Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh: Biến chứng và phòng tránh

Viêm tiểu phế quản là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp dưới rất thường gặp ở trẻ nhỏ, không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu như ho, khó thở mà còn có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như ngưng thở, viêm phổi, xẹp phổi, tràn khí màng phổi, suy hô hấp,... Nguy hiểm hơn, bệnh có thể bội nhiễm, khiến triệu chứng trở nặng, biến chứng chồng biến chứng. Vậy viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh là gì? Làm thế nào để phòng tránh và chăm sóc trẻ sơ sinh khi chẳng may mắc bệnh?

Bài viết dưới đây, chuyên gia đến từ Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC sẽ cung cấp đầy đủ các thông tin về bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh, các bậc phụ huynh có thể tham khảo để có cách phòng tránh hiệu quả cho bé yêu của mình.

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh là gì?

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh là bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp dưới ở trẻ sơ sinh, xuất phát từ sự nhiễm trùng ở các tiểu phế quản - những ống dẫn khí nhỏ nhất trong phổi. Tình trạng nhiễm trùng làm suy yếu khả năng miễn dịch của hệ hô hấp, khiến các tác nhân gây bệnh khác bên từ bên ngoài môi trường xâm nhập vào đường hô hấp và gây ra nhiễm trùng thứ cấp tại tiểu phế quản, làm cho bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, diễn biến phức tạp, gây khó khăn trong chẩn đoán và điều trị.

Viêm tiểu phế quản là tình trạng nhiễm trùng phổi gây viêm và tắc nghẽn các tiểu phế quản. Tiểu phế quản là cơ quan nhạy cảm và rất dễ bị tổn thương, nếu tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở tiểu phế quản sẽ nguy hiểm hơn rất nhiều so với bệnh viêm phế quản. Viêm tiểu phế quản là nguyên nhân nhập viện thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trên toàn thế giới có khoảng 64 triệu trẻ em bị viêm tiểu phế quản và hàng năm có đến 160.000 trường hợp tử vong do bệnh.

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh khởi phát khi lớp niêm mạc của tiểu phế quản bị hai hoặc nhiều chủng vi khuẩn tấn công gây nhiễm trùng. Bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm thường gặp vào mùa lạnh, mùa mưa hoặc trong các thời điểm giao mùa. Trẻ nhỏ, đặc biệt trẻ sơ sinh là nhóm đối tượng dễ bị viêm tiểu phế quản bội nhiễm bởi hệ miễn dịch của trẻ còn non nớt, không có khả năng chống lại sự xâm nhập và tấn công của các tác nhân gây bệnh.

Triệu chứng viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh thường bắt đầu như một trường hợp viêm tiểu phế quản thông thường, sau đó trở nên nghiêm trọng hơn do sự xâm nhập của các tác nhân khác, gây ra tình trạng nhiễm trùng thứ cấp. Trong giai đoạn đầu, trẻ sơ sinh bị viêm tiểu phế quản bội nhiễm sẽ có dấu hiệu như bệnh viêm tiểu phế quản thông thường. Cụ thể:

• Sốt nhẹ;
• Ho;
• Đờm nhiều, có màu xanh, vàng hay trắng;
• Sổ mũi, nghẹt mũi;
• Khó thở, thở bị hụt hơi, thở nhanh, khò khè;
• Da tái, nhợt nhạt do thiếu oxy;
• Xuất hiện co rút liên sườn;
• Cánh mũi phập phồng khi thở;
• Ngưng thở trong thời gian ngắn. (1)

Khi bước vào giai đoạn bội nhiễm, tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn, trẻ sơ sinh sẽ có các triệu chứng sau:

• Sổ mũi, ho nhiều, ho dữ dội;
• Nôn mửa khi ho;
• Sốt cao kéo dài, không hạ;
• Cơ thể trẻ mệt mỏi, da tím tái;
• Cổ, ngực có biểu hiện “hút vào” rõ ràng khi trẻ hít thở;
• Thở khò khè, khó thở;
• Trẻ bị tiêu chảy;
• Mất nước, gặp khó khăn khi uống nước,...
• Da nhợt nhạt, môi xanh.

Dấu hiệu viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh khẩn cấp và cách xử lý

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh là một tình trạng nghiêm trọng đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời. Để đảm bảo an toàn sức khỏe của trẻ và ngăn chặn những biến chứng nguy hiểm, cha mẹ cần nắm rõ dấu hiệu viêm tiểu phế quản bội nhiễm khẩn cấp và cách xử lý kịp thời. Cụ thể, các dấu hiệu viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh gồm:

• Các triệu chứng của bệnh viêm tiểu phế quản tiến triển nặng, biểu hiện nghiêm trọng hơn;
• Khó thở và thở khò khè: Trẻ có thể biểu hiện qua việc thở gấp, nhanh hoặc thở một cách khó khăn. Tiếng thở khò khè rõ ràng hơn và trẻ có thể sử dụng cơ ngực hoặc bụng để thở.
• Da của trẻ trở nên nhợt nhạt, môi xanh: Triệu chứng này báo hiệu tình trạng thiếu oxy nghiêm trọng, yêu cầu can thiệp y tế ngay lập tức.
• Không ăn uống được, chán ăn: Trẻ có thể từ chối bú mẹ hoặc bú bình, trẻ không chịu uống nước, có dấu hiệu mất nước nghiêm trọng, khô miệng, không tiết mồ hôi hoặc không tiểu tiện trong 6 tiếng trở lên; (2)
• Sốt cao kéo dài không hạ: Sốt cao, dai dẳng, đặc biệt khi không giảm khi dùng thuốc hạ sốt, có thể là dấu hiệu của bội nhiễm vi khuẩn;
• Cơ thể mệt mỏi, kém phản ứng: Trẻ tỏ ra lờ đờ, ngủ nhiều hoặc ngủ li bì, khó đánh thức.

Nếu phát hiện trẻ có những dấu hiệu khẩn cấp như trên, cha mẹ cần:

• Giữ bình tĩnh: sự hoảng loạn có thể ảnh hưởng đến quyết định và xử lý tình huống chính xác
• Lập tức gọi xe cấp cứu đưa trẻ đến cơ sở y tế, bệnh viện gần nhất để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.
• Trong quá trình đợi xe cấp cứu, nên giữ ấm cho trẻ và tuyệt đối không tự ý cho trẻ uống bất kỳ loại thuốc nào mà chưa có chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là thuốc kháng sinh hoặc thuốc điều trị triệu chứng hô hấp. Việc tự ý dùng thuốc có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn và làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Nếu trẻ có dấu hiệu thiếu oxy, có thể hỗ trợ thở bằng cách bế trẻ áp sát ngực hoặc đầu cao. Theo dõi các thay đổi trong biểu hiện của trẻ để cung cấp thông tin chi tiết cho bác sĩ khi được hỏi.

Xem thêm: Viêm tiểu phế quản bội nhiễm có nguy hiểm không?

Trẻ sơ sinh nào có nguy cơ cao bị viêm tiểu phế quản bội nhiễm?

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm là một bệnh lý hô hấp thường gặp ở trẻ sơ sinh và nguy cơ, tỷ lệ mắc viêm tiểu phế quản bội nhiễm còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố về sức khỏe, sinh lý, môi trường khác nhau. Có một số nhóm trẻ sơ sinh có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Trẻ sinh non: Trẻ sinh non có hệ hô hấp chưa phát triển hoàn thiện, phổi non yếu nên dễ bị tổn thương và nhiễm trùng.
• Trẻ có cân nặng khi sinh thấp: Những trẻ nhẹ cân thường có sức đề kháng kém hơn so với trẻ đủ cân.
• Trẻ bị các bệnh lý nền: Những trẻ mắc các bệnh lý nền như: bệnh tim bẩm sinh, bệnh phổi mạn tính, suy giảm miễn dịch... có nguy cơ mắc viêm tiểu phế quản bội nhiễm cao. (3)
• Trẻ sống trong môi trường ô nhiễm: Khói bụi, khói thuốc lá làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp, giảm sức đề kháng của trẻ. Điều này khiến trẻ có nguy cơ mắc bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm cao hơn.
• Trẻ không được bú sữa mẹ: Sữa mẹ cung cấp kháng thể giúp bảo vệ trẻ khỏi nhiễm trùng. Trẻ không được bú sữa mẹ sẽ có nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn so với trẻ được bú sữa mẹ đầy đủ.
• Trẻ sống trong gia đình có người bị bệnh: Trẻ dễ bị lây nhiễm từ người thân trong gia đình, đặc biệt là khi người lớn trong gia đình hút thuốc lá.

Biến chứng của viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Các biến chứng này có thể xuất hiện ngay trong giai đoạn đầu của bệnh hoặc xuất hiện muộn hơn, ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Biến chứng ban đầu:

Biến chứng ban đầu của viêm tiểu phế quản bội nhiễm chủ yếu liên quan đến khả năng hô hấp của trẻ. Một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất là việc giảm oxy trong máu, dẫn đến tình trạng suy hô hấp cấp tính, điều này đòi hỏi phải can thiệp y tế kịp thời. Những triệu chứng như tím tái da, lưỡi và móng tay cho thấy thiếu oxy nghiêm trọng, điều này có thể gây ra ngừng thở, đặc biệt là ở trẻ sinh non hoặc trẻ dưới 2 tháng tuổi.

Ngoài ra, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc ăn uống do nhịp thở quá nhanh và không đủ sức để bú, dẫn đến mất nước và cần truyền dịch để bù đắp nhanh chóng.

Một số biến chứng ban đầu khác bao gồm:

• Suy hô hấp: Tiểu phế quản có kích thước rất nhỏ nên dễ bị tổn thương. Nếu tình trạng viêm không được kiểm soát tốt sẽ gây tắc đường khí, dẫn đến suy hô hấp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Đây là một trong những biến chứng dễ gặp và nguy hiểm nhất khi bị viêm tiểu phế quản bội nhiễm.
• Xẹp phổi: Biến chứng này phát sinh khi chất nhầy bị ứ đọng quá nhiều gây hô hấp khó khăn trong thời gian dài. Hầu hết trẻ mắc bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm đều có biến chứng xẹp phổi, nhất là trẻ dưới 3 tháng tuổi.
• Tràn khí màng phổi và khí trung thất: Biến chứng này thường ít xảy ra, chỉ khoảng dưới 6% trẻ gặp phải.
• Ngoài ra, bệnh viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khác như: rối loạn chức năng hô hấp, viêm phổi, viêm tai giữa ở trẻ,...

Biến chứng lâu dài:

Về lâu dài, viêm tiểu phế quản bội nhiễm có thể gây ra những ảnh hưởng kéo dài đến hệ hô hấp của trẻ. Trẻ từng bị viêm tiểu phế quản có nguy cơ cao phát triển bệnh hen suyễn trong tương lai. Điều này bắt nguồn từ việc phế quản bị tổn thương và mất đi tính đàn hồi, gây ra những cơn hen tái phát thường xuyên.

Một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng những tổn thương ở phổi do viêm tiểu phế quản trong giai đoạn đầu đời có thể kéo dài, ảnh hưởng đến chức năng hô hấp trong những năm sau đó. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của trẻ mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp mãn tính khác khi trưởng thành.

Ngoài ra, khoảng 40% trẻ bị viêm tiểu phế quản bội nhiễm bị khò khè đến năm 5 tuổi và chỉ khoảng 10% trẻ trên 5 tuổi gặp hiện tượng này. Có khoảng 30% trẻ bị viêm tiểu phế quản bội nhiễm gặp tình trạng hen phế quản.

Trong nhiều trường hợp, viêm tiểu phế quản bội nhiễm có thể khiến hệ miễn dịch của trẻ suy giảm, khiến trẻ dễ mắc nhiều bệnh nhiễm trùng khác. Đặc biệt là khi sự nhiễm khuẩn không được kiểm soát tốt, việc sử dụng kháng sinh kéo dài có thể làm xáo trộn hệ vi sinh đường ruột, ảnh hưởng đến tiêu hóa và khả năng hấp thu dinh dưỡng của trẻ.

Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị viêm tiểu phế quản bội nhiễm

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh chủ yếu do virus gây ra, trong đó virus hợp bào hô hấp (RSV) là nguyên nhân phổ biến nhất. Virus này tấn công và gây viêm niêm mạc các ống khí quản nhỏ (tiểu phế quản), khiến chúng bị sưng và hẹp lại. Điều này gây cản trở đường thở, khiến trẻ khó thở.

Theo thống kê, virus hợp bào hô hấp (RSV) chiếm từ 50 - 75% trường hợp mắc bệnh. Ngoài ra, nhiều loại virus khác như virus cúm, adenovirus hay metapneumovirus cũng có thể là căn nguyên. Những tác nhân gây bệnh này dễ dàng lây nhiễm qua không khí hoặc tiếp xúc trực tiếp và chúng thường có xu hướng nhắm tới hệ hô hấp chưa hoàn thiện của trẻ sơ sinh. Khi hệ miễn dịch của trẻ không đủ mạnh để chống chọi, vi khuẩn bắt đầu lợi dụng hệ thống miễn dịch suy yếu, gây ra các biến chứng bội nhiễm.

Bên cạnh đó, theo các chuyên gia, các tác nhân lây qua đường hô hấp cũng có khả năng gây ra các tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới, dẫn đến viêm thanh quản, viêm phổi, kể cả viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ em. Một số tác nhân gây bệnh lây qua đường hô hấp bao gồm: vi khuẩn phế cầu, ho gà, não mô cầu, bạch hầu, virus thủy đậu, sởi…

Sau khi các tác nhân gây bệnh xâm nhập vào cơ thể trẻ sẽ gây ra tình trạng viêm cấp, phù nề và hoại tử niêm mạc. Điều này khiến cho phế quản tăng co thắt và tăng sinh dịch nhầy, khiến trẻ phải tăng công hô hấp (tăng tần số, độ sâu của nhịp thở, co kéo cơ liên sườn, ức đòn chũm cánh mũi). Thông thường, bệnh lý này có thể điều trị khỏi hoàn toàn chỉ sau vài tuần.

Tuy nhiên, trong trường hợp viêm tiểu phế quản khởi phát do nhiễm liên cầu, phế cầu, Haemophilus influenzae…, nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách rất dễ gây bội nhiễm. Những loại vi khuẩn này có thể khiến tiểu phế quản bị viêm, phù nề nặng ở giai đoạn khởi phát.

Điều kiện môi trường và lối sống cũng là một trong những tác nhân thúc đẩy nguy cơ mắc viêm phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh. Trẻ sống trong môi trường có nhiều khói thuốc, ô nhiễm không khí hoặc điều kiện đông đúc dễ bị tổn thương và có nguy cơ cao hơn bị bội nhiễm. Việc không được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ cũng là một yếu tố rủi ro, vì trẻ không nhận được đủ lượng kháng thể tự nhiên giúp chống lại tác nhân gây bệnh.

Yếu tố dịch tễ học cũng cần được xem xét. Các nghiên cứu cho thấy viêm tiểu phế quản xảy ra thường xuyên hơn trong những tháng mùa lạnh và đầu mùa xuân, khi các tác nhân gây bệnh đường hô hấp dễ dàng lưu hành. Ở thời điểm này, khả năng lây nhiễm gia tăng và tác nhân gây nhiễm trùng thứ phát có cơ hội phát triển mạnh mẽ hơn trong môi trường đã bị nhiễm trùng trước đây (nhiễm trùng nguyên phát).

Ngoài các yếu tố bên ngoài, yếu tố bên trong cũng đóng góp vào quá trình này. Trẻ sinh non, thể trạng yếu hoặc mắc các bệnh mạn tính về tim phổi có nguy cơ cao hơn mắc viêm tiểu phế quản bội nhiễm vì cơ thể chưa phát triển đầy đủ để chống lại tác nhân bội nhiễm sau khi đã bị tổn thương do nhiễm trùng nguyên phát.

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh không phải chỉ đơn giản là hậu quả của một căn bệnh do nhiễm trùng tác nhân gây bệnh đường hô hấp, mà còn là một chuỗi phức tạp các tác nhân nội và ngoại sinh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí tính mạng của trẻ sơ sinh.

Khi nào nên đến gặp bác sĩ để khám và điều trị?

Viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh có thể trở nên nghiêm trọng rất nhanh. Vì vậy, việc nhận biết các dấu hiệu cảnh báo và đưa trẻ đi khám kịp thời là vô cùng quan trọng. Phụ huynh hoặc người chăm sóc trẻ nên đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức nếu bé có các dấu hiệu sau:

• Trẻ thở kèm theo tiếng khò khè;
• Nhịp thở của trẻ nhanh và nông trên 60 nhịp/phút;
• Thở gấp, xương sườn dường như bị lõm vào trong khi trẻ hít vào;
• Trẻ mệt mỏi, uể oải, lờ đờ;
• Thở nhanh khi bú, bú kém hoặc bỏ bú;
• Da trẻ nhợt nhạt, xanh xao, môi và móng tay tím tái;
• Có dấu hiệu mất nước nghiêm trọng như: khô miệng, khóc không ra nước mắt, uống nước và đi tiểu ít hơn bình thường…

Cách chẩn đoán bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm

Để chẩn đoán chính xác bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh, đầu tiên bác sĩ sẽ hỏi mẹ về các triệu chứng của bé như: ho, khó thở, sốt, sổ mũi, thời gian mắc bệnh... và tiến hành khám phổi cho trẻ. Để đảm bảo tính chính xác của bệnh, bác sĩ có thể yêu cầu trẻ thực hiện thêm một số xét nghiệm chuyên sâu khác như:

• Chụp X-quang ngực: Phương pháp này cung cấp cho bác sĩ hình ảnh các mô bên trong, xương, các cơ quan giúp bác sĩ phát hiện tình trạng viêm phổi ở trẻ.
• Xét nghiệm máu: Phương pháp này nhằm kiểm tra số lượng bạch cầu và oxy trong máu, từ đó, xác định nguyên nhân gây bệnh cho trẻ là do virus hay vi khuẩn hay do tác nhân nào khác.
• Đo oxy xung (hay đo SpO2): Bằng cách đo lượng oxy trong máu, bác sĩ có thể phát hiện tình trạng thiếu hụt, hụt oxy trong máu. Với phương pháp này, bác sĩ sẽ đặt một bộ cảm biến nhỏ trên ngón tay hoặc ngón chân của trẻ. Khi máy hoạt động, xung điện từ được tạo ra, tập trung tại bộ phận được kẹp lại bởi máy đo. Sau đó, bộ phận thăm dò sẽ tiếp nhận tín hiệu và trả thông tin, hình ảnh đã được xử lý qua mạch điện và bộ vi xử lý lên màn hình máy.
• Xét nghiệm siêu vi (Dùng gạc hoặc tăm bông lấy dịch nhầy ở mũi, họng của trẻ): Đây là cách phát hiện sự tồn tại của RSV và các loại virus khác nhanh chóng.

Phương pháp điều trị tình trạng viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh là một tình trạng cần được quan tâm và điều trị kịp thời do tính chất nghiêm trọng và tiềm năng gây ra các biến chứng lâu dài. Phương pháp điều trị cần phải toàn diện, kết hợp nhiều yếu tố từ chăm sóc y tế đến quản lý môi trường xung quanh trẻ.

Đầu tiên, việc xác định nguyên nhân bội nhiễm và tác nhân gây bệnh là điều tối quan trọng. RSV là tác nhân chính gây viêm tiểu phế quản, nên việc sử dụng thuốc kháng sinh chỉ có hiệu quả trong trường hợp có sự hiện diện của vi khuẩn và cần phải được bác sĩ xác nhận thông qua các xét nghiệm và kết quả lâm sàng. Trong trường hợp viêm tiểu phế quản bội nhiễm xác định có liên quan đến vi khuẩn, kháng sinh phổ rộng thường được sử dụng để khống chế nhiễm trùng và ngăn chặn tình trạng xấu đi của tình trạng bệnh lý.

Song song với điều trị dược phẩm, quản lý các triệu chứng là một phần không thể thiếu. Trẻ sơ sinh bị viêm tiểu phế quản thường gặp khó khăn trong việc thở và việc cung cấp oxy có thể cần thiết để đảm bảo trẻ nhận đủ oxy cần thiết. Việc hút dịch nhầy ra khỏi đường thở cũng giúp giảm thiểu triệu chứng và cải thiện tình trạng thở khó khăn của trẻ. Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, trẻ cần nhập viện để được theo dõi sát sao và thực hiện các biện pháp can thiệp như thở máy.

Một góc nhìn quan trọng khác là tác động của môi trường và dinh dưỡng. Việc giữ cho không gian sống của trẻ sạch sẽ, thông thoáng và tránh xa những yếu tố kích thích như khói thuốc lá hay bụi mịn là điều cần thiết. Bên cạnh đó, dinh dưỡng đóng vai trò không nhỏ trong việc nâng cao sức đề kháng của trẻ. Nuôi con bằng sữa mẹ được khuyến khích để cung cấp các kháng thể tự nhiên giúp bảo vệ trẻ khỏi nhiễm trùng. Cung cấp đủ nước và cho trẻ bú sữa mẹ qua ống nếu trẻ không bú trực tiếp. Nếu trẻ không thể bú, trẻ sẽ được truyền dịch

Ngoài ra, một phương pháp mới đang được nghiên cứu là liệu pháp với kháng thể đơn dòng, như việc sử dụng nirsevimab (một kháng thể đơn dòng có thời gian bán hủy kéo dài, chống lại virus hợp bào hô hấp), đã cho thấy hiệu quả trong việc giảm tần suất nhập viện ở trẻ sơ sinh. Mặc dù còn đang trong quá trình thử nghiệm lâm sàng, kết quả ban đầu rất đáng khích lệ, mở ra hướng đi mới trong việc kiểm soát bệnh viêm tiểu phế quản.

Nhìn chung, điều trị viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh cần một cách tiếp cận đa chiều, kết hợp điều trị y tế với việc quản lý đúng cách về môi trường và dinh dưỡng, để đảm bảo trẻ có thể hồi phục nhanh chóng và tránh những biến chứng ảnh hưởng đến quá trình phát triển sau này.

Đối với những trường hợp nhẹ, điều trị tại nhà có thể thực hiện theo các bước sau:

• Cung cấp dinh dưỡng đầy đủ: Cho trẻ ăn uống đều đặn với các bữa ăn nhỏ và khuyến khích uống nhiều nước để làm loãng đờm, giảm ho.
• Hạ sốt: Sử dụng thuốc hạ sốt theo chỉ dẫn của bác sĩ nếu trẻ bị sốt cao.
• Vệ sinh mũi họng: Sử dụng nước muối sinh lý để rửa mũi và họng cho trẻ, giúp sát khuẩn và làm giảm triệu chứng.
• Sử dụng thuốc điều trị ho và long đờm: Chỉ dùng các loại thuốc này khi có sự chỉ định của bác sĩ.
• Theo dõi dấu hiệu nặng: Nếu trẻ xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao không giảm, bỏ bú, nôn trớ, thở nhanh, lõm lồng ngực, cánh mũi phập phồng hoặc da tím tái, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay.

Hướng dẫn mẹ chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm tiểu phế quản

Viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh là tình trạng khá phổ biến, đặc biệt vào mùa đông. Việc chăm sóc đúng cách tại nhà sẽ giúp bé nhanh chóng hồi phục và giảm thiểu các biến chứng. Dưới đây là một số hướng dẫn chi tiết dành cho các mẹ khi chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm tiểu phế quản:

• Tạo môi trường thoải mái: Giữ cho phòng bé luôn thoáng mát, sạch sẽ và đủ độ ẩm. Sử dụng máy tạo độ ẩm nếu cần thiết.
• Tránh khói thuốc lá: Không cho trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá vì có thể làm tình trạng bệnh của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn.
• Giữ ấm: Mặc đủ ấm cho bé, đặc biệt là vùng cổ và ngực.
• Vệ sinh mũi: Hút mũi thường xuyên cho bé bằng dụng cụ chuyên dụng để giúp bé dễ thở hơn.
• Cho bé bú thường xuyên: Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho bé, giúp tăng cường sức đề kháng.
• Uống đủ nước: Đảm bảo bé được bú đủ để tránh tình trạng mất nước.
• Chia nhỏ bữa ăn: Cho bé ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày để tránh bé bị đầy bụng.
• Rửa tay thường xuyên: Cả bố mẹ và những người chăm sóc bé đều cần rửa tay thường xuyên bằng xà phòng để tránh lây nhiễm chéo.
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường: Nếu trẻ khó thở nhiều hơn, thở rút lõm lồng ngực, tím tái, sốt cao, không bú được cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức.
• Cho trẻ uống thuốc theo sự chỉ định của bác sĩ.

Cách phòng tránh viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh

Viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh là một vấn đề đáng lo ngại. Tuy không thể hoàn toàn ngăn chặn bệnh, nhưng chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh bằng các biện pháp phòng ngừa như sau:

1. Tiêm phòng bệnh viêm tiểu phế quản

Tại Việt Nam, hiện vẫn chưa có vắc xin phòng RSV - tác nhân hàng đầu gây ra tình trạng viêm tiểu phế quản ở trẻ. Tuy nhiên, bố mẹ có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ tiêm cho trẻ các loại vắc xin phòng bệnh về đường hô hấp khác như: vắc xin phế cầu, ho gà, viêm não mô cầu, bạch hầu, thủy đậu, sởi… để tăng cường hệ miễn dịch của trẻ, giúp trẻ khỏe mạnh hơn và giảm nguy cơ viêm tiểu phế quản do các tác nhân này gây ra.

Một số loại vắc xin phòng bệnh đường hô hấp như:

• Vắc xin phòng lao BCG (Việt Nam)
• Vắc xin phòng cúm:
  • Vaxigrip Tetra (Pháp) tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi
  • Influvac Tetra (Hà Lan) tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi

• Vắc xin phòng viêm phổi, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết… do phế cầu khuẩn:
  • Synflorix (Bỉ) tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi (có thể tiêm sớm lúc 6 tuần)
  • Prevenar 13 (Bỉ) tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi (có thể tiêm sớm lúc 6 tuần)
• Vắc xin phòng viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu khuẩn:
  • Bexsero (Ý)
  • Mengoc-BC (Cuba)
  • Menactra (Mỹ)
  • MenQuadfi (Mỹ)
  • Vắc xin Nimenrix (Bỉ)
• Vắc xin chứa thành phần bạch hầu, ho gà:
  • Infanrix Hexa (Bỉ)
  • Hexaxim (Pháp)
  • Pentaxim (Pháp)
  • Tetraxim (Pháp)
  • Adacel (Canada)
  • Boostrix (Bỉ)
  • Td (Việt Nam)
• Vắc xin phòng thủy đậu:
  • Varivax (Mỹ)
  • Varicella (Hàn Quốc)
  • Varilrix (Bỉ)
• Vắc xin phòng sởi, quai bị, rubella:
  • MMR-II (Mỹ)
  • MMR (Ấn Độ)
  • Priorix (Bỉ)

2. Thói quen của mẹ

Bên cạnh việc tiêm vắc xin, để phòng tránh viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh, khi chăm sóc trẻ mẹ cần lưu ý như sau:

• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ: Bố mẹ và người chăm sóc nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt trước khi cho bé bú hoặc chăm sóc bé.
• Sử dụng khẩu trang: Khi bị cảm cúm, mẹ nên đeo khẩu trang để tránh lây bệnh cho bé.
• Cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời: Sữa mẹ cung cấp kháng thể giúp bảo vệ bé khỏi nhiều bệnh nhiễm trùng.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Hạn chế đưa bé đến nơi đông người, đặc biệt là trong mùa dịch.
• Tạo môi trường sống sạch sẽ: Lau chùi nhà cửa thường xuyên, giữ cho không khí trong lành, tránh bụi bẩn.

Ngoài ra, để phòng bệnh viêm tiểu phế quản ở trẻ sơ sinh, phụ nữ chuẩn bị mang thai và đang mang thai cần tiêm đầy đủ, đúng lịch tất cả các loại vắc xin quan trọng, đặc biệt là các vắc xin phòng bệnh lây qua đường hô hấp để hình thành kháng thể, đồng thời truyền kháng thể thụ động cho thai nhi qua nhau thai, bảo vệ cả mẹ và thai nhi khỏi các tác nhân gây bệnh.

Ngay cả khi trẻ đã chào đời, việc tiêm vắc xin phòng bệnh đầy đủ cho phụ nữ trong và trong thời kỳ mang thai cũng mang lại lợi ích đáng kể khi miễn dịch từ mẹ có thể truyền thụ động cho trẻ sơ sinh qua sữa mẹ, giúp bảo vệ trẻ trong những năm đầu đời khỏi các tác nhân gây bệnh nguy hiểm, kể cả các tác nhân lây qua đường hô hấp, gây ra tình trạng viêm tiểu phế quản, thậm chí là viêm tiểu phế quản bội nhiễm.

Bài viết trên vừa cung cấp đến quý phụ huynh và người chăm sóc trẻ các thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, cách chăm sóc, điều trị và cách phòng tránh bệnh viêm tiểu phế quản bội nhiễm ở trẻ sơ sinh. Trẻ sơ sinh bị viêm tiểu phế quản bội nhiễm tuy nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh. Bằng cách tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch các vắc xin phòng bệnh lây qua đường hô hấp và các loại vắc xin quan trọng khác được khuyến cáo trong độ tuổi có thể bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ mắc bệnh và những biến chứng nguy hiểm của bệnh gây ra.