Vắc xin thủy đậu có tiêm nhắc lại không? Tác dụng trong bao lâu?

Tiêm vắc xin thủy đậu đúng lịch và đủ liều là cách hiệu quả nhất để cơ thể tạo ra miễn dịch vững chắc, giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh cũng như hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm do bệnh gây ra. Sau khi tiêm đầy đủ phác đồ vắc xin, nhiều người cũng thắc mắc vắc xin thủy đậu có tiêm nhắc lại không? Tác dụng trong bao lâu? Trong bài viết dưới đây, chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp đầy đủ, chi tiết nhất.

Tiêm phòng thủy đậu có tác dụng trong bao lâu?

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, người tiêm vắc xin thủy đậu sẽ có kháng thể trong ít nhất 10 – 20 năm sau khi tiêm vắc xin. Tuy nhiên, những nghiên cứu này được thực hiện trước khi vắc xin được sử dụng rộng rãi và khi tình trạng nhiễm trùng hoang dã vẫn còn phổ biến nên vẫn chưa thể chắc chắn vắc xin sẽ có tác dụng trong bao lâu. (2)

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): “Sau khi quan sát các quần thể nghiên cứu trong thời gian lên đến 20 năm ở Nhật Bản và 10 năm ở Hoa Kỳ, hơn 90% những người có hệ miễn dịch bình thường đã được tiêm vắc xin khi còn nhỏ vẫn được bảo vệ khỏi bệnh thủy đậu.” Những nghiên cứu này vẫn đang được theo dõi trong nhiều năm tiếp theo, chứng minh hiệu quả bảo vệ lâu dài và bền vững của vắc xin.

Để đánh giá hiệu quả và tác dụng của vắc xin, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện. Trong một nghiên cứu được tiến hành từ năm 1997 đến năm 2003 cho thấy, tiêm 1 liều vắc xin thủy đậu có hiệu quả 97% trong năm đầu tiên sau khi tiêm vắc xin và hiệu quả 86% trong năm thứ 2. Từ năm thứ 2 đến năm thứ 8 sau khi tiêm vắc xin, hiệu quả của vắc xin vẫn còn ổn định ở mức 81 – 86%. Hầu hết trẻ đã tiêm vắc xin trong 8 năm sau tiêm chủng đều mắc bệnh nhẹ và có thời gian hồi phục nhanh chóng.

Trong một thử nghiệm lâm sàng thực hiện ở trẻ em tiêm đủ 2 liều vắc xin thủy đậu cho thấy, vắc xin giúp tạo miễn dịch bền vững, bảo vệ trẻ 10 năm sau khi tiêm. Có rất ít người bị bệnh đột phá sau khi tiêm 2 liều so với người chỉ tiêm 1 liều. Ngoài ra, thử nghiệm cũng cho thấy, nguy cơ mắc bệnh đột phát cũng không tăng theo thời gian, cho thấy vắc xin mang lại hiệu quả bảo vệ lâu dài.

Một phân tích tổng hợp các nghiên cứu về hiệu quả của vắc xin thủy đậu 1 liều tính đến năm 2015 cho thấy, mức độ bảo vệ của vắc xin đạt khoảng 82% trong vòng 10 năm đầu sau tiêm. Tuy nhiên, do có sự khác biệt về độ tuổi của người tham gia và khuyến cáo tiêm chủng của từng quốc gia khác nhau nên thời gian trung bình kể từ khi tiêm vắc xin có thể ngắn hơn 10 năm. Bốn nghiên cứu báo cáo rằng, hiệu quả của vắc xin có thể giảm theo thời gian nhưng sự thay đổi này vẫn chưa có ý nghĩa thống kê rõ ràng.

Vắc xin thủy đậu có tiêm nhắc lại không?

Thông thường, sau khi tiêm đầy đủ 2 liều vắc xin thủy đậu sẽ không cần tiêm nhắc lại, vì 2 liều này đã đủ để kích thích cơ thể tạo ra miễn dịch lâu dài và ổn định. Các nghiên cứu cho thấy, khả năng bảo vệ sau khi tiêm đủ liều có thể kéo dài từ 10 – 20 năm, thậm chí trong nhiều trường hợp còn duy trì hiệu quả suốt đời, giúp ngăn ngừa nguy cơ tái nhiễm hoặc mắc bệnh ở trẻ em và người lớn.

Trong các thử nghiệm lâm sàng trước khi cấp phép, việc tiêm đủ và đúng lịch 2 liều vắc xin mang lại hiệu quả lên đến 98% trong việc ngăn ngừa mọi dạng thủy đậu. Đặc biệt, vắc xin còn đạt hiệu quả 100% trong việc phòng tránh thủy đậu nặng, góp phần quan trọng trong việc hạn chế biến chứng nguy hiểm và giảm gánh nặng bệnh tật.

Các tổ chức y tế hàng đầu như Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ hay Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ vẫn đang tiếp tục theo dõi sát sao để đánh giá khả năng bảo vệ của vắc xin. Tuy nhiên, dữ liệu hiện tại cho thấy, 2 liều vắc xin thủy đậu cung cấp miễn dịch bền vững và kéo dài trong nhiều năm.

Trong tương lai, các hướng dẫn có thể thay đổi nếu có bằng chứng cho thấy miễn dịch của vắc xin giảm theo thời gian, đặc biệt ở người cao tuổi, người có hệ miễn dịch yếu hoặc những người có nguy cơ cao thường xuyên đến khu vực có tỷ lệ mắc bệnh cao. Do đó, theo khuyến cáo hiện nay, trẻ em và người lớn chỉ cần tiêm đủ 2 mũi vắc xin.

Tóm lại, tiêm đủ 2 liều theo khuyến cáo là cách tốt nhất để đạt miễn dịch bền vững mà không cần tiêm nhắc lại, trừ một số trường hợp đặc biệt cần được bác sĩ đánh giá cụ thể.

Trường hợp nào cần tiêm nhắc lại vắc xin thủy đậu?

Mặc dù phần lớn những người đã tiêm đủ 2 mũi vắc xin này thường có miễn dịch lâu dài và không cần tiêm nhắc lại. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, theo đánh giá của bác sĩ có thể xem xét tiêm nhắc như:

• Chưa tiêm đủ phác đồ: Hiện nay, phác đồ tiêm vắc xin thủy đậu chuẩn là 2 mũi. Nếu trẻ chỉ tiêm 1 mũi, trẻ cần tiêm thêm mũi thứ 2 để hoàn thành phác đồ để củng cố và duy trì miễn dịch bền vững.
• Không rõ tiền sử tiêm chủng: Đối với người tiêm vắc xin từ rất lâu hoặc không rõ tiền sử tiêm chủng, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm kháng thể và đề xuất tiêm nhắc để tăng cường miễn dịch cho cơ thể.
• Người có nguy cơ cao: Trong tương lai, nếu có bằng chứng vắc xin bị suy giảm miễn dịch theo thời gian, có thể sẽ có các khuyến cáo tiêm nhắc cho người có nguy cơ cao, người suy giảm miễn dịch…

Lịch tiêm phòng thủy đậu chuẩn Bộ y tế

Bên cạnh thắc mắc vắc xin thủy đậu có tiêm nhắc lại không?, cũng có nhiều người quan tâm đến lịch tiêm phòng vắc xin này. Hiện nay, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC có 3 loại vắc xin thủy đậu cho trẻ em và người lớn, bao gồm: vắc xin Varivax (Mỹ), vắc xin Varicella (Hàn Quốc) và vắc xin Varilrix (Bỉ). Mỗi loại vắc xin phòng bệnh sẽ có đối tượng và lịch tiêm phòng khác nhau, cụ thể:

Tên vắc xin	Đối tượng	Lịch tiêm	Đăng ký tiêm
Vắc xin Varivax (Mỹ)	Được chỉ định phòng thủy đậu cho các đối tượng từ 12 tháng tuổi trở lên.	Trẻ từ 12 tháng đến 12 tuổi có lịch tiêm 2 mũi: Mũi 1: lần tiêm đầu tiên. Mũi 2: 3 tháng sau mũi 1 (ưu tiên) hoặc hẹn mũi 2 lúc 4-6 tuổi.  Trẻ từ từ 13 tuổi trở lên và người lớn có lịch tiêm 2 mũi: Mũi 1: lần tiêm đầu tiên. Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 01 tháng.
Vắc xin Varicella (Hàn Quốc)	Được chỉ định phòng thủy đậu cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn.
Vắc xin Varilrix (Bỉ)	Được chỉ định cho trẻ em từ 9 tháng tuổi và người lớn chưa có miễn dịch phòng bệnh thủy đậu.	Trẻ từ 09 tháng đến 12 tuổi có lịch tiêm 2 mũi: Mũi 1: lần tiêm đầu tiên. Mũi 2: 3 tháng sau mũi 1. Trẻ từ 13 tuổi trở lên và người lớn có lịch tiêm 2 mũi: Mũi 1: lần tiêm đầu tiên. Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 1 tháng.

Những lưu ý quan trọng khi đi tiêm vắc xin thủy đậu

Để đảm bảo quá trình tiêm chủng diễn ra an toàn và vắc xin phát huy hiệu quả, tác dụng phòng bệnh lâu dài, trước và sau khi đi tiêm vắc xin, cần lưu ý những vấn đề sau:

1. Lưu ý trước khi tiêm

Trước khi tiêm vắc xin thủy đậu, cần lưu ý những vấn đề sau:

• Nên chọn trung tâm tiêm chủng uy tín, đảm bảo an toàn và có đội ngũ chuyên môn để tiêm phòng. Đồng thời, nên tìm hiểu trước về loại vắc xin, lịch tiêm và số mũi cần thiết để chủ động hơn trong quá trình tiêm chủng.
• Nên mang đầy đủ sổ/phiếu tiêm chủng và thông báo đầy đủ tình trạng sức khỏe hiện tại, các bệnh đang mắc phải, đã từng mắc và các loại thuốc đang sử dụng để bác sĩ theo dõi và đưa ra phác đồ tiêm chủng hợp lý.
• Nếu trẻ chưa đạt tiêu chuẩn về cân nặng hoặc đang có biểu hiện sốt hoặc nhiễm trùng cấp tính cần hoãn lịch tiêm chủng lại cho đến khi trẻ hết sốt và hoàn toàn khỏe mạnh.
• Nếu có các phản ứng nặng sau tiêm ở các liều tiêm trước thì cần phải ngưng các mũi tiếp theo.
• Trước khi đi tiêm nên ăn uống và nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể khỏe mạnh, giúp quá trình tiêm chủng diễn ra thuận lợi hơn.

2. Lưu ý sau khi tiêm

Sau khi tiêm vắc xin thủy đậu, cơ thể có thể gặp phải một số tác dụng phụ không mong muốn như đau, sưng, đỏ tại vị trí tiêm, sốt, mệt mỏi… Do đó, sau khi tiêm chủng cần lưu ý sau:

• Ở lại trung tâm tiêm chủng ít nhất 30 phút để bác sĩ theo dõi sức khỏe sau tiêm, đảm bảo người được tiêm chủng không xuất hiện các phản ứng bất thường nào khác.
• Khi về nhà, tiếp tục theo dõi sức khỏe người tiêm trong vòng 24 – 48 giờ tiếp theo, bao gồm thân nhiệt, tình trạng chơi đùa, ăn ngủ, vùng da toàn thân và vùng da xung quanh vết tiêm… Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường, cần đưa người tiêm đến bệnh viện ngay để bác sĩ kiểm tra và điều trị kịp thời.
• Nên mặc quần áo thoải mái và duy trì chế độ dinh dưỡng hàng ngày, nên uống nhiều nước và nghỉ ngơi nhiều hơn.
• Nếu sốt trên 38.5 độ C, có thể uống thuốc hạ sốt thông thường như aracetamol, ibuprofen với liều phù hợp cân nặng phù hợp.
• Nếu vết tiêm sưng, đau, đỏ, bố mẹ có thể chườm mát để giảm đau và sưng. Tuyệt đối không được nặn chanh, đắp khoai tây, thoa dầu hay bất kỳ thứ gì lên vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng.
• Bố mẹ cần đặc biệt lưu ý không cho trẻ sử dụng aspirin, không dùng thêm các thuốc ho và hạ sốt khác vì các chế phẩm này có thể làm tăng liều paracetamol ở trẻ.

3. Vắc xin thủy đậu chống chỉ định với ai?

Vắc xin này giúp cơ thể sản sinh kháng thể đặc hiệu, bảo vệ khỏi nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể tiêm. Theo đó, vắc xin thủy đậu chống chỉ định với:

• Chống chỉ định với những người từng mắc phản vệ sau khi tiêm liều vắc xin trước đó hoặc mắc phản vệ sau khi tiêm bất kỳ thành phần nào của vắc xin có chứa thủy đậu.
• Vắc xin này là vắc xin sống giảm độc lực nên chống chỉ định với phụ nữ đang mang thai.
• Những người suy giảm miễn dịch tự nhiên hoặc do đang mắc các bệnh như HIV/AIDS.
• Người mắc bệnh bạch cầu tủy cấp, bạch cầu tế bào lympho T hoặc U lympho hoặc các khối u ác tính ảnh hưởng đến tủy xương hoặc hệ bạch huyết.
• Người đang điều trị hóa, xạ trị.
• Chống chỉ định với những ai gần đây được truyền máu hoặc các sản phẩm máu khác. Vì các sản phẩm máu truyền vào cơ thể có thể có nồng độ kháng thể thấp, làm giảm phản ứng miễn dịch của cơ thể với vắc xin.
• Riêng vắc xin Varicella (Hàn Quốc) chống chỉ định với người suy dinh dưỡng và đã tiêm phòng vắc xin sống khác trong vòng 1 tháng gần đây (Sởi, quai bị, rubella, lao, bại liệt).

Bài viết trên đã giải đáp thắc mắc vắc xin thủy đậu có tiêm nhắc lại không? Tác dụng trong bài lâu?. Hiện nay vẫn chưa có khuyến cáo tiêm nhắc vắc xin thủy đậu. Sau khi tiêm đủ 2 liều theo khuyến cáo thường mang lại hiệu quả lâu dài, có thể kéo dài 10 – 20 năm. Do đó, trẻ em và người lớn nên tiêm đầy đủ, đúng lịch vắc xin từ sớm để phòng bệnh, giảm nguy cơ biến chứng và bảo vệ sức khỏe lâu dài.