Trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy nguy hiểm không? Cách xử trí

Bệnh tay chân miệng thường tự giới hạn và hồi phục sau 7 - 10 ngày. Tuy nhiên, khi trẻ mắc bệnh đồng thời xuất hiện triệu chứng tiêu chảy, nguy cơ sức khỏe của trẻ cần được quan tâm đặc biệt vì tiêu chảy có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh và gây ra các biến chứng nguy hiểm. Vậy trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy nguy hiểm không? Cần làm gì để mau khỏi?

Trẻ bị tay chân miệng có bị tiêu chảy không?

Trẻ bị tay chân miệng có thể bị tiêu chảy. Tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm do virus đường ruột Enterovirus gây ra, trong đó thường gặp nhất là Coxsackie A16 và Enterovirus 71 (EV71). Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus có thể đến ruột và gây tiêu chảy, cùng một số triệu chứng đường tiêu hóa khác như buồn nôn và nôn mửa. Cụ thể, bệnh tay chân miệng diễn tiến qua 4 giai đoạn và triệu chứng tiêu chảy thường xuất hiện trong giai đoạn 2, như sau:

• Giai đoạn 1: Trước khi khởi phát triệu chứng, nhận nhân tay chân miệng thường có giai đoạn ủ bệnh từ 3 - 7 ngày. Ở giai đoạn này, người bệnh ăn ngủ, sinh hoạt bình thường mà không xuất hiện các dấu hiệu bệnh.
• Giai đoạn 2: Sau giai đoạn ủ bệnh, người bệnh tiến vào giai đoạn khởi phát với các triệu chứng như sốt nhẹ, tiêu chảy, tiêu chảy có thể xuất hiện vài lần trong ngày, ngoài ra bệnh nhân còn mệt mỏi, đau họng, biến ăn, trẻ em quấy hơn.
• Giai đoạn 3: Sau giai đoạn khởi phát, bệnh nhân sẽ tiến vào giai đoạn toàn phát, kéo dài từ 3 - 10 ngày với các triệu chứng điển hình của bệnh như loét miệng với vết loét đỏ hay phỏng nước có đường kính 2 - 3 mm, đau miệng bỏ ăn, bỏ bú, phát ban dạng phỏng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, gối, mông, sốt nhẹ, nôn.
• Giai đoạn 4: Sau khi vượt qua được giai đoạn toàn phát sẽ đến giai đoạn lui bệnh thường từ ngày thứ 8 đến thứ 10. Bệnh nhân phục hồi hoàn toàn nếu không có biến chứng.

⇒ Tham khảo thêm: Bé bị tay chân miệng có ho không? Nguyên nhân và cách xử lý

Nguyên nhân trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy

Trẻ bị tay chân miệng bị tiêu chảy ngoài do virus tay chân miệng tấn công hệ tiêu hóa còn có thể do một số yếu tố khác tác động. Việc nắm rõ nguyên nhân gây ra tình trạng này giữ vai trò quan trọng trong việc quản lý và điều trị bệnh hiệu quả hơn.

1. Virus gây bệnh tấn công hệ tiêu hóa

Khi virus EV71 gây bệnh tay chân miệng xâm nhập vào cơ thể qua mũi, miệng sẽ bắt đầu nhân lên trong khoang hầu họng, đặc biệt lại trong amidan. Amidan là một phần của hệ bạch huyết và giữ vai trò bảo vệ miễn dịch bằng cách bẫy và loại bỏ mầm bệnh. Tiếp theo đó, virus sẽ đến ruột non, nơi nó lây nhiễm các mảng Peyer. Mảng Peyer là các nốt bạch huyết trong niêm mạc ruột non và kích thích đường ruột gây tiêu chảy.

Virus tấn công ruột non không chỉ gây tiêu chảy, mà còn làm tổn thương niêm mạc ruột, giảm khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng. Bệnh nhân tiêu chảy nhiều lần có thể dẫn đến mất nước nghiêm trọng và nhiều biến chứng nguy hiểm. Đó là lý do, ba mẹ nên thường xuyên quan sát tình trạng sức khỏe của trẻ bị tay chân miệng trong quá trình chăm sóc.

Khi trẻ tiêu chảy ba mẹ cần chú ý bù nước, ngay khi có những dấu hiệu mất nước sau đây cần thông báo với bác sĩ để được can thiệp kịp thời: môi khô nứt nẻ, giảm lượng nước tiểu, nước tiểu sẫm màu, không có nước mắt khi khóc, mắt trũng sâu. Ở trẻ sơ sinh, thóp trũng có thể là dấu hiệu của mất nước.

2. Hệ miễn dịch yếu, dễ bị tiêu chảy

Bên cạnh việc virus tấn công hệ tiêu hóa, trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy có thể là do hệ miễn dịch yếu. Ở trẻ nhỏ, hệ miễn dịch chưa được phát triển đầy đủ, khiến trẻ dễ tổn thương khi đối mặt với các loại virus như Enterovirus gây bệnh tay chân miệng. Khi mắc bệnh, cơ thể trẻ phải dồn toàn bộ năng lượng để chống lại mầm bệnh, khiến hệ miễn dịch tạm thời suy yếu. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng thứ phát, nhất là ở đường tiêu hóa.

Các yếu tố góp phần khiến hệ miễn dịch của trẻ yếu hơn bao gồm:

• Thiếu đề kháng tự nhiên: Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi chưa có đủ lượng kháng thể chống lại virus gây bệnh tay chân miệng.
• Hệ vi sinh vật đường ruột chưa ổn định: Hệ vi sinh vật đường ruột ở trẻ nhỏ vẫn đang hoàn thiện và rất nhạy cảm trước các tác nhân gây bệnh, đặc biệt là các loại virus, vi khuẩn liên quan đến bệnh tiêu chảy.

Hệ miễn dịch yếu là nguyên nhân làm giảm khả năng bảo vệ niêm mạc đường ruột trước các tác nhân gây hại. Từ đó, tăng nguy cơ tiêu chảy khi mắc bệnh.

3. Tác dụng phụ của thuốc điều trị

Trong quá trình điều trị bệnh tay chân miệng, người bệnh có thể sẽ phải sử dụng một số loại thuốc giúp kiểm soát triệu chứng sốt, giúp hạ sốt, giảm đau hoặc kháng viêm. Tuy nhiên, có nhiều loại thuốc có khả năng kích ứng dạ dày và đường ruột, bao gồm:

• Thuốc hạ sốt: Một số loại thuốc có tác dụng kiểm soát cơn sốt do bệnh tay chân miệng, có khả năng gây rối loạn tiêu hóa ở một số người bệnh.
• Thuốc kháng viêm hoặc kháng histamin: Một số loại thuốc được chỉ định để giảm viêm do loét miệng hay biến chứng khác có thể làm tăng tính nhạy cảm của niêm mạc ruột, dẫn đến tiêu chảy.
• Dùng kháng sinh không đúng chỉ định: Dù bệnh tay chân miệng là bệnh do virus, kháng sinh không có tác dụng trong trường hợp này. Tuy nhiên, một số người lại tự ý mua thuốc kháng sinh điều trị bệnh. Việc lạm dụng kháng sinh trong điều trị có thể phá hủy hệ vi khuẩn có lợi trong ruột, gây mất cân bằng hệ vi sinh và khiến trẻ tiêu chảy nặng hơn.

Ngoài ra, việc sử dụng thuốc không đúng cách hay tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định từ bác sĩ có thể làm tăng nguy cơ tiêu chảy ở trẻ và có thể dẫn đến nhiều biến chứng vô cùng nguy hiểm. Do đó, phụ huynh cần hết sức thận trọng trong việc sử dụng thuốc, chỉ dùng thuốc theo chỉ định và liều lượng từ bác sĩ.

4. Dinh dưỡng không phù hợp

Chế độ dinh dưỡng không phù hợp cũng có thể là nguyên nhân bé bị tay chân miệng kèm tiêu chảy. Cụ thể, trẻ bị tay chân miệng thường đau miệng, lở loét, khó ăn. Đôi khi phụ huynh cần cố gắng cho trẻ ăn các loại thực phẩm không phù hợp hay ép trẻ phải ăn quá nhiều dẫn đến áp lực dạ dày và đường ruột. Trong quá trình chăm sóc trẻ bị tay chân miệng, phụ huynh cần tránh các loại thực phẩm sau.

• Thực phẩm khó tiêu: Đồ ăn khó tiêu nhiều dầu, mỡ, gia vị cay hoặc đồ chế biến sẵn có khả năng kích thích ruột non khiến tình trạng tiêu chảy nặng hơn.
• Sữa không phù hợp: Trẻ rối loạn dung nạp lactose tạm thời do tổn thương đường tiêu hóa trong quá trình nhiễm virus, có thể khiến trẻ tiêu chảy khi uống sữa.
• Chế độ ăn thiếu chất: Thiếu kẽm, vitamin C hoặc probiotic trong các bữa ăn có thể khiến hệ tiêu hóa và miễn dịch suy yếu, tạo điều kiện cho bệnh tiêu chảy.

Trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy có nguy hiểm không?

Nếu trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy cần được theo dõi sát sao vì tình trạng này có thể mang lại một số rủi ro nhất định cho sức khỏe người bệnh.

1. Nguy cơ mất nước nghiêm trọng

Mất nước nghiêm trọng là một trong những rủi ro trẻ phải đối mặt khi bị tiêu chảy. Tiêu chảy sẽ khiến trẻ mất một lượng lớn nước và điện giải. Đây là vấn đề nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, vì cơ thể trẻ chưa đủ khả năng cân bằng lượng nước đã mất. Kết hợp cùng các triệu chứng lở loét miệng có thể khiến trẻ gặp khó khăn trong việc uống nước hoặc ăn uống. Mất nước nặng có thể khiến trẻ đối mặt với nguy cơ sốc, ảnh hưởng đến các cơ quan khác như tim, thận, suy nhược cơ thể, thậm chí làm tăng nguy cơ tử vong.

2. Làm trầm trọng hơn biến chứng của bệnh

Bệnh tay chân miệng có thể gây biến chứng viêm não, viêm màng não, nhất là khi trẻ nhiễm chủng EV71, chủng virus được biết đến có mức độ nguy hiểm cao, dễ tấn công hệ thần kinh. Nếu kèm tiêu chảy, sức đề kháng trẻ có thể suy yếu nặng hơn, tăng nguy cơ nhiễm trùng lan rộng. Khi virus vượt qua hàng rào máu não và tấn công hệ thần kinh, trẻ có thể xuất hiện triệu chứng nghiêm trọng như co giật, hôn mê hoặc tử vong nếu không điều trị kịp thời.

⇒ Tham khảo thêm: Biến chứng của bệnh tay chân miệng nguy hiểm như thế nào?

3. Suy dinh dưỡng nghiêm trọng

Tiêu chảy kéo dài có thể giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng của đường ruột. Điều này đặc biệt nghiêm trọng trong bối cảnh bệnh đã khiến trẻ biếng ăn do các vết loét, đau rát trong miệng. Việc không bổ sung dinh dưỡng đầy đủ trong khi mắc bệnh có thể khiến hệ miễn dịch của trẻ càng thêm suy yếu, khiến cơ thể không đủ sức đối phó với bệnh. Hậu quả, trẻ dễ bị suy dinh dưỡng hoặc chậm phát triển thể chất, để lại tác động lâu dài với sức khỏe tổng thể.

4. Nguy cơ nhiễm trùng thứ phát

Hệ miễn dịch trẻ suy yếu khiến trẻ phải đối mặt đồng thời với cả tay chân miệng và tiêu chảy, tạo điều kiện cho các loại virus và vi khuẩn khác xâm nhập, gây nhiễm trùng thứ phát. Ngoài ra, tiêu chảy cũng phá vỡ cân bằng hệ vi sinh trong đường ruột, giảm khả năng ngăn chặn vi khuẩn có hại, tăng nguy cơ nhiễm trùng máu, viêm phổi, các bệnh lý cấp tính khác.

Trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy có nguy cơ mất nước trầm trọng, suy dinh dưỡng cùng nhiều ảnh hưởng tiêu cực khác cho sức khỏe.

Vậy khi nào trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy cần đi bệnh viện?

Hướng dẫn chăm sóc bé bị tay chân miệng bị tiêu chảy

Khi trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy, phụ huynh cần lưu ý những điều sau.

• Bù nước và điện giải: Tiêu chảy và nôn ói khiến trẻ mất nước và điện giải, hãy đảm bảo bù đủ lượng nước cần thiết cho cơ thể trẻ để tránh tình trạng mất nước nghiêm trọng, dẫn đến nhiều hệ quả nặng nề. Các loại nước có thể cho trẻ uống gồm nước lọc, nước trái cây, nước súp...
• Chế độ dinh dưỡng đủ chất, khoa học: Khi mắc bệnh, trẻ có thể có các vết loét trong miệng khiến trẻ không muốn ăn uống. Mẹ cần cho trẻ ăn các thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu hóa, dễ nuốt. Ngoài ra, cần hạn chế ăn các loại thực phẩm không lành mạnh như đồ chế biến sẵn, thức ăn nhiều dầu mỡ, chua, cay.
• Súc miệng thường xuyên: Nên cho trẻ súc miệng thường xuyên bằng nước muối sinh lý, tắm rửa để đảm bảo vệ sinh cá nhân sạch sẽ. Mụn nước và tổn thương ngoài da có thể dùng dung dịch sát khuẩn nhẹ, tránh làm nốt mụn vỡ ra.
• Các ly trẻ với người thân, bạn bè để hạn chế tối đa nguy cơ lây lan. Khi chăm sóc trẻ, ba mẹ nên mang khẩu trang, sau đó rửa tay sạch sẽ bằng nước sạch và xà phòng. Các vật dụng cá nhân của trẻ như tã lót, bình sữa, chén, muỗng... cần được vệ sinh riêng và sát khuẩn bằng nước sôi hoặc dung dịch sát khuyển chuyên dụng.
• Tuân thủ ý kiến bác sĩ về liều lượng thuốc, hướng dẫn sử dụng thuốc.

⇒ Tham khảo thêm: Bị tay chân miệng có ngứa không? Nguyên nhân và cách giảm ngứa

Trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy nguy hiểm không? Tiêu chảy khi mắc tay chân miệng có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân như do virus tấn công tiêu hóa, tác dụng phụ của thuốc... Dù do nguyên nhân gì, trẻ bị tay chân miệng kèm tiêu chảy cũng cần được theo dõi và chăm sóc cẩn thận, tránh nguy cơ mất nước và dẫn đến nhiều biến chứng trầm trọng khác.