Uống rota bao lâu thì ngấm? Thời gian phát huy tác dụng khi nào?

0Rotavirus dễ lây lan, gây tiêu chảy, nôn mửa, sốt, đau bụng và mất nước ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Uống vắc xin rota đủ liều, đúng lịch giúp bảo vệ trẻ khỏi bệnh tiêu chảy cấp do rotavirus gây ra. Tuy nhiên, sau khi cho trẻ uống rota, nhiều phụ huynh lại băn khoăn “Uống rota bao lâu thì ngấm? Thời gian phát huy tác dụng khi nào?”. Trong bài viết dưới đây, chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng VNVC sẽ giải đáp đầy và chi tiết nhất.

Trẻ uống rota bao lâu thì ngấm?

Vắc xin rota thường bắt đầu phát huy tác dụng sau khoảng 2 tuần kể từ liều uống đầu tiên. Chỉ cần một lượng nhỏ vắc xin vào đến đường tiêu hóa là đủ để kích thích hệ miễn dịch của trẻ nhận diện và tạo ra kháng thể chống lại virus rota. Điều này có nghĩa là ngay sau liều đầu, cơ thể trẻ đã bắt đầu hình thành khả năng phòng bệnh. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả bảo vệ tối đa, trẻ cần được uống đủ số liều theo đúng lịch khuyến cáo của các chuyên gia y tế và hướng dẫn của nhà sản xuất.

1. Thời gian ngấm của vắc xin rota

Rota là vắc xin sống giảm độc lực, được uống trực tiếp để phòng ngừa tiêu chảy do rotavirus gây ra. Sau khi uống vắc xin, hệ miễn dịch của trẻ sẽ nhận diện các virus đã được làm yếu trong vắc xin và bắt đầu sản xuất kháng thể để chống lại chúng. Để có đủ lượng kháng thể bảo vệ, cơ thể trẻ cần một khoảng thời gian nhất định, thường là 2 tuần sau liều đầu tiên. Tuy nhiên, khả năng bảo vệ hoàn chỉnh và bền vững thường chỉ đạt sau khi trẻ đã hoàn thành toàn bộ phác đồ.

2. Vắc xin rota phát huy tối đa tác dụng sau các liều cơ bản

Hiệu quả bảo vệ tối ưu của vắc xin rota chỉ đạt được khi trẻ uống đủ số liều theo đúng phác đồ khuyến cáo của từng vắc xin. Đối với vắc xin Rotavin và vắc xin Rotarix, trẻ cần uống đủ 2 liều, với vắc xin Rotateq trẻ cần uống đủ 3 liều.

Tham khảo lịch chủng ngừa vắc xin Rota cho trẻ

Nếu trẻ bỏ lỡ liều vắc xin rota hoặc không hoàn thành đủ phác đồ, hiệu quả bảo vệ sẽ bị giảm đáng kể, khiến trẻ có nguy cơ mắc tiêu chảy do rotavirus gây ra. Do đó, nếu cho trẻ uống muộn, trễ so với lịch hẹn, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện hoặc trung tâm tiêm chủng gần nhất để bác sĩ chỉ định liều tiếp theo phù hợp, giúp trẻ duy trì miễn dịch bền vững.

Những yếu tố ảnh hưởng đến thời gian ngấm của vắc xin rota

Trẻ uống rota bao lâu thì ngấm còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là những yếu tố ảnh hưởng đến thời gian ngấm của vắc xin.

1. Tình trạng nôn trớ của trẻ

Vắc xin rota được bào chế dưới dạng dung dịch uống. Do đó, sau khi uống vắc xin này, một số trẻ có thể gặp tình trạng nôn trớ, làm ảnh hưởng đến khả năng hấp thu của cơ thể và hiệu quả của vắc xin.

Hầu hết, trẻ bị nôn trớ sau khi uống loại vắc xin phòng Rotavirus thường không cần uống lại mà vẫn tiếp tục các liều sau theo đúng quy định. Bởi trong chế phẩm này có khoảng 1 – 2 triệu con virus rota giảm độc lực, khi trẻ uống vào, lượng virus trong dung dịch sẽ phủ khắp bề mặt niêm mạc đường tiêu hóa từ miệng xuống, theo nhu động tự nhiên của động tác nuốt.

Ngoài ra, nhà sản xuất cũng thêm tá dược vào vắc xin để tăng độ bám dính giữa dung dịch vắc xin và niêm mạc đường tiêu hóa của con người. Do đó, khi trẻ uống vắc xin, một phần vắc xin đã bám vào niêm mạc miệng, nơi có nhiều tế bào tua gai là các tế bào bắt các kháng nguyên (chính là virus trong vắc xin) và di chuyển đến hạch bạch huyết để tạo đáp ứng miễn dịch.

Do đó, dù trẻ bị nôn trớ thì vẫn có lượng lớn virus rota trong vắc xin đã di chuyển vào đường tiêu hóa và bám vào niêm mạc đường tiêu hóa từ miệng đến ruột để gây đáp ứng miễn dịch.

2. Tình trạng sức khỏe của trẻ

Trẻ uống rota bao lâu thì ngấm còn tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của trẻ. Đây là một yếu tố then chốt mà các bậc cha mẹ cần lưu ý để đảm bảo bé nhận được lợi ích tối đa từ việc sử dụng vắc xin.

Khi trẻ khỏe mạnh, hệ miễn dịch của bé sẽ hoạt động ở trạng thái tốt nhất, sẵn sàng đáp ứng với vắc xin. Điều này có nghĩa là cơ thể bé sẽ nhanh chóng sản xuất kháng thể cần thiết, giúp vắc xin "ngấm" và bắt đầu tạo hàng rào bảo vệ trong thời gian ngắn nhất theo dự kiến.

Ngược lại, nếu trẻ đang bị ốm, dù là bệnh nhẹ như cảm cúm thông thường hay nghiêm trọng hơn như sốt cao, tiêu chảy cấp, hệ miễn dịch của bé sẽ phải phân tán năng lượng để chống chọi với bệnh. Trong trường hợp này, khả năng đáp ứng với vắc xin có thể bị ảnh hưởng, làm chậm quá trình tạo kháng thể hoặc giảm hiệu quả bảo vệ ban đầu. Đây là lý do tại sao các bác sĩ luôn thăm khám kỹ lưỡng và có thể chỉ định hoãn tiêm chủng nếu trẻ không đủ điều kiện sức khỏe.

3. Loại vắc xin

Thời gian phát huy tác dụng của vắc xin rota không hoàn toàn giống nhau mà còn phụ thuộc vào loại vắc xin mà trẻ được sử dụng. Hiện nay, có 3 loại vắc xin được cấp phép sử dụng tại Việt Nam là Rotavin (Việt Nam), Rotarix (Bỉ), Rotateq (Mỹ). Mỗi loại vắc xin đều có liều lượng và lịch uống khác nhau. Trong đó, Rotavin và Rotarix có lịch uống 2 liều, còn Rotateq có lịch uống 3 liều.

Mỗi loại vắc xin rota có lịch uống và cơ chế kích thích miễn dịch khác nhau, do đó thời gian “ngấm” vắc xin, tức là thời điểm bắt đầu hình thành miễn dịch bảo vệ cũng có thể thay đổi. Tuy nhiên, theo chuyên gia khuyến cáo, để phát huy toàn bộ hiệu quả phòng bệnh, bố mẹ cần tuân thủ đúng lịch uống và liều lượng theo hướng dẫn của bác sĩ.

Dấu hiệu cho thấy vắc xin rota có tác dụng

Thực tế, không có dấu hiệu cụ thể nào cho thấy vaccine rota đã có tác dụng, mà là khả năng bảo vệ trẻ khỏi bệnh trong tương lai. Tuy nhiên, sau khi uống vắc xin, cơ thể trẻ sẽ tạo ra miễn dịch và có thể xuất hiện một số tác dụng phụ như sốt, tiêu chảy, đau bụng, nôn trớ, đầy hơi… Đây là những dấu hiệu cho thấy cơ thể trẻ đang đáp ứng với vắc xin và tạo ra kháng thể. Một số trẻ có thể không có bất kỳ phản ứng nào nhưng vắc xin vẫn hoàn toàn có tác dụng bảo vệ.

Tuy nhiên, có một số điểm có thể giúp bố mẹ nhận biết vắc xin đang phát huy hiệu quả như:

• Trẻ không bị tiêu chảy nặng: Sau khi hoàn thành đủ liều vắc xin, trẻ không bị tiêu chảy hoặc chỉ bị nhẹ trong thời điểm virus rota thường bùng phát, đó là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đã được kích hoạt và bảo vệ hiệu quả.
• Triệu chứng nhẹ hơn khi mắc bệnh: Trẻ đã uống vaccine rota vẫn có thể nhiễm rotavirus nhưng triệu chứng thường nhẹ hơn và thời gian hồi phục cũng nhanh hơn.

Chăm sóc trẻ sau uống vắc xin rota

Sau khi trẻ uống vắc xin này, trẻ có thể gặp phải một số tác dụng phụ như sốt, tiêu chảy, nôn nhẹ… Do đó, bố mẹ cần chăm sóc đúng cách để trẻ cảm thấy thoải mái hơn và đảm bảo vắc xin phát huy hiệu quả tốt nhất.

1. Theo dõi sức khỏe

Sau khi nhỏ vacxin rota, bố mẹ cần theo dõi sức khỏe của trẻ thường xuyên, nếu có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường cần thông báo cho bác sĩ ngay để được xử lý kịp thời.

• Ở trung tâm tiêm chủng 30 phút: Bố mẹ cần cho trẻ ở lại trung tâm tiêm chủng ít nhất 30 phút để nhân viên y tế kiểm tra sức khỏe của trẻ, đảm bảo trẻ không xuất hiện các dấu hiệu bất thường.
• Theo dõi sức khỏe tại nhà: Sau khi về nhà, bố mẹ cần tiếp tục theo dõi sức khỏe của trẻ trong vòng 24 – 48 giờ tiếp theo, bao gồm thân nhiệt, nhịp thở, sự tỉnh táo, ăn ngủ, quan sát da toàn thân, vùng tiêm, tình trạng tiêu chảy của trẻ… Nếu có dấu hiệu nào bất thường như trẻ khó thở, phát ban, tiêu chảy kéo dài không thuyên giảm… cần liên hệ bác sĩ ngay để được thăm khám và xử lý kịp thời.

2. Dinh dưỡng và bù nước

Trẻ sau khi uống vắc xin rota có thể gặp một số tác dụng phụ như sốt, tiêu chảy nhẹ, nôn nhẹ… Do đó, bố mẹ cần xây dựng chế độ dinh dưỡng và bù nước đầy đủ cho trẻ.

• Cho trẻ bú mẹ hoặc sữa công thức đầy đủ: Sữa là nguồn dinh dưỡng cho quan trọng cho trẻ nhỏ. Vì vậy, mẹ hãy cho trẻ bú thường xuyên hơn và lâu hơn để bé tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể khỏe mạnh và vắc xin phát huy hiệu quả cao hơn.
• Bù nước bằng Oresol: Với những trẻ lớn có triệu chứng nôn mửa, tiêu chảy, bố mẹ nên bù nước bằng Oresol cho trẻ theo hướng dẫn của bác sĩ. Nên cho trẻ uống từng thìa nhỏ, liên tục, đặc biệt là sau mỗi lần trẻ đi ngoài.
• Chế độ ăn dặm phù hợp: Đối với trẻ đã bắt đầu ăn dặm, bố mẹ nên cho trẻ ăn các loại thực phẩm dễ tiêu, mềm và lỏng như cháo, súp, thịt nạc nghiền… Tránh các thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ngọt hoặc sản phẩm từ sữa bò… vì có thể gây kích thích hệ tiêu hóa khiến bé cảm thấy khó chịu hơn.

3. Xử lý phản ứng nhẹ

Tương tự như các loại vắc xin khác, vắc xin rota cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, để xử lý phản ứng sau khi uống rota cho trẻ, bố mẹ có thể:

• Tiêu chảy nhẹ: Nếu trẻ bị tiêu chảy nhẹ, bố mẹ nên bù nước và dinh dưỡng cho trẻ đầy đủ. Đối với trẻ nhỏ cho bú mẹ nhiều hơn. Trẻ lớn hơn nên chia nhỏ bữa ăn và cho trẻ ăn thức ăn mềm, lỏng như cháo, súp… để tăng cường sức đề kháng.
• Sốt nhẹ: Nếu trẻ bị sốt nhẹ, hãy lau mát người trẻ bằng nước ấm, nới lỏng quần áo và để trẻ ở không gian thoáng mát. Nếu trẻ sốt trên 38.5 độ C, quấy khóc có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt thông thường như paracetamol, ibuprofen với liều phù hợp cân nặng. Bố mẹ lưu ý tuyệt đối không dùng aspirin, không dùng thêm các thuốc ho và hạ sốt khác vì các chế phẩm này có thể làm tăng liều paracetamol ở trẻ.
• Trẻ nôn trớ: Sau khi trẻ nôn trớ, bố mẹ nên lau miệng, cho trẻ nằm nghỉ ngơi đầy đủ. Nếu trẻ bị nôn nhiều lần, tình trạng không cải thiện cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để bác sĩ kiểm tra.

4. Đưa trẻ đến bác sĩ nếu có dấu hiệu bất thường

Bị tiêu chảy nhẹ, sốt nhẹ, nôn trớ… sau khi uống vắc xin rota đều là những tác dụng phụ thường gặp, có thể tự khỏi sau vài ngày mà không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Tuy nhiên, nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu bất thường sau, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức:

• Trẻ bị tiêu chảy nặng: Phân rất lỏng, toàn nước, số lần đi ngoài nhiều hơn bình thường.
• Phân có lẫn theo máu hoặc đàm nhầy bất thường.
• Trẻ nôn ói liên tục, không thuyên giảm và không thể uống sữa hoặc nước.
• Trẻ sốt cao trên 38,5 độ C kéo dài, dù đã dùng thuốc hạ sốt nhưng không khỏi.
• Trẻ xuất hiện các triệu chứng mất nước nghiêm trọng như khóc không có nước mắt, môi khô, mắt trũng, li bì, mệt mỏi, bỏ bú, bỏ ăn…
• Trẻ có cảm giác đau bụng, khóc dữ dội không dỗ được.

⇒ Tham khảo thêm: Nhỏ rota về bé biếng ăn

Trẻ uống rota bao lâu thì ngấm còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như cơ địa, sức đề kháng của trẻ, tình trạng sức khỏe của trẻ khi uống, loại vắc xin… Thông thường, vắc xin sẽ phát huy tác dụng sau khoảng 2 tuần kể từ liều đầu tiên và đạt hiệu quả bảo vệ tối đa khi trẻ hoàn thành đầy đủ phác đồ tiêm chủng. Do đó, bố mẹ nên cho trẻ uống vắc xin đúng thời điểm, đủ liều và theo dõi sức khỏe cẩn thận sau mỗi lần uống.