Thủy đậu nổi nhiều ở mặt có gây sẹo không? Làm sao để giảm?

Thủy đậu là bệnh truyền nhiễm có khả năng lây lan nhanh, có thể gặp ở cả trẻ em và người lớn. Những năm gần đây, Việt Nam ghi nhận nhiều trường hợp thủy đậu ở người lớn biến chứng nặng, phải nhập viện điều trị. Đặc biệt là các trường hợp thủy đậu nổi nhiều ở mặt nếu không được chăm sóc kỹ dễ để lại sẹo vĩnh viễn, gây mất thẩm mỹ hoặc thậm chí nhiều trường hợp thủy đậu ở mặt còn biến chứng nguy hiểm và di chứng lâu dài cho bệnh nhân.

Nốt thủy đậu thường mọc ở đâu nhiều?

Nốt thủy đậu có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, tuy nhiên, các nghiên cứu và quan sát y khoa đã chỉ ra rằng chúng thường mọc nhiều và phổ biến nhất ở một số khu vực nhất định như mặt, ngực và lưng.

Đây là những vị trí đầu tiên dễ nhận biết khi bệnh khởi phát, vì các mụn nước có xu hướng lan từ vùng đầu mặt rồi đến thân mình trong khoảng 12 - 24 giờ đầu tiên kể từ khi bắt đầu xuất hiện. Sự phân bố này của nốt thủy đậu chủ yếu phụ thuộc vào phản ứng của cơ thể đối với virus Varicella Zoster, vốn tác động mạnh đến các tế bào da ở vùng đầu và thân trên.

Ngoài ra, các nốt thủy đậu cũng xuất hiện ở các khu vực khác như tay, chân, vùng kín, niêm mạc họng, thanh quản, niêm mạc miệng, và thậm chí cả bên trong miệng – những vùng này tuy không phổ biến nhưng cho thấy tính hệ thống của bệnh.

Thủy đậu nổi nhiều ở mặt có nguy hiểm không?

Thủy đậu gây tổn thương cơ bản trên da, nhưng lại là bệnh chung của nhiều chuyên khoa như tai mũi họng, răng hàm mặt và cả mắt. Phần lớn các ca bệnh là lành tính, nếu điều trị đúng cách và kịp thời sẽ không để lại di chứng. Tuy nhiên, nhiều trường hợp thủy đậu biến chứng nặng, đặc biệt là khi thủy đậu nổi ở vùng mặt mà không được chăm sóc kịp thời, đúng cách gây tổn thương cho mắt.

Thủy đậu nổi nhiều trên mặt có thể tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, không chỉ vì ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn có nguy cơ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được chăm sóc đúng cách. Các nốt phỏng trên mặt nếu bị vỡ do gãi hay chạm mạnh có thể gây bội nhiễm, dẫn đến tình trạng viêm da, sưng mủ, thậm chí để lại sẹo. Đặc biệt, nếu virus lan sâu hơn vào dây thần kinh mặt, hệ quả có thể rất nghiêm trọng với các biểu hiện đau kéo dài hoặc yếu liệt cơ mặt, một dạng biến chứng thần kinh cần được điều trị khẩn cấp.

Nếu vùng mắt bị ảnh hưởng, người bệnh có nguy cơ tổn thương niêm mạc mắt, gây viêm giác mạc hoặc thậm chí là giảm thị lực. Các nốt mụn nước nổi trên da mặt, da mi mắt và có thể ở cả bờ chân lông mi khi vỡ khiến dịch dây vào mắt gây viêm kết mạc. Các mụn nước ở bờ hai mi khi vỡ, loét ra, làm dính dần hai bờ mi với nhau lâu dài có thể dính lấp khe mi.

Có trường hợp sau khi khỏi thủy đậu phải làm phẫu thuật mở tách khe mi. Đây là phương pháp phẫu thuật không đơn giản, có khả năng rủi ro nếu sơ ý làm tổn thương giác mạc hoặc nhãn cầu.

Nguy hiểm hơn, tại những vùng da có lớp biểu bì mỏng và tiếp xúc với môi trường bên ngoài nhiều như mặt, nách và cổ, các nốt thủy đậu thường mọc dày hơn, có kích thước to hơn vì đây là các khu vực dễ chịu tác động của các yếu tố nhiễm khuẩn hay sự ma sát.

Ngoài ra, thủy đậu còn có thể gây nhiễm trùng da và máu. Các nốt mụn nước ngứa ngáy, khó chịu khiến nhiều bệnh nhân chà xát mạnh để làm giảm cơn ngứa. Vô tình làm các nốt mụn vỡ ra, vi khuẩn xâm nhập và tạo thành các ổ nhiễm trùng, lở loét, viêm mô tế bào da. Vi khuẩn còn có thể gây nhiễm trùng máu, suy nội tạng và dẫn đến tử vong.

Một biến chứng khác của bệnh thủy đậu là viêm não. Viêm não do thủy đậu có tỷ lệ mắc là 1/50.000 trường hợp, tỷ lệ tử vong là khoảng 15% thậm chí tăng cao hơn nếu bệnh nhân sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch. Viêm não do thủy đậu có khả năng để lại nhiều di chứng như bại não, nằm liệt giường, mất điều hòa vận động tiểu não cấp tính làm giảm trương lực cơ, rung giật nhãn cầu và rối loạn khả năng giao tiếp.

Ngoài ra, virus thủy đậu còn có thể kích hoạt quá trình tổn thương gan, dẫn đến tình trạng viêm tối cấp, rối loạn chức năng hoặc bệnh viêm tự miễn. Biến chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn, ở những người có tiền sử suy giảm miễn dịch như nhiễm HIV, dùng thuốc ức chế miễn dịch, viêm gan. Trẻ em và thanh thiếu niên có thể gây hội chứng Reye - bệnh lý cấp tính khiến gan và não sưng.

Ở người có bệnh lý nền, thủy đậu có thể dẫn đến biến chứng viêm mạch máu, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, thiếu máu não thoáng qua và suy tim.

Thủy đậu ở trẻ em có thể dẫn đến biến chứng viêm tai, viêm thanh quản, viêm phổi, viêm thận cấp và tử vong. Phụ nữ mang thai mắc thủy đậu có thể dẫn đến hội chứng thủy đậu bẩm sinh cho thai nhi, gây dị tật sọ, bại não, đục thủy tinh thể, chậm phát triển trí tuệ, đầu nhỏ, não úng thủy, teo liệt tứ chi... 30% trẻ sơ sinh tử vong do nhiễm thủy đậu từ mẹ.

⇒ Xem thêm: Biến chứng của bệnh thuỷ đậu nguy hiểm như thế nào?

Nguyên nhân thủy đậu lên nhiều ở mặt

Thủy đậu có thể nổi ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, trong đó thủy đậu nổi nhiều ở mặt là tình trạng bình thường, phổ biến. Nguyên nhân thủy đậu nổi nhiều ở mặt xuất phát từ đặc điểm sinh lý vùng da này. Da mặt chứa nhiều tuyến bã nhờn và mao mạch hơn, đồng thời thường xuyên tiếp xúc với không khí cũng như các tác nhân như bụi bẩn và vi khuẩn, tạo điều kiện thuận lợi cho virus phát triển mạnh mẽ.

Bên cạnh đó, hệ thống mạch máu và dây thần kinh vùng mặt dễ bị phản ứng mạnh hơn khi virus gây bệnh kích thích quá trình viêm và phản ứng miễn dịch, khiến mụn nước xuất hiện dày đặc hơn.

Không chỉ trên da mặt, thủy đậu còn nổi ở niêm mạc lưỡi và miệng khiến người bệnh đau đớn khó chịu.

Khi thủy đậu nổi nhiều ở mặt, để hạn chế tình trạng lây lan và nguy cơ nhiễm trùng, các chuyên gia khuyến cáo người dân cần vệ sinh thân thể sạch sẽ, tắm bằng nước ấm với dung dịch dịu nhẹ và mặc quần áo rộng, thấm hút mồ hôi tốt. Tuyệt đối không chà xát, gãi mạnh làm vỡ nốt mụn. Không chích, rạch nốt mụn, tự ý bôi/ uống thuốc hay áp dụng các phương pháp điều trị dân gian thiếu bằng chứng khoa học vì có thể gây nên tình trạng bội nhiễm, biến chứng nặng cực kỳ nguy hiểm.

Việc chăm sóc và vệ sinh đúng cách giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng khi bị thủy đậu ở mặt, đồng thời tránh để lại sẹo ảnh hưởng đến thẩm mỹ về sau. Tốt nhất là, sau khi phát hiện bản thân mắc thủy đậu, người bệnh cần tự cách ly để tránh lây lan, đồng thời đến khám tại các cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ chỉ định điều trị đúng phác đồ, chăm sóc và vệ sinh da đúng cách.

Làm gì khi thủy đậu mọc nhiều ở mặt?

Khi bệnh thủy đậu bùng phát và gây nổi nhiều nốt mụn nước trên mặt, đây không chỉ đơn thuần là vấn đề thẩm mỹ, mà còn mang theo nguy cơ nhiễm trùng, để lại sẹo và gây tổn thương nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách. Da mặt với cấu trúc mỏng manh, giàu mao mạch và tuyến bã nhờn dễ bị tác động mạnh mẽ từ virus Varicella Zoster, do đó việc chăm sóc và điều trị vùng da này cần sự cẩn trọng và khoa học.

Ngay khi bị thủy đậu mọc nhiều ở mặt, người bệnh đầu tiên cần thăm khám bác sĩ để được chỉ định điều trị phù hợp. Đa số trường hợp thủy đậu không biến chứng, bệnh nhân sẽ được điều trị tại nhà. Sau đây là một số phương pháp điều trị tại nhà giảm ngứa, giảm đau do thủy đậu:

• Đầu tiên, người bệnh tuyệt đối không được gãi hoặc sờ nắn nốt phỏng, ngay cả khi cảm giác ngứa xuất hiện dữ dội. Hành động này không chỉ làm tăng nguy cơ vỡ nốt, gây nhiễm trùng mà còn dẫn đến hiện tượng sẹo lõm và thâm trên bề mặt da.
• Chườm mát: Đắp miếng vải ngâm trong nước sạch lên vùng đặc biệt đau hoặc ngứa, để yên trong vài phút đến vài giờ để giảm khó chịu.
• Tắm sạch sẽ: Việc vệ sinh nhẹ nhàng da mặt là yếu tố then chốt. Người bệnh nên sử dụng nước ấm hoặc dung dịch sát khuẩn loãng để rửa mặt, tránh sử dụng xà phòng hoặc các sản phẩm tẩy rửa mạnh làm kích ứng da. Sau khi rửa, da cần được thấm khô bằng khăn mềm sạch thay vì chà xát mạnh, nhằm đảm bảo nốt thủy đậu giữ nguyên, tránh nguy cơ nhiễm khuẩn. Ở giai đoạn này, việc làm dịu da thông qua các loại thuốc bôi chuyên biệt, thường chứa kẽm oxit hoặc các thành phần kháng viêm, kháng khuẩn, phải được thực hiện theo sự hướng dẫn nghiêm ngặt của bác sĩ .
• Bôi kem dưỡng da calamine: Kem dưỡng da calamine có tác dụng làm giảm ngứa khi có các nốt mụn nước thủy đậu. Lưu ý không để kem dính vào mắt.
• Sử dụng thuốc chống ngứa (thuốc kháng histamine): thuốc kháng histamine như diphenhydramine (benadryl) có thể hiệu quả nếu các phương pháp trị ngứa khác không phát huy công dụng. Tuy nhiên, bệnh nhân cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.
• Thuốc giảm đau: Tylenol có thể được sử dụng để giúp giảm đau, giảm sốt cho người bệnh thủy đậu. Lưu ý, không dùng thuốc aspirin cho trẻ em bị thủy đậu vì có thể dẫn đến hội chứng Reye. Không dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) nào khác khi bị thủy đậu mà không trao đổi trước với bác sĩ.
• Ăn thức ăn mềm, nhạt: Vét loét thủy đậu trong miệng có thể cản trở khả năng ăn uống của người bệnh. Do đó, chế độ ăn người bệnh thủy đậu cần ăn các loại thức ăn được chế biến mềm, dễ nhai, dễ nuốt, không gây kích ứng. Tránh ăn cay, mặn, hoặc thức ăn quá nóng.
• Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi là yếu tố không thể thiếu trong quá trình phục hồi. Người bệnh cần tăng cường các thực phẩm giàu vitamin C, vitamin E và kẽm, góp phần xây dựng hệ miễn dịch mạnh mẽ, giúp cơ thể chiến đấu hiệu quả với virus. Uống nhiều nước cũng rất quan trọng để duy trì độ ẩm cho da, từ đó thúc đẩy quá trình lành sẹo. Đồng thời, họ nên nghỉ ngơi trong môi trường thoáng mát, sạch sẽ, tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trực tiếp, nguyên nhân làm tăng nguy cơ thâm nám và tổn thương vùng da bệnh.
• Đặc biệt, với bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như nốt sưng mủ, vùng da đau nhức hoặc xuất hiện tổn thương tại mắt, người bệnh cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được kiểm tra và xử lý kịp thời bởi các biến chứng có thể xuất hiện nhanh và nghiệm trọng. Tự ý sử dụng thuốc hay áp dụng các phương pháp dân gian không rõ nguồn gốc là điều tuyệt đối không nên làm, vì có thể khiến bệnh diễn biến xấu hơn, gây nguy hiểm không chỉ cho vùng mặt mà còn ảnh hưởng toàn diện đến sức khỏe.

Phương pháp hạn chế để lại sẹo trên da mặt khi bị thủy đậu

Việc hạn chế sẹo trên da mặt khi bị thủy đậu là một trong những ưu tiên hàng đầu nhằm bảo vệ tính thẩm mỹ và ngăn ngừa các hậu quả lâu dài trên làn da. Sẹo do thủy đậu hình thành khi mụn nước trên da bị vỡ sớm, nhiễm trùng hoặc không được chăm sóc cẩn thận, làm tổn thương tầng biểu bì sâu.

Vì vậy, quá trình điều trị cần bắt đầu ngay từ khi các nốt mụn mới xuất hiện. Đầu tiên, giữ cho vùng mặt luôn sạch sẽ là yếu tố cốt lõi. Người bệnh cần vệ sinh da nhẹ nhàng với nước ấm hoặc dung dịch sát khuẩn, tránh dùng xà phòng có chất tẩy mạnh để không làm kích ứng da.

Đồng thời, tuyệt đối không được gãi, cậy hoặc bóp nốt mụn, vì những động tác này không chỉ làm tăng khả năng vi khuẩn xâm nhập sâu mà còn dẫn đến sẹo lõm không hồi phục. Người bệnh cũng cần giữ da sạch sẽ tránh nhiễm trùng bằng cách tắm rửa hằng ngày. Người bệnh thủy đậu nên tắm với nước ấm, sau đó dùng khăn sạch lau khô. Khi lau cần nhẹ nhàng, tránh chà xát nốt mụn nước. Chấm dung dịch xanh mê-ty-len vào các nơi tổn thương. Lựa quần áo rộng rãi, mỏng nhẹ để tạo cảm giác thoải mái khi mặc, đồng thời không lam các nốt mụn xây xát.

Không nên cố gắng nặn hoặc rạch các nốt mụn vì có thể làm tổn thương, tăng nguy cơ nhiễm trùng và để lại sẹo. Nên để các nốt mụn tự khô, bong vảy. Bệnh nhân cũng không được gãi và chà xát, nên cắt móng tay, đeo găng tay bằng vải mềm khi ngủ và áp dụng song song các biện pháp giảm ngứa khác theo hướng dẫn của bác sĩ.

Một trong những biện pháp hiệu quả để giảm nguy cơ sẹo là sử dụng các sản phẩm chuyên nghiệp có tác dụng hỗ trợ phục hồi da. Kem trị sẹo chứa kẽm oxit, vitamin E hoặc các hợp chất kháng khuẩn được khuyến cáo sử dụng ngay khi các nốt mụn khô lại và bong vảy.

Trong số đó, vitamin E được biết đến với khả năng thẩm thấu cao, tăng sinh collagen và thúc đẩy phục hồi các tế bào tổn thương, giúp làm đầy sẹo lõm và tái tạo bề mặt da. Mật ong cũng là liệu pháp tự nhiên nổi bật, với tác dụng kháng viêm và làm mờ thâm hiệu quả. Thoa mật ong lên vết sẹo theo đúng hướng dẫn sẽ giúp tăng cường độ đàn hồi cho da, mang lại làn da mịn màng hơn.

Chăm sóc da từ bên trong bằng cách bổ sung dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng. Các thực phẩm giàu vitamin K như rau lá xanh, hoặc đồ uống như nước dừa, không chỉ hỗ trợ tăng cường tuần hoàn máu mà còn thúc đẩy quá trình sinh collagen tự nhiên, giảm tối đa khả năng hình thành sẹo. Uống đủ nước hàng ngày còn giúp duy trì độ ẩm cho làn da, giúp da tái tạo nhanh hơn sau tổn thương.

Ngoài việc chăm sóc, người bệnh cần thực hiện các biện pháp kiêng cữ cẩn thận, tránh ăn các thực phẩm dễ gây thâm và sẹo như hải sản, thịt bò, rau muống. Không nên tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời trong thời gian da đang phục hồi vì tia UV có thể làm các vết thâm sạm màu hơn, khiến việc điều trị sẹo trở nên khó khăn.

Trong trường hợp cần điều trị chuyên sâu, các liệu pháp y khoa như mài mòn da vi điểm có thể được áp dụng. Phương pháp này sử dụng các hạt siêu nhỏ để làm mịn bề mặt da và kích thích sản sinh tế bào da mới, giúp làm mờ sẹo một cách hiệu quả.

Nếu không may để lại sẹo, bạn có thể tham khảo sử dụng một số loại thuốc chữa sẹo sau, nhưng lưu ý cần tham khảo ý kiến của bác sĩ điều trị trước khi dùng:

• Kem retinol: Kem có chứa retinol - chất dẫn xuất của vitamin A có tác dụng kích thích và tái tạo tế bào da, mịn da, giảm sắc tố và mờ sẹo.
• Kem xóa sẹo: Chứa thành phần mờ sẹo như silicone, allantoin, onion extract,… có công dụng làm mềm da, giảm sự co rút của mô sẹo, giảm viêm, mờ sẹo.

Tuy nhiên, cần lưu ý: Trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp nào, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên môn để đảm bảo an toàn và đạt được kết quả tốt nhất.

Tóm lại, việc kết hợp chăm sóc đúng cách, sử dụng sản phẩm và kỹ thuật phù hợp chính là "chìa khóa" để hạn chế sẹo trên da mặt sau khi bị thủy đậu, khôi phục làn da về trạng thái mịn màng như ban đầu.

Thủy đậu nổi nhiều ở mặt có khả năng để lại sẹo và một số biến chứng nghiêm trọng khác như viêm kết mạc, nhiễm trùng da và máu, viêm não, tổn thương gan, thận... nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách.

Để chủ động phòng ngừa nguy cơ thủy đậu nổi nhiều ở mặt và các vị trí khác trên cơ thể, các chuyên gia khuyến cáo người dân nên tiêm phòng thủy đậu cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên. Theo các nghiên cứu 2 mũi vắc xin phòng thủy đậu có hiệu quả bảo vệ lên đến 98%, phòng nguy cơ bệnh nặng, biến chứng. Phụ nữ có kế hoạch mang thai cần tiêm vắc xin trước khi có thai 3 tháng để phòng bệnh và truyền kháng thể cho con.