Vắc xin zona thần kinh có mấy loại? Ai nên tiêm? Hiệu quả phòng bệnh?

16:20 25/11/2024

Quản lý Y khoa Vùng 1 - Mekong
Hệ thống tiêm chủng VNVC
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, khoảng 50% người sống đến 85 tuổi sẽ bị một đợt bệnh zona thần kinh trong đời. Khoảng 1 - 4% người lớn mắc bệnh zona thần kinh có thể nhập viện do biến chứng nghiêm trọng. Vắc xin zona thần kinh được chứng minh là biện pháp hiệu quả nhất để phòng bệnh và biến chứng do zona thần kinh, với hiệu quả lên đến 97%. Hiện tại, vaccine zona thần kinh đang có những loại nào? Ai cần tiêm? Cùng chuyên gia VNVC tìm hiểu trong bài viết dưới đây!
BS Phạm Hồng Thuyết, Quản lý Y khoa Vùng 1 - Mekong, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết: “Vaccine zona thần kinh là biện pháp phòng bệnh và ngăn ngừa biến chứng sau zona thần kinh hiệu quả, an toàn và tiết kiệm nhất. Vắc xin zona thần kinh có hiệu quả phòng bệnh hơn 90% đối với mọi nhóm tuổi, thậm chí cả những người trên 70 tuổi. Đây là một dấu mốc ấn tượng khi không có loại vắc xin nào có hiệu quả tốt như vậy đối với những người trong độ tuổi 70 và 80. Điều đặc biệt là 90% người được tiêm có phản ứng miễn dịch tăng cường kéo dài trong nhiều năm. Theo nhiều nghiên cứu, vắc xin zona Shingrix sau 11 năm theo dõi vẫn có hiệu lực duy trì lên đến 82%.” |
Vắc xin zona thần kinh là gì?
Vắc xin zona thần kinh là sinh phẩm y tế có tính kháng nguyên, được nghiên cứu và phát triển với mục đích kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể chủ động, chống lại sự tái hoạt động của virus Varicella Zoster (VZV).
Đây là loại virus gây ra bệnh thủy đậu trong lần nhiễm đầu tiên, sau đó VZV tiềm tàng ở hạch rễ sống lưng thần kinh tủy sống đến khi hệ miễn dịch bị suy giảm vì tuổi tác, các bệnh mạn tính, người bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý hoặc điều trị liên quan ảnh hưởng đến hệ miễn dịch VZV có thể tái hoạt động trở lại và gây bệnh zona (giời leo).
Vacxin zona thần kinh đầu tiên được phát triển dưới dạng công thức tiêm một mũi vào năm 1995 và chính thức tiêm tại Hoa Kỳ vào năm 2006, gọi là vắc xin Zostavax. Loại vắc xin này ban đầu sử dụng các vi khuẩn sống giảm độc lực, tương tự như các loại vắc xin thủy đậu. CDC Hoa Kỳ đã đưa vắc xin Zostavax vào danh sách khuyến nghị ưu tiên tiêm chủng vào năm 2008 và quy thành phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho các bác sĩ trên toàn quốc.
Tuy nhiên, do là vắc xin sống giảm động lực nên loại vắc xin này có nhiều hạn chế như chống chỉ định cho đối tượng bị Suy giảm miễn dịch, tiêm cho người lớn tuổi nên đáp ứng tạo miễn dịch không cao và thời gian đáp ứng miễn dịch thường không kéo dài (do hệ thống miễn dịch của người lớn tuổi tạo ra đáp ứng kém với vắc xin cụ thể là đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào).
Điều này khiến những người có bệnh lý suy giảm miễn dịch, bệnh lý phải điều trị ảnh hưởng hệ miễn dịch không thể tiêm loại vắc xin sống Zostavax được. Do đó, vắc xin này đã chính thức bị ngưng sử dụng tại Hoa Kỳ vào tháng 11/2020.
Tiến sĩ John J. Russell, Bác sĩ Y khoa - Giám đốc Chương trình Nội trú Y khoa Gia đình tại Abington - Jefferson Health cho biết:“Những người có hệ thống miễn dịch bị tổn hại, trong hầu hết các trường hợp không nên tiêm vắc xin sống. Điều này đã gây ra vấn đề là có khoảng ⅓ người trên 60 tuổi không được tiêm vắc xin zona thần kinh. Thêm vào đó, các mũi tiêm sống nếu không tiêm nhắc lại, hiệu quả của vắc xin sẽ giảm đáng kể sau thập kỷ sau khi tiêm.” (1)

Với những lo ngại này, một loại vắc xin mới đã được phát triển và phê duyệt để phòng ngừa bệnh zona thần kinh, đưa vào sử dụng từ năm 2017, có tên Shingrix. Đây là loại vắc xin mới không sử dụng virus sống, mà là vắc xin bất hoạt tái tổ hợp, được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới về dược phẩm và chế phẩm sinh học Glaxosmithkline (GSK) – Bỉ.
Vắc xin Shingrix đã nhanh chóng nhận được sự chấp thuận từ giới y khoa nhờ vào khả năng tạo được đáp ứng miễn dịch cao và hiệu lực bảo vệ kéo dài sau liệu trình tiêm, ngay cả cho các đối tượng lớn tuổi và các đối tượng bị bệnh suy giảm miễn dịch hay ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.
Tính đến nay, có tổng cộng 51 quốc gia đã đưa vắc xin Shingrix vào sử dụng. Trong số đó, 14 quốc gia đã quyết định đưa Shingrix vào chương trình tiêm chủng quốc gia của họ, thể hiện sự tin tưởng vào hiệu quả và tầm quan trọng của loại vắc xin này trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Những quốc gia tiên phong này bao gồm Úc, Canada, Đức, Hy Lạp, Israel, Ý, Luxembourg, Hà Lan, New Zealand, Vương quốc Ả Rập Saudi, Tây Ban Nha, Thụy Sĩ, Vương quốc Anh và Áo.
Vì sao nên tiêm phòng vacxin zona thần kinh?
CDC Hoa Kỳ cho biết, tiêm vắc xin zona thần kinh là cách duy nhất để bảo vệ cơ thể chống lại bệnh zona, ngăn ngừa tình trạng virus Varicella Zoster tái hoạt động, giảm thiểu các biến chứng nghiêm trọng liên quan đến bệnh nếu không may mắc phải (2). Triệu chứng chính của bệnh zona là phát ban đau nhức ở một bên cơ thể (thường gặp nhất ở thân và mặt). Ban đầu sẽ có cảm giác bỏng rát trên da, sau đó nổi mụn nước gây đau nhức, ngứa rát dữ dội.
Việc tiêm vắc xin sẽ giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc bệnh, khi chẳng may mắc bệnh, các triệu chứng khó chịu như những cơn đau rát, ngứa ngáy râm ran sẽ diễn biến ở mức độ nhẹ, nhanh khỏi và nguy cơ biến chứng, di chứng cũng được giảm thiểu một cách tối đa.
Theo CDC Hoa Kỳ, vaccine zona thần kinh (Shingrix) thế hệ mới có khả năng bảo vệ mạnh mẽ chống lại bệnh zona và bệnh đau dây thần kinh sau zona (biến chứng phổ biến nhất của bệnh zona thần kinh), cụ thể như sau:
- Ở những người lớn từ 50 - 69 tuổi có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, vắc xin Shingrix có hiệu quả đến 97% trong việc ngăn ngừa bệnh zona và hiệu quả 91% ở những người lớn từ 70 tuổi trở lên;
- Ở người lớn từ 50 tuổi trở lên, Shingrix có hiệu quả 91% trong việc ngăn ngừa đau dây thần kinh sau zona và ở người lớn từ 70 tuổi trở lên có hiệu quả 89%;
- Ở những người lớn có hệ miễn dịch suy yếu, Shingrix có hiệu quả từ 68 - 91% trong việc ngăn ngừa bệnh zona, tùy thuộc vào tình trạng ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.
Ngoài ra, ở những người từ 70 tuổi trở lên có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, khả năng miễn dịch với vắc xin zona thần kinh mới Shingrix vẫn duy trì ở mức cao trong 11 năm năm sau khi tiêm vắc xin.
Đặc biệt, theo một nghiên cứu về hiệu quả chi phí của việc tiêm vắc xin phòng bệnh zona thần kinh, đã kết luận rằng tiêm vắc xin cho người lớn trong độ tuổi từ 65 - 75 tuổi được cho là có hiệu quả về chi phí nhất, giúp tiết kiệm chi phí đáng kể so với việc điều trị bệnh zona thần kinh.

Đối tượng nên tiêm phòng vaccine zona thần kinh?
CDC Hoa Kỳ khuyến cáo, tất cả người lớn khỏe mạnh từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc zona thần kinh (người bị suy giảm miễn dịch hoặc bị ức chế miễn dịch hoặc có khả năng bị ức chế miễn dịch do bệnh lý/liệu pháp điều trị…), đều cần tiêm vacxin zona thần kinh để ngăn ngừa bệnh zona và các biến chứng nguy hiểm của bệnh gây ra.
Đặc biệt, bệnh thủy đậu và bệnh zona thần kinh có liên quan mật thiết với nhau vì cùng do một loại virus gây bệnh. Sau khi một người đã khỏi bệnh thủy đậu, vẫn có nguy cơ tiến triển thành bệnh zona thần kinh do virus tái hoạt động trở lại. Do đó, người đã tiêm vắc xin phòng thủy đậu vẫn rất cần tiêm vắc xin zona thần kinh.
Các chuyên gia cũng khuyến cáo, những người đã từng mắc bệnh zona thần kinh trong quá khứ vẫn cần tiêm vắc xin để ngăn ngừa nguy cơ bệnh tái phát trong tương lai. Đồng thời, những người đã tiêm vắc xin zona thần kinh cũ (Zostavax) vẫn nên tiêm loại vắc xin mới (Shingrix) để củng cố miễn dịch phòng bệnh. (3)
Các trường hợp chống chỉ định tiêm vắc xin zona
Vắc xin zona thần kinh thế hệ mới đã được chứng minh an toàn tiêm chủng. Trong các thử nghiệm lâm sàng, vắc xin Shingrix được xác nhận không gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng cho người tiêm. Tuy nhiên, cũng giống như những loại vắc xin khác, trong một số trường hợp đặc biệt, vắc xin zona thần kinh cần chống chỉ định với các đối tượng “nhạy cảm” sau:
- Người có tiền sử phản ứng dị ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ với bất kỳ thành phần nào có trong vắc xin;
- Người bị suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc phải;
- Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú.
Các trường hợp thận trọng/hoãn tiêm vắc xin zona
Vắc xin zona thần kinh cần thận trọng và hoãn tiêm trong một số trường hợp sau:
- Người hiện đang mắc bệnh zona thần kinh (cần chờ một khoảng thời gian, cho đến khi khỏi bệnh hoặc đã qua giai đoạn cấp của bệnh/ khi các triệu chứng đã nhẹ đi);
- Người đang mắc bệnh cấp tính hoặc giai đoạn cấp của một bệnh lý mạn tính có sẵn thì nên chờ khi khỏi bệnh hoặc tình trạng bệnh ổn định;
- Người có tình trạng bệnh nặng như ung thư phải hóa trị hoặc đang sử dụng các thuốc điều trị liên quan… thì không cần trì hoãn tiêm vắc xin zona nhưng tốt nhất nên tiêm trước khi vào đợt điều trị 2 tuần.
Cơ chế hoạt động của vắc xin zona
Vắc xin zona thần kinh mới là loại vắc xin tiểu đơn vị bổ trợ, tái tổ hợp, chứa các mảnh sao chép mã gen của virus Varicella Zoster thay vì là chính virus sống. Khi được tiêm vào cơ thể, vắc xin sẽ tăng cường đáp ứng miễn dịch, đặc biệt là miễn dịch tế bào (CMI) của cơ thể đối với virus Varicella Zoster, từ đó giúp ngăn chặn sự tái hoạt động của virus (đã nằm sẵn trong cơ thể sau khi khỏi bệnh thủy đậu), từ đó giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh Zona và các biến chứng liên quan.
Thậm chí, ngay cả khi chẳng may VZV có bùng phát trở lại, ở những người đã tiêm vacxin zona thần kinh, các kháng thể này sẽ thực hiện nhiệm vụ làm giảm thiểu tối đa mức độ nghiêm trọng của bệnh, ngăn ngừa các biến chứng và rút ngắn thời gian mắc bệnh.
Vắc xin phòng bệnh zona có tác dụng trong bao lâu?
Theo nghiên cứu, hơn 85% người từ 70 tuổi trở lên vẫn được bảo vệ khỏi bệnh zona thần kinh trong ít nhất 4 năm sau khi tiêm vắc xin. CDC Mỹ cũng cho biết, vắc xin zona thần kinh cung cấp khả năng bảo vệ chống lại bệnh zona trong khoảng 7 năm. Một nghiên cứu năm 2022 với hơn 7400 người đã tiêm vắc xin từ 5 - 7 năm sau tiêm chủng, chứng minh rằng vắc xin vẫn có hiệu quả khoảng 91%. (4)
Bác sĩ Sarath Nath, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm và phó giáo sư tại trường Y Stony Brook Medicine, cho biết khả năng vắc xin Shingrix có hiệu quả thậm chí còn lâu hơn 7 năm.
Theo thông tin về kết quả nghiên cứu từ nhà sản xuất - hãng vắc xin GSK, vắc xin zona thần kinh Shingrix đã chứng minh hiệu lực bảo vệ kéo dài hơn 11 năm. Theo dữ liệu mới nhất từ thử nghiệm lâm sàng ZOSTER-049, vắc xin Shingrix vẫn duy trì hiệu lực cao trong việc ngăn ngừa bệnh zona ở người trưởng thành từ 50 tuổi sau hơn một thập kỷ. Đây là một tin vui đối với những người đã và đang cân nhắc tiêm vắc xin này.
Mặc dù hiệu quả của vắc xin zona thần kinh có thể giảm dần theo thời gian, nhưng Tiến sĩ Linda Yancey, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Hệ thống Y tế Memorial Hermann ở Houston, cho biết vắc xin vẫn tiếp tục có tác dụng bảo vệ chống lại bệnh zona: “Tất cả các loại vắc xin đều có hiệu quả nhất ngay sau khi tiêm. Không có câu trả lời duy nhất cho câu hỏi vắc xin có hiệu quả trong bao lâu, chúng sẽ khác nhau tùy từng người.”

Vắc xin zona thần kinh có mấy loại? Hiệu quả phòng bệnh thế nào?
Cả thủy đậu và Zona thần kinh đều do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Vắc xin thủy đậu giúp bảo vệ cơ thể bằng cách kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể chống lại VZV, ngăn chặn nhiễm trùng ban đầu và giảm nguy cơ virus tiềm ẩn trong hạch thần kinh. Nhờ đó, vắc xin thủy đậu đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh thủy đậu và giảm nguy cơ mắc Zona, nhưng không thay thế hoàn toàn vắc xin Zona.
1. Đối với người chưa mắc bệnh thủy đậu
1.1. Vắc xin Varilrix
Vắc xin Varilrix (Bỉ) là vắc xin sống giảm độc lực, được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới về dược phẩm và chế phẩm sinh học Glaxosmithkline (GSK), có tác dụng phòng bệnh thủy đậu cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn chưa có miễn dịch, với phác đồ tiêm gồm 2 mũi, cách nhau ít nhất một tháng.
Theo nghiên cứu, một liều vắc xin Varilrix có hiệu quả được ước tính khoảng 20-92% đối với bất kỳ bệnh thủy đậu nào và 86 - 100% đối với bệnh thủy đậu từ trung bình đến nặng. Đặc biệt, hiệu quả của vắc xin có mức độ bảo vệ cao và giảm nguy cơ đột biến thủy đậu cao hơn rất nhiều sau khi tiêm hai liều vắc xin.
1.2. Vắc xin Varivax
Vắc xin Varivax (Mỹ) được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới Merck Sharp and Dohm (Mỹ), có tác dụng tạo miễn dịch chủ động chống lại bệnh thủy đậu do VZV gây ra. Vắc xin được chỉ định tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên, với phác đồ tiêm gồm 2 mũi, cách nhau ít nhất một tháng.
Theo nghiên cứu, 2 mũi vắc xin Varivax với đường tiêm dưới da, đã được chứng minh có hiệu quả ước tính lên đến 98% chống lại virus thủy đậu ở trẻ em trong vòng 10 năm.
1.3. Vắc xin Varicella
Vắc xin Varicella (Hàn Quốc) được nghiên cứu và sản xuất bởi Green Cross – Hàn Quốc, có công dụng tạo miễn dịch dịch chủ động phòng bệnh thủy đậu do virus Varicella Zoster gây ra, được chỉ định phòng thủy đậu cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn, với phác đồ tiêm gồm 2 mũi, cách nhau ít nhất một tháng.
Theo nghiên cứu, một liều vắc xin Varicella có hiệu quả chống lại 81% chống lại các loại thủy đậu và 98% ngăn ngừa các loại thủy đậu vừa và nặng. Cho đến đưa vào sử dụng vắc xin Varicella 2 liều, hiệu quả được ước tính là 92 - 94% chống lại thủy đậu. (5)
1.4. Vắc xin ProQuad
Vắc xin ProQuad (Mỹ) được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới Merck Sharp and Dohm (Mỹ), có công dụng tạo miễn dịch dịch chủ động phòng 4 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gồm Sởi - Quai bị - Rubella - Thủy đậu, được chỉ định phòng thủy đậu cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và người lớn, với phác đồ tiêm gồm 2 mũi, cách nhau 3 tháng.
Theo nghiên cứu, sau 1 năm tiêm vắc xin ProQuad, hầu hết đều có kháng thể bảo vệ được duy trì ở mức cao: 98,9% với sởi, 96,7% với quai bị, 99,6% với rubella và 97,5% với thủy đậu.
Dù vắc xin thủy đậu có hiệu quả cao, vẫn có một số người không phát triển miễn dịch bảo vệ và có thể mắc thủy đậu. Do chứa virus sống giảm động lực, vắc xin này cũng có nguy cơ rất nhỏ gây ra bệnh zona, tuy nhiên, nguy cơ này thấp hơn nhiều so với nhiễm virus thủy đậu tự nhiên.
Vì vậy, để tối ưu hóa phòng ngừa bệnh zona, ngay cả sau khi tiêm vắc xin thủy đậu, vẫn được khuyến cáo tiêm vắc xin zona, đặc biệt ở người lớn tuổi và người suy giảm miễn dịch.
2. Đối với người đã từng mắc bệnh thủy đậu
1. Vắc xin phòng zona Shingrix
Vắc xin phòng zona Shingrix được nghiên cứu, phát triển và sản xuất bởi tập đoàn hàng đầu thế giới về dược phẩm và chế phẩm sinh học Glaxosmithkline (GSK) – Bỉ, được chỉ định sử dụng để tiêm ngừa cho người lớn từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ mắc zona thần kinh (người bị suy giảm miễn dịch hoặc bị ức chế miễn dịch hoặc có khả năng bị ức chế miễn dịch do bệnh lý/liệu pháp điều trị …).
Theo nghiên cứu, vắc xin zona thần kinh có hiệu quả cao trên 97% ở người từ 50 tuổi trở lên và 70 – 87% đối với người từ 18 tuổi trở lên có suy giảm miễn dịch do bệnh lý, đồng thời giúp giảm hơn 88% biến chứng đau dây thần kinh sau zona. Vắc xin sử dụng hơn 51 quốc gia trên toàn thế giới, tạo miễn dịch bền vững, hiệu lực gần 90% sau 10 năm.
2. Vaccine zona Zostavax
Vắc xin Zostavax là vắc xin sống giảm độc lực, được cấp phép sử dụng vào năm 2006, dành cho người từ 50 tuổi trở lên với hiệu quả phòng bệnh kéo dài khoảng 5 năm và đã ngưng sử dụng tại Mỹ từ tháng 11/2020. Vắc xin này giúp giảm nguy cơ mắc bệnh zona thần kinh đến 51% và giảm biến chứng đau dây thần kinh sau zona đến 67%, được chỉ định tiêm duy nhất 1 liều.
Ví là vắc xin sống giảm độc lực, nên vắc xin Zostavax không phù hợp cho những người suy giảm miễn dịch hoặc mắc các bệnh làm suy yếu hệ miễn dịch. Ngược lại, vắc xin Shingrix có thể an toàn cho nhóm đối tượng này và mang lại hiệu quả cao, khiến nó được khuyến cáo mạnh mẽ ở nhiều quốc gia.
Xem thêm video về vắc xin zona thần kinh tại đây
Lịch tiêm phòng vacxin zona thần kinh
Hiện tại, vắc xin phòng bệnh zona thần kinh được sử dụng tại Việt Nam là vắc xin mới Shingrix (Bỉ), được chỉ định tiêm cho người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc Zona thần kinh và người từ 50 tuổi trở lên với lịch tiêm cụ thể như sau:
Đối với người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc Zona thần kinh (người bị suy giảm miễn dịch hoặc bị ức chế miễn dịch hoặc có khả năng bị ức chế miễn dịch do bệnh lý/liệu pháp điều trị …) có lịch tiêm 2 mũi như sau:
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
- Mũi 2: 1 tháng sau mũi 1
Đối với người từ 50 tuổi trở lên (hệ miễn dịch bình thường) có lịch tiêm 2 mũi như sau:
- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên
- Mũi 2: 2 tháng sau mũi 1
Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào về vấn đề chi phí tiêm phòng vắc xin zona thần kinh, quý Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC thông qua hotline 028.7102.6595 hoặc inbox qua fanpage VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em & Người lớn hoặc đến ngay các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để được nhân viên chăm sóc Khách hàng hướng dẫn chi tiết, được bác sĩ thăm khám sàng lọc, tư vấn sức khỏe và chỉ định tiêm ngừa phù hợp. Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây.
Một số tác dụng phụ khi tiêm vắc xin zona
Vắc xin zona thần kinh có khả năng tạo ra phản ứng mạnh trong hệ thống miễn dịch, giúp cơ thể thiết lập hàng phòng thủ mạnh chống lại bệnh zona thần kinh. Do đó, vắc xin có thể gây ra các tác dụng phụ tạm thời thường kéo dài từ 2 - 3 ngày, cụ thể như đau/ sưng đỏ tại vị trí tiêm, mệt mỏi, đau cơ, đau đầu, hơi sốt, buồn nôn. Thông thường các tác dụng phụ này rất nhẹ, không ảnh hưởng quá nặng đến hoạt động thường xuyên của người bệnh.
Người tiêm có thể bị phản ứng với liều Shingrix đầu tiên hoặc thứ hai, hoặc cả hai liều. Nếu gặp tác dụng phụ, có thể chọn dùng thuốc giảm đau không kê đơn như ibuprofen hoặc acetaminophen theo chỉ định của bác sĩ.
Ngoài ra, hội chứng Guillain-Barré (GBS) - hiện tượng rối loạn hệ thần kinh nghiêm trọng, đã được báo cáo khi tiêm vắc xin zona thần kinh nhưng thường rất hiếm gặp.
Một số lưu ý trước và sau tiêm vắc xin zona thần kinh
1. Trước khi tiêm
Trước khi tiêm vắc xin zona thần kinh, người tiêm cần đặc biệt lưu ý những điểm sau:
- Trang bị thể trạng sức khỏe tốt như không bị sốt, mệt mỏi hay khó chịu,...
- Đảm bảo được khám sức khỏe sàng lọc trước khi tiêm và được bác sĩ khai thác tiền sử bệnh và tiêm chủng kỹ lưỡng;
- Cần báo ngay cho bác sĩ khám sàng lọc về tình trạng bệnh lý và tiền sử sức khỏe của bản thân hoặc về tình trạng dự định mang thai của bản thân để có chỉ định tiêm chủng chính xác và an toàn;
- Kiểm tra hạn sử dụng trên bao bì, kiểm tra sự toàn vẹn của bao bì và ống vắc xin để tránh bị tiêm phải những liều vắc xin không đảm bảo an toàn và chất lượng;
- Cần kiểm tra, đối chiếu loại vắc xin với điều dưỡng trước khi tiêm để đảm bảo rằng người tiêm không dị ứng hay quá mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của vắc xin.
2. Sau khi tiêm
Sau khi tiêm, người bệnh cần đặc biệt lưu ý tuân thủ thực hiện các quy định sau:
- Theo dõi tại chỗ sau khi tiêm vắc xin ít nhất 30 phút để đảm bảo không có bất kỳ phản ứng nghiêm trọng nào xảy ra;
- Tiếp tục theo dõi tình trạng sức khỏe tại nhà trong vòng 24 - 48 giờ sau tiêm chủng. Trong thời gian này, nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào về tác dụng phụ nghiêm trọng, cần báo cáo ngày cho các cung cấp dịch vụ y tế;
- Bao cáo cho nhân viên y tế tại cơ sở tiêm chủng hoặc đến cơ sở y tế gần nhất nếu người tiêm cảm thấy không khỏe để được chăm sóc và xử trí kịp thời, đúng cách, hạn chế tối đa nguy cơ phản ứng bất lợi diễn ra.

Tóm lại, tiêm vắc xin zona thần kinh là giải pháp phòng bệnh đơn giản nhưng hiệu quả, an toàn và tiết kiệm nhất, giúp phòng ngừa nguy cơ bùng phát bệnh zona thần kinh, ngăn chặn các cơn đau đớn và biến chứng nguy hiểm có thể để lại. Vắc xin được chỉ định tiêm cho người từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi có yếu tố nguy cơ cao, hệ miễn dịch suy yếu.



- Newer Shingles Vaccine Edges Out Its Predecessor. (2024). Jeffersonhealth.org. https://www.jeffersonhealth.org/your-health/living-well/newer-shingles-vaccine-edges-out-its-predecessor
- CDC. (2024, October 3). Shingles Vaccination. Centers for Disease Control and Prevention. https://www.cdc.gov/shingles/vaccines/index.html
- Clinic, C. (2022, May 17). The shingles vaccine. Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/22996-shingles-vaccine
- Klein, N. P., Bartlett, J., Fireman, B., Marks, M. A., Hansen, J., Lewis, E., Aukes, L., & Saddier, P. (2023). How Long Does The Shingles Vaccine Protect You For? Verywell Health https://www.verywellhealth.com/how-long-does-the-shingles-vaccine-protect-you-8403677
- Lee, Y. H., Choe, Y. J., Hong, K., Yoon, Y., & Kim, Y.-K. (2023). The Protective Effectiveness of 2-Dose Varicella Vaccination in Children in Korea: A Case-control Study. The Pediatric Infectious Disease Journal. Lippincott Home. https://journals.lww.com/pidj/fulltext/2023/08000/the_protective_effectiveness_of_2_dose_varicella.26.aspx