình thăm khám bệnh. Thậm chí dù làm xét nghiệm men gan thông thường cũng dễ bị bỏ sót. Đây là nguyên nhân khiến những người lành mang bệnh viêm gan B trở thành một trong những nguồn lây bệnh chính cho cộng đồng, bởi không được điều trị bằng thuốc kháng virus hay áp dụng các biện pháp lây lan bệnh..

Cách nhận biết người lành mang virus viêm gan B

Người lành mang virus viêm gan B rất khó để phát hiện bởi không gây ra bất kỳ triệu chứng đặc hiệu nào của bệnh. Do đó, cách duy nhất để phát hiện HBV là thông qua các xét nghiệm. Thông thường, xét nghiệm phát hiện viêm gan B không hoạt động chỉ được thực hiện ở các đối tượng quan tâm đến tình trạng mắc các bệnh lý lây truyền qua máu hay dịch, như phụ nữ mang thai, bệnh nhân tiền phẫu thuật hay những người khám sức khỏe tổng quát lần đầu tiên.

1. Xét nghiệm HBsAg

Xét nghiệm nhằm phát hiện sự hiện diện của HBsAg trong máu người bệnh. Đây là một loại protein tồn tại trên bề mặt của virus viêm gan B (HBV), có vai trò như kháng nguyên cho thấy sự hiện diện trong cơ thể. Với những người chưa từng nhiễm HBV hay đã khỏi hoàn toàn xét nghiệm này sẽ cho ra kết quả âm tính.

Nếu kết quả dương tính, bệnh nhân có lượng men gan trong giới hạn bình thường, không có bất kỳ triệu chứng nào của viêm gan thì đây được gọi là người lành mang virus viêm gan B.

Tiếp sau đó, cần xác định đối tượng mang mầm bệnh này có nguy cơ lây nhiễm cao hay thấp. Để làm được điều này cần đến xét nghiệm HBeAg để xác định virus có nhân lên trong máu hay không. Tuy nhiên, thực tế xét nghiệm HBeAg cũng chỉ là xét nghiệm huyết thanh đánh giá gián tiếp, do đó cần làm thêm xét nghiệm bổ sung HBV DNA.

2. Xét nghiệm HBV DNA

Xét nghiệm HBV DNA được thực hiện bằng cách tạo điều kiện để virus phát triển trong môi trường nuôi cấy nhân tạo. Từ đó, các kỹ thuật viên sẽ đo lường được lượng virus đang có trong máu.

Nếu kết quả HBV DNA cao, chứng tỏ người bệnh viêm gan B thể không hoạt động vẫn có khả năng lây lan cao cho người khác nếu tiếp xúc qua máu hoặc dịch tiết. Mặt khác, họ cần được theo dõi men gan định kỳ để phát hiện kịp thời khi virus bùng phát và điều trị sớm.

Trong trường hợp HBV DNA thấp dưới ngưỡng phát hiện chứng tỏ những người này có khả năng chung sống “hòa bình” với virus. Virus chung sống và không gây tổn hại cơ thể và không có khả năng lây cho người khác. Nhưng cần theo dõi men gan thường xuyên để phòng virus bùng phát gây tổn thương gan, đặc biệt quan trọng ở phụ đang có dự định mang thai hay đang mang thai để tránh lây cho con.

Mức độ nguy hiểm và nguy cơ biến chứng

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B cũng đồng nghĩa với việc virus "đang ngủ" và có thể tái hoạt động bất kỳ lúc nào. Thời gian virus tái hoạt động sẽ còn phụ thuộc vào khả năng miễn dịch của cơ thể. Với người trẻ tuổi, khả năng miễn dịch sẽ tốt hơn so với người cao tuổi, người có bệnh lý nền.

Chỉ khi sức đề kháng của cơ thể suy giảm, cơ thể mới nhận diện virus như một yếu tố "lạ"; từ đó phản ứng chống lại virus. Lúc này hệ miễn dịch sẽ huy động nhiều cơ chế để đào thải virus. Tại gan, các tế bào miễn dịch tấn công mạnh mẽ vào tế bào gan chứa virus, khiến men gan trong máu tăng cao.

Kết quả, người bệnh có thể xuất hiện tình trạng viêm gan cấp/mạn tính, thậm chí là suy gan cấp. Đáng lo ngại, khi các triệu chứng bệnh thể hiện rõ cũng là lúc người bệnh bước vào giai đoạn biến chứng nặng. Việc điều trị lúc này đã trở nên khó khăn.

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B có lây không?

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B vẫn có khả năng lây truyền virus cho người khác, vì virus vẫn tồn tại trong máu và dịch cơ thể của họ. Việc lây truyền chủ yếu sẽ thông qua các con đường chính, bao gồm:

• Đường máu: Khi dùng chung bơm kim tiêm, truyền máu hay các chế phẩm từ máu chứa virus. Xỏ khuyên, xăm hình, làm móng hay thực hiện các thủ thuật y tế, thẩm mỹ không đảm bảo vệ sinh. Hoặc cũng có thể là do dùng chung đồ dùng cá nhân như bàn chải đánh răng, dao cạo râu với người nhiễm bệnh.
• Từ mẹ sang con: Nếu phụ nữ mang thai mắc viêm gan B trong 3 tháng đầu thai kỳ, tỷ lệ lây nhiễm virus sang con khá thấp. Nếu nhiễm virus trong 3 tháng giữa hay 3 tháng cuối, khả năng lây nhiễm bệnh sẽ cao hơn. Nguy cơ lây truyền bệnh cho thai nhi có thể lên đến 90% nếu không có biện pháp bảo vệ sau sinh.
• Đường tình dục: Bệnh có thể lây truyền khi quan hệ tình dục do tiếp xúc tinh dịch, dịch âm đạo hay máu người bệnh.

Tuy nhiên, mức độ lây lan mạnh hay yếu còn tùy thuộc vào tải lượng virus (DNA của HBV) trong máu. Nếu tải lượng virus cao, nguy cơ lây nhiễm cao và ngược lại. Đó là lý do người lành mang virus viêm gan B vẫn cần theo dõi định kỳ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đầy đủ để không lây truyền bệnh cho người khác.

Hướng dẫn chăm sóc sức khỏe và lối sống cho người mang mầm bệnh HBV

Để chăm sóc tốt cho sức khỏe người lành mang mầm bệnh viêm gan B thể không hoạt động điều đầu tiên cần nhớ rằng, virus viêm gan B thể không hoạt động không ảnh hưởng xấu đề cơ thể nên không cần sử dụng các loại thuốc điều trị. Song song đó, để giảm thiểu nguy cơ virus thể không hoạt động bùng phát và truyền nhiễm, người bệnh cần:

• Giữ gìn sức khỏe, tạo lối sống lành mạnh.
• Giữ tinh thần thoải mái.
• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao rèn luyện sức khỏe.
• Kiêng rượu bia, các loại đồ uống có cồn và các chất kích thích khác.
• Hạn chế ăn mỡ động vật.
• Không hút thuốc lá.

Chủ động phòng tránh lây nhiễm mầm bệnh cho người khác bằng việc:

• Không dùng chung kim tiêm.
• Không dùng chung vật dụng cá nhân như dao cạo râu, bàn chải đánh răng.
• Không hiến máu.
• Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục.

Ngoài ra, người lành mang mầm bệnh viêm gan B cần kiểm tra sức khỏe định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ điều trị, thực hiện các xét nghiệm cần thiết và theo dõi men gan thường xuyên.

Người lành mang mầm bệnh viêm gan B vẫn có thể tái hoạt động, đồng thời lây truyền mầm bệnh cho người khác thông qua đường máu, từ mẹ sang con hay quan hệ tình dục. Do đó, người bệnh cần chú ý chăm sóc tốt sức khỏe bản thân, thường xuyên thăm khám định kỳ đồng thời áp dụng song song các phương pháp để ngăn ngừa mầm bệnh lây truyền.