Trẻ bị nghẹt mũi có tiêm phòng được không? Cần lưu ý điều gì?

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là đối tượng thường xuyên nghẹt mũi do đường hô hấp chưa hoàn thiện, sức đề kháng kém nên dễ bị các tác nhân virus, vi khuẩn xâm nhập và tấn công gây bệnh. Khi nghẹt mũi, một hoặc cả hai lỗ mũi của trẻ bị bít tắc bởi chất nhầy do có hiện tượng viêm khiến đường thở của trẻ bị cản trở, thậm chí nhiều lúc phải thở bằng miệng. Điều này khiến nhiều bố mẹ lo lắng liệu trẻ bị nghẹt mũi có tiêm phòng được không? BS Nguyễn Văn Mác Toàn - Quản lý Y khoa vùng 1 khu vực miền Trung - Tây Nguyên, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp chi tiết trong bài viết này.

Trẻ bị nghẹt mũi có tiêm phòng được không?

Trẻ bị nghẹt mũi có tiêm phòng được không là mối bận tâm, lo lắng của rất nhiều bố mẹ khi con tới lịch tiêm vắc xin đã hẹn nhưng lại bị nghẹt mũi. Để tìm lời giải đáp cho vấn này trước tiên bố mẹ cần hiểu nghẹt mũi là như thế nào và trẻ bị nghẹt mũi là do đâu?

Nghẹt mũi ở trẻ là tình trạng một hoặc cả hai lỗ mũi của trẻ bị bít tắc bởi chất nhầy do có hiện tượng viêm khiến đường thở của trẻ bị cản trở, quá trình trao đổi khí gặp nhiều khó khăn, thậm chí nhiều lúc trẻ phải thở bằng miệng. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, trẻ sẽ hình thành thói quen thở bằng đường miệng và có nguy cơ cao mắc các bệnh về tai - mũi - họng cũng như rối loạn giấc ngủ. Nguyên nhân của tình trạng nghẹt mũi ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường xuất phát từ:

• Bệnh cúm: Bệnh cúm ở thể nhẹ trẻ sẽ xuất hiện triệu chứng sốt, biếng ăn, bỏ bú, đau họng, nghẹt mũi, quấy khóc vô cớ…
• Cảm lạnh: Khi trẻ bị cảm lạnh triệu chứng nghẹt mũi sẽ xuất hiện thường xuyên hơn so với cúm. Bố mẹ cần hết sức lưu ý, không phải chỉ trong thời tiết lạnh mà ngay cả khi thời tiết nóng bức, trẻ cũng có nguy cơ mắc cảm lạnh. Ví dụ trường hợp trẻ vui chơi, nô đùa khiến cơ thể tiết nhiều mô hôi nhưng vào phòng bật điều hòa lạnh đột ngột cũng có nguy cơ dẫn tới cảm lạnh, trẻ sẽ xuất hiện triệu chứng sốt, nghẹt mũi, chảy nước mũi…
• Dị ứng: Cơ địa trẻ nhạy cảm dễ dị ứng khi thời tiết thay đổi, phấn hoa, khói bụi, lông thú,.. trẻ cũng có thể hắt hơi, sổ mũi dẫn đến hiện tượng nghẹt mũi.
• Dị vật trong mũi: Trong quá trình vui chơi, nếu chẳng may trẻ vô tình nhét vật lạ nhỏ vào mũi mà bố mẹ không phát hiện kịp thời có thể khiến đường thở của trẻ bị cản trở, nghẹt mũi và chảy máu mũi rất nguy hiểm cần được cấp cứu kịp thời.
• Nghẹt mũi sơ sinh: Thông thường trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi là do nước ối từ bào thai chưa được hút sạch qua đường nội khí quản. Điều này sẽ khiến trẻ có nguy cơ hít nước ối sâu vào phổi và cản trở đường thở của trẻ. Khi lớn lên trẻ có thể gặp các vấn đề về hô hấp, trong đó có tình trạng nghẹt mũi.

Có thể thấy, tình trạng nghẹt mũi của trẻ đến từ rất nhiều nguyên nhân. Vậy với thắc mắc trẻ bị nghẹt mũi có tiêm phòng được không thì câu trả lời là TÙY TRƯỜNG HỢP!

Theo các chuyên gia, dựa vào kết quả khám sàng lọc trước tiêm và thể trạng sức khỏe của trẻ để kết luận trẻ bị nghẹt mũi có tiêm phòng được không. Kết quả khám sàng lọc chính là yếu tố quan trọng giúp các bác sĩ chỉ định tiêm chủng phù hợp và chính xác. Cụ thể:

• Nếu trẻ bị nghẹt mũi do cảm lạnh hay viêm mũi dị ứng thông thường, không có biểu hiện sốt (hoặc sốt nhẹ dưới 38 độ C) và vẫn ăn uống, ngủ nghỉ, vui chơi bình thường thì trẻ vẫn có thể tiêm vắc xin phòng bệnh mà không ảnh hưởng gì đến hiệu quả của vắc xin.
• Nếu trẻ bị bệnh nặng hơn như sốt cao, nghẹt mũi kèm khó thở thì rất có thể trẻ đã mắc bệnh cấp tính và cần điều trị bằng thuốc. Trường hợp này dựa theo quyết định số 1575/QĐ-BYT do Bộ Y tế ban hành ngày 27-03-2023 quy định rõ “Trẻ mắc các bệnh cấp tính, các bệnh nhiễm trùng” cần phải tạm hoãn tiêm chủng và chỉ tiêm khi sức khỏe của trẻ đã ổn định trở lại (1). Bởi trong giai đoạn này, hệ miễn dịch của trẻ đang hoạt động tích cực để cung cấp lượng kháng thể đặc hiệu chống lại các tác nhân đang gây hại trong cơ thể. Chính vì vậy, trong giai đoạn này trẻ có thể mệt mỏi, uể oải, sốt nếu tiêm vắc xin sẽ khiến các triệu chứng này nghiêm trọng hơn. Đó chính là lý do vì sao các loại vắc xin đều cần hoãn tiêm cho những trường hợp mắc các bệnh cấp tính, các bệnh nhiễm trùng.

Tiêm vắc xin có làm tình trạng nghẹt mũi của trẻ nặng hơn không?

TÙY TRƯỜNG HỢP! Như đã chia sẻ, dựa vào kết quả khám sàng lọc trước tiêm và thể trạng sức khỏe của trẻ mà bác sĩ sẽ kết luận trẻ bị nghẹt mũi có tiêm phòng được không. Bởi nếu trẻ bị nghẹt mũi do cảm lạnh, không có biểu hiện sốt (hoặc sốt nhẹ dưới 38 độ C) và vẫn ăn uống, ngủ nghỉ, vui chơi bình thường thì việc tiêm vắc xin không ảnh hưởng đến tình trạng nghẹt mũi của trẻ. Ngược lại, nếu trẻ thuộc trường hợp nghẹt mũi và có sốt cao do mắc các bệnh cấp tính hoặc nhiễm trùng thì cần hoãn tiêm vì vắc xin có thể khiến các triệu chứng bệnh mà trẻ đang mắc phải trở nên trầm trọng hơn.

Cách chăm sóc trẻ sau khi tiêm chủng

Theo dõi sức khỏe, chăm sóc trẻ sau khi tiêm chủng là rất quan trọng. Các chuyên gia nhấn mạnh trẻ cần được theo dõi tối thiểu 30 phút tại cơ sở tiêm chủng để được đảm bảo sức khỏe sau tiêm chủng. Nếu bố mẹ phát hiện các biểu hiện bất thường ở trẻ như sốt cao, nôn trớ, thở nhanh hoặc thở ngắt quãng, thở khò khè, da mẩn đỏ hoặc tím tái,... thì cần báo ngay cho nhân viên y tế để được can thiệp và cấp cứu sốc phản vệ kịp thời.

Sau đó, trẻ em cần tiếp tục được theo dõi trong 24 – 48 giờ sau khi tiêm. Bố mẹ hoặc người chăm sóc cần hết sức chú ý đến thân nhiệt, nhịp thở, vùng da toàn thân và tại vị trí tiêm (sưng đỏ, nổi cục cứng, phát ban), trẻ có ăn, ngủ, nghỉ, vui chơi tốt không. Nếu trẻ sốt cao trên 38.5 độ C, bố mẹ có thể cho trẻ uống các loại thuốc hạ sốt thông thường (paracetamol, ibuprofen) với liều phù hợp cân nặng.

Nếu tại vết tiêm sưng, đỏ khiến trẻ đau nhức, bố mẹ có thể dùng phương pháp chườm lạnh hoặc chườm ấm để cải thiện tình trạng đau và giảm sưng cho trẻ. Tuyệt đối không bế trẻ quá chặt, không xoa dầu, đắp khoai tây hay bôi bất cứ thứ gì lên vết tiêm vì có thể khiến trẻ đau, nghiêm trọng hơn là gây nhiễm trùng vết tiêm rất nguy hiểm.

⇒ Tham khảo thêm: Chỗ tiêm bị nổi cục cứng, sưng là bị gì? Có nguy hiểm không?

Cuối cùng, bố mẹ cần thường xuyên vệ sinh mũi họng cho trẻ bằng dung dịch nước muối loãng để giúp loại bỏ các chất nhầy, bụi bẩn giúp thông thoáng đường thở, từ đó cải thiện triệu chứng nghẹt mũi cũng như ngăn chặn các bệnh lý về tai, mũi, họng mà trẻ có thể gặp phải.

Các trường hợp chống chỉ định và hoãn tiêm chủng cho trẻ

Theo quyết định số 1575/QĐ-BYT hướng dẫn khám sàng lọc trước khi tiêm chủng đối với trẻ em đã được ban hành ngày ban hành ngày 27/3/2023 có quy định:

Trường hợp chống chỉ định tiêm cho trẻ đối với cơ sở ngoài bệnh viện

Trường hợp cần hoãn tiêm cho trẻ đối với cơ sở ngoài bệnh viện

Trường hợp chống chỉ định tiêm cho trẻ tại bệnh viện

Trường hợp cần hoãn tiêm cho trẻ đối với cơ sở ngoài bệnh viện

Trên đây là những thông tin về bệnh viêm phế quản ở trẻ em và giải đáp thắc mắc “trẻ bị nghẹt mũi có tiêm phòng được không”. Hiểu rõ về triệu chứng nghẹt mũi của trẻ cũng như quy trình tiêm chủng an toàn là rất cần thiết để đảm bảo trẻ sức khỏe của trẻ cũng như giúp vắc xin phát huy hết công dụng bảo vệ.