Phế cầu 20 và 23 khác nhau như thế nào? Nên tiêm loại nào tốt hơn?

Phế cầu 20 và 23 đều là những loại vắc xin quan trọng giúp phòng ngừa các bệnh nghiêm trọng do phế cầu khuẩn gây ra như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết… Tuy nhiên, mỗi loại lại có đặc điểm riêng về số tuýp huyết thanh có thể phòng ngừa, cơ chế hoạt động và nhóm đối tượng được chỉ định tiêm ngừa. Vậy phế cầu 20 và phế cầu 23 khác nhau như thế nào? Nên tiêm loại nào để đạt hiệu quả tốt hơn? Cùng chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng vắc xin VNVC tìm hiểu ngay trong bài viết sau đây.

Tổng quan về vắc xin phế cầu 20 và 23

Vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae) là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng ở cả trẻ em và người lớn, bao gồm viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết và viêm tai giữa. Để phòng ngừa các bệnh này, vắc xin đã được phát triển với nhiều loại khác nhau. Hiện nay, hai loại phổ biến với khả năng phòng ngừa được nhiều chủng phế cầu nhất là vacxin phế cầu 20 (Prevenar 20) và vaccine phế cầu 23 (Pneumovax 23).

1. Vắc xin phế cầu Prevenar 20

Vắc xin Prevenar 20, còn gọi là vaccine phế cầu cộng hợp 20 tuýp, giúp phòng ngừa các bệnh xâm lấn như viêm phổi kèm nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não, nhiễm trùng huyết… và các bệnh không xâm lấn như viêm tai giữa, viêm xoang, viêm phổi… do phế cầu khuẩn gây ra. Prevenar 20 được chỉ định cho người từ 18 tuổi trở lên.

Vacxin phế cầu 20 được nghiên cứu và phát triển bởi hãng dược phẩm hàng đầu Pfizer (Mỹ) và sản xuất tại Bỉ. Prevenar 20 chứa 20 loại polysaccharide, cộng hợp từ các chủng phế cầu phổ biến nhất hiện nay, bao gồm: 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 8, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 18C, 19A, 19F, 22F, 23F và 33F.

Các thành phần này được liên hợp với protein vận chuyển CRM197, một công nghệ tiên tiến giúp kích hoạt mạnh mẽ hệ miễn dịch, không chỉ tạo ra kháng thể đặc hiệu mà còn hình thành tế bào nhớ, giúp cơ thể ghi nhớ và phản ứng nhanh chóng khi tái tiếp xúc với vi khuẩn.

Khi tiêm vào cơ thể, Prevenar 20 hoạt động như một “bản sao an toàn” của vi khuẩn phế cầu đã bị bất hoạt, giúp hệ miễn dịch nhận diện và học cách tiêu diệt mầm bệnh mà không gây bệnh. Nhờ đó, cơ thể được bảo vệ hiệu quả trước 20 chủng phế cầu nguy hiểm nhất hiện nay. Vắc xin Prevenar 20 đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt vào năm 2021. (2)

2. Vắc xin phế cầu Pneumovax 23

Pneumovax 23 (PPSV23) là vắc xin polysaccharide phế cầu 23 tuýp, cung cấp khả năng phòng ngừa các bệnh nghiêm trọng do vi khuẩn phế cầu gây ra như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng máu… Vắc xin Pneumovax 23 được công ty dược phẩm đa quốc gia hàng đầu tại Mỹ – Merck Sharp & Dohme (MSD) nghiên cứu, phát triển và sản xuất.

Vắc xin này chứa các kháng nguyên polysaccharide từ 23 chủng phế cầu phổ biến hàng dầu hiện nay, bao gồm: 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19F, 19A, 20, 22F, 23F và 33F. Những chủng này chiếm khoảng 85 – 90% các ca bệnh phế cầu xâm lấn ở người lớn tại Mỹ và nhiều quốc gia khác.

Khi được tiêm vào cơ thể, các thành phần polysaccharide sẽ kích hoạt hệ miễn dịch tạo ra kháng thể đặc hiệu, giúp cơ thể nhanh chóng nhận diện và tiêu diệt vi khuẩn nếu bị xâm nhập. Theo các nghiên cứu, hơn 80% người trưởng thành khỏe mạnh sau khi tiêm PPSV23 có khả năng sinh kháng thể bảo vệ hiệu quả. (2)

Phế cầu 20 và 23 khác nhau như thế nào?

Phế cầu 20 và phế cầu 23 đều có cùng mục tiêu là bảo vệ cơ thể trước các bệnh lý nguy hiểm do vi khuẩn Streptococcus pneumoniae gây ra, bao gồm viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết… Tuy nhiên, mỗi loại lại có những điểm khác biệt quan trọng về thành phần, cơ chế hoạt động, đối tượng tiêm, lịch tiêm và khả năng đáp ứng miễn dịch. Cụ thể:

Tóm lại, điểm khác biệt cốt lõi giữa phế cầu 20 và phế cầu 23 nằm ở số lượng tuýp huyết thanh mà mỗi loại bao phủ, cơ chế tạo miễn dịch cũng như độ tuổi và nhóm đối tượng phù hợp để sử dụng.

Có thể bạn quan tâm: Phế cầu 15 và phế cầu 20 khác nhau như thế nào?

Nên tiêm vắc xin phế cầu 20 hay phế cầu 23?

Cần tiêm cả vaccine Phế cầu 20 và Phế cầu 23 để tạo miễn dịch bền vững và phạm vi bảo vệ rộng nhất, tối ưu khả năng phòng ngừa khỏi vi khuẩn phế cầu, nhất là các chủng phế cầu có độc lực cao, gây bệnh nặng chỉ có trong Phế cầu 20 hoặc chỉ có trong Phế cầu 23.

Vacxin Phế cầu 20 (PCV20) là loại vắc xin cộng hợp hiện đại, với khả năng tạo ra trí nhớ miễn dịch lâu dài nhờ kích hoạt miễn dịch phụ thuộc tế bào T. PCV20 không chỉ bảo vệ bền vững mà còn làm giảm số người lành mang trùng, qua đó hạn chế sự lây lan trong cộng đồng.

Trong khi đó, Phế cầu 23 (PPSV23), mặc dù không tạo được trí nhớ miễn dịch và cần tiêm nhắc lại để duy trì hiệu quả, nhưng lại bao phủ tới 23 serotype, mở rộng đáng kể phạm vi bảo vệ, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc nhóm nguy cơ cao. Tuy nhiên, PPSV23 không giảm được số người mang trùng.

Mặc dù đã tiêm vacxin Phế cầu 20, người tiêm vẫn cần bổ sung Phế cầu 23 để hoàn thiện hệ miễn dịch và tăng cường khả năng bảo vệ, đặc biệt ở những nhóm nguy cơ cao dễ mắc các bệnh lý phế cầu xâm lấn. Hiệu quả của các loại vaccine phế cầu cộng hợp như PCV20 mặc dù lâu dài nhưng có thể suy giảm theo thời gian, đặc biệt ở người có hệ miễn dịch yếu.

PPSV23, với khả năng bao phủ thêm nhiều chủng phế cầu không có trong PCV20, sẽ bù đắp những thiếu hụt này. Điều này cực kỳ quan trọng đối với những đối tượng như người suy giảm miễn dịch, mắc các bệnh mạn tính (tim, phổi, gan, thận), ghép ốc tai hay có các thói quen xấu như hút thuốc lá, nghiện rượu.

Bên cạnh đó, phế cầu khuẩn hiện nay có hơn 100 tuýp nguy hiểm và dù PCV20 đã bao phủ nhiều chủng phổ biến, vẫn có những chủng độc lực cao không nằm trong phạm vi bảo vệ của PCV20. PPSV23, với khả năng bao phủ 23 tuýp, sẽ bổ sung, mở rộng khả năng phòng ngừa, đặc biệt ở nhóm người dễ mắc bệnh phế cầu khuẩn xâm lấn.

Giải pháp tối ưu chính là kết hợp cả hai loại vắc xin này. PCV20 mang lại khả năng bảo vệ bền vững, trong khi PPSV23 giúp mở rộng độ bao phủ. Sự kết hợp này vừa bảo vệ lâu dài, vừa hiệu quả với nhiều chủng vi khuẩn phế cầu có độc lực cao mà riêng từng loại vắc xin không thể bao phủ hết.

Lịch tiêm chủng vaccine phế cầu 20 và 23 theo chuẩn Bộ Y tế

Mặc dù cùng có tác dụng phòng ngừa các bệnh nguy hiểm do phế cầu khuẩn gây ra, vắc xin phế cầu 23 và phế cầu 20 lại có lịch tiêm và độ tuổi chỉ định khác nhau, phù hợp với từng nhóm đối tượng cụ thể. Dưới đây là thông tin chi tiết về lịch tiêm của hai loại vắc xin này:

1. Vacxin phế cầu 20

Vaccine phế cầu 20 được chỉ định chủng ngừa cho người từ 18 tuổi trở lên với lịch tiêm như sau:

• Tiêm 1 mũi cho người từ 18 tuổi trở lên.

Đối với người (từ 18 tuổi trở lên) sau cấy tế bào gốc tạo máu (bất kể tiền sử tiêm chủng phế cầu trước khi cấy tế bào gốc tạo máu) sẽ có lịch tiêm 4 mũi như sau:

• Mũi 1: tại thời điểm tiêm lần đầu tiên;
• Mũi 2: 01 tháng sau mũi 1;
• Mũi 3: 01 tháng sau mũi 2;
• Mũi 4: 06 tháng sau mũi 3.

Thời điểm tiêm sau cấy ghép tế bào gốc tạo máu: mũi 1 tiêm trong khoảng 3 – 6 tháng sau cấy ghép hoặc nếu hệ miễn dịch phục hồi chậm sau cấy ghép (theo đánh giá của bác sĩ lâm sàng) thì thời điểm tiêm sẽ lùi lại sau 12 tháng sau cấy ghép hoặc theo khuyến cáo của thuốc sử dụng trong quá trình cấy ghép.

2. Vắc xin phế cầu 23

Vaccine phế cầu 23 được chỉ định tiêm ngừa cho trẻ em từ 2 tuổi trở lên, thanh thiếu niên và người lớn với lịch tiêm như sau:

Lịch tiêm cơ bản:

• Trẻ em từ 2 tuổi trở lên và người lớn: Tiêm 01 liều cơ bản;
• Không khuyến cáo tiêm cho trẻ em dưới 2 tuổi vì độ an toàn và hiệu quả của vắc xin chưa được xác định và đáp ứng kháng thể có thể kém.

Lịch tiêm chủng lại: Người có nguy cơ cao mắc bệnh phế cầu xâm lấn (≥2 tuổi): tiêm chủng lại 5 năm sau liều cơ bản hoặc theo chỉ định của bác sĩ điều trị.

Để đạt hiệu quả phòng bệnh tối ưu, người lớn nên tiêm Phế cầu trước để kích hoạt trí nhớ miễn dịch và sau đó bổ sung Phế cầu 23 nhằm mở rộng phạm vi bảo vệ và bảo đảm hiệu quả cao hơn. Điều này đặc biệt cần thiết đối với người đã được tiêm phế cầu từ nhiều năm trước, khi hiệu quả bảo vệ của các loại vắc xin trước đó đã giảm.

Giá tiêm vắc xin phế cầu 20 và 23

Hiện nay, tiêm phế cầu 20 có mức giá tham khảo khoảng 1.700.000 – 1.900.000 đồng/mũi, trong khi phế cầu 23 có giá dao động từ 1.400.000 – 1.600.000 đồng/mũi. Tuy nhiên, đây chỉ là giá ước tính, mức giá cụ thể có thể thay đổi tùy theo đơn vị tiêm chủng, chương trình ưu đãi, hình thức tiêm lẻ hay theo gói… Để được báo giá chính xác và lựa chọn lịch tiêm phù hợp, người dân nên liên hệ trực tiếp với các trung tâm tiêm chủng uy tín để được tư vấn chi tiết.

Để tham khảo giá vaccine phế cầu 20, phế cầu 23 và các loại vắc xin khác tại Hệ thống tiêm chủng VNVC, Quý khách hàng có thể truy cập TẠI ĐÂY!

Việc lựa chọn giữa vắc xin phế cầu 20 và 23 phụ thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe và nhu cầu phòng bệnh của từng người. Phế cầu 20 là vắc xin cộng hợp, mang lại khả năng bảo vệ bền vững nhờ tạo trí nhớ miễn dịch và bao phủ được 20 tuýp phế cầu phổ biến. Trong khi đó, phế cầu 23 lại có ưu thế bao phủ rộng hơn với 23 tuýp, phù hợp cho người lớn tuổi và nhóm nguy cơ cao. Để được bảo vệ tối ưu, nên tham khảo ý kiến bác sĩ và tiêm chủng tại cơ sở y tế uy tín, từ đó lựa chọn loại vắc xin phù hợp.