Sự nguy hiểm của Thủy đậu, Zona thần kinh và cách phòng bệnh hiệu quả

Tại Việt Nam, có khoảng 90% người mắc bệnh thủy đậu thời niên thiếu. Sau khi khỏi bệnh, virus gây bệnh sẽ không bị hệ miễn dịch đào thải hoàn toàn mà “trốn” đến các hạch thần kinh để “ngủ đông”, đợi đến khi có cơ hội sẽ “thức dậy” và tái hoạt động trở lại, gây ra bệnh zona thần kinh. Theo thống kê, cứ 3 người lớn sẽ có 1 người bị zona thần kinh, với những triệu chứng cực kỳ khó chịu, mặc dù bệnh có biểu hiện ngoài da nhưng gốc rễ ở thần kinh nên rất dễ biến chứng, có thể để lại những hậu quả nặng nề, kéo dài, thậm chí vĩnh viễn suốt cuộc đời.

Nhằm mang đến cho người dân những thông tin hữu ích về bệnh thủy đậu và zona thần kinh, sự nguy hiểm của bệnh cũng như các thông tin về vắc xin phòng ngừa, ngày 27/9/2024 Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC đã tổ chức chương trình tư vấn trực tuyến "Giới thiệu vắc xin thế hệ mới phòng bệnh Zona thần kinh (giời leo) & sự nguy hiểm của Thuỷ đậu, Zona thần kinh" với sự tham gia của các chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong lĩnh vực y tế:

• PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Trưởng khoa Khoa Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM;
• BS.CKII Vũ Thị Phương Thảo, Ủy viên ban chấp hành Hội Da liễu Việt Nam;
• BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC.

Chương trình tư vấn trực tuyến đã nhận được sự quan tâm, theo dõi của hàng chục nghìn Quý khán giả trong bối cảnh tỷ lệ người trưởng thành tại Việt Nam mắc Zona thần kinh là rất cao, vắc xin phòng Zona được Bộ Y tế cấp phép vào tháng 05/2024 và sẽ được VNVC triển khai tiêm chủng trong thời gian sớm nhất.

Để xem lại chương trình, Quý vị khán giả có thể theo dõi ngay TẠI ĐÂY.

Chương trình tư vấn trực tuyến: “Giới thiệu vắc xin thế hệ mới phòng bệnh Zona thần kinh (giời leo) & sự nguy hiểm của Thuỷ đậu, Zona thần kinh” do Hệ thống tiêm chủng VNVC tổ chức.

Theo PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Trưởng khoa Khoa Miễn dịch lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM đã mang đến cho khán giả những thông tin tổng quan nhất về bệnh zona thần kinh hay còn được biết đến với tên gọi dân gian là giời leo. Zona thần kinh xảy ra do sự tái hoạt động của virus thủy đậu trú ngụ tại hạch thần kinh tủy sống. Khi hệ thống miễn dịch suy giảm do tuổi tác hay mắc các bệnh truyền nhiễm, virus sẽ tái hoạt động.

Bệnh có biểu hiện trên da như ban đỏ, mụn nước mọc thành chùm. Virus lan truyền dọc theo dây thần kinh nên thường mọc nửa bên cơ thể nhưng ở những người bị suy giảm miễn dịch, mụn nước có thể xuất hiện ở cả 2 bên cơ thể. Vì hướng thần kinh nên mụn nước thường gây đau, rát dữ dội cùng các triệu chứng toàn thân khác như sốt, mệt mỏi, đau nhức khắp người.

Những biến chứng của bệnh zona rất kinh khủng, điển hình như đau thần kinh sau zona, gây đau đớn dai dẳng kéo dài nhiều tháng nhiều năm, đặc biệt ở người già, người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch, làm suy giảm đáng kể chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nguy cơ đau sau zona kéo dài 1 năm có thể chiếm 30 - 50% trường hợp. Bên cạnh biến chứng đau dây thần kinh sau zona, bệnh zona thần kinh cơ thể gây biến chứng zona ở mắt, dẫn đến suy giảm thị lực, thậm chí mù lòa; zona ở tai có thể gây điếc và zona ở những cơ quan khác có thể gây nhiễm trùng ngoài da và suy giảm chức năng của các cơ quan đs. Ngoài ra, zona thần kinh còn có thể gây viêm màng não, viêm não hay biến chứng tim mạch dẫn đến các cơn đột quỵ vô cùng nguy hiểm.

Bác sĩ Hoàng Thị Lâm lưu ý, người có nguy cơ cao gặp biến chứng zona là người cao tuổi, người mắc các bệnh nền mạn tính như hô hấp (hen, phổi tắc nghẽn mạn tính COPD), tim mạch, thận, đái tháo đường…, bệnh nhân mắc các bệnh tự miễn, suy giảm hay ức chế miễn dịch. Đặc biệt không chỉ gặp 1 lần, Zona thần kinh có thể tái đi tái lại nhiều lần trong đời. Những người mắc Zona thường xuyên phải chịu những cơn đau đớn hành hạ, kéo dài trong nhiều năm mà không biết chia sẻ cùng ai.

Mô tả thêm về cơn đau dây thần kinh của bệnh Zona, BS.CKII Vũ Thị Phương Thảo, Ủy viên ban chấp hành Hội Da liễu Việt Nam cho biết, đau dây thần kinh hậu zona vô cùng khó chịu và dai dẳng. Cơn đau có thể mô tả là chết đi sống lại, bệnh nhân chỉ hơi trở mình thôi đã thấy đau nhức, nằm yên không làm gì cũng cảm thấy đau. Nếu so sánh cấp độ cơn đau dây thần kinh hậu zona có thể được ví như dao đâm, điện giật và có thể còn hơn cơn đau của phụ nữ khi sinh nở. Tình trạng đau thần kinh sau zona có thể kéo dài ít nhất 3 tháng trở đi, nhiều trường hợp kéo dài cơn đau đến 1 năm sau mới giảm dần.

Theo bác sĩ Vũ Thị Phương Thảo, khả năng tái phát của bệnh zona dao động từ 2 - 18%. Đặc biệt người từ 50 tuổi trở đi, người có bệnh lý nền là những đối tượng dễ mắc zona và có nguy cơ tái phát bệnh cao. Về phương pháp điều trị BS Thảo cho biết, các phương pháp điều trị bằng thuốc như thuốc giảm đau, thuốc trầm cảm ba vòng chỉ giúp cải thiện phần nào cho bệnh nhân chứ không điều trị dứt điểm.

Ngoài ra, còn có nhiều trường hợp bệnh nhân đến điều trị trong trường hợp biến chứng nặng do áp dụng các phương pháp điều trị dân gian như nhai mướp đắng, thoa dầu gió, mật ong, khoanh vùng tổn thương bằng mực tàu… Bác sĩ nhận định bệnh nhân bị zona thần kinh nếu áp dụng bài thuốc dân gian chữa không đúng cách, không đúng thời điểm sẽ gây viêm nhiễm, bội nhiễm và nhiễm trùng vết thương để lại sẹo vĩnh viễn. Nếu điều trị zona tại vùng mặt không đúng cách có thể khiến giác mạc bị tổn thương, nguy cơ bị sẹo giác mạc, giảm thị lực rất nguy hiểm.

Bác sĩ Vũ Thị Phương Thảo cũng lưu ý thêm, hiện đang là mùa mưa, người dân dễ bị nhầm lẫn giữa triệu chứng của bệnh viêm da tiếp xúc do dịch tiết côn trùng và zona thần kinh. Triệu chứng của viêm da tiếp xúc do các dịch tiết côn trùng cũng có triệu chứng nổi hồng ban, giọt nước hay thậm chí là những mụn mủ mọc thành chùm trên bề mặt da, khu trú tại một vùng. Đối với những trường hợp này chỉ là tổn thương khu trú ngoài da, khiến người bệnh nghĩ mắc zona và zona không đáng sợ chỉ là những biểu hiện ngoài da thông thường, không để lại di chứng sau khi khỏi.

“Ngược lại, zona thần kinh không chỉ gây tổn thương ngoài da mà virus còn phóng thích độc tố đi dọc theo thần kinh và gây những triệu chứng về mặt thần kinh cho bệnh nhân, dẫn đến đau thần kinh hậu zona kéo dài”,  bác sĩ Phương Thảo nhấn mạnh.

Bác sĩ khuyến cáo người dân khi phát hiện triệu chứng nghi ngờ bệnh zona thần kinh, cần được thăm khám bởi chuyên gia chuyên khoa da liễu để được hướng dẫn điều trị càng sớm càng tốt.

Các chuyên gia còn bày tỏ sự lo ngại về tình trạng già hóa dân số ở Việt Nam khiến người mắc zona thần kinh sẽ tăng cao trong tương lai. Theo Bộ Y tế, năm 2010, tỷ lệ người trên 65 tuổi ở Việt Nam chỉ chiếm 6% dân số nhưng ước tính đến 2050, tỷ lệ người trên 50 sẽ chiếm khoảng 28% (¼ dân số). Theo bác sĩ Chính, Tổ chức y tế thế giới (WHO) khuyến cáo tiêm vắc xin ngừa zona cho người lớn tuổi để giảm gánh nặng bệnh zona, giúp cuộc sống người dân tốt hơn.

Hiện thế giới có hai loại vắc xin, một là vắc xin giảm sống độc lực, còn lại là vắc xin bất hoạt. Trong đó, vắc xin sống giảm độc lực tiêm một mũi nhưng không tiêm cho người suy giảm miễn dịch, hiệu quả không dài. Vắc xin bất hoạt hiện đang được Hệ thống tiêm chủng VNVC đang nỗ lực đưa về Việt Nam được đánh giá là ưu việt hơn, có thể tiêm cho người suy giảm miễn dịch,  hiệu lực kéo dài, hiệu quả cao với người lớn tuổi, người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch.

Vắc xin phòng zona thần kinh có tên Shingrix, được sản xuất bởi hãng vắc xin và dược phẩm GSK (Bỉ). Đây là vắc xin tái tổ hợp bất hoạt, được thiết kế an toàn và hiệu lực cao trong việc phòng ngừa zona thần kinh ở nhóm người lớn tuổi và người suy giảm miễn dịch. Cụ thể, vắc xin có hiệu quả bảo vệ cao đến 97% trên nhóm người từ 50 tuổi trở lên và khoảng 90% ở nhóm từ 70 tuổi trở lên. Vắc xin giả rõ rệt nguy cơ phát triển liên quan đến zona thần kinh như đau thần kinh hậu zona trong nhóm người trên 50 tuổi. Ở người từ 70 trở lên vắc xin cho hiệu quả ngăn ngừa biến chứng đau thần kinh hậu zona lên đến 88%.

Vắc xin được chỉ định cho người lớn từ 50 tuổi trở lên, người trên 18 tuổi có nguy cơ cao mắc bệnh (người bị suy giảm miễn dịch hoặc bị ức chế miễn dịch hoặc có khả năng bị ức chế miễn dịch do bệnh lý/liệu pháp điều trị…), với lịch tiêm 2 mũi cách nhau 1 - 2 tháng (tùy theo từng đối tượng).

Hệ thống tiêm chủng VNVC với hàng trăm trung tâm tại 55 tỉnh, thành làm việc xuyên trưa, từ thứ 2 đến chủ nhật. VNVC cung cấp đầy đủ các loại vắc xin quan trọng cho trẻ em và người lớn. Là đối tác chiến lược toàn diện với hãng dược phẩm GSK (Bỉ), nhà sản xuất vắc xin zona thần kinh, VNVC dự kiến sẽ sớm ra mắt vắc xin và đưa vào tiêm chủng để đáp ứng nhu cầu phòng bệnh của người dân.

Tất cả vắc xin ở VNVC được bảo quản ở hệ thống kho lạnh và dây chuyền lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế; quy trình tiêm chủng an toàn; đội ngũ bác sĩ giỏi, điều dưỡng tiêm nhẹ nhàng; trung tâm có phòng xử trí phản ứng sau tiêm hiện đại, đủ phương tiện y khoa cao cấp. VNVC hiện đang áp dụng nhiều chính sách ưu đãi giá để người dân kịp thời phòng bệnh, đặc biệt là các gia đình khó khăn, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt. VNVC cũng là đơn vị tiêm chủng tiên phong hỗ trợ tiêm các gói tiêm vắc xin trước, trả chi phí sau kéo dài đến 12 tháng, toàn bộ lãi suất do VNVC hỗ trợ, giúp người dân chi trả linh hoạt, giảm gánh nặng kinh tế.

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin phòng bệnh, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

• Hotline: 028 7102 6595;
• Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
• Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
• Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.
• Tik Tok: Bác sĩ Tiêm chủng VNVC

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

• IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
• Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY

BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ