Bị sốt xuất huyết kiêng gì? Điều bạn cần biết để hồi phục nhanh

Sốt xuất huyết hiện vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, đòi hỏi người bệnh cần được chăm sóc và theo dõi sức khỏe cẩn thận. Trong quá trình chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết, người chăm sóc cần biết bệnh sốt xuất huyết kiêng gì để hỗ trợ cho quá trình phục hồi của bệnh nhân nhanh hơn, rút ngắn thời gian điều trị.

Biến đổi khí hậu những năm gần đây đã tác động không ít đến mô hình lây truyền và mức độ nghiêm trọng của các bệnh truyền nhiễm, trong đó có sốt xuất huyết. Khi nhiệt độ tăng cao, muỗi sẽ có vòng đời dài hơn, bay xa hơn, lây truyền bệnh và sinh sản nhiều hơn. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chỉ trong 4 tháng đầu năm 2024, Châu Mỹ ghi nhận hơn 7,5 triệu ca mắc sốt xuất huyết, cao gấp 3 lần so với cùng kỳ 2023.

Biến đổi khí hậu còn khiến sốt xuất huyết xảy ra quanh năm, không còn theo quy luật. Nếu như trước đây, cao điểm sốt xuất huyết rơi vào khoảng tháng 7-11 thì giờ đây, các ca bệnh xuất hiện quanh năm kể cả mùa đông lạnh hay mùa khô. Bên cạnh đó, quá trình đô thị hóa làm gia tăng nguy cơ hình thành ổ dịch từ những công trình xây dựng có nhiều nước tù đọng lâu ngày. Không chỉ vậy, kiến thức chưa đúng của nhiều người dân về bệnh cũng là nguyên nhân khiến số ca mắc sốt xuất huyết gia tăng.

Vì vậy, người dân cần nâng cao nhận thức về vấn đề phòng bệnh, cũng như "bỏ túi" các kiến thức chính xác, hữu ích về điều trị và chăm sóc bệnh nhân sốt xuất huyết như sốt xuất huyết kiêng gì.

Sốt xuất huyết kiêng gì?

1. Không tự ý sử dụng thuốc

Người bệnh sốt xuất huyết cần tuân theo hướng dẫn sử dụng thuốc của bác sĩ. Thậm chí với thuốc hạ sốt, giảm đau thông thường như Paracetamol cũng cần được tuân theo hướng dẫn. Nếu dùng liều cao (15g/ngày với người lớn) và/ hoặc lâu dài cùng với sử dụng nhiều rượu có thể ảnh hưởng đến gan, thận. Liều dùng Paracetamol trong điều trị sốt do sốt xuất huyết thường một lần là 15mg/kg thể trọng (750mg cho người 50kg). Một ngày dùng từ 2-3 lần (1.500mg-2.250mg).

Ngoài ra, bệnh nhân sốt xuất huyết không được dùng aspirin hoặc kháng viêm không steroid. Dùng Aspirin sẽ ngăn sự tập kết tiểu cầu, chống đông máu, khiến việc chảy máu do sốt xuất huyết gây ra không cầm đường, khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn. Đặc biệt, nguy hiểm với trường hợp xuất huyết đường tiêu hóa. Mặt khác, tuy không làm ngưng tập kết tiểu cầu mạnh như aspirin, nhưng các thuốc kháng viêm không steroid cũng khiến việc chảy máu do sốt xuất huyết không cầm được.

Người bệnh sốt xuất huyết cũng không cần dùng thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh chỉ được sử dụng trong trường hợp có nhiễm trùng xảy ra và phải uống theo sự chỉ định của bác sĩ. Việc tự ý dùng kháng sinh điều trị sốt xuất huyết không những gây lãng phí tiền mà còn tăng nguy cơ gây độc cho gan, thận.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết uống thuốc gì để hạ sốt, nhanh khỏi bệnh?

2. Bỏ bê việc theo dõi sức khỏe

Nhiều bệnh nhân bỏ bê chăm sóc, theo dõi sức khỏe khi các triệu chứng như sốt do sốt xuất huyết thuyên giảm. Thực tế, không phải hết sốt là khỏi bệnh. Đó là một quan niệm sai lầm khiến bệnh sốt xuất huyết trở nên nặng hơn. Sốt xuất huyết thường diễn biến qua 3 giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục.

Sau giai đoạn sốt từ 3 đến 7 ngày, sốt xuất huyết sẽ bắt đầu diễn biến nặng. Tiểu cầu của người bệnh bắt đầu suy giảm, dẫn đến xuất huyết niêm mạc như: chảy máu mũi, chân răng,... Trong các trường hợp nặng, người bệnh thậm chí còn có thể xuất huyết nội tạng, tiêu hóa... Nếu không được theo dõi sức khỏe cẩn thận trong giai đoạn nguy hiểm, sốt xuất huyết có nguy cơ diễn biến nặng, thậm chí dẫn đến tử vong trong các trường hợp không được điều trị kịp thời.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết có nên xông không? Xông hơi hay lá thì thế nào?

3. Ăn các loại thực phẩm không tốt cho sức khỏe

Người bệnh sốt xuất huyết nên bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, nhất là các loại thực phẩm cung cấp nhiều vitamin và khoáng chất. Không cần kiêng tuyệt đối thực phẩm nào, nhưng cũng nên hạn chế một số loại thức ăn nhiều dầu mỡ vì có thể gây khó tiêu, thức ăn cay nóng, rượu, bia, chất kích thích. Cần tránh các thức ăn và đồ uống sẫm màu như tiết heo, củ dền,... vì có thể gây nhầm lẫn với dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa.

Thay vào đó, hãy cho bệnh nhân sốt xuất huyết ăn những loại thực phẩm giàu protein như thịt, cá, trứng, sữa,... để phục hồi nhanh. Bổ sung thêm vitamin A, kẽm trong thịt bò, gà... để tăng sức đề kháng cho cơ thể. Mặt khác, khi bị sốt xuất huyết, người bệnh thường mệt mỏi, chán ăn. Do đó, người chăm sóc nên nấu các món ăn dạng lỏng như cháo, súp; chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày và có thể uống thêm sữa ở bữa phụ để bổ sung dinh dưỡng.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết nên ăn gì và kiêng ăn gì cho nhanh khỏi?

Tình trạng sốt, vã mồ hôi khi bị sốt xuất huyết khiến người bệnh mất nước và chất điện giải. Nên, người bệnh cần uống nhiều nước lọc, nước canh, nước ép trái cây, nước dừa tươi... Đặc biệt, các loại trái cây giàu vitamin C như chanh, bưởi giúp vững bền thành mạch, tăng cường đề kháng, rất tốt cho bệnh nhân sốt xuất huyết.

4. Sử dụng các chất kích thích

Người bệnh sốt xuất huyết tuyệt đối không sử dụng rượu, bia và chất kích thích.

Thứ nhất, rượu, bia có thể tương tác với Paracetamol, làm quá trình chuyển hóa thuốc nhanh hơn, tăng sản xuất các chất gây hại gan, thận ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh.

Thứ hai, rượu, bia, chất kích thích ảnh hưởng làm ảnh hưởng não bộ, khiến bệnh nhân tăng huyết áp và nhiệt độ cơ thể.

Thứ ba, các đồ uống chứa cồn có thể khiến cơ thể mất nước, trong khi bệnh nhân sốt xuất huyết đang cần bù nước và chất điện giải do sốt cao.

Cuối cùng, bia rượu phá vỡ cơ bắp, khiến người bệnh càng thêm mệt mỏi, sức đề kháng giảm không đủ sức khỏe ứng phó với bệnh.

5. Làm việc nặng và hoạt động thể chất mạnh

Khi bị sốt xuất huyết, cơ thể đã dùng rất nhiều năng lượng để chống lại mầm bệnh. Nếu vận động mạnh trong khoảng thời gian này có thể khiến bệnh trầm trọng hơn, kéo dài thời gian phục hồi của cơ thể. Mặt khác, sốt do sốt xuất huyết gây mất nước, đau đầu, đau cơ. Làm việc hoặc hoạt động thể chất mạnh có thể khiến cơ thể càng thêm mất nước, mệt mỏi và suy nhược.

Vận động mạnh còn kích thích máu lưu thông quá mức, khiến tình trạng xuất huyết trở nên nặng hơn. Bệnh nhân sốt xuất huyết nên dành nhiều thời gian nghỉ ngơi tại giường, thư giãn nhiều và chỉ nên vận động nhẹ để tránh những ảnh hưởng không tốt đến quá trình hồi phục.

6. Tránh tiếp xúc với muỗi

Muỗi rất thích đốt người bệnh sốt xuất huyết. Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Cell, các nhà khoa học cho biết sau khi xâm nhập cơ thể người, virus gây bệnh sốt xuất huyết khiến cơ thể sản sinh một mùi hương đặc biệt thu hút muỗi hơn. Mùi hương này do hợp chất acetophenone (1) tạo thành. Acetophenone vốn tạo ra bởi một loại vi khuẩn phát triển trên da.

Bình thường, da sẽ tiết ra một loại protein giúp hạn chế acetophenone. Nhưng khi cơ thể nhiễm virus gây sốt xuất huyết, việc sản xuất protein hạn chế acetophenone bị ngăn chặn, khiến vi khuẩn phát triển nhanh và tạo ra nhiều acetophenone thu hút muỗi.

Muỗi đốt bệnh nhân sốt xuất huyết sau đó truyền cho người khác qua vết đốt khiến bệnh sốt xuất huyết lây nhiễm nhanh hơn, tạo thành những ổ dịch lớn khó ngăn chặn.

Một số câu hỏi khác về việc kiêng cử khi bị sốt xuất huyết

1. Sốt xuất huyết có được tắm không?

Người bệnh sốt xuất huyết có thể tắm bình thường, nhưng cần tắm nhanh, tránh ngâm người quá lâu trong nước. Tuyệt đối không sử dụng nước lạnh để tắm, gội, vì có thể khiến tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn. Với người bệnh sốt xuất huyết hạ tiểu cầu, cần tránh kỳ cọ mạnh khi tắm vì có thể gây chảy máu dưới da hoặc trong cơ, vô cùng nguy hiểm. Giai đoạn ngày thứ 3 tới ngày thứ 7 của bệnh nên tránh tắm, gội vì có thể làm giãn thành mạch, khiến xuất huyết nghiêm trọng hơn. Để vệ sinh thân thể, tốt nhất người bệnh sốt xuất huyết chỉ nên dùng khăn ấm lau người.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết có được tắm không? Tắm nước nóng có sao không?

2. Sốt xuất huyết có được gội đầu không?

Không phải bất kỳ giai đoạn nào của bệnh sốt xuất huyết cũng có thể gội đầu. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ, để được đánh giá sức khỏe tổng thể, từ đó bác sĩ đưa ra quyết định bệnh nhân có được gội đầu hay không. Nếu sức khỏe người bệnh ổn định có thể gội đầu. Nếu người bệnh đang sốt cao, hay đang trong giai đoạn nguy hiểm của bệnh sốt xuất huyết hoặc đang trong quá trình điều trị tại bệnh viện, thì việc gội đầu là không nên.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết có được gội đầu không? Loại dầu gội nào phù hợp?

Mặt khác, gội đầu, chà xát mạnh có thể khiến tình trạng xuất huyết dưới da hoặc trong cơ trầm trọng hơn. Chỉ nên gội nhẹ nhàng bằng nước ấm, không dùng nước lạnh. Sau tắm cần lau người, sấy tóc và ủ ấm ngay để tránh nhiễm lạnh.

3. Sốt xuất huyết có kiêng gió không?

Khi bị sốt xuất huyết người bệnh có thể sốt cao, kèm rét run. Lúc này, mạch máu trong cơ thể giãn nở. Nếu người bệnh tiếp xúc với gió lạnh trong thời gian dài có thể làm co các mạch ngoài da, dẫn đến tình trạng xuất huyết, tăng nguy cơ tử vong. Bệnh nhân sốt xuất huyết cần tránh tiếp xúc với gió trời, vẫn có thể sử dụng quạt nếu bệnh nhân được theo dõi nhiệt độ thường xuyên và điều chỉnh mức gió phù hợp.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết có kiêng gió không? Lưu ý gì để mau khỏi bệnh?

4. Sốt xuất huyết có nên truyền nước không?

Người bệnh sốt xuất huyết có thể được xem xét truyền dịch nếu không tự uống được, nôn nhiều, có dấu hiệu mất nước. Một số dung dịch thường được sử dụng trong trường hợp này là Ringer lactat, dung dịch NaCl 0,9%.

Người lớn bị sốt xuất huyết có thể xem xét ngưng truyền dịch khi hết nôn và ăn uống trở lại bình thường. Ở bệnh nhân sốc sốt xuất huyết ngoài dùng Ringer lactat, NaCl 0,9% còn phải chuẩn bị thêm dung dịch dextran 40 hoặc dextran 70, hydroxyethyl starch (HES). Không tự ý truyền dịch tại nhà, người bệnh sốt xuất huyết cần đến bệnh viện để được bác sĩ chỉ định truyền dịch và theo dõi.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết có được truyền nước không? Có nguy hiểm không?

5. Sốt xuất huyết có nên đánh răng không?

Người bệnh sốt xuất huyết có thể đánh răng, nhưng tránh cần chú ý đánh nhẹ nhàng, đúng cách tránh tổn thương niêm mạc miệng làm tăng nguy cơ xuất huyết niêm mạc. Vệ sinh răng miệng rất quan trọng ngay cả khi mắc bệnh, nhưng đánh răng ở người bệnh sốt xuất huyết cần thận trọng và chỉ nên áp dụng cho các trường hợp bệnh nhẹ, không biến chứng. Tốt nhất, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị để được hướng dẫn các thao tác đúng cách, tránh các biến chứng không mong muốn.

6. Sốt xuất huyết có được đắp chăn không?

Sốt xuất huyết có được đắp chăn không? Người bệnh sốt xuất huyết có thể đắp chăn, tuy nhiên nên đắp chăn mỏng và thoáng khí. Tốt nhất người bệnh nên lựa chọn chăn được làm từ các chất liệu như cotton. Loại vải này giúp lưu thông không khí tốt hơn, hạn chế quá nhiệt và đổ mồ hôi cho người bệnh. Lưu ý, không nên đắp chăn kín người, đắp chăn quá dày bởi triệu chứng điển hình ở giai đoạn khởi phát của sốt xuất huyết là tình trạng sốt cao đột ngột, việc đắp chăn kín, sử dụng các loại chăn dày, thấm hút mồ hôi và thoát nhiệt kém có thể khiến thân nhiệt người bệnh tăng, đổ nhiều mồ hôi gây cảm giác khó chịu, phát ban do nhiệt, khiến các triệu chứng trở nặng, kéo dài quá trình điều trị và phục hồi.

Bị sốt xuất huyết kiêng gì là thắc mắc của nhiều gia đình trong quá trình chăm sóc người bệnh sốt xuất huyết. Ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ sốt xuất huyết, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và chẩn đoán xác định, không tự ý sử dụng thuốc, bỏ bê theo dõi sức khỏe, ăn các loại thực phẩm không tốt, uống bia rượu, làm việc nặng... Thay vào đó, người bệnh cần được bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, theo dõi sức khỏe và tuân theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ.