Trẻ đi tiêm về quấy khóc phải làm sao? 6 cách dỗ bé hiệu quả tại nhà

Việc trẻ quấy khóc sau khi tiêm phòng là hiện tượng khá phổ biến, khiến không ít bậc phụ huynh lo lắng và bối rối. Những phản ứng sau tiêm có thể đến từ cơn đau, sốt nhẹ hoặc sự nhạy cảm của cơ thể trẻ trước những thay đổi nhỏ. Vậy, trẻ đi tiêm về quấy khóc phải làm sao để xoa dịu bé, giảm thiểu khó chịu mà vẫn đảm bảo an toàn cho sức khỏe? Chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ hướng dẫn một số giải pháp khoa học, dễ thực hiện giúp cả bé và cha mẹ vượt qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng nhất.

Trẻ đi tiêm về quấy khóc phải làm sao?

Trẻ đi tiêm về quấy khóc có thể do đau, sốt nhẹ hoặc mệt mỏi, cha mẹ nên ôm ấp, vỗ về và cho trẻ bú đủ. Nếu trẻ quấy khóc kéo dài kèm sốt cao, sưng đỏ bất thường tại chỗ tiêm, cần đưa trẻ đi khám.

Phản ứng quấy khóc thường xuất phát từ cảm giác đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ hoặc cảm giác mệt mỏi do phản ứng sau tiêm thông thường của mọi loại vắc xin. Để xử lý đúng cách, cha mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân và có các biện pháp chăm sóc phù hợp như:

1. Dỗ dành, tạo cảm giác an toàn cho trẻ

Trẻ đi tiêm về quấy khóc phải làm sao? Thông thường, sau khi tiêm phòng, trẻ thường cảm thấy bất an và sợ hãi do đau đớn. Để giúp trẻ bình tĩnh, cha mẹ nên ôm ấp, vỗ về nhẹ nhàng hoặc hát ru để tạo cảm giác an toàn. Tiếp xúc da kề da, đặc biệt với trẻ sơ sinh, có tác dụng điều chỉnh nhịp tim, giảm căng thẳng và mang lại sự thoải mái.

Nói chuyện nhẹ nhàng, hát những bài hát quen thuộc hoặc đưa cho trẻ đồ chơi, chăn hoặc gối yêu thích cũng giúp bé cảm thấy yên tâm hơn. Tạo một không gian thân quen, chẳng hạn như phòng ngủ của trẻ với ánh sáng dịu nhẹ, sẽ hỗ trợ trẻ thư giãn và giảm quấy khóc. (1)

2. Chườm mát vào vết tiêm

Vùng da tại vị trí tiêm thường bị sưng đỏ hoặc đau, khiến trẻ khó chịu và dễ quấy khóc. Để giảm thiểu tình trạng này, cha mẹ có thể sử dụng một chiếc khăn sạch, thấm nước mát, vắt ráo nước và chườm nhẹ nhàng lên vết tiêm trong khoảng 15 phút. Phương pháp này giúp giảm sưng, làm dịu cảm giác đau và mang lại sự thoải mái cho trẻ. Tuy nhiên, cần tránh sử dụng đá lạnh trực tiếp hoặc nước quá lạnh, vì điều này có thể gây kích ứng da hoặc làm trẻ khó chịu hơn.

Khi chườm, cần đảm bảo khăn được vệ sinh sạch sẽ để tránh nguy cơ nhiễm trùng. Sau khi chườm, lau khô vùng da xung quanh vết tiêm và kiểm tra xem có dấu hiệu bất thường như sưng to, mưng mủ hoặc đỏ lan rộng hay không. Nếu nhận thấy những triệu chứng này, cha mẹ nên liên hệ với bác sĩ để được tư vấn kịp thời.

3. Cho trẻ bú hoặc ăn ngay sau khi tiêm

Việc cho trẻ bú sữa mẹ hoặc sữa công thức ngay sau khi tiêm phòng không chỉ giúp làm dịu bé mà còn cung cấp năng lượng và dưỡng chất cần thiết để cơ thể phục hồi. Với trẻ sơ sinh, sữa mẹ chứa các kháng thể tự nhiên, hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch và giảm cảm giác khó chịu.

Đối với trẻ lớn hơn, một bữa ăn nhẹ với các món dễ tiêu hóa sẽ giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn. Đảm bảo trẻ được cung cấp đủ nước, đặc biệt nếu trẻ có dấu hiệu sốt nhẹ sau tiêm. Duy trì lịch ăn uống đều đặn, nhưng không ép trẻ ăn quá nhiều, vì cơ thể trẻ có thể mệt mỏi và cần thời gian để thích nghi với vắc xin.

4. Chú ý thực đơn của bé

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ trẻ phục hồi sau tiêm phòng. Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu vitamin và khoáng chất sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ mệt mỏi. Ưu tiên các thực phẩm giàu vitamin C (cam, kiwi), vitamin A (cà rốt, bí đỏ) và kẽm (hạt óc chó, đậu) để hỗ trợ cơ thể trẻ chống lại các phản ứng phụ. Với trẻ nhỏ, tiếp tục duy trì chế độ ăn uống thường ngày, nhưng cần chú ý đến các món ăn nhẹ nhàng, dễ tiêu hóa để không gây áp lực lên hệ tiêu hóa.

Tránh các thực phẩm nhiều dầu mỡ, đường hoặc gia vị mạnh, vì chúng có thể làm tăng cảm giác khó chịu hoặc gây rối loạn tiêu hóa. Nếu trẻ đang trong giai đoạn ăn dặm, hãy ưu tiên các món luộc, hấp thay vì chiên rán. Quan trọng hơn, cha mẹ cần theo dõi xem trẻ có dấu hiệu dị ứng thực phẩm sau tiêm hay không, chẳng hạn như phát ban hoặc khó thở, để xử lý kịp thời.

5. Cho trẻ nghỉ ngơi thoải mái

Sau tiêm phòng, cơ thể trẻ cần thời gian để thích nghi với vắc xin và xây dựng khả năng miễn dịch. Một môi trường nghỉ ngơi yên tĩnh, thoáng mát và không bị kích thích bởi tiếng ồn hay ánh sáng mạnh sẽ giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn. Đảm bảo trẻ được ngủ đủ giấc, vì giấc ngủ hỗ trợ quá trình phục hồi và giảm cảm giác mệt mỏi. Với trẻ sơ sinh, duy trì lịch ngủ đều đặn và tránh các hoạt động gây kích thích như chơi đùa quá mức hoặc xem tivi.

Cha mẹ có thể sử dụng quạt nhẹ hoặc điều hòa ở nhiệt độ phù hợp để tạo không gian thoải mái. Nếu trẻ khó ngủ do quấy khóc, thử các phương pháp như massage nhẹ nhàng, hát ru hoặc sử dụng tiếng ồn trắng để giúp trẻ thư giãn và chìm vào giấc ngủ dễ dàng hơn.

6. Hạn chế chạm vào vết tiêm của bé

Vùng da tại vị trí tiêm thường nhạy cảm và dễ gây đau khi bị chạm vào. Cha mẹ cần tránh xoa bóp, chà xát hoặc chạm mạnh vào vết tiêm, vì điều này có thể làm tăng cảm giác đau hoặc gây kích ứng. Giữ khu vực tiêm sạch sẽ, khô ráo bằng cách lau nhẹ nhàng với khăn sạch nếu cần. Khi thay quần áo cho trẻ, hãy cẩn thận để tránh cọ xát vào vùng tiêm. Theo dõi vết tiêm hàng ngày để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như sưng to, đỏ lan rộng hoặc có mủ.

7. Theo dõi các dấu hiệu bất thường

Thông thường, trẻ quấy khóc sau tiêm do đau tại vị trí tiêm, phản ứng sốt hoặc mệt mỏi sau tiêm. Đây là cách cơ thể trẻ kích hoạt hệ miễn dịch để đáp ứng với vắc xin, một quá trình bình thường và an toàn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, trẻ có thể phản ứng dữ dội hơn với các dấu hiệu bất thường như sốt cao trên 39°C, khó thở, phát ban diện rộng, hoặc quấy khóc không ngừng, cần lập tức đưa đến cơ sở y tế để tránh nguy cơ sốc phản vệ.

Uống thuốc giảm đau, hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ

Trong một số trường hợp, trẻ có thể bị sốt nhẹ hoặc đau sau khi tiêm phòng. Thuốc giảm đau và hạ sốt có thể được sử dụng để làm dịu các triệu chứng này, nhưng chỉ nên dùng theo liều lượng và hướng dẫn của bác sĩ. Liều lượng thường được tính dựa trên cân nặng và độ tuổi của trẻ, do đó cha mẹ cần tham khảo ý kiến y khoa trước khi cho trẻ uống thuốc.

Không tự ý sử dụng thuốc hoặc tăng liều lượng, vì điều này có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng như tổn thương gan hoặc dạ dày. Theo dõi nhiệt độ cơ thể trẻ bằng nhiệt kế và ghi lại các triệu chứng như sốt, quấy khóc hoặc mệt mỏi để cung cấp thông tin chính xác cho bác sĩ. Nếu trẻ có dấu hiệu dị ứng với thuốc (phát ban, khó thở), cần ngừng sử dụng và đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức.

⇒ Tham khảo thêm: 11+ cách hạ sốt cho trẻ sau khi tiêm phòng tại nhà hiệu quả

Nguyên nhân trẻ đi tiêm phòng về hay quấy khóc

Trẻ quấy khóc sau khi tiêm phòng là phản ứng thường thấy, bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân liên quan đến cả thể chất lẫn tâm lý. Cụ thể:

1. Đau tại vị trí tiêm

Đau tại vị trí tiêm là nguyên nhân phổ biến nhất khiến trẻ quấy khóc sau tiêm phòng. Khi vắc xin được tiêm vào cơ thể, các cơ xung quanh bị tổn thương nhỏ, gây sưng đỏ hoặc đau. Điều này khiến trẻ cảm thấy khó chịu và thường phản ứng bằng cách khóc để biểu đạt cảm xúc. Tình trạng này thường kéo dài từ vài giờ đến 2 - 3 ngày, tùy thuộc vào loại vắc xin và cơ địa của trẻ. Đau có thể khiến trẻ khó chịu khi di chuyển cánh tay hoặc chân, dẫn đến quấy khóc nhiều hơn.

2. Trẻ khó chịu do các phản ứng phụ sau tiêm

Ngoài đau tại vết tiêm, trẻ có thể gặp các phản ứng phụ như sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn hoặc khó chịu toàn thân. Đây là những dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch của trẻ đang phản ứng với vắc xin để tạo ra kháng thể. Mặc dù các phản ứng này thường vô hại và tự hết trong vài ngày, chúng có thể khiến trẻ cảm thấy không thoải mái, dẫn đến quấy khóc hoặc cáu gắt.

Trong một số trường hợp hiếm gặp hơn, trẻ có thể gặp phản ứng phụ nghiêm trọng sau tiêm như sốc phản vệ, dị ứng, hoặc rối loạn thần kinh. Các dấu hiệu như sốt cao trên 39°C, phát ban nặng, quấy khóc liên tục không dứt, khó thở hoặc co giật cần được theo dõi kỹ và xử lý kịp thời tại cơ sở y tế.

3. Tâm lý sợ hãi của bé khi tiêm phòng

Trẻ nhỏ thường cảm thấy sợ hãi khi đối mặt với kim tiêm, bác sĩ hoặc môi trường y tế xa lạ. Sự căng thẳng này có thể kéo dài sau khi tiêm, khiến trẻ bám mẹ, quấy khóc hoặc khó ngủ. Một số trẻ lớn hơn có thể phát triển nỗi sợ tiêm phòng do trải nghiệm đau đớn trước đó. Để giảm thiểu tâm lý này, cha mẹ nên chuẩn bị trước cho trẻ bằng cách giải thích đơn giản về quy trình tiêm hoặc thưởng cho trẻ sau khi tiêm để tạo cảm giác vui vẻ.

Trẻ tiêm về quấy khóc khi nào cần đưa đến bác sĩ?

Sau khi tiêm chủng, hiện tượng trẻ quấy khóc là phản ứng phổ biến, thường xuất hiện do đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ hoặc mệt mỏi, và thường không cần can thiệp đặc biệt. Tuy nhiên, phụ huynh hoặc người chăm sóc trẻ cần chú ý theo dõi kỹ các dấu hiệu bất thường để đảm bảo an toàn cho trẻ. Dưới đây là những trường hợp cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay lập tức:

Trong một số trường hợp hiếm gặp, trẻ có thể gặp các phản ứng phụ nghiêm trọng sau tiêm phòng, đòi hỏi sự can thiệp y tế ngay lập tức. Nếu trẻ quấy khóc kéo dài hơn 3 tiếng hoặc xuất hiện các triệu chứng như sốt cao, co giật, phát ban toàn thân, khó thở, nôn mửa liên tục hoặc vết tiêm sưng to, đỏ lan rộng, có mủ, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay. Những dấu hiệu này có thể là biểu hiện của phản ứng dị ứng, nhiễm trùng hoặc các biến chứng hiếm gặp liên quan đến vắc xin

Khi đưa trẻ đến bác sĩ, cha mẹ nên cung cấp đầy đủ thông tin về loại vắc xin trẻ đã tiêm, thời gian tiêm, các triệu chứng cụ thể và thời gian xuất hiện. Điều này giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Không nên trì hoãn việc thăm khám nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường, vì can thiệp kịp thời là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn cho trẻ.

⇒ Tham khảo thêm: Trẻ đi tiêm về hay giật mình: Khi nào cần đưa đi khám?

Vấn đề trẻ đi tiêm về quấy khóc phải làm sao là mối quan tâm lớn của nhiều phụ huynh. Áp dụng các biện pháp như dỗ dành, chườm mát, chú ý dinh dưỡng và nghỉ ngơi sẽ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục. Nếu trẻ có dấu hiệu bất thường hoặc quấy khóc kéo dài kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng, cần liên hệ bác sĩ ngay để được xử lý kịp thời, đảm bảo sức khỏe và sự an toàn cho trẻ.