Vết thương chó cắn bị nhức, sưng mưng mủ có phải nhiễm trùng không?

Vết thương chó cắn bị nhức hay thậm chí kèm theo sưng, mưng mủ liệu có phải là dấu hiệu của nhiễm trùng hay không? Cần làm gì sau khi bị chó cắn để ngăn chặn nguy cơ phát bệnh dại và tử vong là những vấn đề được nhiều người quan tâm. Cùng chuyên gia từ Hệ thống tiêm chủng VNVC tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Vì sao vết thương chó cắn bị nhức?

Vết thương do chó cắn có thể gây đau nhức dữ dội, không chỉ ngay sau khi tổn thương xảy ra mà còn có thể kéo dài nhiều ngày tiếp theo. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này thường do hai cơ chế: Vết thương do chó cắn làm tổn thương mô mềm một cách trực tiếp và nguy cơ nhiễm trùng do các mầm bệnh có trong nước bọt của loài vật.

1. Tổn thương mô mềm

Vết cắn của chó có lực cắn mạnh có thể khiến nạn nhân rách da, chảy máu dưới da, đứt các bó sợi cơ, gân và các mạch máu nhỏ, đồng thời tạo ra ổ tụ máu dưới da và mô dưới da. Đây là những tổn thương cơ học có thể làm tổn hại cấu trúc mô mềm và phá vỡ hàng rào bảo vệ tự nhiên của cơ thể, kích thích tình trạng viêm cấp tính.

Lúc này, hệ miễn dịch của cơ thể sẽ điều phối bạch cầu và các chất trung gian hóa học tới vị trí tổn thương nhằm xử lý vết thương, từ đó dẫn đến hiện tượng sưng nề, đau nhức kéo dài. Có thể nói hiện tượng này là một phản ứng bình thường của cơ thể trong quá trình làm lành vết thương.

Mặt khác, những vết thương bị chó cắn nghiêm trọng không chỉ làm tổn thương mô mà đôi khi khiến bệnh nhân chịu những tổn thương rất nặng, rất thương tâm. Điển hình như trường hợp em bé 17 tháng tuổi, tại tỉnh Tiền Giang nhập viện trong tình trạng nhiều đường rách lớn vùng hàm mặt. Vết thương hở lớn, lộ tổ chức cơ, mỡ thậm chí có thể quan sát thấy xương và răng của nạn nhân. Theo lời kể, bé đang ăn thì bị chó hàng xóm lao vào cắn, cướp thức ăn. Bệnh nhi phải tiến hành phẫu thuật trong đêm để bảo tồn gương mặt.

Ngoài ra, còn rất nhiều trường hợp chó cắn thương tâm khác, xảy ra chủ yếu ở trẻ nhỏ do các em có xu hướng gần gũi và vuốt ve vật nuôi nhiều, nhưng chưa thật sự hiệu rõ về nguy hiểm tiềm ẩn từ việc tiếp xúc với động vật.

2. Nhiễm trùng do vi khuẩn trong nước bọt của chó

Không chỉ gây tổn thương vật lý, vết cắn của chó còn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe như tình trạng nhiễm trùng thứ phát, do mầm bệnh trong nước bọt chó truyền sang. Trong nước bọt của chó chứa nhiều mầm bệnh nguy hiểm cho sức khỏe người như: Pasteurella multocida, Capnocytophaga canimorsus, Staphylococcus, Streptococcus cùng nhiều loại vi khuẩn nguy hiểm khác có khả năng xâm nhập và phát triển nhanh chóng ở các mô vừa bị chấn thương, sau đó làm tăng mức độ viêm tại chỗ, gây mủ, hình thành ổ áp xe hay có thể lan rộng sang các mô lân cận.

Độc tố vi khuẩn cùng các chất trung gian sinh học do hệ miễn dịch tiết ra có thể làm tăng phản ứng đỏ, nóng, đau nhức báo hiệu tình trạng nhiễm trùng đáng báo động. Trên thực tế lâm sàng, rất nhiều trường hợp chó cắn xuất hiện các triệu chứng sốt, sưng, mũ dưới da và tiến triển thành viêm mô bào, áp xe hay thậm chí là nhiễm khuẩn huyết nếu không được điều trị kịp thời.

Có thể thấy vết thương do chó cắn không đơn thuần là hệ quả tức thì của tổn thương vật lý, mà còn có thể khiến bệnh nhân nhiễm trùng. Hiểu rõ bản chất của cơ chế đau, nhức, mưng mủ giúp bệnh nhân sớm nhận diện các dấu hiệu bất thường của vết thương, từ đó đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra và xử trí vết thương kịp thời.

Nhận biết vết thương chó cắn bị nhiễm trùng kèm với triệu chứng đau nhức

Vết thương chó cắn bị nhức nếu không được xử lý đúng cách, nguy cơ nhiễm trùng rất cao. Một trong những dấu hiệu điển hình là cảm giác đau nhức kéo dài hoặc tăng dần theo thời gian. Để nhận biết rõ hơn tình trạng này, hãy cùng tìm hiểu các biểu hiện cụ thể của vết thương nhiễm trùng qua các mục sau.

1. Vết thương chó cắn bị sưng, bầm tím

Một trong những biểu hiện sớm của tình trạng nhiễm trùng vết thương do chó cắn là hiện tượng sưng, bầm tím. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do phản ứng viêm cấp tính tại vùng tổn thương, khi cơ thể huy động bạch cầu, đại thực bào cùng các chất trung gian hóa học khác đến vết thương để kiểm soát mầm bệnh truyền từ nước bọt động vật.

Bên cạnh viêm và đau nhức, cơ chế này còn kéo theo tình trạng ứ máu, thoát huyết thương, tổn thương các mao mạch nhỏ khiến vùng quanh vết thương sưng to, đổi màu từ đỏ sang tím và có thể gia tăng cảm giác đau nhức, đặc biệt là khi chạm vào.

2. Vết thương chó cắn bị mưng mủ

Đáng lưu ý hơn tình trạng vết thương chó cắn bị nhức, sưng, bầm tím là dấu hiệu mưng mủ. Đây là dấu hiệu rõ rệt cho thấy mầm bệnh phát triển mạnh, vượt ngưỡng kiểm soát miễn dịch tại chỗ, dẫn đến hình thành các ổ áp xe nhỏ hay lớn chứa đầy xác vi khuẩn và bạch cầu đã chết cùng các sản phẩm phân hủy mô.

Mưng mủ có thể xuất hiện sau 24 - 48 giờ hoặc muộn hơn tùy thuộc vào loại vi khuẩn gây nhiễm trùng và sức đề kháng của cơ thể bệnh nhân. Khi vết thương mưng mủ thường sẽ đi kèm với mùi hôi, dịch vàng xanh và gia tăng cảm giác đau nhức, căng tức do áp lực trong mô tăng lên.

Trong trường hợp nhiễm trùng lan rộng, bệnh nhân còn có thể cảm nhận các vệt đỏ chạy dọc chi, hay chạm nhẹ các vùng xung quanh vết thương cũng cảm thấy đau đớn nghiêm trọng. Đây là dấu hiệu cho thấy tình trạng viêm mô tế bào hay viêm mạch bạch huyết, tiềm ẩn nguy cơ diễn tiến thành nhiễm khuẩn toàn thân.

3. Sốt, mệt mỏi, đau nhức toàn thân

Không chỉ có những biểu hiện tại chỗ, nếu tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng, bệnh nhân thường sẽ có những biểu hiện toàn thân như sốt, mệt mỏi, đau nhức toàn thân. Đây là dấu hiệu vi khuẩn và độc tố đã xâm nhập vào máu, kích hoạt hệ miễn dịch toàn thân.

Người bệnh lúc này có thể ớn lạnh, đổ mồ hôi, mê sảng, cảm giác đau nhức tại chỗ càng thêm dữ dội kéo theo tình trạng lừ đừ gây khó khăn cho sinh hoạt hàng ngày. Đây cũng là giai đoạn nguy hiểm do nguy cơ biến chứng nhiễm trùng huyết, viêm nội tâm mạc hoặc sốc nhiễm khuẩn. Nếu không xử trí kịp thời sẽ có thể đe dọa trực tiếp tính mạng người bệnh.

Nguy cơ tiềm ẩn từ vết thương do chó cắn

Vết chó cắn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu chủ quan. Dưới đây là những nguy cơ cụ thể cần đặc biệt lưu ý.

1. Nhiễm trùng máu

Khi vi khuẩn từ chó xâm nhập vào hệ tuần hoàn qua các mạch máu nhỏ có thể gây ra tình trạng nhiễm trùng toàn thân gọi là nhiễm trùng huyết đe dọa sức khỏe và tính mạng người bệnh.

Cơ chế nhiễm trùng huyết từ vết cắn của chó bắt nguồn từ quá trình vi khuẩn xâm nhập vào máu và sinh sôi, từ đó giải phóng các độc tố gây tổn thương đa cơ quan. Hệ miễn dịch lúc này sẽ phản ứng quá mức để kiểm soát dịch bệnh, dẫn đến phản ứng viêm toàn thân, gây sốc, tụt huyết áp, rối loạn chức năng các cơ quan trong cơ thể như tim, gan, thận. Kết quả, người bệnh có nguy cơ tử vong nếu không được xử trí kịp thời. Ngoài ra, còn có thể dẫn đến suy đa cơ quan và để lại những di chứng nặng nề.

Nhận biết sớm các triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi, đau nhức người là yếu tố quyết định để bệnh nhân được can thiệp kịp thời, giảm thiểu đối đa nguy cơ gặp phải các biến chứng nguy hiểm.

2. Uốn ván

Bào tử của trực khuẩn uốn ván tồn tại trong môi trường bên ngoài như: đất, bụi bẩn, cống rãnh, phân người, phân súc vật... có khả năng lây nhiễm cho con người thông qua các vết thương hở. Chó có tập tính đào bới đất, cát nên có khả năng mang vi khuẩn uốn ván ở miệng, móng và có thể lây cho con người qua vết cắn, cào.

Mặt khác, vết thương hở gây ra do chó cắn có thể tạo điều kiện để trực khuẩn uốn ván xâm nhập từ môi trường vào cơ thể. Khi mắc uốn ván, bệnh nhân có thể có những biểu hiện như co giật, co cứng cơ hàm, co thắt hầu họng, thanh quản. Bệnh nhân có khả năng tử vong do rối loạn thần kinh thực vật và suy hô hấp.

3. Bệnh dại

Virus dại có trong nước bọt của chó và xâm nhập cơ thể thông qua vết cắn, chó liếm trên vết thương hở. Mầm bệnh sau khi đi vào cơ thể có khả năng di chuyển dọc theo dây thần kinh để đến não bộ. Người bị chó cắn khi phát bệnh thường 100% tử vong, do virus phá hủy hệ thần kinh trung ương.

Hiện đã có vắc xin phòng bệnh hiệu quả, song vẫn có nhiều ca tử vong do chủ quan, lơ là tiêm phòng. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, mỗi năm thế giới có khoảng 70.000 ca tử vong do bị dại. Tại Việt Nam, 2024 ghi nhận gần 500.000 trường hợp bị chó mèo cắn phải điều trị dự phòng bằng vắc xin. (1)

Cần làm gì sau khi bị chó cắn để ngăn chặn nguy cơ phát bệnh dại và tử vong?

Sau khi bị chó cắn nên làm gì? Việc sơ cứu kịp thời, đúng cách rất quan trọng để giảm tải lượng vi khuẩn có trên vết thương. Cụ thể, sau khi bị chó cắn, nạn nhân cần nhanh chóng vệ sinh vết thương dưới vòi nước sạch liên tục trong vòng ít nhất 15 phút, có thể sử dụng thêm các dung dịch tẩy rửa như xà phòng để loại bỏ phần lớn virus dại trên vết thương và các dị vật trên da.

Sau bước làm sạch bằng nước sạch và xà phòng là sát trùng vùng da tổn thương bằng cồn hoặc povidone - iodine để tiêu diệt mầm bệnh. Điều này giúp hạn chế khả năng virus phát triển và lây lan trong mô mềm.

Sau bước sơ cứu tại nhà, bệnh nhân cần đến ngay các cơ sở y tế để được bác sĩ đánh giá vết thương, chỉ định tiêm thêm các loại vắc xin cần thiết như vắc xin phòng dại, vắc xin uốn ván, huyết thanh kháng dại và kháng độc tố vi khuẩn uốn ván.

Vắc xin phòng dại là phương pháp hiệu quả để ngăn chặn sự phát triển của virus, đặc biệt khi con chó chưa rõ trạng thái tiêm phòng hoặc không thể theo dõi tình trạng của chó. Khi vết thương nặng, nguy cơ nhiễm virus cao bệnh nhân có thể được chỉ định tiêm thêm huyết thanh để trung hòa virus ngay lập tức, tạo hàng rào bảo vệ nhanh cho hệ thần kinh trung ương. Tại VNVC – trung tâm tiêm chủng uy tín, vắc xin phòng dại luôn sẵn có, đảm bảo chất lượng và quy trình tiêm an toàn.

Tiếp theo, cần theo dõi tình trạng của người bị cắn và vật nuôi trong 10 ngày sau đó. Trong thời gian này, nếu chó khỏe mạnh không lên cơn hoặc không biểu hiện triệu chứng bất thường, khả năng cao sẽ không lây truyền virus dại. Tuy nhiên, nếu con vật chết hoặc có dấu hiệu mắc bệnh dại hoặc không thể theo dõi được, bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ và tiếp tục liệu trình chủng ngừa đầy đủ, không bỏ dở phác đồ để tránh nguy cơ tải lượng kháng thể hình thành không đủ, tính sinh miễn dịch ngắn, gia tăng khả năng mắc bệnh và tử vong.

Ngoài ra, bệnh nhân tuyệt đối không tự ý mua thuốc điều trị hay sử dụng các phương pháp điều trị dân gian như bôi, đắp các loại lá. Vì điều này có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng vết thương. Hãy duy trì việc vệ sinh vết thương sạch sẽ và tuân thủ theo phác đồ điều trị của bác sĩ để đạt được hiệu quả điều trị tốt nhất.

Vết thương chó cắn bị nhức, sưng, mưng mủ có thể là những dấu hiệu của tình trạng nhiễm trùng. Để ngăn chặn nguy cơ vết thương nhiễm trùng bệnh nhân cần đến ngay bệnh viện gần nhất sau khi bị chó cắn, để được bác sĩ kiểm tra tình trạng vết thương, xử trí và chỉ định tiêm chủng kịp thời.