Những điều cần biết sau khi tiêm chủng

Sau khi tiêm chủng vắc xin, mỗi người có thể gặp những phản ứng khác nhau tùy theo cơ địa. Đây là phản ứng bình thường khi cơ thể tạo miễn dịch. Do đó, việc tiếp tục theo dõi và chăm sóc đúng cách sau tiêm đóng vai trò rất quan trọng, giúp đảm bảo an toàn và phát huy hiệu quả tối ưu của vắc xin.

1. Theo dõi ít nhất 30 phút tại cơ sở tiêm chủng

Dù hiếm gặp, một số phản ứng sau tiêm có thể nguy hiểm nếu không được xử trí kịp thời, như: mẩn ngứa, khó thở, tụt huyết áp... Do đó, việc ở lại cơ sở y tế ít nhất 30 phút sau tiêm là vô cùng cần thiết để bác sĩ kịp thời theo dõi và xử trí khi có dấu hiệu bất thường. Khách hàng tuyệt đối không nên rời điểm tiêm sớm để đảm bảo an toàn.

Những phản ứng sau tiêm thường gặp:

Sốt nhẹ (38 - 38,5 độ C).
Quấy khóc và ăn uống kém hơn bình thường (ở trẻ em).
Vết tiêm đỏ, sưng nhẹ (riêng vắc xin phòng bệnh lao, sau khi tiêm có thể sưng tạo thành cục tại vùng tiêm).
Phát ban nhẹ (sau khi tiêm phòng vắc xin sởi hoặc vắc xin sởi, quai bị, rubella).

Đây là những biểu hiện bình thường, thường tự hết sau 1-2 ngày hoặc vài ngày. Tuy nhiên, vẫn cần quan sát kỹ diễn biến sức khỏe để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường.

Cần báo ngay cho nhân viên y tế ở gần nhất, nếu phát hiện các biểu hiện bất thường như:

☑ Sốt

☑ Mệt mỏi

☑ Nôn trớ

☑ Ngứa họng

☑ Chóng mặt

☑ Khó thở

☑ Thở nhanh

☑ Thở ngắt quãng

☑ Thở khò khè

☑ Da mẩn ngứa hoặc đổi màu (hồng, đỏ, xanh, tím tái…)

2. Theo dõi trong ít nhất 24 - 48 giờ sau tiêm tại nhà

Trong giai đoạn này, vắc xin bắt đầu kích thích hệ miễn dịch, có thể gây ra một số phản ứng thông thường như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau cơ, sưng đỏ tại chỗ tiêm… Người được tiêm hoặc phụ huynh cần quan sát kỹ để phân biệt phản ứng thường gặp và dấu hiệu bất thường.

Việc theo dõi nên được thực hiện bởi người lớn có sức khỏe tốt, hiểu biết cơ bản về phản ứng sau tiêm và có khả năng đưa người tiêm đến cơ sở y tế khi cần.

Các tiêu chí cần theo dõi bao gồm:

Nhiệt độ cơ thể: đo bằng nhiệt kế đảm bảo chất lượng, nên đối chiếu kết quả với thiết bị khác nếu nghi ngờ.
Nhịp thở: Nhịp thở bất thường là khi ngừng thở, khó thở, thở nhanh, thở ngắt quãng, thở mệt (thở khò khè, hổn hển, phì phò…).

Đối với người lớn: thở nhanh là thở trên 30 lần nhịp thở/phút
Đối với trẻ em: thở nhanh là số nhịp thở theo lứa tuổi như sau:
- Dưới 2 tháng: ≥ 60 lần/phút
- Từ 2 đến dưới 12 tháng: ≥ 50 lần/phút
- Từ 1 đến 5 tuổi: ≥ 40 lần/phút

Da toàn thân và tại vùng tiêm: đổi màu (tím tái, xanh, hồng, đỏ, mẩn đỏ, phát ban, ngứa, đau rát, phồng rộp…).
Các hoạt động: ăn, chơi, ngủ, tiểu tiện, đại tiện, nhận thức… khác thường với hoạt động thường ngày.

3. Nghỉ ngơi đầy đủ, tránh vận động mạnh

Sau khi tiêm vắc xin, cơ thể cần thời gian để phục hồi và ổn định, vì vậy người tiêm nên nghỉ ngơi, tránh làm việc nặng, chơi thể thao hay vận động thể chất cường độ cao trong ít nhất 24 giờ đầu. Điều này giúp giảm nguy cơ tụt huyết áp, chóng mặt và tránh nhầm lẫn với phản ứng sau tiêm.

Người được tiêm cần mặc quần áo thoáng mát, rộng rãi, thấm hút mồ hôi tốt và duy trì chế độ dinh dưỡng bình thường. Với trẻ em, nên cho trẻ bú mẹ nhiều hơn; nếu trên 6 tháng có thể bổ sung thêm nước phù hợp. Khi cho trẻ ăn hoặc bú, không nên để trẻ nằm, đặc biệt vào ban đêm; sau khi bú hoặc ăn xong, nên bế trẻ ở tư thế cao đầu, tránh cho trẻ vận động quá mức và quan sát ít nhất 15–30 phút sau ăn để đảm bảo an toàn.

4. Không tự ý dùng thuốc sau tiêm

Không nên tự uống thuốc hạ sốt, giảm đau, kháng viêm… trừ khi có chỉ định cụ thể từ Bác sĩ. Một số thuốc có thể làm lu mờ phản ứng phụ hoặc ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch của cơ thể.

Khi trẻ sốt ≥38,5°C trở lên, có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt thông thường (Paracetamol) theo liều lượng phù hợp với cân nặng, tuân thủ hướng dẫn trên bao bì hoặc theo chỉ định của Bác sĩ.
Nếu trẻ có các vấn đề về tim mạch, viêm phổi hoặc từng bị sốt cao co giật... có thể dùng thuốc hạ sốt khi thân nhiệt ≥38oC.
Nếu trẻ có các bệnh lý khác hoặc có tiền sử dị ứng với thuốc hạ sốt, hãy hỏi ý kiến Bác sĩ trước khi cho trẻ dùng thuốc phù hợp.
Không dùng Aspirin, không dùng thêm các thuốc ho và hạ sốt khác nếu không có chỉ định của Bác sĩ.

Hướng dẫn sử dụng thuốc hạ sốt có thành phần Paracetamol:

Liều lượng 10 - 15 mg/kg cân nặng/mỗi 4 - 6 giờ/lần khi sốt ≥38,5oC.
Nếu đường dùng của thuốc là đường đặt hậu môn, liều lượng có thể được tính tương đương với liều đường uống. Khi sử dụng, có thể lấy viên thuốc còn nguyên lớp vỏ bảo vệ (theo quy cách đóng gói của nhà sản xuất), sau đó ngâm vào nước lạnh hoặc để trong ngăn đông tủ lạnh khoảng 5 phút để có thể dễ dàng đặt vào hậu môn cho trẻ.

5. Giữ vệ sinh vùng tiêm, không tác động sai cách

Sau khi tiêm, vùng tiêm có thể hơi sưng hoặc đau trong vài ngày, nhưng tuyệt đối không nên đắp lá, bôi dầu, xoa rượu, dán cao, chườm nóng hay bôi bất kỳ chất gì lên vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng. Hãy giữ vùng tiêm luôn sạch và khô, tránh cào gãi. Nếu vết tiêm sưng, đỏ, có thể chườm mát nhẹ quanh vùng tiêm bằng khăn sạch để giảm đau. Khi bế, tắm hoặc thay đồ cho trẻ, cần cẩn thận để không chạm vào vết tiêm.

Trong trường hợp có dấu hiệu mưng mủ, đỏ lan rộng hoặc đau nhức tăng dần, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám kịp thời.

6. Liên hệ cơ sở y tế nếu có dấu hiệu bất thường

Các dấu hiệu cảnh báo cần đặc biệt lưu ý gồm: khó thở, thở rít, phát ban lan rộng, sốt cao không hạ, kéo dài hơn 48 giờ, co giật, lơ mơ, đau đầu dữ dội, sưng đau kéo dài… Đây có thể là dấu hiệu của phản ứng nặng, cần được khám và xử lý ngay lập tức. Không nên chủ quan hoặc trì hoãn việc đi khám.

7. Hướng dẫn cấp cứu cho trẻ trước khi đến cơ sở y tế

Trong trường hợp trẻ sau tiêm có các biểu hiện bất thường như: mệt lả, cơ tay chân mềm nhão khác thường, da tái xanh hoặc tím tái, phản ứng chậm hoặc không đáp ứng khi được gọi, phụ huynh cần giữ bình tĩnh và nhanh chóng sơ cứu.

Hãy lay gọi trẻ, kích thích nhẹ bằng cách vuốt dọc lưng hai bên cột sống hoặc xoa kích thích lòng bàn chân để trẻ có phản ứng. Ngay sau đó, cần tìm cách nhanh nhất đưa trẻ đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.

VNVC luôn đồng hành cùng khách hàng sau tiêm với tổng đài chăm sóc 24/7, đội ngũ Bác sĩ túc trực sẵn sàng tiếp nhận và hướng dẫn xử trí kịp thời. Đồng thời, VNVC phối hợp chặt chẽ với các đơn vị cấp cứu tại địa phương, đảm bảo hỗ trợ an toàn cho khách hàng trong suốt hành trình tiêm chủng.

Quy trình tiêm chủng an toàn tại VNVC

Dựa theo theo quy định của Bộ Y tế và khuyến cáo từ các tổ chức y tế cùng với sự tư vấn của nhiều chuyên gia hàng đầu về Y học dự phòng, Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC đã tiên phong xây dựng Quy trình An toàn Tiêm chủng, hiện đại và khoa học. Quy trình này không chỉ tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn chuyên môn mà còn không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ, mang lại sự hài lòng tối đa cho khách hàng:

Bước 1: Đăng ký thông tin Khách hàng tại quầy lễ tân

Đối với Khách hàng mới chưa có thông tin tại VNVC: Lấy số thứ tự hoặc theo hướng dẫn tới quầy đăng ký thông tin để lập hồ sơ tiêm chủng, mã số Khách hàng.
Đối với Khách hàng đã có thông tin tiêm chủng tại VNVC: Lấy số thứ tự hoặc theo hướng dẫn để tới quầy đăng ký khám trước tiêm.
Đối với Khách hàng mua Gói vắc xin: Được ưu tiên phục vụ tại các khu vực/ vị trí riêng, Khách hàng vui lòng thông báo với nhân viên Lễ tân để được ưu tiên phục vụ.

Bước 2: Khám sàng lọc tại phòng khám, theo thứ tự trên màn hình hiển thị.

Bước 3: Bác sĩ khám, tư vấn và chỉ định tiêm vắc xin.

Bước 4: Khách hàng nộp tiền tại quầy thu ngân (đối với Khách hàng chưa nộp tiền). Khách hàng mua Gói vắc xin không cần thực hiện bước này, được ưu tiên mời đến phòng tiêm.

Bước 5: Tiêm vắc xin tại Phòng tiêm, theo thứ tự trên màn hình hiển thị.

Bước 6: Nghỉ ngơi tại khu vực Theo dõi sau tiêm trong khoảng 30 phút.

Bước 7: Nhân viên y tế kiểm tra sức khỏe cho người được tiêm và hướng dẫn theo dõi sau tiêm tại nhà trước khi về.

Bước 8: Hỗ trợ, tư vấn Khách hàng về các phản ứng sau tiêm hoặc các nhu cầu khác về tiêm chủng vắc xin tại trung tâm hoặc qua Tổng đài điện thoại.