Thủy đậu bội nhiễm là gì? Dấu hiệu và cách điều trị

Thuỷ đậu bội nhiễm là hiện tượng nốt mụn nước bị mưng mủ, chảy dịch, ngứa, đau và lâu lành. Thuỷ đậu bội nhiễm có thể gây biến chứng nghiêm trọng ở các cơ quan nội tạng gây viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết, viêm gan, viêm thận, viêm màng não, viêm tim… do đó người bệnh cần tuân thủ các biện pháp điều trị thủy đậu bội nhiễm một cách nghiêm túc và hiệu quả.

Thủy đậu bội nhiễm là gì?

Thủy đậu là bệnh nhiễm trùng do varicella zoster virus (VZV) gây ra, bệnh sẽ tự thuyên giảm sau khoảng 2 tuần, tuy nhiên nếu không được chăm sóc và can thiệp kịp thời, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và thậm chí có thể tử vong.

Thuỷ đậu bội nhiễm là biến chứng  có thể gặp ở những những đối tượng có hệ miễn dịch yếu hoặc suy giảm bao gồm: trẻ em, người già, phụ nữ có thai, người có bệnh nền, người nhiễm HIV/AIDS, bệnh nhân ung thư, bệnh nhân ghép tế bào gốc, người dùng thuốc ức chế miễn dịch lâu dài,... Những đối tượng này nguy cơ thuỷ đậu biến chứng cao hơn người khoẻ mạnh khoảng 30 - 50%, thời gian hồi phục lâu hơn gấp 3 lần, tỷ lệ tử vong do biến chứng cao hơn khoảng 15% nếu không được điều trị tích cực.

Thủy đậu bội nhiễm da và mô mềm là biến chứng thường gặp nhất của thủy đậu, khiến các vết ban mụn nước bị nhiễm trùng, mủ, ngứa, đau và lâu lành. Hiện tượng thuỷ đậu bội nhiễm da do sự nhiễm trùng và gia tăng lượng VZV và gia tăng nhiễm trùng bởi các tác nhân khác ngoài VZV trên các vết mụn nước bị vỡ, có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng ở các cơ quan nội tạng, đe dọa đến tính mạng của người bệnh nếu không được khám, điều trị kịp thời và đúng cách.

Ngoài ra, thủy đậu bội nhiễm còn có thể gây ra các biến chứng khác như hoại tử, loét da, viêm thanh quản, viêm tai, viêm phổi, nhiễm trùng huyết,... Khi các vết ban nước bớt dần đi, bội nhiễm da cũng có thể để lại sẹo lõm khó phục hồi.

Nguyên nhân nốt thủy đậu bị bội nhiễm

Bội nhiễm da và mô mềm là biến chứng thường gặp nhất của thủy đậu, nguyên nhân do người bệnh gãi làm vỡ các nốt mụn nước, khiến các tác nhân gây bệnh bên ngoài môi trường xâm nhập vào vết thương và tấn công cơ thể người bệnh, khiến tình trạng nhiễm trùng ngoài da do thủy đậu gây ra nghiêm trọng hơn, nhiều trường hợp tấn công vào đường máu, gây nhiễm khuẩn huyết vô cùng nguy hiểm.

Thuỷ đậu bội nhiễm gây ra do sự tăng nặng của VZV gây biến chứng, ngoài ra tình trạng này cũng có thể gây ra do liên cầu khuẩn nhóm A (GAS) và tụ cầu vàng. Các vi khuẩn này dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua các vết mụn nước bị vỡ do người bệnh gãi hoặc chà xát.Nhiễm trùng thứ phát với liên cầu khuẩn nhóm A có thể gây ra các biến chứng nhiễm khuẩn khác nhau với mức độ nặng nhẹ tùy thuộc vào tỷ lệ nhiễm khuẩn của từng người. Các biến chứng nhẹ thường gặp như viêm họng bên cạnh đó cũng có nhiều trường hợp gặp các biến chứng nặng như viêm mô tế bào và hội chứng sốc nhiễm độc do liên cầu, dẫn đến nhận viện, thậm chí là tử vong.

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị bội nhiễm thủy đậu, bao gồm:

• Người có bệnh lý nền như tiểu đường, bệnh tim, suy giảm miễn dịch, COPD...
• Người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, như corticosteroid, thuốc chống ung thư.
• Người thường xuyên tiếp xúc với những người bị nhiễm trùng da hoặc mắt.
• Không vệ sinh cơ thể và vùng da sạch sẽ.
• Gãi quá mức hoặc nặn bỏ các nốt thủy đậu.

⇒ Để hạn chế việc gãi thì cần thiết phải giảm ngứa, hãy xem ngay: Cách giảm ngứa khi bị thủy đậu.

Dấu hiệu thủy đậu bị bội nhiễm

Thủy đậu bội nhiễm là biến chứng thường gặp nhất của thủy đậu, có các dấu hiệu nhận biết như:

• Sốt cao bất thường, có thể có lạnh run và nôn ói.
• Có dấu hiệu ửng đỏ, sưng to, đau nhức, nóng rát ở nốt mụn nước.
• Có thể tiết ra dịch mủ màu vàng, đục và có mùi hôi.
• Vết thương bị vỡ có thể bị loét sâu hoặc hoại tử.

Thủy đậu bội nhiễm có thể để lại sẹo trên da, gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tâm lý của người bệnh. Thời gian hồi phục của thủy đậu bội nhiễm phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh và sức đề kháng của cơ thể.

Thông thường, thời gian hồi phục từ 7 đến 15 ngày. Tuy nhiên thủy đậu bội nhiễm có thể kéo dài thời gian hồi phục của bệnh nhân, nếu hệ miễn dịch suy yếu và chăm sóc da không đúng cách. Do đó, các vết thương của bội nhiễm da có thể để lại sẹo lõm, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Hình ảnh thủy đậu bội nhiễm

⇒ Bạn có thể tìm hiểu thêm: Nốt mụn thủy đậu có màu trắng đục là bị gì? Phải làm sao?

Ai có nguy cơ cao bị bội nhiễm thủy đậu?

Bất kỳ ai cũng có nguy cơ mắc thủy đậu bội nhiễm. Tuy nhiên, có một nhóm các đối tượng nguy cơ cao bị bội nhiễm thủy đậu như:

• Người suy giảm khả năng phản ứng của hệ thống miễn dịch do tuổi tác (trẻ em, người lớn tuổi), phụ nữ mang thai, người mắc các bệnh lý nền mạn tính, người mắc chứng suy giảm miễn dịch bẩm sinh, người mắc các bệnh lý xã hội như HIV/AIDS, người đang sử dụng thuốc và các phương pháp điều trị ức chế khả năng hoạt động của hệ miễn dịch,... Những đối tượng này có hệ miễn dịch bị suy yếu nghiêm trọng, không đủ khả năng chống lại sự xâm nhập và tấn công của các tác nhân gây hại bên ngoài môi trường, rất dễ gây bội nhiễm thủy đậu.
• Người mắc thủy đậu nhưng quá trình điều trị và chăm sóc không đảm bảo vệ sinh sạch sẽ. Bởi người mắc bệnh thủy đậu thường đối mặt với tình trạng viêm nhiễm cấp tính ngoài da, khiến da rất dễ bị nhiễm trùng nặng, tổn thương, là bề mặt dễ tích tụ vi khuẩn, bụi bẩn,... Nếu không được vệ sinh sạch sẽ, nguy cơ cao bội nhiễm.
• Người mắc thủy đậu nhưng không tuân thủ các phương pháp điều trị khoa học từ các bác sĩ chuyên khoa mà tự ý sử dụng các loại thuốc, đắp cây thuốc Nam, kê toa thuốc Đông y,... Đây là những phương pháp điều trị thủy đậu không đảm bảo về mặt khoa học, chưa có bất cứ nghiên cứu hay kiểm định khoa học chính thống nào xác định được hiệu quả của chúng. Khi tự ý sử dụng, có thể khiến tình trạng viêm nhiễm trở nên khó kiểm soát hơn, dễ nhiễm trùng, lở loét ngoài da, nguy cơ cao bội nhiễm.

Các biến chứng nguy hiểm khi bị thủy đậu bội nhiễm

Thủy đậu thường tự phục hồi sau 7-10 ngày, nhưng đối với thủy đậu bội nhiễm thời gian phục hồi lâu hơn có thể kéo dài từ 3 - 4 tuần và có thể để lại sẹo hoặc các biến chứng nghiêm trọng. Thủy đậu bội nhiễm có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe, như:

• Viêm da bội nhiễm: Là biến chứng thường gặp nhất, do vi khuẩn xâm nhập vào các vết thương do gãi các vết mụn nước. Tình trạng vi khuẩn xâm nhập vào các lớp biểu bì của da, gây ra các triệu chứng như sưng, đỏ, đau, nóng, có mủ hoặc chảy dịch. Viêm da bội nhiễm có thể để lại sẹo hoặc gây nhiễm trùng huyết nếu không được điều trị kịp thời.
• Viêm não, viêm màng não: Là tình trạng vi khuẩn xâm nhập vào não hoặc màng não, gây ra các triệu chứng như sốt cao, đau đầu, cứng cổ, buồn nôn, nôn mửa, nhức mắt, co giật, mất ý thức. Viêm não, viêm màng não có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng như liệt, suy giảm thị lực, động kinh, suy giảm trí tuệ. Đây biến chứng nặng nề, xảy ra ở 1-2/1000 bệnh nhân thủy đậu, không phân biệt tuổi tác.
• Viêm phổi: Là tình trạng vi khuẩn xâm nhập vào phổi, gây ra các triệu chứng như thở, ho, đau ngực, sốt, run rẩy, mệt mỏi. Biến chứng có thể xảy ra ở khoảng 1/400 người lớn khi mắc bệnh thủy đậu. Nếu trẻ có hệ miễn dịch tốt thì tỷ lệ mắc biến chứng viêm phổi là rất hiếm. Viêm phổi có thể gây suy hô hấp hoặc nhiễm trùng huyết nếu không được điều trị kịp thời.
• Viêm tai giữa: Là hiện tượng nguy hiểm do vi khuẩn xâm nhập vào ống tai giữa, gây ra các triệu chứng như đau tai, sưng tai, chảy dịch tai, sốt, giảm thính lực. Viêm tai giữa có thể gây biến chứng như viêm xương chũm, viêm màng não và điếc.
• Viêm thận, viêm cầu thận: Là tình trạng vi khuẩn xâm nhập vào thận hoặc cầu thận, gây ra các triệu chứng như đau lưng, đau bụng, tiểu buốt, tiểu ra máu, sốt, run rẩy, mệt mỏi. Viêm thận, viêm cầu thận có thể gây biến chứng như suy thận, nhiễm trùng huyết và cao huyết áp.
• Nhiễm trùng huyết: Là biến chứng hiếm gặp do vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây ra các triệu chứng như sốt cao, run rẩy, nhịp tim nhanh, huyết áp thấp, suy hô hấp, suy tuần hoàn.

Phụ nữ mang thai nếu mắc thuỷ đậu biến chứng có thể nguy hại cho thai kỳ, đặc biệt là trong 3 tháng đầu hoặc 3 tháng cuối thai kỳ, gây ra các dị tật bẩm sinh như dị tật tim, dị tật mắt, dị tật xương, dị tật thần kinh, dị tật da.

Ngoài ra, bệnh cũng có thể lây nhiễm từ mẹ sang con trong giai đoạn tam cá nguyệt, gây ra các biến chứng như viêm phổi, viêm gan, viêm não, suy giảm miễn dịch và tử vong. Do đó, việc tiêm phòng vắc xin thủy đậu là một biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe của mẹ và bé. Phụ nữ cần tiêm vắc xin thuỷ đậu trước 3 tháng kể từ khi có thai, phụ nữ đang trong quá trình mang thai không được tiêm vắc xin này.

⇒ Hãy tìm hiểu thêm 8 biến chứng thủy đậu có thể gây tử vong rất nguy hiểm.

Phương pháp điều trị thủy đậu bội nhiễm

Hiện nay, vẫn chưa có bất kỳ phương pháp nào có thể điều trị thủy đậu đặc hiệu, đặc biệt đối với tình trạng thủy đậu bội nhiễm, tình trạng bệnh lý càng phức tạp và khó điều trị hơn. Các phương pháp hiện tại chủ yếu tập trung vào cải thiện các triệu chứng, giảm thiểu tối đa nguy cơ bội nhiễm thêm các khuẩn khác và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm. Phương pháp hỗ trợ điều trị thủy đậu bội nhiễm hiệu quả và ít để lại biến chứng là:

1. Điều trị các nốt thủy đậu bị bội nhiễm

Điều trị các nốt thủy đậu bị bội nhiễm cần được thực hiện sớm và đúng cách để tránh các biến chứng nguy hiểm.

• Vệ sinh da sạch sẽ bằng nước ấm và có thể kết hợp với xà phòng có chất tẩy rửa nhẹ, sau đó đảm bảo lau khô nhẹ nhàng.
• Sử dụng thuốc kháng sinh dạng kem, gel hoặc dạng viêm theo chỉ định của bác sĩ điều trị.
• Không gãi, cào/cấu hoặc nặn các nốt thủy đậu bị bội nhiễm.
• Băng bó các nốt thủy đậu bị bội nhiễm bằng băng gạc nếu có chảy dịch hoặc mủ, thay băng gạc thường xuyên để đảm bảo vệ sinh.
• Theo dõi các triệu chứng của nhiễm trùng huyết hoặc các biến chứng khác, nếu xuất hiện các biến chứng nguy hiểm thì cần đến bệnh viện ngay.

2. Sử dụng thuốc theo chỉ định

Ngoài thuốc kháng sinh, bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc khác để giảm các triệu chứng của thủy đậu bội nhiễm, như:

• Thuốc giảm đau, hạ sốt, như paracetamol, ibuprofen,...
• Thuốc chống ngứa, như antihistamine, calamine lotion,...
• Thuốc chống viêm, như corticosteroid, nhưng chỉ dùng trong trường hợp cần thiết và ngắn hạn.
• Thuốc chống virus, như acyclovir, những loại thuốc này chỉ dùng cho những người có nguy cơ cao bị biến chứng nghiêm trọng, người suy giảm miễn dịch, người lớn, phụ nữ mang thai và cần được chỉ định bởi bác sĩ.

3. Áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà

Ngoài điều trị y tế, người bệnh cũng cần áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà để hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh hơn, như:

• Nghỉ ngơi đủ, tránh làm việc nặng hoặc vận động quá sức.
• Uống nhiều nước, ăn uống đầy đủ, cân đối, giàu vitamin và khoáng chất.
• Mặc quần áo rộng, thoáng, bằng chất liệu mềm, mịn, tránh gây kích ứng da.
• Tắm bằng nước ấm, có thể thêm muối biển, bột nghệ, lá trầu không, hoặc các loại thảo dược khác có tác dụng kháng khuẩn, làm dịu da.
• Vệ sinh móng tay bằng cách cắt ngắn móng tay, đeo găng tay khi ngủ để tránh gãi các nốt mụn nước gây tổn thương.
• Giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, sử dụng khăn riêng, tránh chia sẻ đồ dùng cá nhân với người khác.
• Hạn chế tiếp xúc với những người chưa mắc thủy đậu hoặc chưa tiêm phòng thủy đậu, đặc biệt là trẻ em, người già, người suy giảm miễn dịch, phụ nữ mang thai.

⇒ Bạn nên tìm hiểu thêm: Xử lý nốt thủy đậu bị mưng mủ trắng

Cách phòng ngừa thủy đậu bị bội nhiễm

Bệnh thủy đậu bội nhiễm có thể được phòng ngừa hiệu quả bằng cách tiêm vắc xin phòng bệnh thủy đậu. Vắc xin thủy đậu có khả năng kích thích hệ miễn dịch tạo ra kháng thể chống lại VZV, mang đến khả năng đáp ứng miễn dịch và hiệu quả phòng ngừa bệnh thủy đậu rất cao ở cả trẻ em và người lớn với lịch tiêm như sau:

Vắc xin thủy đậu được coi là biện pháp phòng tránh bệnh thủy đậu an toàn và hiệu quả, nhưng cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau, sưng, đỏ, ngứa ở chỗ tiêm, sốt nhẹ, nổi mẩn nhỏ ở da hoặc niêm mạc. Những tác dụng phụ này thường là tức thời, nhẹ và tự hết sau vài ngày.

Ngoài việc tiêm vắc xin phòng bệnh thủy đậu đầy đủ, đúng lịch cho trẻ em và người lớn, có thể tối ưu hóa hiệu quả phòng ngừa bệnh thủy đậu bằng cách kết hợp với các phương pháp sau:

• Tuyệt đối không tiếp xúc với người bệnh thủy đậu và zona thần kinh cho đến khi khỏi bệnh hoàn toàn. Chú ý, ngay cả khi người bệnh đang trong giai đoạn ủ bệnh, VZV vẫn có khả năng lây nhiễm.
• Vệ sinh cá nhân và nhà cửa sạch sẽ để ngăn ngừa sự hiện diện và khu trú của virus trên các bề mặt trong không gian sống.
• Thường xuyên rửa tay, khử trùng sạch sẽ bằng các dung dịch vệ sinh chuyên dụng, nhất là sau khi tiếp xúc với người khác, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Hạn chế lui tới những nơi đông người.
• Hạn chế dùng tay đưa lên tiếp xúc với mắt, mũi, miệng và những mùi niêm mạc, vết thương hở khi chưa rửa tay sạch sẽ.
• Xây dựng lối sống khoa học, kiến tạo chế độ dinh dưỡng lãnh mạnh, đầy đủ dưỡng chất, uống nhiều nước để duy trì sức khỏe thể chất ổn định, tăng cường đề kháng và thúc đẩy khả năng hoạt động của hệ thống miễn dịch.

Kết luận

Thủy đậu bội nhiễm là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh thủy đậu, khiến các nốt phát ban thủy đậu bị nhiễm trùng bởi vi khuẩn. Thủy đậu bội nhiễm gây ra các biến chứng nguy hiểm, để điều trị thủy đậu bội nhiễm, người bệnh cần phải vệ sinh da sạch sẽ, sử dụng thuốc kháng sinh, giảm đau, chống viêm, chống dị ứng, chống virus và áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà theo hướng dẫn.

Để phòng ngừa thủy đậu bị bội nhiễm, cần phải tiêm phòng thủy đậu, kiểm tra và điều trị các bệnh lý nền, tránh tình trạng người bệnh sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, tránh tiếp xúc trực tiếp với những người bị nhiễm trùng và vệ sinh da.