Virus HPV có trong máu không? Xét nghiệm máu có biết bị nhiễm không?

HPV là virus gây u nhú ở người, lây truyền chủ yếu qua đường tình dục, gây ra nhiều bệnh lý từ mụn cóc sinh dục đến các bệnh ung thư nguy hiểm như ung thư cổ tử cung, âm đạo, âm hộ, hầu họng.... Nhiều người thắc mắc liệu virus HPV có trong máu không và xét nghiệm máu có thể phát hiện sự hiện diện của virus không? Cùng chuyên gia tìm hiểu chi tiết tỏng bài viết dưới đây.

BS Nguyễn Như Điền - Quản lý Y khoa vùng 5 miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Theo ước tính, tỷ lệ mắc HPV trong đời đối với những người có ít nhất một bạn tình khác giới là 84,6% đối với phụ nữ và 91,3% đối với nam giới. Theo các giả định cơ bản, hơn 80% phụ nữ và nam giới sẽ mắc HPV khi đến tuổi 45. Một nghiên cứu tổng hợp quốc tế cho thấy tỷ lệ mắc HPV cao nhất ở phụ nữ trẻ, với 20 – 25% ở độ tuổi 20, giảm còn khoảng 10% ở tuổi 30 và tiếp tục giảm dần khi tuổi tác tăng lên.” (1) (2)

Virus HPV có trong máu không?

HPV có thể tồn tại trong máu. Nghiên cứu gần đây đã phát hiện DNA của HPV trong các tế bào máu, chỉ ra khả năng HPV có thể tồn tại trong máu và có thể lây truyền qua truyền máu. DNA HPV được tìm thấy trong máu thường xuất phát từ các tế bào ung thư di căn.

Trong nghiên cứu hiện tại, các nhà khoa học đã kiểm tra DNA HPV trong các tế bào đơn nhân máu ngoại vi (PBMC) đông lạnh, được lưu trữ trong ngân hàng máu từ 57 bệnh nhân nhiễm HIV tại Hoa Kỳ, từ năm 1987 đến 1996, và trong các mẫu PBMC tươi từ 19 người hiến máu khỏe mạnh, thu thập từ năm 2002 đến 2003. (3)

Kết quả cho thấy, 8 bệnh nhân và 3 người hiến máu có kết quả dương tính với hai phân nhóm của bộ gen HPV loại 16. DNA của HPV xuất hiện dưới dạng episomal trong tất cả 11 mẫu PBMC, mặc dù số lượng bản sao DNA thấp. Trong số 8 bệnh nhân, 7 người mắc HIV do truyền máu, trong đó 3 người có bệnh máu khó đông, và 1 người mắc HIV qua lây truyền từ mẹ sang con, người này cũng đã từng được truyền máu trước khi lấy mẫu. Dữ liệu này cho thấy rằng các tế bào PBMC có thể mang HPV và có khả năng lây truyền virus qua máu.

Xét nghiệm máu có biết nhiễm HPV không?

Xét nghiệm máu có ra HPV không? Phương pháp xét nghiệm máu thông thường không thể phát hiện sự hiện diện của HPV. Thay vào đó, để chẩn đoán nhiễm HPV, các bác sĩ thường sử dụng mẫu bệnh phẩm từ dịch hoặc mô lấy từ cổ tử cung của bệnh nhân. Các xét nghiệm phổ biến bao gồm xét nghiệm Pap smear, xét nghiệm ThinPrep, hoặc xét nghiệm HPV DNA, giúp phát hiện sự nhiễm virus và đánh giá nguy cơ ung thư do HPV gây ra.

1. Xét nghiệm Pap smear

Xét nghiệm Pap Smear là một phương pháp đơn giản trong việc khám phụ khoa. Trong quá trình khám, bác sĩ sẽ lấy mẫu dịch âm đạo để kiểm tra các tế bào cổ tử cung. Mục tiêu của xét nghiệm này là phát hiện sự thay đổi bất thường trong cấu trúc và hình thái của tế bào cổ tử cung, như dị sản hoặc loạn sản, những dấu hiệu có thể dẫn đến ung thư. Nhờ vào việc phát hiện sớm các bất thường, Pap Smear giúp bác sĩ đưa ra các xét nghiệm tiếp theo để xác định chính xác tình trạng bệnh.

2. Xét nghiệm Thinprep

ThinPrep là phương pháp xét nghiệm tiên tiến hơn so với Pap Smear. Thay vì lấy mẫu tế bào cổ tử cung bằng phương pháp cũ, bác sĩ sử dụng một chổi tế bào để lấy mẫu từ khu vực cổ tử cung, sau đó các tế bào này được rửa trong dung dịch đặc biệt và chuyển vào lọ ThinPrep. Tiêu bản tế bào được xử lý tự động và phân tích qua kỹ thuật tách chiết và phết tế bào lên lam kính.

Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành phân tích và cho kết quả. Phương pháp này giúp nâng cao độ chính xác của kết quả và cung cấp thông tin rõ ràng hơn về tình trạng của tế bào cổ tử cung.

3. Xét nghiệm DNA của HPV

Xét nghiệm HPV DNA là phương pháp tiên tiến giúp phát hiện sự hiện diện của HPV trong cơ thể. Sử dụng công nghệ tách chiết DNA tự động và hệ thống máy phân tích hiện đại, xét nghiệm này giúp xác định chính xác các chủng HPV có nguy cơ gây ung thư cổ tử cung. Mặc dù không thể khẳng định 100% liệu người phụ nữ có mắc ung thư cổ tử cung hay không, nhưng xét nghiệm này giúp phát hiện HPV sớm và đánh giá nguy cơ ung thư trong tương lai.

Các bác sĩ thường khuyến khích thực hiện xét nghiệm HPV DNA kết hợp với xét nghiệm Pap Smear hoặc ThinPrep để phát hiện các tế bào bất thường và đưa ra kế hoạch điều trị phòng ngừa kịp thời.

HPV có lây qua đường máu không?

HPV là bệnh nhiễm trùng có thể lây lan qua đường máu và quan hệ tình dục, bao gồm cả quan hệ tình dục bằng miệng. Tuy nhiên, mối liên hệ giữa truyền máu và các bệnh liên quan đến HPV chưa được nghiên cứu nhiều. Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng nhiễm HPV qua đường máu có thể gây nhiễm trùng tại các vị trí thích hợp, với sự hiện diện của DNA virus, RNA sao chép và các sản phẩm protein có thể phát hiện được. (4)

Nghiên cứu của các nhà nghiên cứu tại Đại học Pennsylvania có tiêu đề "Virus u nhú có thể lây truyền qua máu và gây nhiễm trùng ở người nhận máu: Bằng chứng từ hai mô hình động vật" đã được công bố trên tạp chí Emerging Microbes & Infections cho thấy, có thể giả thuyết HPV cũng có thể lây truyền giữa người với người qua máu. (5)

Trưởng nhóm nghiên cứu, phó giáo sư Jiafen Hu, chuyên gia về bệnh lý học và y học phòng thí nghiệm tại Đại học Y khoa Penn State, đã kêu gọi cần có thêm nghiên cứu để xác minh khả năng lây truyền HPV qua máu, đặc biệt là qua quá trình truyền máu. Ông nhấn mạnh rằng nếu điều này được chứng minh là đúng, các cơ sở y tế cần xem xét việc sàng lọc HPV đối với máu được chuẩn bị cho việc truyền.

Phó giáo sư Hu giải thích, "Những người nhận truyền máu thường có hệ miễn dịch suy yếu, điều này làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Vì vậy, cần xem xét việc bổ sung HPV vào danh sách các virus cần sàng lọc khi hiến máu, đồng thời nghiên cứu xem lượng HPV trong máu có đủ để gây nhiễm trùng hay không."

Phó giáo sư Hu cũng chia sẻ về một phát hiện quan trọng từ năm 2005, khi nhóm nghiên cứu phát hiện một trường hợp lây truyền tương tự. "Khi xét nghiệm mẫu máu của nhóm trẻ em nhiễm HIV, các nhà nghiên cứu nhận thấy một số mẫu dương tính với HPV. Điều này dấy lên câu hỏi liệu virus có thể được truyền qua máu trong quá trình truyền máu, vì một số trẻ đã nhận truyền máu trước đó."

Một thí nghiệm trên thỏ và chuột cho thấy, khi khối u da của thỏ bị nhiễm trùng qua đường máu, các gen như SLN, TAC1, MYH8, PGAM2 và APOBEC2 giảm biểu hiện, trong khi các gen như SDRC7, KRT16, S100A9, IL36G và FABP9 lại tăng lên, tương tự như các khối u do nhiễm trùng tại chỗ. Thêm vào đó, nghiên cứu đã chứng minh rằng máu từ chuột nhiễm HPV có thể lây truyền nhiễm trùng cho chuột chưa nhiễm bệnh. Cuối cùng, phát hiện sự hiện diện của nhiễm trùng HPV và tăng sản mô trong dạ dày của động vật nhiễm trùng qua đường máu. (6)

Trong một nghiên cứu khác sử dụng mô hình HPV ở chuột mới (MmuPV1). MmuPV1 có đặc tính gây nhiễm ở cả da và niêm mạc. Trong nghiên cứu này, những con chuột chưa bị nhiễm đã được tiêm virus qua tĩnh mạch đuôi. Tương tự như thỏ, các bệnh nhiễm trùng xuất hiện tại các vị trí dễ bị tổn thương trên cơ thể của chuột, bao gồm cả dạ dày của ba con vật.

Máu từ những con chuột nhiễm virus được lấy và truyền cho những con chuột chưa nhiễm, dẫn đến sự phát triển của nhiễm trùng ở cả da và niêm mạc, với một trường hợp bệnh nhiễm trùng được phát hiện ở dạ dày của một con trong số sáu con vật.

Tổng hợp lại, kết quả nghiên cứu này cung cấp bằng chứng mạnh mẽ về khả năng lây truyền HPV qua đường máu. Những phát hiện này cho thấy lây truyền HPV qua máu có thể là một con đường tiềm ẩn của virus, ngụ ý rằng nguồn cung cấp máu của con người không được kiểm tra HPV có thể là nguồn lây nhiễm HPV, cũng như các bệnh ung thư có liên quan ở các mô không trực tiếp liên quan đến virus.

Nhận máu được hiến từ người nhiễm HPV có sao không?

Việc nhận máu từ người nhiễm HPV không tiềm ẩn rủi ro đáng kể. Các chuyên gia y tế thường không tiến hành sàng lọc HPV trong quy trình hiến máu, bởi hiện nay chưa có bằng chứng khoa học nào ở người cho thấy HPV có khả năng lây lan qua đường truyền máu. (7)

Thực tế, hệ thống xét nghiệm và sàng lọc máu hiến tại Việt Nam cũng như trên thế giới đều áp dụng các tiêu chuẩn rất nghiêm ngặt để đảm bảo loại trừ các nguy cơ lây nhiễm các tác nhân gây bệnh qua đường máu, bao gồm các loại virus như HIV, viêm gan B, C và giang mai.

Tuy nhiên, HPV không nằm trong danh sách các virus truyền qua máu, và hiện nay không có bằng chứng khoa học nào chỉ ra rằng virus này có khả năng lây truyền qua quá trình truyền máu. Điều này đồng nghĩa với việc xét về mặt y học, máu hiến từ người nhiễm HPV được xem là an toàn cho người nhận.

Tuy nhiên, một nghiên cứu trên động vật vào năm 2019 cho thấy, nhiễm trùng HPV có thể có khả năng lây truyền qua truyền máu. Mặc dù các nghiên cứu này vẫn chưa được xác minh trên người, nhưng nó cho thấy rằng máu từ người nhiễm HPV có thể tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng không có mối liên hệ rõ ràng giữa HPV và các loại ung thư sau khi truyền máu, nhưng vẫn cần có thêm nghiên cứu để làm rõ vấn đề này. Đặc biệt, nếu người hiến máu có các vấn đề sức khỏe liên quan đến HPV như ung thư cổ tử cung hay các bệnh lý khác, họ có thể không đủ điều kiện hiến máu.

Những đường lây nhiễm chính của virus HPV

Sau khi biết được “Virus HPV có trong máu không? Xét nghiệm máu có ra HPV không?”, nhiều người cũng quan tâm đến những đường lây nhiễm chính của HPV. HPV có thể lây nhiễm qua nhiều con đường khác nhau, nhưng chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với da và niêm mạc của người bị nhiễm. Dưới đây là những đường lây nhiễm chính của virus HPV:

1. Đường tình dục

HPV chủ yếu lây truyền qua quan hệ tình dục, bao gồm cả quan hệ âm đạo, hậu môn và qua tiếp xúc miệng với bộ phận sinh dục. Khi xâm nhập vào cơ thể, HPV thường cư trú ở lớp biểu mô da và niêm mạc ẩm ướt, nhầy của cơ quan sinh dục. Tỷ lệ lây truyền HPV qua quan hệ tình dục giữa nam và nữ là khoảng 40%. Đặc biệt, tỷ lệ này cao hơn nhiều trong cộng đồng nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và cộng đồng LGBT.

2. Lây truyền qua đường tiếp xúc

Ngoài con đường tình dục, HPV cũng có thể lây truyền qua tiếp xúc không tình dục. HPV có khả năng chống chịu nhiệt và có thể tồn tại trong môi trường khô, làm cho nó có thể lây qua các vật dụng cá nhân như đồ lót, dụng cụ cắt móng tay hoặc kim bấm sinh thiết. Đặc biệt, HPV cũng có thể lây lan khi tiếp xúc da kề da tại các vùng như âm hộ, hậu môn, nơi mà bao cao su không thể bảo vệ hoàn toàn.

3. Lây truyền từ mẹ sang con

Trong một số trường hợp, HPV có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở. Khi người mẹ mắc HPV, virus có thể được truyền sang em bé khi bé sinh qua ngã âm đạo và hít phải dịch tiết âm đạo của mẹ. Mặc dù HPV không gây sảy thai, sinh non hay các biến chứng thai kỳ khác, nhưng khả năng lây truyền virus từ mẹ sang con vẫn tồn tại ở mức rất thấp. Tuy nhiên, trong một số trường hợp hiếm hoi, trẻ có thể bị mụn cóc cổ họng hoặc đa bướu gai đường hô hấp do nhiễm HPV từ mẹ trong quá trình sinh.

Vì vậy, nếu có tiền sử nhiễm HPV và có kế hoạch mang thai, việc tham khảo ý kiến bác sĩ để thực hiện các xét nghiệm cần thiết là rất quan trọng. Điều này giúp phụ nữ hiểu rõ tình trạng sức khỏe của mình và chuẩn bị tốt nhất cho quá trình mang thai.

Cách phòng ngừa virus HPV

Để bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa các bệnh lý nghiêm trọng do HPV gây ra, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng. HPV có thể lây lan qua quan hệ tình dục và gây ra nhiều loại ung thư nguy hiểm, đặc biệt là ung thư cổ tử cung. Dưới đây là những cách hiệu quả giúp giảm thiểu nguy cơ mắc phải HPV và các biến chứng nghiêm trọng.

1. Tiêm vắc xin

Tiêm vắc xin HPV là một phương pháp phòng ngừa an toàn, hiệu quả và tiết kiệm nhất giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh lý nghiêm trọng do HPV gây ra. Vắc xin giúp cơ thể tạo ra kháng thể đặc hiệu, từ đó giảm thiểu nguy cơ nhiễm và phát triển các bệnh ung thư hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác liên quan đến HPV.

Hiện nay, tại Việt Nam có hai loại vắc xin HPV đang được sử dụng rộng rãi, giúp người dân bảo vệ sức khỏe một cách tối ưu, bao gồm:

Vắc xin Gardasil

Vắc xin Gardasil (Mỹ) giúp phòng ngừa các loại ung thư như ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, cũng như các tổn thương tiền ung thư, loạn sản, mụn cóc sinh dục và các bệnh do nhiễm HPV. Vắc xin bảo vệ cơ thể khỏi 4 chủng HPV nguy hiểm: HPV tuýp 6, 11, 16 và 18. Gardasil được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn Merck Sharp & Dohme (Mỹ), được khuyến cáo sử dụng cho trẻ em gái và phụ nữ từ 9 – 26 tuổi.

Lịch tiêm của vắc xin Gardasil (Mỹ):

Bé gái từ tròn 9 tuổi đến 14 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu tiên:

Phác đồ 2 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 từ 6-12 tháng.

Phác đồ 3 mũi (0-2-6):

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 4 tháng

Phác đồ tiêm nhanh:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 1 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 3 tháng

Bé gái từ 14 tuổi và phụ nữ đến 26 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu tiên:

Phác đồ 3 mũi (0-2-6):

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 4 tháng.

Phác đồ tiêm nhanh:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 1 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 3 tháng

Vắc xin Gardasil 9

Vắc xin Gardasil 9 giúp phòng ngừa 9 chủng HPV nguy hiểm gồm HPV tuýp 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58, là những tác nhân phổ biến gây ra các bệnh lý nghiêm trọng như mụn cóc sinh dục, ung thư cổ tử cung, ung thư âm hộ, ung thư hậu môn, ung thư hầu họng, cũng như các tổn thương tiền ung thư/loạn sản.

Vắc xin Gardasil 9 được nghiên cứu và phát triển bởi Merck Sharp & Dohme (MSD), được chỉ định cho trẻ em và người lớn từ 9 đến 45 tuổi, bất kể giới tính, với lịch tiêm phòng cụ thể như sau:

Người từ tròn 9 tuổi đến dưới 15 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu tiên:

Phác đồ 2 mũi:

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 từ 6 - 12 tháng.
• Nếu mũi 2 tiêm cách mũi 1 < 5 tháng, cần tiêm mũi 3 cách mũi 2 ít nhất 3 tháng.

Phác đồ 3 mũi (0 - 2 - 6):

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 4 tháng

Người từ tròn 15 tuổi đến 45 tuổi tại thời điểm tiêm lần đầu tiên:

Phác đồ 3 mũi (0 - 2 - 6):

• Mũi 1: lần tiêm đầu tiên trong độ tuổi
• Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 2 tháng
• Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 4 tháng.

2. Tình dục an toàn

Quan hệ tình dục không an toàn là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến nguy cơ lây nhiễm HPV. Để bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ nhiễm HPV, nên thực hiện các biện pháp an toàn như sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, đồng thời duy trì mối quan hệ hôn nhân chung thủy một vợ một chồng.

Nếu quan hệ qua đường miệng, có thể sử dụng màng chắn miệng (còn gọi là bao cao su cho lưỡi). Đây là một miếng lót mỏng, linh hoạt giúp tạo rào cản bảo vệ miệng không tiếp xúc trực tiếp với bộ phận sinh dục khi quan hệ bằng miệng. Sau khi quan hệ tình dục bằng miệng, nên súc miệng bằng nước muối hoặc nước súc miệng để giảm nguy cơ lây nhiễm. Bên cạnh đó, việc rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng sau khi quan hệ cũng rất quan trọng.

3. Tầm soát HPV định kỳ

Tầm soát HPV định kỳ là một biện pháp quan trọng trong việc phòng ngừa nhiễm HPV và những biến chứng nghiêm trọng như ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn và các loại ung thư khác. Việc thực hiện tầm soát HPV định kỳ giúp phát hiện sớm sự có mặt của virus và các thay đổi bất thường trong cơ thể, từ đó có thể can thiệp kịp thời, giảm thiểu nguy cơ phát triển thành ung thư.

Cụ thể, các khuyến nghị về tầm soát HPV như sau:

• Độ tuổi từ 21 – 29: Các chuyên gia khuyến cáo rằng phụ nữ nên bắt đầu xét nghiệm Pap vào tuổi 21, sau đó thực hiện xét nghiệm Pap định kỳ mỗi 3 năm. Việc xét nghiệm Pap trước tuổi 21 là không cần thiết, ngay cả khi phụ nữ đã hoạt động tình dục.
• Độ tuổi từ 30 – 65: Đối với phụ nữ trong độ tuổi này, có thể chọn một trong các phương pháp tầm soát ung thư cổ tử cung sau đây:
  • Xét nghiệm HPV mỗi 5 năm.
  • Kết hợp xét nghiệm HPV và Pap mỗi 5 năm.
  • Xét nghiệm Pap mỗi 3 năm.
• Trên 65 tuổi: Phụ nữ trên 65 tuổi nên thảo luận với bác sĩ để quyết định xem liệu có cần tiếp tục tầm soát hay không. Nếu đã có kết quả xét nghiệm bình thường trong những lần sàng lọc trước đó, bác sĩ có thể khuyên không cần xét nghiệm nữa. Tuy nhiên, nếu kết quả xét nghiệm trước đây có vấn đề hoặc nếu chưa được tầm soát đầy đủ, có thể cần tiếp tục thực hiện sàng lọc sau tuổi 65.

Bài viết trên đã giải đáp thắc mắc “Virus HPV có trong máu không?” một cách chi tiết, đầy đủ nhất. HPV có thể tồn tại trong máu nhưng chủ yếu lây nhiễm qua tiếp xúc trực tiếp với da hoặc niêm mạc của người bị nhiễm. Mặc dù xét nghiệm máu thông thường không thể phát hiện HPV, nhưng các phương pháp xét nghiệm khác như xét nghiệm Pap smear hoặc xét nghiệm HPV DNA có thể giúp phát hiện sự hiện diện của virus trong cơ thể. Để phòng ngừa nguy cơ nhiễm HPV, nam và nữ từ 9 – 45 tuổi nên tiêm vắc xin đầy đủ, đúng lịch theo khuyến cáo.