Giải đáp: Viêm gan B gây giảm tiểu cầu như thế nào?

Không chỉ gây tổn thương gan, virus viêm gan B còn có thể làm giảm số lượng tiểu cầu trong máu - yếu tố quan trọng trong quá trình đông máu. Viêm gan B gây giảm tiểu cầu khiến người bệnh dễ bầm tím, chảy máu cam, xuất huyết tiêu hóa hoặc nội tạng, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Viêm gan B có gây giảm tiểu cầu không?

Viêm gan B có thể gây giảm tiểu cầu. Đây là một biến chứng huyết học phổ biến ở bệnh nhân mắc bệnh gan mãn tính, đặc biệt là khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn xơ gan (2). Giảm tiểu cầu được định nghĩa là tình trạng số lượng tiểu cầu trong máu ngoại vi thấp hơn mức bình thường, thường dưới 150.000 tiểu cầu trên mỗi microlit máu (3).

Khi số lượng tiểu cầu giảm, bệnh nhân có nguy cơ xuất huyết, từ chảy máu nhẹ đến các biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết nội tạng, gây khó khăn cho công tác điều trị. (4)

Giảm tiểu cầu khi mắc viêm gan B có thể được gây ra bởi nhiều cơ chế như:

• Ức chế tủy xương: HBV có khả năng tác động trực tiếp đến quá trình sinh máu trong tủy xương, khiến quá trình tạo tiểu cầu suy giảm.
• Tăng phá hủy tiểu cầu qua miễn dịch: Hệ miễn dịch của người bệnh có thể tạo ra các kháng thể chống lại tiểu cầu, dẫn đến hiện tượng giảm tiểu cầu miễn dịch.
• Giảm sản xuất thrombopoietin: Gan là cơ quan chính sản xuất TPO - hormone kích thích tủy xương tạo tiểu cầu. Tổn thương gan do HBV làm giảm sản xuất TPO, từ đó dẫn đến giảm tiểu cầu kéo dài.

Dấu hiệu nhận biết tình trạng giảm tiểu cầu ở bệnh nhân viêm gan B

Viêm gan B gây giảm tiểu cầu có thể tiến triển âm thầm, đặc biệt ở giai đoạn mạn tính, khiến việc nhận biết sớm trở nên quan trọng để ngăn ngừa biến chứng. Việc theo dõi chặt chẽ giúp phát hiện kịp thời, giảm nguy cơ nhập viện khẩn cấp.

1. Triệu chứng chính

Các dấu hiệu của giảm tiểu cầu thường dễ nhận biết như:

• Xuất huyết dưới da với các chấm đỏ nhỏ hoặc mảng bầm tím không rõ nguyên nhân.
• Chảy máu cam, chảy máu chân răng kéo dài.
• Dễ bị bầm tím khi va chạm nhẹ.
• Kinh nguyệt kéo dài hoặc ra máu nhiều ở phụ nữ.
• Xuất hiện máu trong nước tiểu hoặc phân.
• Chảy máu từ vết thương nhỏ kéo dài hơn bình thường.

2. Mức tiểu cầu cảnh báo nguy hiểm

Mức tiểu cầu bình thường dao động trong khoảng 450.000 tiểu cầu trên mỗi microlit máu. Việc theo dõi mức tiểu cầu có ý nghĩa quan trọng trong quản lý bệnh và quyết định điều trị viêm gan B:

• 100.000 - 150.000/µL: Mức giảm nhẹ, thường chưa có triệu chứng rõ rệt.
• 50.000 - 100.000/µL: Mức giảm tiểu cầu trung bình. Nguy cơ xuất huyết khi có chấn thương hoặc can thiệp y tế.
• Dưới 50.000/µL: Giảm tiểu cầu nặng, dễ xuất hiện xuất huyết tự phát.

Chẩn đoán và xét nghiệm viêm gan B gây giảm tiểu cầu

Chẩn đoán viêm gan B gây giảm tiểu cầu đòi hỏi sự kết hợp giữa đánh giá lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng để xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng

• Xét nghiệm máu: Đây là phương pháp cơ bản nhất giúp phát hiện giảm tiểu cầu. Công thức máu toàn bộ cho phép xác định số lượng tiểu cầu, đồng thời đánh giá tình trạng hồng cầu và bạch cầu. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm men gan, tải lượng virus HBV-DNA và định lượng thrombopoietin để tìm hiểu mối liên quan giữa viêm gan B và giảm tiểu cầu.
• Chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm bụng, CT hoặc MRI gan có thể được chỉ định để đánh giá tình trạng gan và lách. Gan xơ hóa hoặc lách to là những dấu hiệu quan trọng liên quan đến giảm tiểu cầu do ứ máu tại hệ tĩnh mạch cửa.
• Sinh thiết: Trong một số trường hợp phức tạp, sinh thiết gan hoặc tủy xương có thể cần thiết để xác định nguyên nhân giảm tiểu cầu. Sinh thiết gan giúp đánh giá mức độ tổn thương và xơ hóa gan, trong khi sinh thiết tủy xương cho phép loại trừ các bệnh lý huyết học khác.

Phương pháp điều trị giảm tiểu cầu ở bệnh nhân viêm gan B

Điều trị viêm gan B gây giảm tiểu cầu tập trung vào kiểm soát HBV và hỗ trợ phục hồi số lượng tiểu cầu. Các phương pháp này nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống, giảm nguy cơ biến chứng như xuất huyết.

1. Điều trị nguyên nhân gốc

• Thuốc kháng virus: Các thuốc như tenofovir được sử dụng rộng rãi nhằm ức chế sự nhân lên của HBV, từ đó giảm mức độ tổn thương gan và gián tiếp cải thiện tình trạng giảm tiểu cầu.
• Liệu pháp miễn dịch: Trong một số trường hợp giảm tiểu cầu miễn dịch, bác sĩ có thể chỉ định corticosteroid để giảm sự phá hủy tiểu cầu của hệ thống miễn dịch..

2. Khắc phục tình trạng giảm tiểu cầu

• Thuốc tăng tiểu cầu: Một số thuốc kích thích sản xuất tiểu cầu có thể được sử dụng trong tình trạng giảm tiểu cầu mạn tính.
• Truyền tiểu cầu: Chỉ định trong trường hợp giảm tiểu cầu nặng hoặc bệnh nhân có xuất huyết nguy hiểm, cần can thiệp y khoa khẩn cấp.
• Điều chỉnh lách to: Với trường hợp lách ngăn lưu thông tiểu cầu, bác sĩ có thể cân nhắc phẫu thuật cắt lách hoặc can thiệp nội mạch.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào mức độ giảm tiểu cầu, tình trạng gan và đáp ứng với các phác đồ trước đó.

Phòng ngừa giảm tiểu cầu ở người mắc viêm gan B

Để hạn chế nguy cơ giảm tiểu cầu, bệnh nhân viêm gan B cần:

• Tuân thủ điều trị kháng virus theo đúng phác đồ của bác sĩ.
• Tái khám định kỳ, xét nghiệm máu để theo dõi số lượng tiểu cầu.
• Duy trì lối sống lành mạnh: hạn chế rượu bia, không hút thuốc, ăn uống cân bằng dinh dưỡng, giàu vitamin và khoáng chất như sắt, folate và vitamin K hỗ trợ sản xuất tiểu cầu.
• Duy trì tập thể dục, kiểm soát căng thẳng để hạn chế gián đoạn quá trình sản xuất tiểu cầu.
• Tránh sử dụng thuốc gây độc cho gan hoặc ảnh hưởng đến đông máu mà không có chỉ định y tế.
• Tiêm vắc xin phòng viêm gan B cho người thân và cộng đồng để giảm lây nhiễm và biến chứng.

⇒ Tham khảo thêm: Viêm gan B có ảnh hưởng đến tinh trùng không?

Viêm gan B gây giảm tiểu cầu là một biến chứng có thể kiểm soát được thông qua chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời và phòng ngừa hiệu quả. Hiểu rõ cơ chế, nhận biết dấu hiệu và tuân thủ theo dõi định kỳ giúp giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, cải thiện tiên lượng. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để xây dựng kế hoạch điều trị cá nhân hóa, đảm bảo sức khỏe lâu dài.