TVTT: Tiêm vaccine gì để tránh biến chứng do đồng nhiễm Covid-19?

Một số loại vaccine có thể được tiêm cùng lúc với Covid-19 như cúm, ho gà, phế cầu… để tránh nguy cơ biến chứng do đồng nhiễm.

Thông tin được chia sẻ trong buổi tọa đàm trực tuyến “Tiêm vắc xin cúm, ho gà – bạch hầu – uốn ván cho người lớn” do Hệ thống tiêm chủng VNVC phối hợp cùng báo điện tử VnExpress tổ chức vào ngày 13/1/2022. Tại chương trình, BS.CKI Bạch Thị Chính – Giám đốc Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC và ThS. BS Đỗ Cao Vân Anh – Phó Trưởng bộ môn Nhiễm, trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, chia sẻ những thông tin về bệnh cúm, ho gà, bạch hầu, uốn ván; những nguy cơ khi đồng mắc những bệnh truyền nhiễm với Covid-19 cũng như biện pháp phòng bệnh bằng vắc xin.

Mời bạn xem lại chương trình tọa đàm trực tuyến
“Tiêm vắc xin cúm, ho gà – bạch hầu – uốn ván cho người lớn” tại đây

Nguy hiểm kép cho hệ hô hấp

Cúm, ho gà – bạch hầu – uốn ván được xem là những bệnh nguy hiểm không chỉ với trẻ em mà còn với người lớn. Đặc biệt, với phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người có bệnh lý nền mạn tính, chức năng miễn dịch bị suy giảm nên càng dễ mắc các bệnh này. Do đó, nếu các bệnh truyền nhiễm đồng nhiễm với Covid-19 sẽ tạo ra nguy hiểm kép cho hệ hô hấp, nguy cơ diễn tiến nặng và tử vong cao.

ThS.BS Đỗ Cao Vân Anh, Phó Trưởng bộ môn Nhiễm, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch cho biết khác với cảm cúm thông thường, bệnh cúm gây ra do các chủng virus cúm A, B, C có thể làm tổn thương cho hệ hô hấp trên và dưới. Những biểu hiện của bệnh cúm thường không đặc hiệu, khó phân biệt với Covid-19 như sốt kèm ớn lạnh, ho, sổ mũi, nghẹt mũi, đau họng, đau nhức cơ…

Bệnh cúm có thể diễn tiến nặng ở những nhóm người có hệ miễn dịch yếu, dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, suy hô hấp, viêm cơ tim, biến chứng về thần kinh…

Nếu xảy ra ở người có bệnh tim mạch thì bệnh cúm có thể gây ra nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng 6-8 lần, viêm phổi tăng 100 lần. Nếu cúm ở người mắc tiểu đường, tỷ lệ tử vong tăng gấp 6 lần. Các nghiên cứu cũng cho thấy những người mắc Covid-19 và cúm cùng lúc có nguy cơ tử vong cao gấp 2 lần so với người chỉ mắc Covid-19.

Hàng năm trên thế giới có khoảng 1 tỷ người mắc cúm, trong đó khoảng 2,5 triệu người tử vong. Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 800.000 người mắc cúm với đỉnh dịch là vào mùa hè và mùa đông xuân như hiện nay.

Ho bà – bạch hầu bùng phát trở lại tại Việt Nam

BS Đỗ Cao Vân Anh cho biết so với cúm, 3 căn bệnh ho gà, bạch hầu, uốn ván ít được cảnh báo do tỷ lệ mắc bệnh cũng như tử vong giảm vì được đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia từ lâu. Tuy nhiên, trong vài năm qua, bạch hầu đã bùng phát trở lại với những ổ dịch rải rác ở miền Trung và Tây Nguyên. Lí do là độ phủ vắc xin bạch hầu – ho gà – uốn ván đã giảm so với trước. Ngoài ra, dịch ho gà và uốn ván cũng có xu hướng gia tăng, gây tử vong cho cả trẻ em và người lớn.

“Trước các bệnh truyền nhiễm, con người ai cũng có thể bị mắc bệnh. Có thể với một số bệnh, người lớn có triệu chứng nhẹ. Nhưng điều nguy hiểm là người lớn có thể mang virus ho gà, bạch hầu và họ trở thành nguồn lây bệnh cho trẻ nhỏ và người cao tuổi, phụ nữ mang thai trong gia đình. Trong khi đó, người trên 70 tuổi, người có nhiều bệnh nền như tiểu đường, suy thận, phổi tắc nghẽn mạn tính, nếu mắc ho gà thì rất dễ tăng nặng, tử vong”, BS Đỗ Cao Vân Anh cho hay.

Các chuyên gia cũng cảnh báo riêng với uốn ván, dù không phải là bệnh truyền nhiễm nhưng vẫn có thể làm tổn thương nặng đến hô hấp, gây co thắt thanh quản, thuyên tắc phổi… Đáng chú ý các bệnh cúm, ho gà, bạch hầu hay uốn ván đều có thể làm mất đi lớp nhầy kháng thể trên phổi, từ đó tạo điều kiện cho các loại vi trùng khác xâm nhập, dẫn tới viêm phổi thứ phát. Vì vậy, nếu một khi bệnh nhân mắc cùng lúc các bệnh đường hô hấp và Covid-19 thì phổi có thể bị tổn thương nặng, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết, tổn thương tim, thậm chí tử vong. Nếu xảy ra “dịch chồng dịch” vừa cúm, ho gà, bạch hầu, uốn ván cùng với Covid-19, sẽ là gánh nặng rất lớn với ngành y tế vốn đang bị quá tải.

Tiêm vắc xin để tạo miễn dịch chéo không đặc hiệu phòng ngừa Covid-19

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh đang có dịch bệnh Covid-19, việc tiêm vắc xin cúm, bạch hầu – ho gà – uốn ván vừa tạo kháng thể chống lại các bệnh này, vừa diễn tập cho hệ miễn dịch phản ứng với những tác nhân gây bệnh khác như Sars-CoV-2. Các nghiên cứu trên thế giới cũng cho thấy vắc xin cúm giúp giảm đáng kể tỷ lệ nhập viện và tử vong ở những người mắc Covid-19.

BS.CKI Bạch Thị Chính cho biết: “Có những căn bệnh nếu mắc rồi hoặc đã tiêm ngừa thì sẽ có miễn dịch. Nhưng có những bệnh phải tiêm nhắc nhiều lần để nâng cao số lượng kháng thể như cúm, bạch hầu, ho gà, uốn ván. Người lớn đừng nghĩ đây là những bệnh trẻ con. Đây là những bệnh mà người lớn cũng cần chú ý tiêm đủ mũi và đúng lịch để tránh nguy cơ mắc bệnh cho bản thân, bảo vệ sức khoẻ cho người thân và góp phần tạo miễn dịch cộng đồng”.

Cũng theo BS.CKI Bạch Thị Chính khi môi trường sống thay đổi, bệnh truyền nhiễm ở người lớn cũng có xu hướng gia tăng. Do đó, người trưởng thành cũng cần phải tiêm vắc xin để được phòng bệnh hiệu quả. Đối với những người lớn thuộc đối tượng nguy cơ cao như phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người có bệnh nền… việc tiêm phòng cúm, ho gà, bạch hầu, uốn ván càng trở nên quan trọng.

Ngoài các vắc xin tam giá trước đây, từ quý III/2021, Việt Nam đã có vắc xin tứ giá phòng được 4 chủng virus cúm gây bệnh nặng là cúm A/H3N2, A/H1N1 và cúm B/Yamagata, B/Victoria. Tuy nhiên, vắc xin chỉ có hiệu quả 6-12 tháng, trong khi virus cúm liên tục biến đổi nên vắc xin cúm cần tiêm nhắc lại hằng năm để duy trì miễn dịch.

“Vắc xin cúm là vắc xin bất hoạt nên an toàn với cả phụ nữ mang thai. Người mẹ đang mang bầu có thể tiêm ngừa vào bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ để phòng những biến chứng nguy hiểm với cả bản thân và thai nhi”, BS.CKI Bạch Thị Chính cho biết.

Với bộ 3 bệnh ho gà – bạch hầu – uốn ván, người lớn có thể phòng bệnh bằng các loại vắc xin liên hợp 3 trong 1. Bên cạnh đó còn có các vắc xin phòng 2 bệnh bạch hầu – uốn ván và vắc xin phòng uốn ván đơn. Việt Nam hiện chưa cho phép phụ nữ đang mang thai tiêm phòng các loại vắc xin ho gà – bạch hầu – uốn ván. Tuy nhiên, những đối tượng này có thể tiêm vắc xin trước khi có kế hoạch mang thai 3 tháng để có kháng thể bảo vệ cho cả mẹ và thai nhi cũng như bảo vệ trẻ những ngày đầu đời.