Thuốc điều trị tay chân miệng độ 1 cho trẻ: Hướng dẫn chi tiết

Tay chân miệng độ 1 là mức độ nhẹ nhất của bệnh và thường ít có nguy cơ dẫn đến biến chứng nguy hiểm nếu được điều trị kịp thời. Bệnh nhân tay chân miệng độ 1 thường sẽ được bác sĩ chỉ định điều trị và theo dõi tại nhà. Vậy, các loại thuốc điều trị tay chân miệng độ 1 gồm những loại thuốc nào? Những lưu ý khi dùng thuốc là gì?

Nguyên tắc điều trị bệnh tay chân miệng độ 1

Điều trị tay chân miệng độ 1, nguyên tắc điều trị sẽ xoay quanh việc giảm nhẹ các triệu chứng, hỗ trợ dinh dưỡng và thực hiện các biện pháp chăm sóc tại nhà nhằm đảm bảo trẻ hồi phục nhanh mà không gặp phải các biến chứng nghiêm trọng. Áp dụng đúng nguyên tắc điều trị không chỉ giúp bệnh nhân vượt qua bệnh dễ dàng hơn, mà con giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm bệnh trong cộng đồng.

1. Điều trị ngoại trú

Phần lớn bệnh nhân tay tay chân miệng độ 1 sẽ được bác sĩ chỉ định điều trị ngoại trú tại nhà, mà không cần nhập viện. Điều trị tại nhà bao gồm theo dõi triệu chứng và đảm bảo người bệnh được chăm sóc y tế liên tục.

Ba mẹ trong quá trình chăm sóc trẻ tại nhà cần nắm rõ dấu hiệu bệnh, gồm sốt nhẹ, mụn nước ở các vị trí tay, chân, miệng và một số vị trí khác. Trong giai đoạn này, ba mẹ nên thường xuyên theo dõi nhiệt độ cơ thể của trẻ, cùng với việc quan sát các triệu chứng đi kèm như đau họng, khó chịu, các triệu chứng về đường tiêu hóa như tiêu chảy, buồn nôn... để từ đó có thể đưa trẻ đến ngay bệnh viện nếu có dấu hiệu sức khỏe bất thường.

Theo dõi sức khỏe của trẻ tay chân miệng thường xuyên vô cùng quan trọng vì dù độ 1 được đánh giá là mức độ nhẹ nhất, song nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu trở nặng thì việc đưa đến bệnh viện xử trí kịp thời góp phần kiểm soát bệnh hiệu quả và rút ngắn thời gian bệnh. Ngoài ra, việc chăm sóc sức khỏe của trẻ tại nhà trong thời gian này giúp ngăn chặn sự lây lan virus cho những trẻ khác.

2. Giảm triệu chứng

Để giảm triệu chứng bệnh, giúp bệnh nhân tay chân miệng cảm thấy dễ chịu hơn, ba mẹ có thể áp dụng một số biện pháp giảm đau và hạ sốt tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ.

Khi trẻ sốt cao, ba mẹ có thể cho trẻ uống Paracetamol hoặc Ibuprofen với liều lượng phù hợp theo chỉ định của bác sĩ. Nếu sau 48 giờ trẻ không hạ sốt, dù đã sử dụng thuốc cần đưa trẻ đến bác sĩ tái khám. Ngoài ra, bác sĩ còn có thể chỉ định bệnh nhân sử dụng các loại thuốc kháng histamin để điều trị ngứa do mụn nước, thoa gel Antacid lên vết thương, vết loét ở miệng để trẻ cảm thấy dễ chịu, dễ nhai nuốt thức ăn hơn.

⇒ Tham khảo thêm: Tay chân miệng sốt mấy ngày?

Trong trường hợp nhiễm trùng vết loét do mụn nước vỡ ra, ba mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được chỉ định sử dụng một số loại thuốc kháng sinh phù hợp. Sau thời gian chăm sóc tại nhà, nên tái khám theo đúng lịch hẹn bác sĩ yêu cầu.

3. Hỗ trợ dinh dưỡng

Chăm sóc dinh dưỡng có vai trò quan trọng trong dự phòng và hỗ trợ điều trị bệnh tay chân miệng. Dinh dưỡng giúp cơ thể tăng đề kháng chống lại mầm bệnh cũng như giảm nguy cơ mắc biến chứng hay giảm nhẹ biến chứng khi đã mắc. Việc chọn lựa thực phẩm hợp ly và chế độ dinh dưỡng đúng cách sẽ mang lại những lợi ích không ngờ tới trong việc phòng và chữa bệnh.

Đầu tiên, cần cho trẻ ăn đầy đủ cả 4 nhóm thực phẩm gồm: đạm, chất béo, bột đường, vitamin và chất khoáng. Không nên quá kiêng khem để bù lại các chất dinh dưỡng mất đi do quá trình nhiễm trùng và tiến triển của bệnh.

Với nhóm chất đạm, trẻ nên ăn các thực phẩm giàu đạm, có giá trị sinh học cao như thịt, cá, trứng, sữa. Cá có thể ăn cá chép, cá quả, cá ba sa, cá bông lao,... không chỉ cung cấp đạm, mà còn kẽm và sắt để tăng cường hệ miễn dịch và đề kháng cho trẻ.

Bên cạnh đạm không thể thiếu các loại rau, quả có màu đỏ, vàng như cà rốt, cà chua, bí đỏ, cam, xoài, đu đủ, dưa hấu... hay các loại rau có lá xanh sẫm như rau ngót, rau muống, cải bó xôi, súp lơ... vì có nhiều vitamin và khoáng chất như vitamin A, C... Rau, quả giúp trẻ tăng cường miễn dịch, chống nhiễm trùng và làm lành tổn thương. Các loại quả khác giàu vitamin C như bưởi, táo, lê cũng có tác dụng nâng cao đề kháng và cung cấp nước rất tốt.

⇒ Tham khảo thêm: Trẻ bị tay chân miệng kiêng gì?

Khi đang mắc bệnh tay chân miệng không nên dùng các loại gia vị cay nóng như ớt, hạt tiêu, quế... cần hạn chế thức ăn béo no và nội tạng động vật. Tránh các thức ăn dầu mỡ, chiên xào.

Khẩu phần ăn hàng ngày của bệnh nhân tay chân miệng cần được cắt thái hoặc xay nhỏ, chế biến mềm cho người bệnh dễ ăn. Ngoài ra, nên thay đổi món ăn thường xuyên và chia nhỏ bữa ăn để người bệnh ăn ngon miệng và dễ tiêu hóa. Nên cho người bệnh uống đủ nước, nhất là khi bệnh nhân sốt hoặc nôn. Có thể cho người bệnh uống nước lọc, hoặc nước quả như cam, chanh, bưởi, sinh tố.

Thuốc điều trị tay chân miệng độ 1 phổ biến

Tay chân miệng độ 1 thường nhẹ và có thể điều trị tại nhà bằng thuốc hỗ trợ triệu chứng. Tuy nhiên, việc lựa chọn đúng loại thuốc điều trị tay chân miệng độ 1 và dùng đúng cách là yếu tố quan trọng giúp trẻ mau hồi phục, tránh biến chứng.

1. Thuốc hạ sốt và giảm đau

Theo phác đồ mới nhất của Bộ Y tế về hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh tay chân miệng, bệnh hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Công tác điều trị chủ yếu xoay quanh điều trị hỗ trợ và không dùng kháng sinh khi không có bội nhiễm.

Nếu bệnh nhân sốt cao trên 38,5 độ C, đau nhiều, có thể dùng các loại thuốc hạ sốt, giảm đau như paracetamol hoặc ibuprofen. Không dùng aspirin cho trẻ vì có thể dẫn đến hội chứng Reye gây bệnh nguy hiểm ở não và gan, có thể dẫn đến tử vong.

Liều dùng paracetamol hạ sốt là 10 - 15mg/kg, lặp lại mỗi 4 - 6 giờ hoặc ibuprofen liều 10mg/kg, lặp lại mỗi 6 - 8h. Tùy theo sức khỏe và thể trạng của mỗi bệnh nhân sẽ được bác sĩ chỉ định phác đồ điều trị thích hợp. (1)

2. Thuốc giảm ngứa

Một trong những thuốc điều trị tay chân miệng độ 1 được bác sĩ chỉ định là thuốc giảm ngứa. Bởi khi mắc bệnh, bệnh nhân thường có triệu chứng ngứa ngáy, khó chịu ở những vùng da bị tổn thương, đặc biệt là lòng bàn tay, lòng bàn chân. Các loại thuốc kháng histamin như cetirizine hoặc loratadine có thể được chỉ định để làm dịu cảm giác ngứa, giúp bé cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn. Việc lựa chọn loại thuốc giảm ngứa nào cho bệnh nhân cùng sẽ còn tùy thuộc vào chỉ định của bác sĩ điều trị, nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả tốt nhất.

Các biện pháp điều trị tay chân miệng độ 1 khác

Ngoài thuốc, nhiều biện pháp chăm sóc hỗ trợ khác cũng đóng vai trò quan trọng trong điều trị tay chân miệng độ 1. Những cách này giúp giảm khó chịu, tăng đề kháng và hỗ trợ cơ thể tự khỏi bệnh nhanh hơn.

1. Dùng dung dịch súc miệng sát khuẩn

Dung dịch sát khuẩn là một trong các biện pháp hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả nhằm giảm bớt triệu chứng khó chịu cho bệnh nhân. Một số dung dịch súc miệng có thành phần kháng khuẩn như: chlorhexidine hay nước muối sinh lý.

• Chlorhexidine là một trong những dung dịch sát khuẩn tay chân miệng phổ biến không chỉ giúp làm sạch vết thương mà còn tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn, nấm. Chlorhexidine được khuyên dùng cho trẻ em trên 6 tuổi. Không khuyến cáo sử dụng cho trẻ dưới độ tuổi này do nguy cơ nuốt phải.
• Dung dịch nước muối là giải pháp sát khuẩn tự nhiên và an toàn cho nhiều đối tượng. Người bệnh tay chân miệng có thể mua nước muối sinh lý hoặc tự pha nước muối bằng cách cho 1 thìa muối vào cốc nước ấm. Tuy không thể có khả năng điều trị mạnh như các dung dịch sát khuẩn hóa học, nhưng nước muối rất hiệu quả trong việc làm dịu và giảm viêm.

Súc miệng bằng dung dịch sát khuẩn hoặc nước muối nên được thực hiện 2 - 3 lần mỗi ngày, để loại bỏ mảng bám, mầm bệnh, giúp bệnh nhân giảm bớt đau rát và khó chịu. Lưu ý rằng trẻ súc miệng không được nuốt mà phải nhổ ra, do đó ba mẹ nên giám sát quá trình này để đảm bảo an toàn cho trẻ.

2. Dùng gel bôi giảm đau và làm lành tổn thương

Các vết loét trong niêm mạc miệng lưỡi có thể khiến trẻ cảm thấy đau rát, khó chịu và không muốn ăn uống. Do đó, nhiều phụ huynh ưu tiên lựa chọn gel bôi giảm đau và làm lành tổn thương như một biện pháp hiệu quả trong điều trị. Một số loại thuốc dạng gel được thiết kế nhằm tạo một lớp màng bảo vệ trên vết loét. giúp làm lành và dịu niêm mạc. Ngoài ra, còn có các dưỡng chất giúp hỗ trợ quá trình phục hồi da như vitamin E hay chiết xuất từ các loại thảo dược thiên nhiên.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc sử dụng gel giảm đau và làm lành tổn thương cần tuân theo chỉ định của bác sĩ. Vì một số loại thuốc bôi giảm đau đang có trên thị trường như benzocain, tetracain, lidocain... chỉ có tác dụng giảm đau tạm thời, chứ không tiêu diệt được virus tay chân miệng. Không những thế, thuốc còn có thể gây các phản ứng nguy hiểm cho người dùng, đặc biệt là cho trẻ dưới 3 tuổi: phản ứng dị ứng, rối loạn nhịp tim, tê lưỡi, mờ mắt...

3. Bù nước và điện giải

Một vấn đề khác mà trẻ có thể gặp phải khi mắc tay chân miệng là tình trạng mất nước do sốt, đau họng và không muốn ăn, uống. Để bù nước cho trẻ, ba mẹ cần khuyến khích con uống nhiều nước lọc, nước trái cây tươi hoặc dung dịch bù nước. Trong đó, nước trái cây ngoài bù nước còn có nhiều vitamin và khoáng chất có lợi cho sức khỏe của trẻ. Dung dịch bù nước chỉ nên sử dụng trong trường hợp mất nước nghiêm trọng và được chỉ định bởi bác sĩ. Dung dịch này chứa hỗn hợp muối, đường giúp hấp thụ nước tốt hơn.

Lưu ý rằng, khi sử dụng nước trái cây nên hạn chế uống các loại nước có tính axit cao như cam, chanh vì có thể kích thích các vết loét miệng và làm tăng cảm giác đau, rát. Thay vào đó có thể uống các loại nước trái cây như nước dừa sẽ nhẹ nhàng hơn cho dạ dày.

Trong trường hợp trẻ không thể uống nước được do đau miệng có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc truyền dịch để tránh cơ thể trẻ mất nước nghiêm trọng, dẫn đến biến chứng sốc, suy thận nếu không được điều trị kịp thời.

Bệnh tay chân miệng hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu, ngay cả ở cấp độ 1 cũng tiềm ẩn nguy cơ nặng hơn nếu không được chăm sóc đúng cách. Với khả năng lây lan nhanh và biến chứng nguy hiểm, việc phòng bệnh chủ động là giải pháp quan trọng hàng đầu.

Vắc xin phòng tay chân miệng được khuyến nghị tiêm cho trẻ từ 2 tháng đến dưới 6 tuổi. Nghiên cứu đăng trên tạp chí The Lancet cho thấy vắc xin đạt hiệu quả bảo vệ 96,8%, tạo miễn dịch lâu dài đối với chủng EV71 và tạo miễn dịch chéo với các chủng khác như B5, C4. Bên cạnh tiêm vắc xin, phụ huynh cần chú trọng rửa tay sạch, làm vệ sinh môi trường sống và cách ly trẻ bệnh để kiểm soát lây nhiễm.

Thuốc điều trị tay chân miệng độ 1 cho trẻ có thể bao gồm một số loại thuốc giảm đau, hạ sốt, thuốc giảm ngứa, gel bôi giảm đau và làm lành vết thương, dung dịch súc miệng sát khuẩn… Tùy vào tình trạng bệnh hay thể trạng của bệnh nhân, mà bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc và phương pháp điều trị thích hợp.