Phân biệt sốt phát ban và thủy đậu qua hình ảnh cực dễ

15:59 21/10/2025

Quản lý Y khoa
Hệ thống tiêm chủng VNVC
Phân biệt sốt phát ban và thủy đậu giúp nhận diện chính xác, tránh nhầm lẫn trong chẩn đoán và xử trí. Dù cùng xuất hiện ban trên da, hai bệnh lý này khác biệt rõ rệt về nguyên nhân, biểu hiện lâm sàng và nguy cơ biến chứng.
| ThS.BS Nguyễn Văn Quảng - Quản lý Y khoa vùng 4 - miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC chia sẻ: “Sốt phát ban và thủy đậu là những bệnh truyền nhiễm gây gánh nặng đáng kể cho cộng đồng, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Thủy đậu có khả năng lây lan nhanh, hầu hết trẻ chưa có miễn dịch đều dễ mắc trong giai đoạn bùng phát. Sốt phát ban, bao gồm các bệnh như sởi và rubella, vẫn có thể xuất hiện thành ổ dịch tại những khu vực tiêm chủng chưa đạt yêu cầu. Dù đa số trường hợp diễn tiến nhẹ, song cả hai bệnh đều tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời”. |

Phân biệt sốt phát ban và thủy đậu chi tiết theo từng đặc điểm
Sốt phát ban và thủy đậu khác nhau hoàn toàn về nguyên nhân, mức độ lây lan, đặc điểm ban và hướng xử trí. Việc nhận biết đúng từng bệnh là điều cần thiết để theo dõi và điều trị kịp thời, hạn chế biến chứng nguy hiểm.
| Tiêu chí | Sốt phát ban | Thủy đậu |
| Tác nhân gây bệnh | Thường do virus sởi, virus rubella, hoặc một số virus khác như enterovirus, HHV-6, HHV-7 | Do virus Varicella Zoster (thuộc họ Herpesviridae) |
| Thời gian ủ bệnh | Khoảng 7 - 14 ngày | Khoảng 10 - 21 ngày, thường gặp từ 14 - 16 ngày |
| Triệu chứng | Sốt cao đột ngột (39 - 40°C), kèm ớn lạnh, đau đầu, đau cơ, buồn nôn, mệt mỏi, có thể tiêu chảy nhẹ. Sau sốt: xuất hiện ban màu hồng, có thể dát, sẩn, dát sẩn, hiếm khi là mụn nước, thường khởi phát ở thân mình rồi lan ra tay chân, mặt. Ban có thể ngứa hoặc không. | Sốt nhẹ đến trung bình, kèm mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, chán ăn. Vài ngày sau, xuất hiện ban dạng hồng ban, sau đó tiến triển thành mụn nước, mụn mủ và cuối cùng đóng vảy. Ban mọc thành nhiều đợt, không đồng đều, gây ngứa nhiều. |
| Đặc điểm của ban | Ban dạng dát sẩn, nhỏ, mịn, phẳng, màu hồng, không có mụn nước | Ban bắt đầu là hồng ban, nhanh chóng tiến triển thành mụn nước, sau đó vỡ, đóng vảy, khô và có thể hình thành sẹo nếu không chăm sóc kỹ |
| Mức độ ngứa | Thường không ngứa hoặc chỉ ngứa nhẹ | Gây ngứa rõ rệt, đặc biệt khi mụn nước bắt đầu vỡ |
| Khả năng lây nhiễm | Lây truyền từ 1 - 2 ngày trước sốt cho đến khi ban lặn hoàn toàn | Có khả năng lây mạnh từ 1 - 2 ngày trước phát ban đến khi tất cả mụn nước đóng vảy hoàn toàn |
| Hướng điều trị | Điều trị triệu chứng: nghỉ ngơi, hạ sốt, bổ sung nước và dinh dưỡng đầy đủ | Điều trị triệu chứng; trường hợp nặng hoặc có yếu tố nguy cơ có thể được chỉ định thuốc kháng virus (acyclovir) |
| Biến chứng có thể gặp | Hiếm nhưng có thể bao gồm viêm tai giữa, viêm phổi (đặc biệt nếu nguyên nhân gây sốt phát ban do virus sởi) | Nhiễm trùng da, viêm phổi, viêm não; có nguy cơ tái phát dưới dạng zona thần kinh về sau |
Dễ dàng phân biệt sốt phát ban và thủy đậu qua hình ảnh
Sốt phát ban và thủy đậu đều gây nổi ban đỏ trên da, dễ khiến nhiều người nhầm lẫn. Tuy nhiên, các đặc điểm tổn thương da, thời điểm xuất hiện ban và tiến triển của bệnh lại có sự khác biệt rõ rệt. Việc quan sát hình ảnh thực tế sẽ giúp nhận diện chính xác, hỗ trợ chẩn đoán và xử trí kịp thời.
| Sốt phát ban | Thủy đậu | |
| Hình dạng ban |
Dát sẩn nhỏ, mịn, phẳng, màu hồng |
Mụn nước hình tròn, nổi trên nền da đỏ, có thể chuyển thành mụn mủ |
| Phân bố trên cơ thể |
Thường ở thân mình, lan ra tứ chi, ít xuất hiện ở mặt |
Thường bắt đầu ở mặt, ngực, lưng rồi lan toàn thân, kể cả da đầu |
| Có dịch trong nốt ban |
Không có dịch, không phỏng nước |
Có dịch trong mụn nước, dễ vỡ khi gãi |
| Đặc điểm kèm theo |
Da không trầy xước, không để lại sẹo |
Có thể loét, nhiễm trùng nếu mụn nước vỡ, dễ để lại sẹo rỗ nếu chăm sóc sai cách |
Làm sao phòng ngừa sốt phát ban và thủy đậu?
Phòng ngừa hai bệnh này cần kết hợp vệ sinh cá nhân, cách ly khi mắc bệnh và chủ động tiêm vắc xin để giảm nguy cơ lây nhiễm.
1. Sốt phát ban
Để phòng ngừa sốt phát ban, người bệnh cần duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn. Tránh tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh, đặc biệt trong giai đoạn sốt và nổi ban. Khi trong gia đình có người bệnh, nên cách ly tại nhà và sử dụng khẩu trang để hạn chế phát tán virus. Một số bệnh gây sốt phát ban như sởi, rubella có thể phòng ngừa bằng vắc xin, giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh và bùng phát dịch trong cộng đồng.
2. Thủy đậu
Phòng ngừa thủy đậu hiệu quả dựa vào cách ly người bệnh và vệ sinh cá nhân nghiêm ngặt. Người chưa từng mắc bệnh hoặc chưa được bảo vệ đầy đủ có nguy cơ lây nhiễm cao khi tiếp xúc trực tiếp với mụn nước hoặc giọt bắn đường hô hấp. Việc chủ động tiêm vắc xin giúp cơ thể tạo miễn dịch, hạn chế nguy cơ lây lan và giảm biến chứng nặng khi mắc bệnh.
Tóm lại, nắm được cách phân biệt sốt phát ban và thủy đậu giúp người bệnh nhận biết đúng tình trạng sức khỏe, tránh nhầm lẫn trong chăm sóc và theo dõi. Hai bệnh lý này khác nhau rõ về nguyên nhân, đặc điểm ban, mức độ lây nhiễm và nguy cơ biến chứng. Việc hiểu đúng giúp người bệnh chủ động phòng ngừa, cách ly và tiêm vắc xin phù hợp để giảm rủi ro lây lan trong cộng đồng.











