5 cách phòng bệnh sốt xuất huyết theo hướng dẫn của CDC

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính, có khả năng tạo thành dịch. Sốt xuất huyết nguy hiểm bởi dấu hiệu dễ nhầm lẫn với các bệnh tương tự, diễn biến nhanh, khó lường với các biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết, trụy mạch, tổn thương đa tạng và có thể gây tử vong. Để phòng bệnh sốt xuất huyết, Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ khuyến cáo người dân thực hiện một số biện pháp trong bài viết sau.

Hiểu rõ về muỗi vằn - Thủ phạm chính gây bệnh

Muỗi vằn cái (Aedes aegypti, chiếm 90% trường hợp lây truyền và Aedes albopictus) là thủ phạm chính lây truyền bệnh sốt xuất huyết. Giống muỗi Aedes là giống muỗi lớn nhất với 931 loài thuộc 78 giống phụ (theo báo cáo của Wilkerson và cộng sự năm 2015) (1). Giống muỗi Aedes lần đầu tiên được tìm thấy ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới và cho đến nay chúng xuất hiện ở hầu hết các châu lục.

1. Đặc điểm của muỗi vằn

Đặc điểm của muỗi vằn có thể dễ dàng nhận thấy nhất là phần vằn trắng ở các đốt bàn chân sau. Riêng đốt bàn chân thứ 5 trắng hoàn toàn. Khác với suy nghĩ của nhiều người, muỗi vằn sinh sản và lây truyền bệnh ở môi trường ao tù, nước đọng. Thực tế, muỗi vằn đẻ trứng thường chỉ chọn nơi nước sạch như nước trong lọ hoa, các chậu hoa cây cảnh chứa nước, bể chứa nước, các dụng cụ phế thải quanh nhà chứa nước mưa...

Trứng muỗi vằn thường bám vào thành chum vại và tồn tại đến 6 tháng để khô, chỉ cần có nước sẽ phát triển thành loăng quăng (bọ gậy) và tiến triển thành muỗi. Nhờ tập tính đẻ trứng như vậy nên muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết có khả năng sinh sản mạnh và phát triển vào mùa mưa. Do không hiểu đặc tính trên, nhiều gia đình không chủ động dọn dẹp và dọn vệ sinh các dụng cụ chứa nước lâu ngày. Việc phun hóa chất diệt muỗi cũng chưa bao phủ được mọi hộ gia đình, tất cả các tầng, phòng, gây nguy cơ mắc sốt xuất huyết và lây lan bệnh trong cộng đồng.

⇒ Than khảo thêm: Mùa sốt xuất huyết thường xảy ra vào mùa nào? Tháng mấy cao điểm?

2. Vòng đời của muỗi vằn

Vòng đời của muỗi vằn thông thường trải qua 4 giai đoạn:

• Đầu tiên là giai đoạn hình thành trứng từ 2 đến 5 ngày;
• Giai đoạn từ trứng thành lăng quăng từ 1 đến 2 ngày;
• Giai đoạn từ lăng quăng thành nhộng (hay quăng) thường từ 3 đến 4 ngày;
• Và cuối cùng là từ nhộng thành muỗi trưởng thành thường diễn ra từ 1 đến 2 ngày.

Trung bình muỗi vằn có thể sống 1 đến 2 tháng trong một vòng đời và cứ sau mỗi lần hút no máu khoảng 3 ngày lại đẻ trứng 1 lần. Vậy, trung bình một con muỗi vằn cái có thể đẻ từ 8 đến 10 lần trong vòng đời. Trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm thích hợp, muỗi cái có thể sống đến 3 tháng. Đó cũng là lý do muỗi sinh sôi và phát triển mật độ cao.

3. Cách muỗi vằn lây bệnh

Muỗi vằn lây bệnh theo cơ chế đốt người mang virus Dengue, sau đó truyền virus sang cho người lành thông qua vết đốt. Có đến 80% trường hợp nhiễm sốt xuất huyết không triệu chứng nhưng vẫn có khả năng truyền bệnh qua người khác qua véc tơ trung gian muỗi vằn cái. Bên cạnh lây qua đường muỗi đốt, sốt xuất huyết còn 2 con đường lây bệnh hiếm gặp hơn là từ mẹ sang con và đường máu (hiến máu, hiến tạng, phơi nhiễm kim tiêm có máu người bệnh sốt xuất huyết).

⇒ Tham khảo thêm bài viết: Sốt xuất huyết có lây không? Lây qua đường nào phổ biến?

Hướng dẫn cách phòng bệnh sốt xuất huyết

Để phòng bệnh sốt xuất huyết, người dân nên áp dụng đồng loạt các biện pháp sau.

1. Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi

Nơi sinh sản của muỗi thường là các dụng cụ chứa nước trong và xung quanh nhà. Để phòng bệnh sốt xuất huyết, đầu tiên người dân cần loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, bằng cách đổ nước bình hoa, úp các chum lọ không dùng đến, dọn sạch các dụng cụ có khả năng chứa nước đọng trong vườn và quanh nhà.

Ngoài ra, người dân còn có thể thả cá vào bình chứa nước, bể cảnh. Thường xuyên vệ sinh và đậy kín khay nước thải điều hòa, chum, vại, giếng, bể nước nhà vệ sinh, xô, chậu, dọn hũ chai, lọ phế thải... dọn sạch sân thượng, khu vực lan can và quanh nhà.

2. Phòng chống muỗi đốt

Sau khi loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, người dân cần áp dụng thêm các phương pháp phòng muỗi đốt như mặc quần áo dài tay, ngủ màn/ mùng kể cả ban ngày, dùng thuốc xịt muỗi, đốt nhang muỗi, thoa kem xua muỗi, vợt điện diệt muỗi. Các cửa sổ cần dùng rèm che. Cho người bệnh sốt xuất huyết nằm trong màn, tránh muỗi đốt để hạn chế nguy cơ lây truyền bệnh cho người khác.

3. Phun hóa chất, vệ sinh môi trường

Phun thuốc diệt muỗi là phun một lượng hóa chất hợp lý theo hướng dẫn của cơ quan y tế và nhà sản xuất, nên thường người dân không lo ngại về việc thuốc ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe con người. Tuy nhiên, trong quá trình phun thuốc nếu không chú ý đến liều lượng hoặc phun không đúng quy trình có thể không diệt được muỗi hay thậm chí gây dị ứng cho người tiếp xúc.

Để đảm bảo an toàn khi phun thuốc diệt muỗi, người dân đầu tiên cần tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất và khuyến cáo Bộ Y tế. Người phun thuốc cần xác định đối tượng phun thuốc là ai. Nếu phun thuốc tại nơi nhiều trẻ nhỏ chỉ nên phun lên tường, hộc tủ, góc nhà không phun lên các bề mặt như bàn ghế, đồ chơi mà trẻ có thể dễ dàng tiếp xúc.

Hiện trên thị trường có nhiều loại thuốc phun diệt muỗi, nhà trường, người dân cần lựa chọn các cơ sở uy tín, đảm bảo nguồn gốc xuất xứ và được cấp phép sử dụng theo quy định, có chỉ số an toàn cao.

4. Tăng cường đề kháng phòng bệnh sốt xuất huyết

Hệ miễn dịch và sức đề kháng có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể trước sự tấn công của các tác nhân gây bệnh. Một khi hệ miễn dịch suy giảm, cơ thể dễ mắc bệnh khiến người dân có nguy cơ mắc bệnh nặng hơn và khó phục hồi. Để tăng cường đề kháng cho cơ thể, người dân có thể chủ động áp dụng thực hiện một số biện pháp sau:

4.1. Tập thể dục đều đặn

Tập thể dục có tác dụng tăng cường sức mạnh cho hệ miễn dịch. Theo nhiều nghiên cứu, tập thể dục thường xuyên có tác dụng giúp cơ thể sản sinh một lượng lớn tế bào của hệ miễn dịch, từ đó thúc đẩy hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn. Nếu công việc bận rộn, người dân có thể tập thể dục từ 30-60 phút mỗi ngày bằng nhiều cách như đi bộ, yoga, gym, leo cầu thang...

4.2. Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Dinh dưỡng hợp lý là phương pháp nâng cao sức đề kháng hiệu quả. Người dân cần xây dựng và duy trì thói quen ăn uống hợp lý bằng việc cân đối dinh dưỡng từ động vật (thịt, cá, trứng, tôm, cua) kết hợp cùng rau xanh, ngũ cốc, trái cây. Đặc biệt cần bổ sung thêm vitamin và khoáng chất.

Theo các tổ chức y tế, vitamin và khoáng chất có vai trò quan trọng giúp hệ miễn dịch chống lại các mầm bệnh. Ngoài ra, cần uống đủ nước để cải thiện sức khỏe, giúp tăng cường trao đổi chất, thúc đẩy quá trình tim bơm máu và vận chuyển oxy trong máu hiệu quả hơn từ đó vận chuyển dinh dưỡng cần thiết cho các hoạt động của tế bào miễn dịch.

Bên cạnh đó cần hạn chế thức ăn nhanh, đồ chiên, đồ ăn chế biến sẵn, thực phẩm đóng hộp, muối chua, thức uống có nhiều đường, chất kích thích và bia rượu.

4.3. Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc

Theo nhiều nghiên cứu, người không ngủ đủ giấc thường bị suy giảm sức đề kháng, khả năng hoạt động của hệ miễn dịch bị suy giảm, khiến họ dễ mắc bệnh. Thiếu ngủ cũng có thể ảnh hưởng đến thời gian phục hồi của cơ thể khi bị ốm. Do đó, để đảm bảo sức khỏe tốt phòng bệnh sốt xuất huyết, trung bình mỗi người cần ngủ ít nhất 7-8 giờ mỗi đêm. Để ngủ ngon cần tránh sử dụng cà phê, ngủ trong không gian yên tĩnh, thoải mái và tập thói quen ngủ đúng giờ.

5. Tiêm phòng vắc xin

Tiêm phòng vắc xin là phương pháp phòng bệnh chủ động, hiệu quả cho cả trẻ em và người lớn bên cạnh những phương pháp tiêu diệt vector truyền bệnh là muỗi vằn kể trên.

Vắc xin sốt xuất huyết Qdenga (Takeda, sản xuất tại Đức) được sản xuất theo công nghệ sống, giảm độc lực, tái tổ hợp chứa các kháng nguyên của cả 4 tuýp huyết thanh virus Dengue gây bệnh sốt xuất huyết. Vắc xin Qdenga được Bộ Y tế phê duyệt và cấp phép lưu hành tại Việt Nam vào tháng 5/2024. Đến tháng 9/2024, Hệ thống tiêm chủng VNVC chính thức ra mắt và triển khai tiêm vắc xin sốt xuất huyết tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng hiện đại trên toàn quốc.

Vắc xin sốt xuất huyết lưu hành tại Việt Nam được chỉ định tiêm cho trẻ từ 4 tuổi trở lên và người lớn mà không cần xét nghiệm sốt xuất huyết trước khi tiêm. Đặc biệt, người từng mắc sốt xuất huyết rất cần tiêm vắc xin để phòng nguy cơ tái nhiễm bệnh. Với lịch tiêm 2 liều cách nhau 3 tháng, vắc xin Qdenga đã được chứng minh có hiệu lực bảo vệ cao, chống nhiễm với cả 4 tuýp huyết thanh sốt xuất huyết lên đến 80,2%, hiệu quả ngăn ngừa đến 90% nguy cơ nhập viện do sốt xuất huyết gây ra.

Theo dữ liệu từ các thử nghiệm lâm sàng cho thấy, Qdenga có tính an toàn cao. Tính đến tháng 8/2024, Qdenga đã được cấp phép và sử dụng cho người dân tại hơn 40 quốc gia trên toàn thế giới. (2)

Nên chọn lựa trung tâm tiêm chủng nào uy tín hiện nay?

Hệ thống tiêm chủng VNVC hiện đang có đầy đủ vắc xin sốt xuất huyết tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng hiện đại trên toàn quốc. Vắc xin được nhập khẩu chính hãng từ hãng vắc xin, công ty dược phẩm Takeda, với số lượng lớn, đáp ứng nhu cầu tiêm chủng của hàng chục triệu người dân trên cả nước. Đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh sốt xuất huyết những năm gần đây diễn biến phức tạp, không còn xuất hiện theo chu kỳ hay chỉ tập trung tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long mà đã trải dài tại nhiều địa phương trên cả nước và xuất hiện quanh năm.

Các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc sở hữu không gian rộng lớn, tại các vị trí trung tâm đô thị, khu dân cư, thuận tiện giao thông, trải dài khắp mọi miền đất nước, từ thành thị đến nông thôn. Hệ thống phòng khám, phòng tiêm, theo quy trình một chiều nghiêm ngặt về kiểm soát nhiễm khuẩn. Trung tâm tiêm chủng VNVC được trang bị đầy đủ các phòng chức năng như phòng cho mẹ và bé sơ sinh, phòng thay tã/ bỉm miễn phí, phòng cấp cứu xử trí phản ứng sau tiêm với các thiết bị y tế chuyên dụng hiện đại, khu vui chơi trẻ em sinh động hấp dẫn…

Vắc xin sốt xuất huyết và tất cả các loại vắc xin lưu hành tại VNVC được bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế, hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain) giúp đảm bảo chất lượng vắc xin theo nhiệt độ tiêu chuẩn từ 2 đến 8 độ C theo đúng yêu cầu từ nhà sản xuất. Tại mỗi phòng tiêm được trang bị tủ bảo quản vắc xin chuyên dụng giúp vắc xin được đảm bảo chất lượng cho đến khi được đưa vào sử dụng.

100% bác sĩ, điều dưỡng có chứng chỉ an toàn tiêm chủng, được đào tạo chính quy, bài bản về các kiến thức về vắc xin và tiêm chủng, được đào tạo toàn diện về chuyên môn và kỹ năng phục vụ khách hàng tiêm chủng. VNVC tự hào là hệ thống tiêm chủng dịch vụ sở hữu 100% bác sĩ, điều dưỡng được cấp chứng chỉ An toàn tiêm chủng, gần 90% điều dưỡng có tay nghề cao bậc 3/4, bậc 4/4 là các bậc chuyên môn cao, có khả năng đào tạo cho điều dưỡng dưới bậc.

Tại tất cả các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc đều tổ chức các buổi đào tạo kiến thức y khoa, kinh nghiệm từ vắc xin, khám sàng lọc, xử trí phản ứng sau tiêm, đặc biệt là đào tạo cho đội ngũ bác sĩ, nhân viên y tế từ xa ở các địa phương, từ đó tăng cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế dự phòng chất lượng, bình đẳng cho người dân mọi miền đất nước.

VNVC là địa chỉ tiêm chủng uy tín, chất lượng và an toàn, được hàng triệu gia đình Việt tin tưởng và lựa chọn trong thập kỷ qua. Đặc biệt, nhằm hỗ trợ cho nhiều người dân được tiếp cận với vắc xin phòng bệnh, VNVC có nhiều chương trình ưu đãi giá, cam kết bình ổn giá vắc xin kể cả thời điểm vắc xin khan hiếm hay có dịch bệnh.

Chính sách Tiêm trước, trả sau của VNVC giúp khách hàng có thể tiêm ngay các loại vắc xin có trong gói mà không cần thanh toán toàn bộ chi phí trong một lần mà có thể chia ra thanh toán thành nhiều đợt trong vòng 6 đến 12 tháng. Toàn bộ lãi suất sẽ được VNVC chi trả thay cho khách hàng.

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin sốt xuất huyết cho trẻ em và người lớn, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;

Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.

Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tiktok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

Để phòng bệnh sốt xuất huyết hiệu quả người dân cần chủ động loại bỏ nơi sinh sản của muỗi vằn, phòng chống muỗi đốt, phun hóa chất diệt muỗi, tăng cường đề kháng cho bản thân và đặc biệt là tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết - phương pháp phòng bệnh được đánh giá là hiệu quả, an toàn và tiết kiệm nhất. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào về vắc xin phòng sốt xuất huyết, hãy liên hệ ngay với VNVC qua Hotline 028 7102 6595 hoặc đến trực tiếp các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc.