Bé bị tay chân miệng có để lại sẹo không? Mẹo chăm sóc da đúng cách

Bệnh tay chân miệng đặc trưng bởi các nốt mụn nước nhỏ, nổi chi chít ở lòng bàn tay, bàn chân, miệng và mông. Trong quá trình bình phục, các nốt mụn nước tay chân miệng thường tự vỡ và khô lại, không cần chọc hay xử lý đặc biệt, khiến nhiều phụ huynh lo lắng nguy cơ để lại sẹo sau khi mụn nước vỡ. Vậy, bé bị tay chân miệng có để lại sẹo không?

Bé bị tay chân miệng có để lại sẹo không?

Bệnh tay chân miệng nếu được chăm sóc tốt, không có bội nhiễm hay có vết thương tổn thương nặng, các nốt bọng nước có thể tự lành mà không để lại sẹo. Ngược lại, vẫn có một số trường hợp tay chân miệng nhiễm trùng thứ phát hay có tổn thương da sâu có thể hình thành sẹo gây mất thẩm mỹ và có thể tồn tại vĩnh viễn trên da bệnh nhân.

1. Nguyên nhân tay chân miệng thường không để lại sẹo

Các trường hợp mắc bệnh tay chân miệng thường không để lại sẹo trên da bệnh nhân. Việc này xuất phát từ bản chất tổn thương da và cơ chế làm lành vết thương đặc trưng của bệnh.

Cụ thể, các nốt phỏng nước xuất hiện ở tay, chân, miệng chủ yếu gây tổn thương ở lớp thượng bì (hay lớp ngoài cùng của da. Khi các nốt bọng nước vỡ thường chỉ gây loét nông và tự lành mà không để lại dấu vết nết người bệnh quan tâm, chăm sóc đúng cách. Do không ăn sâu vào lớp hạ bì, nơi chứa collagen và mạch máu, nên nguy cơ hình thành sẹo do phỏng nước tay chân miệng rất thấp.

Ngoài ra, một lý do khác khiến các nốt phỏng nước thường không để lại sẹo là do thời gian hồi phục của bệnh thường nhanh chóng. Đặc biệt là ở trẻ em, với tốc độ tái tạo tế bào biểu bì cao. Đối với các tổn thương ngoài da nhỏ như phỏng nước tay chân miệng thường sẽ hồi phục trong vòng 7 - 10 ngày. Thời gian này chưa đủ lâu để có thể hình thành sẹo.

Cuối cùng, các nốt bọng nước do bệnh tay chân miệng thường không kích thích phản ứng viêm kéo dài như trong một số bệnh lý khác điển hình là bệnh thủy đậu. Đây là yếu tố làm giảm nguy cơ tổn thương da dai dẳng và để lại sẹo.

Tóm lại, bản chất của việc tổn thương nông tại lớp thượng bì, cùng khả năng phục hồi nhanh giúp trẻ mắc bệnh tay chân miệng không bị ảnh hưởng lâu dài bởi nguy cơ hình thành sẹo.

2. Trường hợp tay chân miệng có thể để lại sẹo

Dù đa số trường hợp mắc bệnh tay chân miệng sẽ không để lại sẹo, nhưng vẫn sẽ có những tình huống ngoại lệ dẫn đến hình thành các vết sẹo sâu, khó mờ trên da. Các yếu tố dẫn đến hình thành sẹo có thể bao gồm tình trạng nhiễm trùng thứ phát, do mức độ tổn thương nghiêm trọng, do cơ địa của người bệnh hoặc có bệnh lý nền, hay cũng có thể do việc chăm sóc không đúng cách khi mắc bệnh.

Đầu tiên hình thành sẹo do nhiễm trùng thứ phát, là khi các nốt bỏng nước vỡ, bệnh nhân không vệ sinh sạch sẽ, gãi mạnh hay làm da trầy xước tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng thứ phát. Tổn thương trên da do nhiễm trùng thứ phát thường sẽ ăn sâu vào lớp hạ bì, dẫn đến sẹo lõm, sẹo lồi sau khi lành.

Ngoài ra, nguy cơ hình thành sẹo khi mắc tay chân miệng cũng có thể là do tổn thương da nghiêm trọng bởi virus EV71. Đây là chủng virus thường gặp trong phần lớn trường hợp mắc bệnh nặng, không chỉ gây tổn thương da mà còn dẫn đến biến chứng tay chân miệng toàn thân nghiêm trọng như viêm não, viêm màng não. Ở một số bệnh nhân, tổn thương da do EV71 có thể nghiêm trọng hơn và kéo dài, làm tăng nguy cơ hình thành sẹo.

Ở trẻ có bệnh lý về da mạn tính như viêm da cơ địa, dị ứng da hoặc những trẻ có miễn dịch kém, có bệnh nền có khả năng hồi phục da chậm và làm tăng nguy cơ để lại sẹo. Ngoài ra, trẻ có thói quen gãi nhiều khiến vùng tổn thương loét sâu hơn, tăng nguy cơ hình thành sẹo.

Trong quá trình mắc bệnh, nếu phương pháp chăm sóc không phù hợp, như tự ý bôi thuốc không theo chỉ định bác sĩ, dùng các chất gây kích ứng da như cồn đậm đặc có thể làm da bị tổn thương nghiêm trọng hơn. Chăm sóc không đúng cách cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng khả năng để lại sẹo.

Cách chăm sóc và phòng ngừa sẹo do tay chân miệng

Để hạn chế tối đa nguy cơ hình thành sẹo sau khi khỏi bệnh tay chân miệng, người bệnh nên quan tâm đến việc chăm sóc da, vấn đề dinh dưỡng, tránh các hoạt động có khả năng để lại sẹo và sử dụng thuốc bôi theo đúng chỉ định của bác sĩ.

1. Chăm sóc da đúng cách

Việc chăm sóc đúng cách các tổn thương trên da khi mắc tay chân miệng rất quan trọng trong việc ngăn ngừa sẹo, đồng thời tạo ra những tác động tích cực thúc đẩy quá trình làm lành vết thương. Để chăm da đúng cách, bạn có thể thực hiện như sau.

Vệ sinh vùng da tổn thương sạch sẽ 1 - 2 lần mỗi ngày bằng nước ấm hay nước muối sinh lý để loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn trên da. Nếu các nốt bọng nước vỡ, có thể sử dụng dung dịch sát khuẩn nhẹ như Povidone-iodine loãng, để tránh nguy cơ nhiễm trùng. Ngoài ra, cần tránh sử dụng các loại dung dịch sát khuẩn mạnh như cồn hoặc oxy già vì có thể gây kích ứng da và làm chậm quá trình hồi phục.

Ngoài ra, trong giai đoạn bệnh, điều quan trọng nhất mà người bệnh không nên làm là cào gãi vết thương. Việc này có thể làm vỡ các nốt bọng nước, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập, tăng nguy cơ nhiễm trùng thành sẹo. Nếu trẻ mắc bệnh, phụ huynh nên cắt ngắn móng tay trẻ để giữ chúng sạch sẽ và nên nhắc nhở trẻ không chạm vào các nốt này.

Nên giữ cho vùng da tổn thương khô ráo và thoáng mát. Hạn chế băng kín vùng da trừ khi nốt bỏng nước vỡ ra và nên che lại bằng băng gạc để tránh nhiễm trùng. Nên kiểm tra thường xuyên vùng da tổn thương để sớm phát hiện tình trạng nhiễm trùng như sưng, tấy, đỏ, chảy dịch hoặc có mùi lạ. Nếu xuất hiện các dấu hiệu này, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

⇒ Tham khảo thêm: Cách vệ sinh cho trẻ bị tay chân miệng

2. Dinh dưỡng giúp da hồi phục nhanh

Trong quá trình chăm sóc bệnh tay chân miệng, không chỉ cần chăm da đúng cách, người bệnh còn nên củng cố hệ miễn dịch và quá trình tái tạo da. Một chế độ ăn cân đối, đủ chất dinh dưỡng là yếu tố quan trọng giúp bệnh mau phục hồi mà không để lại sẹo.

Cụ thể, nên ăn các loại thực phẩm giàu vitamin C như cam, quýt, bưởi, kiwi, ớt chuông, cà chua, dâu tây, vì đây là dưỡng chất rất quan trọng tham gia quá trình tái tạo và làm lành da.  Thực phẩm chứa kẽm như thịt bò, tôm, hạt bí, hạnh nhân, ngũ cốc nguyên hạt hỗ trợ phục hồi da, tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ viêm nhiễm.

Ngoài ra, protein là nền tảng cho sự tái tạo tế bào da, hỗ trợ phục hồi tổn thương. Phụ huynh nên chú ý cung cấp đủ lượng protein từ thịt gà, cá, trứng, các loại đậu và sữa để thúc đẩy quá trình hồi phục vết thương trên da ở trẻ. Cuối cùng cần uống đủ nước để duy trì độ ẩm cho da, thúc đẩy quá trình thải độc và tái tạo tế bào mới. Nên khuyến khích trẻ uống nước thường xuyên hoặc bổ sung nước trái cây tươi, canh, súp.

⇒ Tham khảo thêm: Trẻ bị tay chân miệng kiêng gì? Ăn gì để mau khỏi?

3. Tránh các hoạt động có thể để lại sẹo

Một số hoạt động tưởng như vô hại nhưng nếu không được kiểm soát tốt có thể làm tăng nguy cơ để lại sẹo trên da trẻ. Cụ thể, trong giai đoạn phục hồi, da non rất nhạy cảm với ánh sách mặt trời. Ánh nắng có thể làm da thâm sạm hoặc để lại sẹo lâu dài. Do đó, khi người bệnh ra đường cần được che chắn cẩn thận hay bôi kem chống nắng phù hợp.

Bên cạnh đó, việc mặc đồ bó sát hoặc chất liệu kém thoáng khí cũng có thể là nguyên nhân làm vỡ các nốt bọng nước do tính ma sát của vải trên da. Việc mặc đồ bó sát cũng có thể ngăn không khí tiếp xúc với vùng da tổn thương và làm chậm quá trình lành bệnh.

Khi da đang trong giai đoạn khô và tái tạo, tuyệt đối người bệnh không tự ý bóc vảy hoặc da non, vì có thể gây tổn thương lớp da mới và để lại sẹo.

4. Sử dụng thuốc bôi theo chỉ định của bác sĩ

Việc sử dụng thuốc bôi có thể hỗ trợ quá trình hồi phục và ngăn sẹo. Tuy nhiên, trẻ vẫn cần đảm bảo tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quá tốt nhất và an toàn cho trẻ.

Một số loại thuốc sát khuẩn ngoài da có thể dùng để bôi các vết bỏng nước tay chân miệng như Povidone-iodine, Chlorhexidine hoặc dung dịch xanh methylen. Các loại thuốc này có công dụng giữ vùng da tổn thương sạch sẽ, tránh nhiễm trùng. Khi bôi chỉ nên sử dụng một lượng thuốc vừa đủ, tránh lạm dụng hoặc sử dụng sai thuốc gây kích ứng.

Ngoài thuốc sát khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân sử dụng thêm một số loại thuốc có công dụng hỗ trợ tái tạo da. Sau khi tổn thương lành và đóng mài, bác sĩ có thể có thể chỉ định bệnh nhân sử dụng các loại kem chứa Panthenol, vitamin E hay các chất hỗ trợ Centella asiatica (rau má) để thúc đẩy khả năng tái tạo và làm lành da.

Kem chống sẹo có thể được chỉ định đối với các trường hợp tổn thương da sâu để giảm nguy cơ hình thành sẹo thâm, sẹo lồi. Nếu trẻ có dấu hiệu ngứa nhiều tại vùng tổn thương, thuốc corticoid hoặc thuốc kháng histamine dạng gel có thể được sử dụng để giảm ngứa ngáy, khó chịu cho bệnh nhân.

Lưu ý rằng, các loại thuốc sử dụng trong suốt quá trình chăm sóc bệnh nhân tay chân miệng chỉ dùng khi được bác sĩ chỉ định, tuyệt đối không tự ý mua thuốc vì có thể ảnh hưởng đến quá trình hồi phục của bệnh nhân cùng nhiều rủi ro tiềm ẩn cho sức khỏe.

Bệnh tay chân miệng gây loét và tổn thương da, nguy cơ để lại sẹo nếu các mụn nước bị vỡ, nhiễm trùng và không được chăm sóc đúng cách. Nguy hiểm hơn, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nặng như viêm não, viêm màng não, viêm cơ tim, thậm chí tử vong, đặc biệt do chủng virus EV71. Hiện nay, tay chân miệng chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu, khiến tiêm vắc xin trở thành biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.

Theo nghiên cứu, vắc xin phòng EV71 đạt hiệu quả bảo vệ tới 96,8%, giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh và biến chứng, đồng thời tạo miễn dịch chéo với một số chủng virus khác. Việc tiêm phòng cho trẻ từ 2 tháng đến dưới 6 tuổi không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn góp phần ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh trong cộng đồng.

Bé bị tay chân miệng có để lại sẹo không còn tùy thuộc vào cách phụ huynh chăm sóc. Nếu bé được chăm sóc da đúng cách với việc vệ sinh da sạch sẽ mỗi ngày, ăn các loại thức ăn dinh dưỡng hỗ trợ tốt cho quá trình hồi phục, tránh các hoạt động có thể để lại sẹo và cùng với đó là sử dụng thuốc bôi theo chỉ định bác sĩ sẽ nhanh chóng phục hồi bệnh và ít có nguy cơ để lại sẹo trên da.